Yıl: 2020 Cilt: 7 Sayı: 1 Sayfa Aralığı: 99 - 111 Metin Dili: Türkçe DOI: 10.5222/SHYD.2020.30306 İndeks Tarihi: 19-06-2021

Türkiye’de Hekime Yönelik Fiziksel ve Sözel Şiddet Düzeyinin Meta Analiz Yöntemiyle Belirlenmesi

Öz:
Amaç: Bu araştırmanın amacı, Türkiye’de hekime yönelik fiziksel ve sözel şiddet düzeyini meta analiz yöntemiyle belirlemektir.Yöntem: Araştırma kapsamında Türkiye’de 2000-2019 yılları arasında hekime yönelik fiziksel şiddet ve sözel şiddetin incelendiğiçalışmaların literatür tarama stratejilerine göre sistematik taraması yapılmıştır. Araştırmada kalite değerlendirilmesi yapılmış veelde edilen çalışmalar meta analiz yöntemi ile analiz edilmiştir. Araştırmada sonuçların heterojen olup olmadığını değerlendirmekiçin Cochrane Q istatistiği ve I2 hesaplanmıştır. Meta analiz, rastgele etkiler modeline göre yapılmıştır. Yayın yanlılığı huni grafiği,Egger’s linear regression testi ile Begg ve Mazumdar sıra korelasyonları istatistiği ile analiz edilmiştir.Bulgular: Araştırma sonuçları PRISMA akış diyagramı çerçevesinde, fiziksel şiddet için 18 sözel şiddet için ise 17 araştırma metaanalizi sonuçları forest plot ile gösterilmiştir. Rastgele etkiler modelinde yürütülen araştırmada, fiziksel şiddet skoru 0,08 (G.A;0,05-0,13; p<0.05), sözel şiddet skoru ise 0,52 ( GA; 0,43-0,60; p<0.05) olarak belirlenmiştir. Yayın belirlenmesi için huni grafiğindeki saçılımlar incelenmiş, Egger’s linear regression test, Begg ve Mazumdar sıra korelasyonları istatistiğine göre yayın yanlılığıolmadığı görülmüştür.Sonuç: Hekime yönelik fiziksel şiddet düzeyinin sözel şiddete göre oldukça düşük olduğu belirlenmiştir. Ayrıca hekimlere yönelikfiziksel ve sözel şiddette araştırma türü moderatör rol oynamaktadır. Ancak fiziksel şiddette Ankara ve İstanbul şehirlerinde yapılançalışmalar moderatör rol oynar iken sözel şiddete moderatör rol oynamadığı saptanmıştır. Sağlık kurumlarında fiziksel ve sözelşiddet olaylarına neden olan faktörler araştırılarak, şiddetin önlenebilmesi için gerekli önlemler alınmalı ve risk değerlendirilmesiyapılmalıdır.
Anahtar Kelime:

Determination of The Level of Physical and Verbal Violence Against Physicians In Turkey By Meta-Analysis Method

Öz:
Aim: The aim of this research is to determine the level of physical and verbal violence against physicians in Turkey by means of a meta-analysis. Method: Research within the scope of physical violence and verbal violence against doctors in Turkey between the years 2000- 2019 that examined the systematic screening studies have been conducted in accordance with the strategy literature. Quality evaluation was performed in the study and the studies were analyzed with meta-analysis method. Cochrane Q statistic and I2 were calculated to assess whether the results of the study were heterogeneous. In the meta-analysis, the random effects model were used as the effect type. The publication bias funnel graph was analyzed with Egger’s linear regression test and Begg and Mazumdar rank correlation statistics. Results: In the framework of the PRISMA flow diagram, the results of the study were shown by 18 plot for physical violence and 17 for meta-analysis by forest plot. In the study conducted with random effects model, physical violence score was 0.08 (CI; 0.05- 0.13; p<0.05) and verbal severity score was 0.52 (CI; 0.43-0.60; p<0.05). was determined. In order to determine the publication, the scatterings in the funnel graph were examined and there was no publication bias according to the Egger’s linear regression test, Begg and Mazumdar rank correlation statistics. Conclusion: It has been determined that the level of physical violence against physicians is quite low compared to verbal violence. In addition, the mode of research in physical and verbal violence against physicians plays a moderator role. However, while studies conducted in Ankara and Istanbul cities play a moderator role in physical violence, it has been determined that it does not play a moderator role in verbal violence. The factors that cause physical and verbal violence in health institutions should be identified and necessary measures should be taken to prevent violence and risk evaluation should be made.
