Postmodern Dönemde Türkiye’de Sosyolojik Olarak Turizm-Din İlişkisi

Yıl: 2021 Cilt: 0 Sayı: 43 Sayfa Aralığı: 237 - 267 Metin Dili: Türkçe İndeks Tarihi: 24-06-2021

Postmodern Dönemde Türkiye’de Sosyolojik Olarak Turizm-Din İlişkisi

Öz:
Turizm, dinin postmodern dönemde görünürlük kazandığı alanlardan biridir. Bu yönüyle Türkiyeözelinde turizm, dinin, kamusal/toplumsal postmodernist görünümünü yansıtması açısındanönemli sosyolojik içeriklere sahiptir. Din turizmi ve İslâmî tatil konsepti bu görünürlüğün en dinamik örnekleridir. Bu nedenle turizm-din ilişkisi, din sosyolojisi açısından incelenmesi gerekenönemli bir araştırma alanıdır. Araştırma, postmodern dönemde Türkiye’de turizm ile din arasındane tür bir ilişki bulunduğunu incelemeye girişmektedir. Bu bağlamda postmodern süreçte dinin vedindarlığın turizm alanlarında ne tür değişim ve dönüşümler geçirdiği anlaşılmaya ve anlamlandırılmaya çalışılmaktadır. Bu kapsamda çalışmada; “din-turizm ilişkisinin postmodern boyutları nelerdir? Dinin, turizme eklemlenmesinde ne tür değişimler ortaya çıkmıştır? Bu değişimler, turizminhangi alanlarında ve ne şekilde görünürlük kazanmaktadır? Postmodern dönemde turizm, din ve dindarlıkları nasıl etkilemiştir? Postmodern süreçte dinin turizmdeki görünümü ne şekildedir ve işlevi nelerdir?” vb. problemler üzerinde durulmaktadır. Çalışma konunun bu problematiğini sosyolojik bir perspektifle anlamaya ve anlamlandırmaya girişmektedir. Araştırma, turizm-din ilişkisinidoğrudan veya dolaylı olarak inceleyen dokümanlar üzerine yapılan dolaylı gözlem yoluyla elde edilen verilerin/bulguların analizine dayanmaktadır.Turizm-din ilişkisi Türkiye’de daha çok “din turizmi” ve “İslâmî tatil” şeklinde iki farklı görünümdebelirmektedir. Her iki turizm alanında, daha çok postmodernist eğilim ve değişimler bağlamındageleneksel yaşamla farklılaşan din motifleriyle ilişkili olarak ön plana çıkmaktadır. Bu noktada gerekdin turizmi gerekse İslâmî tatiller, dinin ve dindar yaşam tarzının bir kesitinde (gündelik pratiklerde)postmodern görünümü somutlaştıran önemli toplumsal göstergeler taşımaktadır. Bu postmoderngörünüm dolayısıyla dindar orta kesimin gündelik yaşamında girift, paradoksal ve tüketim odaklıbir tarzın belirginleştiği yön ve muhtevalar ortaya çıkmaktadır. Bu açıdan bakıldığında söz konusuturistik alanlar, gerek turizm-din arasındaki ilişkiyi gerekse turizm-dindarlık tutum ve davranış etkileşimini ve bu çerçevede dindar kesimin postmodern tüketim pratiklerine yaklaşımını farklı yönve boyutlarıyla resmetme imkânı sunmaktadır. Bu resimde din, dindarlık ve tüketim iç içe geçen birkamusal/toplumsal alan ihtiva etmektedir.Din turizmi çerçevesinde hac, umre, kutsal yerleri ziyaret vb. organizasyonlarda VİP/lüks tipinde dindar kesimleri sınıfsallaştıran/farklılaştıran ve zengin-fakir şeklinde ayrıştıran birpostmodern eğilimin dinî hayatta görünürlüğünü giderek arttırdığı gözlemlenebilmektedir.İslâmî tatil bağlamında ise, postmodern tüketim toplumuna entegre olmanın önemli bir görünümü olarak dikkat çeken beş yıldızlı (lüks) statüde, sınırsızca tüketmeyi teşvik eden her şeydahil (görece İslâmî) tatil tipinin postmodern dönemde gittikçe yaygınlaşmaya başladığı görülmektedir. Bu anlamda söz konusu turistik alanların, postmodern tüketimin belirleyiciliği çerçevesinde dindar (orta) kesimi biçimlendirdiği görülebilmektedir. Ayrıca bu postmodernist turistik görünümde din, dinî değer, sembol ve kavramlar küresel kültür endüstrisinin bir parçasıolarak piyasalaştırılmakta, yabancılaştırılmakta, metalaştırılmakta, meşrulaştırıcı bir işlevlearaçsallaştırılmakta ve bu anlamda bir tüketim nesnesine (objesine) dönüştürülmektedir. Buanlamda din, dinî değer, sembol ve kavramlar geleneksel yapısından koparılarak postmodernist görünümde cezbedici bir şekilde dindar kesimlerin beğenisine/istifadesine sunulmaktadır.Bu da İslâm’ın temel prensiplerine ve geleneksel yorum ve uygulamalarına aykırı yeni tutum/tavır, durum veya gelişmeler ortaya çıkarmaktadır. Her iki turizm alanının tüketime dayalı postmodern görünümü, İslâm’ın haram olarak nitelendirdiği israf (savurganlık) ve önerdiği dengeli (itidalli) yaşam perspektifiyle çelişmektedir. Nitekim İslâm, bireye, gündelik yaşamda aşırılıklardan kaçınmayı ve dengeli bir yaşam tarzını tavsiye etmektedir. Bu dengeninbozulması ve dünyevi olana bağlılığın artması durumunda din ve postmodernlik arasında gerilim, çatışma ve paradoksun arttığı gözlemlenebilmektedir.