Anahtar Kelime:

Belge Türü: Makale Makale Türü: Araştırma Makalesi Erişim Türü: Erişime Açık
  • Adaş, E. B., Elbek, O. & Bakır, K. (2008). Sağlık sektöründe şiddet raporu-1. Türk Tabipler Birliği, Gaziantep: Gaziantep Kilis Tabip Odası Yayını
  • *Adaş, E. & Elbek, O. (2008). Hekimlere yönelik şiddet üzerine bir değerlendirme. Toplum ve Hekim, 23(2), 147- 160.
  • Al, B., Zengin, S., Deryal, Y., Gökçen, C., Arı Yılmaz, D. & Yıldırım, C. (2012). Sağlık çalışanlarına yönelik artan şiddet. The Journal of Academıc Emergency Medicine, 11, 115-125.
  • Arnetz, J. E., Hamblin, L., Essenmacher, L., Upfal, M. J., Ager, J. & Luborsky, M. (2015). Understanding patient-toworker violence in hospitals: a qualitative analysis of documented incident reports. Journal of Advanced Nursing, 71(2), 338-348. https://doi.org/10.1111/jan.12494
  • *Altınok, R. (2018). Pamukkale Üniversitesi Hastanesi’nde çalışan asistan hekimlerin şiddete maruziyet sıklığı ve ilişkili etmenler (Uzmanlık Tezi). Pamukkale Üniversitesi Sağlık Bilimleri Enstitüsü. Denizli, Türkiye. YOKTEZ https:// tez.yok.gov.tr/UlusalTezMerkezi/tezSorguSonucYeni.jsp
  • * Avşar, A. F., Bedir, R. & Vuruşkan, G. (2003). Kadın hastalıkları ve doğum hekimine karşı şiddet. Medical Network Klinik Bilimler ve Doktor, 9(6), 766-770.
  • Aydin, M. (2008). Isparta-Burdur sağlık çalışanlarına yönelik şiddet ve şiddet algısı. Türk Tabipleri Birliği, IspartaBurdur Tabip Odası Başkanlığı Yayını.
  • *Aydın, N., Coşkun, F., Balcı, Ö., Turan, H., Songur, D., Akın, M., Özçırpıcı, B. & Özgür, S. (2007). Gaziantep üniversitesi tıp fakültesi araştırma görevlilerinin iş ortamına ilişkin değerlendirme ve beklentileri. Sendrom, 19(10), 70-74.
  • Aydin, B., Kartal, M., Midik, O. & Buyukakkus, A. (2009). Violence against general practitioners in Turkey. Journal of Interpersonal Violence, 24(12), 1980-1995. https://doi.org/10.1177/0886260508327703
  • *Ayranci, U. (2005). Violence toward health care workers in emergency departments in west Turkey. The Journal of Emergency Medicine, 28(3), 361-365. https://doi.org/10.1016/j.jemermed.2004.11.018
  • *Beder, C. (2009). Erzurum ilinde bulunan yataklı tedavi kurumlarında sağlık çalışanlarına yönelik hasta veya yakınları tarafından uygulanan şiddetin araştırılması (Uzmanlık Tezi). Atatürk Üniversitesi Sağlık Bilimleri Enstitüsü. Erzurum,
  • Türkiye. YOKTEZ https://tez.yok.gov.tr/UlusalTezMerkezi/tezSorguSonucYeni.jsp Bakioğlu, A. & Özcan, Ş. (2016). Meta analizi, Ankara: Nobel Akademik Yayıncılık.
  • Begg, C. B. & Mazumdar, M. (1994). Operating characteristics of a rank correlation test for publication bias. Biometrics, 50(4), 1088-1101. https://doi.org/10.2307/2533446
  • Borenstein, M., Hedges, L. V., Higgins, J. P. & Rothstein, H. R. (2011). Introduction to meta-analysis (1th ed). United Kingdom: John Wiley & Sons.
  • Borenstein, M., Hedges, L., Higgins, J. & Rothstein, H. (2005). Comprehensive meta-analysis (2th ed). Biostat. Englewood, NJ.
  • Cai W., Deng L., Liu M. & Yu M. (2011). Antecedents of medical workplace violence in South China. Journal of Interpersonal Violence, 26(2), 312-327. https://doi.org/10.1177/0886260510362885
  • Critical Appraisal Skill Programme-CASP (2018). Oxford Centre for Triple Value Healthcare. https://casp-uk.net/wpcontent/uploads/2018/01/CASP-Systematic-Review-Checklist_2018.pdf. (Erişim 14.05. 2019).
  • *Çamcı, O. (2010). Sağlık çalışanlarına yönelik işyeri şiddetinin belirlenmesi (Yüksek Lisans Tezi). İstanbul Üniversitesi Sağlık Bilimleri Enstitüsü. İstanbul, Türkiye. YOKTEZ https://tez.yok.gov.tr/UlusalTezMerkezi/tezSorguSonucYeni. jsp
  • Çolak, M. (2016). Birinci basamakta çalışan hekimlere yönelik şiddetin farklı boyutlarıyla değerlendirilmesi (Uzmanlık Tezi). Dokuz Eylül Üniversitesi Sağlık Bilimleri Enstitüsü. İzmir, Türkiye. YOKTEZ https://tez.yok.gov.tr/ UlusalTezMerkezi/tezSorguSonucYeni.jsp
  • *Çuvadar, A. (2017). Edirne merkez ilçede yataklı tedavi kurumlarında çalışan hekim ve hemşirelere yönelik şiddetin boyutu ve nedenleri (Yüksek Lisans Tezi). Trakya Üniversitesi Sağlık Bilimleri Enstitüsü. Edirne, Türkiye. YOKTEZ https://tez.yok.gov.tr/UlusalTezMerkezi/tezSorguSonucYeni.jsp
  • Deeks, J. J, Higgins J. P. T Altman, D. G, et al. (2012). Cochrane handbook for systematic reviews of interventions, analysing data and undertaking meta-analyses, Editor, Higgins J PT and Green, England: S., JohnWiley & Sons Ltd,
  • *Demirci, Ş. (2018). Sağlık çalışanlarına yönelik şiddetin değerlendirilmesi (Yüksek Lisans Tezi). Hacettepe Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü. Ankara, Türkiye. YOKTEZ https://tez.yok.gov.tr/UlusalTezMerkezi/tezSorguSonucYeni.jsp
  • Demiroğlu, T., Kılınç, E. & Atay, E. (2015). Sağlık çalışanlarına uygulanan şiddet: Kilis ili örneği. Sağlık Bilimleri Dergisi, 24(1), 49-55.
  • Dinçer, S. (2014). Eğitim bilimlerinde uygulamalı meta-analiz, Ankara: Pagem Yayıncılık. https://doi.org/10.14527/pegem.001
  • Egger, M., Smith, G. D., Schneider, M. & Minder, C. (1997). Bias in meta-analysis detected by a simple, graphical test. British Medical Journal, 315(7109), 629-634. https://doi.org/10.1136/bmj.315.7109.629
  • * Ergör, A., Kılıç, B. & Gürpınar, E. (2003). Sağlık ocaklarında iş riskleri Narlıdere eğitim araştırma ve sağlık bölge başkanlığı sağlık ocaklarında durum değerlendirmesi. Mesleki Sağlık ve Güvenlik Dergisi, 4(16), 44-51.
  • * Eğici, M. T. & Öztürk, G. Z. (2018). Beyaz kod verileri ışığında sağlık çalışanlarına yönelik şiddet. Ankara Medical Journal, 18(2), 224-231.
  • Glass, V. G. (1976). Primary, secondary, and meta-analysis of research educational researcher. American Educational Research Association Stable, 5(10), 3-8. https://doi.org/10.3102/0013189X005010003
  • * Gülalp, B., Karcioglu, O., Koseoglu, Z. & Sari, A.(2009). Dangers faced by emergency staff: experience in urban centers in southern Turkey. Turkish Journal of Trauma & Emergency Surgery, 15 (3), 239-242.