Anahtar Kelime:

Sociologically the Relationship Between Tourism and Religion in Turkey in the Postmodern Period

Öz:
Tourism is one of the space where religion gained visibility in the postmodern period. In this aspect, tourism in Turkey has important sociological content in terms of reflecting the public/social postmodernist view of religion. Religious tourism and Islamic holiday concept are the most dynamic examples of this visibility. Fort this reason, the relationship between tourism and religion is an important research sphere that needs to be studied from the point of view of sociology of religion. The research attempts to examine the relationship between tourism and religion in Turkey in the postmodern period. In this context, it tries to examine and make sense of what kind of changes and transformations religion and religiosity have undergone in the fields of tourism in the postmodern period. In this context; “what are the postmodern dimensions of the relationship between religion and tourism? What kinds of changes have emerged in the articulation of religion to tourism? In which fields of tourism and in what ways do these changes gaining visibility? How did tourism affect religion and religiosity in the postmodern era? What is the appearance of religion in tourism and what is its function in the postmodern process?” etc. focused on the problems. The study attempts to understand and make sense of this problem of the subject from a sociological of perspective. The research is based on the analysis of data/findigs obtained through indirect observation on documents that directly or indirectly examine the relationship between tourism and religion. The relationship between tourism and religion appears in two different views in Turkey, mainly in the form of “religious tourism” and “Islamic holiday”. In both tourism spaces, it comes to the fore in relation to religious motifs that differ with traditional life in the context of postmodernist tendencies and changes. At this point, both religious tourism and Islamic holidays carry important social indicators that embody the postmodern view in a section of religion and religious lifestyle (in daily practices). Due to this postmodern view, aspects and contents emerge in which a complex, paradoxical and comsumption-oriented style becomes clear in the daily life of the religious middle class. From this point of view, these touristic spaces in question offer the opportunity to depict both the relationship between tourism and religion, the attitude and behavior interaction between tourism and religiosity, and within this framework, the approach of the religious people to postmodern consumption practices with different aspects and dimensions. In this picture, religion, religiosity and consumption contain a public/social sphere intertwined. As part of religious tourism, in organizations of pilgrimage, umrah, visiting sacred places, etc., it can be observed that a postmodern trend that classesalizes/differentiates religious segments in the VIP/luxury type and divides them into rich-poor gradually increases their visibility in religious life. In the context of the Islamic holiday, it is seen that the all-inclusive (relatively Islamic) holiday type that encourages unlimited consumption in the five star (luxury) status, which stands out as an important aspect of integrating into the postmodern consumer society, becoming more widespread in the postmodern period. It this sense, it can be seen that the mentioned touristic spaces shape the religious (middle) class within the framework of the decisive of postmodern consumption. In addition, in this postmodernist touristic view, religion, religious values, symbols and concepts are marketized, alienated, commodified, instrumentalized with a legitimizing function and transformed into a consumption object in this sense as part of the global cultural industry. In this sense, religion, religious values, symbols and concepts are detached from their traditional structure and presented in an attractive way to the liking/benefit of religious people in a postmodernist view. This reveals new attitudes, situations or developments that are against the basic principles of Islam and traditional interpretations and practices. The postmodern view of both tourism field based on consumption, contradicts the perspective of waste (extravagance) that Islam describes as haram and the balanced (moderate) life it proposes. As a matter of fact, Islam advises the individual to avoid extremes in daily life and to lead a balanced lifestyle. It can be observed that the tension, conflict and paradox between religion and postmodernity increase when this balance is disrupted and commitment to the secular increases. As a decisive effect of the postmodernist consumption trend in the field of Islamic holiday and religious tourism, it is possible to accept the existence of a change in religion and religiosity in Turkey that will allow integration into the secular/capitalist system. However, this situation does not change the fact that in postmodern era, Islam preserves and main
Anahtar Kelime:

Belge Türü: Makale Makale Türü: Araştırma Makalesi Erişim Türü: Erişime Açık
  • Akbaba, Atilla – Çavuşoğlu, Fatih. “Helal Otel Kavramı ve Türkiye’de Helal Otel Sertifikasyonu”. Uluslararası Güncel Turizm Araştırmaları Dergisi 1/1 (Haziran 2017), 48-58. https://doi.org/ 10.30625/ijctr.309145
  • Anderson, Perry. Postmodernitenin Kokenleri. çev. Sungur Savran. İstanbul: İletişim Yayınları, 2009.
  • Ateş, Sümeyye. Dindarlık ve Tüketim Algıları Arasındaki İlişki. Konya: Necmettin Erbakan Üniversitesi, Sosyal Bilimler Enstitüsü, Yüksek Lisans Tezi, 2019.
  • Aygül, Hasan Hüseyin – Öztürk, Özgür. “Dini Çoğulculuk ve Kamusal Alanda Dindar Tüketim Kültürü”. Moment Dergisi 3/1 (Haziran 2016), 190-206. https://doi.org/10.17572/mj2016.1.190206
  • Baltacı, Ali. “Muhafazakâr Tüketim: Türkiye’de Muhafazakârlığın Tüketim Eksenli Dönüşüm Dinamikleri”. Harran Üniversitesi İlahiyat Fakültesi Dergisi 24/42 (Aralık 2019), 111-135. https://doi.org/10.30623/harranilahiyatdergisi.620817
  • Baudrillard, Jean. Tüketim Toplumu. çev. Hazal Deliceçaylı - Ferda Keskin. İstanbul: Ayrıntı Yayınları, 3. Basım, 2008.
  • Best, Steven – Kellner, Douglas. Postmodern Teori. çev. Mehmet Küçük. İstanbul: Ayrıntı Yayınları, 1998.
  • Bilgin, Vejdi. “Popüler Kültür ve Din: Dindarlığın Değişen Yüzü”. Uludağ Üniversitesi İlahiyat Fakültesi Dergisi 12/1 (Ocak 2003), 193-214.
  • Bilici, Mücahit. “İslam’ın Bronzlaşan Yüzü: Caprice Hotel Örnek Olayı”. İslam’ın Yeni Kamusal Yüzleri. ed. Nilüfer Göle. 216-236. İstanbul: Metis Yayınları, 2000.
  • Blackwell, Ruth. “Motivations for Religious Tourism, Pilgrimage, Festivals and Events”. Religious Tourism and Pilgrimage Festivals Management: An International Perspective. ed. Razaq Raj - Nigel D. Morpeth. 35-47. UK-USA: CAB International, 2007.
  • Cohen, Erik. “Pilgrimage Centres: Concentric and Excentric”. Annals of Tourism Research 19/1 (April 2002), 33-50. https://doi.org/10.1016/0160-7383(92)90105-X
  • Collins-Kreiner, Noga – Kliot, Nurit. “Pilgrimage Tourism in the Holy Land: The behavioul Characteristics of Christian Pilgrims”. GeoJournal 50 (January 2000), 55-67. https://doi.org/10.1023/ A:1007154929681
  • Çapcıoğlu, İhsan. “Küreselleşme, Kültür ve Din”. Ankara Üniversitesi İlahiyat Fakültesi Dergisi 49/2 (Ağustos 2008), 153-183. https://doi.org/10.1501/Ilhfak_0000000973
  • Dal, Nil Esra – Topay, Gülnihal. “Muhafazakâr Tüketicilerin Helâl Turizme Bakışı”. Avrasya Sosyal ve Ekonomi Araştırmaları Dergisi 5/12 (Aralık 2018), 260-280.
  • Debord, Guy. Gösteri Toplumu ve Yorumlar. çev. Ayşen Ekmekçi - Okşan Taşkent. İstanbul: Ayrıntı Yayınları, 1996.