  • Higgins, J. P., Thompson, S. G., Deeks, J. J. & Altman, D. G. (2003). Measuring inconsistency in meta-analyses. British Medical Journal, 327(7414), 557-560. https://doi.org/10.1136/bmj.327.7414.557
  • ILO/ICN/WHO/PSI Joint Programme on Workplace Violence in the Health Sector. (2002). Framework guidelines for addressing workplace violence in the health sector / Joint Programme on Workplace Violence in the Health Sector. Geneva: International Labour Organization. https://apps.who.int/iris/handle/10665/42617 (Erişim Tarihi 11.04.2019).
  • * İlhan, M. N., Özkan, S., Kurtcebe, Z. Ö. & Aksakal, F. N. (2009). Gazi üniversitesi tıp fakültesi hastanesinde çalışan araştırma görevlileri ve intörn doktorlarda şiddete maruziyet ve şiddetle ilişkili etmenler. Toplum Hekimliği Bülteni, 28(3), 15-23.
  • *Karaca, B. K., Aydın, B., Turla, A. & Dündar, C. (2015). Samsun’da hekimlerin meslekleri nedeniyle yaşadıkları şiddetin özellikleri ve şiddetin önlenmesi konusundaki düşünceleri. Adli Tıp Bülteni, 20(2), 76-82. https://doi.org/10.17986/blm.2015210942
  • *Kaya, E. (2017). Adana il merkezi acil servis hekimlerinin çalışma koşullarının araştırılması (Uzmanlık Tezi). Çukurova Üniversitesi Sağlık Bilimleri Üniversitesi, Adana, Türkiye. YOKTEZ https://tez.yok.gov.tr/UlusalTezMerkezi/ tezSorguSonucYeni.jsp
  • Kılıç, S. (2016). Meta analizi anlama ve yorumlama. Journal of Mood Disorders, 6(2), 93-98. https://doi.org/10.5455/jmood.20160403111040
  • Kılıçkap, M. (2018). Meta-analizleri nasıl yorumlayalım: Türkiye’de kardiyovasküler risk faktörlerine yönelik yapılan meta-analizlerin metodolojik açıdan değerlendirilmesi. Türk Kardiyoloji Derneği Arşivi, 46(7), 624-635.
  • Leandro, G. (2005). Meta-analysis in medical research: the handbook for the understanding and practice of metaanalysis, USA: Blackwell Publishing Ltd. https://doi.org/10.1002/9780470994894
  • Mittlböck, M. & Heinzl, H. A. (2006). Simulation study comparing properties of heterojenity measures in meta analyses. Statistics in Medicine, 25(24),4321-4333 https://doi.org/10.1002/sim.2692
  • Moher, D., Liberati, A., Tetzlaff, J. & Altman, D. G. (2009). Preferred reporting items for systematic reviews and metaanalyses: the PRISMA statement. Annals of Internal Medicine, 151(4), 264-269. https://doi.org/10.7326/0003-4819-151-4-200908180-00135
  • Özcan, N. K. & Bilgin, H. (2011). Türkiye’de sağlık çalışanlarına yönelik şiddet: Sistematik derleme. Türkiye Klinikleri Journal of Medical Sciences, 31(6), 1442-1456. https://doi.org/10.5336/medsci.2010-20795
  • Özerkmen, N. & Gölbaşı, H. (2010). Toplumsal bir olgu olarak şiddet. Sosyal Bilimler Araştırma Dergisi, 15, 23-37.
  • *Özyurt, A., Ogan, H., Solakoğlu, Z., Bilen, A., Hamarat, M. & Arslan, Ş. (2009). Hekime yönelik şiddet nasıl önlenir çalıştayı anket sonuçları. İstanbul Tabip Odası.
  • * Piyal, B., Kaya, M. & Celen, U. (2007). Occupational correlates of fear of violence, harassment and threats among 112 emergency aid health workers (Ankara, Turkey). Anatolian Journal of Clinical Investigation, 1(1), 1-6.