  • Demirezen, İsmail. Tüketim Toplumu ve Din. İstanbul: Dem Yayınları, 2015.
  • DİB, Diyanet İşleri Başkanlığı. Türkiye’de Dinî Hayat Araştırması. Ankara: Diyanet İşleri Başkanlığı Yayınları, 2014.
  • Digance, Justine. “Pilgrimage at Contested Sites”. Annals of Tourism Research 30/1 (January 2003), 143- 159. https://doi.org/10.1016/S0160-7383(02)00028-2
  • Dikici, Erkan – Sağır, Adem. “Antalya’da İnanç Turizminin Sosyolojik Çözümlenmesi: Demre-Myra Örneği”. Karamanoğlu Mehmetbey Üniversitesi Sosyal ve Ekonomik Araştırmalar Dergisi 14/22 (Mart 2012), 35-43.
  • Din, Kadir H. “Islam and Tourism: Patterns, Issues, and Options”. Annals of Tourism Research 16/4 (1989), 542-563. https://doi.org/10.1016/0160-7383(89)90008-X
  • Doğanay, Hayati. Türkiye Turizm Coğrafyası. Konya: Çizgi Kitabevi, 2001.
  • Echchaibi, Nabil. “Mecca Cola and Burqinis: Muslim Consumption and Religious İdentities”. Religion, Media and Culture: A Reader. ed. Lynch Gordon -Jolyon Michell. 1-10. New York: Routledge, 2011.
  • El-Gohary, Hatem. “Halal Tourism, Is It Really Halal”. Tourism Management Perspectives 19/B (July 2016), 124-130. https://doi.org/10.1016/j.tmp.2015.12.013
  • Gazneli, Didem – Sofuoğlu Kılıç, Nilgün. “Din Eksenli Tüketimin Yeni Medyadaki Görünümleri: Tüketim Kültürü Bağlamında Bir Değerlendirme”. Medya ve Din Araştırmaları Dergisi 3/2 (Aralık 2020), 197-216. https://doi.org/10.47951/mediad.837857
  • Göka, Şenol. İnsan ve Mekân. İstanbul: Pınar Yayınları, 2001.
  • Göle, Nilüfer. Seküler ve Dinsel: Aşınan Sınırlar. çev. Erkal Ünal. İstanbul: Metis Yayınları, 2012.
  • Görmez, Mehmet. “Diyanet İşleri Başkanı Mehmet Görmez’den Uyarı”. Beyazgündem. Erişim 12 Ocak 2021. https://www.beyazgundem.com/gundem/diyanet-isleri-baskani-mehmet-gormezden-uyari- h211.html
  • Güler, Şevki. Turizm Sosyolojisi. Ankara: Turizm Bakanlığı Yayınları, 1978.
  • Haenni, Patrick. Piyasa İslam’ı (İslam Suretinde Neoliberalizm). çev. Levent Ünsaldı. Ankara: Özgür Üniversite Kitaplığı, 2011.
  • Halis, Muhsin - Korkutata, Abdulmenaf. “Helal Helal midir? Turizmde Standartlar, Uygulamalar ve Sorunlar”. Van Yüzüncü Yıl Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü Dergisi İslam Kongresi Özel Sayısı (2018), 195-213.
  • Harvey, David. Postmodernliğin Durumu. çev. Sungur Savran. İstanbul: Metis Yayınları, 1999. Iheanacho, Ngozi Nneji. “Nigerian Praxis of Religious Tourism and Pilgrimage Motivations in The
  • Globalizing Word”. Ciencias da Religiao: Historia e Sociedade 13/1 (September 2015), 259-284.
  • Jafari, Aliakbar – Süerdem, Ahmet. “An Analysis of Material Consumption Culture in the Muslim Word”. Marketing Theory 12/1 (March 2012), 61-79. https://doi.org/10.1177/1470593111424184
  • Kanık, Cengiz. “Abdurrahman Gazi Türbesi ve Psiko-Sosyal Etkileri”. Siirt Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü Dergisi 6/11 (Haziran 2018), 137-148.
  • Kamenidou, Irene – Vourou, Rafaela. “Motivation Factors for Visiting Religious Sites: The Case of Lesvos Island”. European Journal of Tourism Research 9 (January 2015), 78-91.
  • Kaynak, İbrahim Hakkı. “İnanç Turizminin Medeniyetler Arası İşbirliğine Etkileri: Türkiye Örneği”. Selçuk Üniversitesi Sosyal Bilimler Meslek Yüksekokulu Dergisi 13/1-2 (Mayıs 2010), 119-126.