  • Shafran-Tikva, S., Chinitz, D., Stern, Z. & Feder-Bubis, P. (2017). Violence against physicians and nurses in a hospital: How does it happen? A mixed-methods study. Israel Journal of Health Policy Research, 6(1), 1-12. https://doi.org/10.1186/s13584-017-0183-y
  • Tengilimoğlu, D., Işık, O. & Akbolat, M. (2009). Sağlık işletmeleri yönetimi (2. Basım), Ankara: Nobel Yayın Dağıtım. Terzoni, S., Ferrara, P., Cornelli, R., Ricci, C., Oggioni, C. & Destrebecq, A. (2015). Violence and unsafety in a major Italian hospital: experience and perceptions of health care workers. La Medicina Del Lavoro, 106(6), 403-411.
  • Thalheimer, W. & Cook, S. (2002). How to calculate effect sizes from published research: A simplified methodology. Work-Learning Research Publication. http://coshima.davidrjfikis.com/EPRS8530/Effect_Sizes_pdf4.pdf (Erişim tarihi, 11.04.2019).
  • Tokmak, C., Kaplan, Ç. & Türkmen, F. (2011). İş koşullarının sağlık çalışanlarında yol açtığı stres üzerine Sivas’ ta bir araştırma. İşletme Araştırmaları Dergisi, 3(1), 49-68.
  • *Usluoğlları, F.H. (2019). İstanbul Pendik ilçesinde çalışan hekimlerin iş ortamında karşılaştıkları şiddetin ve bu durumun hekimler üzerindeki etkilerinin değerlendirilmesi (Uzmanlık Tezi). Marmara Üniversitesi Sağlık Bilimleri Enstitüsü. İstanbul, Türkiye. YOKTEZ https://tez.yok.gov.tr/UlusalTezMerkezi/tezSorguSonucYeni.jsp
  • Üzümcü, F. (2016). Hekim ve hemşirelere yönelik şiddet: Bir üniversite hastanesinde uygulama (Yüksek Lisans Tezi). Süleyman Demirel Üniversitesi, Sosyal Bilimler Enstitüsü. Isparta, Türkiye. YOKTEZ https://tez.yok.gov.tr/ UlusalTezMerkezi/tezSorguSonucYeni.jsp
  • World Health Organization (2002). World Report on Violence and Health: Summary, Geneva. https://www.who.int/ violence_injury_prevention/violence/world_report/en/ (Erişim tarihi 01.04.2019).
  • Wu, D., Wang, Y., Lam, K. F. & Hesketh, T. (2014). Health system reforms, violence against doctors and job satisfaction in the medical profession: A cross-sectional survey in zhejiang province, Eastern China. British Medical Journal Open, 4(12), 1-10. https://doi.org/10.1136/bmjopen-2014-006431
  • Yıldız, A. N., Kaya, M. & Bilir, N. (2011). İşyerinde şiddet, Türkiye İşçi Sendikaları Konfederasyonu, Ankara: Ziraat Gurup Matbaacılık A.Ş. http://www.turkis.org.tr/dosya/zoUKhTycmT20.pdf (Erişim Tarihi: 02.04.2019).
  • Zahid, M. A., Al-Sahlawi, K. S., Shahid, A. A., Awadh, J. A. & Abu-Shammah, H (1999). Violence against doctors: 2. Effects of violence on doctors working in accident and emergency departments. European Journal of Emergency Medicine: Official Journal of The European Society For Emergency Medicine, 6(4), 305-309. https://doi.org/10.1097/00063110-199912000-00006
  • * Yıldız imi ile işaretlenmiş kaynaklar meta analiz kapsamında araştırmaya alınan çalışmalardır.
APA YİĞİT A, İZGÜDEN D (2020). Türkiye’de Hekime Yönelik Fiziksel ve Sözel Şiddet Düzeyinin Meta Analiz Yöntemiyle Belirlenmesi. , 99 - 111. 10.5222/SHYD.2020.30306
Chicago YİĞİT Arzu,İZGÜDEN Dilruba Türkiye’de Hekime Yönelik Fiziksel ve Sözel Şiddet Düzeyinin Meta Analiz Yöntemiyle Belirlenmesi. (2020): 99 - 111. 10.5222/SHYD.2020.30306
MLA YİĞİT Arzu,İZGÜDEN Dilruba Türkiye’de Hekime Yönelik Fiziksel ve Sözel Şiddet Düzeyinin Meta Analiz Yöntemiyle Belirlenmesi. , 2020, ss.99 - 111. 10.5222/SHYD.2020.30306
AMA YİĞİT A,İZGÜDEN D Türkiye’de Hekime Yönelik Fiziksel ve Sözel Şiddet Düzeyinin Meta Analiz Yöntemiyle Belirlenmesi. . 2020; 99 - 111. 10.5222/SHYD.2020.30306
Vancouver YİĞİT A,İZGÜDEN D Türkiye’de Hekime Yönelik Fiziksel ve Sözel Şiddet Düzeyinin Meta Analiz Yöntemiyle Belirlenmesi. . 2020; 99 - 111. 10.5222/SHYD.2020.30306
IEEE YİĞİT A,İZGÜDEN D "Türkiye’de Hekime Yönelik Fiziksel ve Sözel Şiddet Düzeyinin Meta Analiz Yöntemiyle Belirlenmesi." , ss.99 - 111, 2020. 10.5222/SHYD.2020.30306
ISNAD YİĞİT, Arzu - İZGÜDEN, Dilruba. "Türkiye’de Hekime Yönelik Fiziksel ve Sözel Şiddet Düzeyinin Meta Analiz Yöntemiyle Belirlenmesi". (2020), 99-111. https://doi.org/10.5222/SHYD.2020.30306
APA YİĞİT A, İZGÜDEN D (2020). Türkiye’de Hekime Yönelik Fiziksel ve Sözel Şiddet Düzeyinin Meta Analiz Yöntemiyle Belirlenmesi. Sağlık ve Hemşirelik Yönetimi Dergisi, 7(1), 99 - 111. 10.5222/SHYD.2020.30306
Chicago YİĞİT Arzu,İZGÜDEN Dilruba Türkiye’de Hekime Yönelik Fiziksel ve Sözel Şiddet Düzeyinin Meta Analiz Yöntemiyle Belirlenmesi. Sağlık ve Hemşirelik Yönetimi Dergisi 7, no.1 (2020): 99 - 111. 10.5222/SHYD.2020.30306
MLA YİĞİT Arzu,İZGÜDEN Dilruba Türkiye’de Hekime Yönelik Fiziksel ve Sözel Şiddet Düzeyinin Meta Analiz Yöntemiyle Belirlenmesi. Sağlık ve Hemşirelik Yönetimi Dergisi, vol.7, no.1, 2020, ss.99 - 111. 10.5222/SHYD.2020.30306
AMA YİĞİT A,İZGÜDEN D Türkiye’de Hekime Yönelik Fiziksel ve Sözel Şiddet Düzeyinin Meta Analiz Yöntemiyle Belirlenmesi. Sağlık ve Hemşirelik Yönetimi Dergisi. 2020; 7(1): 99 - 111. 10.5222/SHYD.2020.30306
Vancouver YİĞİT A,İZGÜDEN D Türkiye’de Hekime Yönelik Fiziksel ve Sözel Şiddet Düzeyinin Meta Analiz Yöntemiyle Belirlenmesi. Sağlık ve Hemşirelik Yönetimi Dergisi. 2020; 7(1): 99 - 111. 10.5222/SHYD.2020.30306
IEEE YİĞİT A,İZGÜDEN D "Türkiye’de Hekime Yönelik Fiziksel ve Sözel Şiddet Düzeyinin Meta Analiz Yöntemiyle Belirlenmesi." Sağlık ve Hemşirelik Yönetimi Dergisi, 7, ss.99 - 111, 2020. 10.5222/SHYD.2020.30306
ISNAD YİĞİT, Arzu - İZGÜDEN, Dilruba. "Türkiye’de Hekime Yönelik Fiziksel ve Sözel Şiddet Düzeyinin Meta Analiz Yöntemiyle Belirlenmesi". Sağlık ve Hemşirelik Yönetimi Dergisi 7/1 (2020), 99-111. https://doi.org/10.5222/SHYD.2020.30306