  • Koç, Bekir. “Tüketim Toplumunda Metalaştırılan Dini Yeniden Okuma Önerisi: Bireyin Dine Yabancılaşması Üzerine Bir Giriş”. Bingöl Üniversitesi İlahiyat Fakültesi Dergisi 1/13 (Haziran 2019), 141- 167.
  • Köksal, Yelda - Karabulut, Kerem. “İnanç Turizmi ve Bölgesel Kalkınmaya Etkisi Ağrı İli Örneği”. Ağrı İbrahim Çeçen Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü Dergisi 5/1 (Nisan 2019), 83-104. https://doi.org/10.31463/aicusbed.523594
  • Kömeçoğlu, Uğur. “Islamic Patterns of Consumption”. Cultural Changes in the Turkic World. ed. Filiz Kıral vd. 57-69. Würzburg: Ergon-Verlag, 2007.
  • Köroğlu, Cemile Zehra. “Tüketim Kültürü ve Din Olgusu Üzerine Uygulamalı Bir Araştırma”. Toplum Bilimleri Dergisi 8/15 (Ocak 2014), 85-120.
  • Küçükşen, Kübra. Dindarların Para ile İmtihanı Holding Tecrübesi. Konya: Çizgi Kitabevi, 2012.
  • Mardin, Şerif. Türkiye’de Toplum ve Siyaset. der. Mümtaz’er Türköne –Tuncay Önder. İstanbul: İletişim Yayınları, 1990.
  • Meriç, Sağbetullah –Bozkurt, Öznur. “İslam Dünyasının En Büyük Tarihi-Anıt Mezarlığının (Selçuklu Mezarlığı) Kültür ve İnanç Turizmi Kapsamında Değerlendirilmesi”. Nişantaşı Üniversitesi Sosyal Bilimler Dergisi 4/1 (Haziran 2016), 117-134.
  • Mokhlis, Safiek. “Revelancy and Measurement of Religiosity in Consumer Behavior Research”. International Business Research 2/3 (June 2009), 75-84. https://doi.org/10.5539/ibr.v2n3p75
  • Okumuş, Ejder. Dinin Meşrulaştırma Gücü. İstanbul: Ark Kitapları, 2005.
  • Okumuş, Ejder. Gösterişçi Dindarlık. İstanbul: Ark Yayınları, 2. Basım, 2005.
  • Okumuş, Ejder. Zamanın Toplumsal Gerçekliği. İstanbul: Ark Kitapları, 2011.
  • Okumuş, Ejder. Boş Zamanlar Kitabı. İstanbul: Akis Kitap, 2013.
  • Okumuş, Ejder. Din Sosyolojisi. Ankara: Maarif Mektepleri Yayınları, 2018.
  • Özbolat, Abdullah. “Tüketim Bağlamında Dindarlığın Dönüşümü”. Birikimdergisi. Erişim 9 Ocak 2021. https://birikimdergisi.com/guncel/1127/tuketim-baglaminda-dindarligin-donusumu#_ftnref4
  • Özbolat, Abdullah. “Postmodern Dünyada Din: Yaygınlaşan Dinsellik, Yüzeyselleşen Dindarlık”. İslâmî Araştırmalar Dergisi 28/3 (Aralık 2017), 265-278.
  • Öztürk, Esra. Tüketim Kültüründe Müslümanların İtikadî ve Ahlâkî Problemleri. Bursa: Bursa Uludağ Üniversitesi, Sosyal Bilimler Enstitüsü, Yüksek Lisans Tezi, 2019.
  • Perşembe, Erkan. “Modernlik ve Postmodernlikte Din Problemi”. Ondokuz Mayıs Üniversitesi İlahiyat Fakültesi Dergisi 14/ 14-15 (Haziran 2003), 159-181.
  • Pişkin, Mücahit. “Tüketim Toplumu’nda Din ve Dinî Değerler: Lüks Hac ve Umre Örnek Olayı”. İnsan ve Toplum 6/2 (Aralık 2016), 131-154. https://doi.org/10.12658/human.society.6.12.M0195
  • Poyraz, Hasret – Oktay, Kutay. “Helâl Konseptli Otellerde Tutundurma Stratejilerine Yönelik Bir Değerlendirme”. Uluslararası Türk Dünyası Turizm Araştırmaları Dergisi 2/1 (Bahar 2017), 101- 111.
  • Rafiki, Ahmad – Abdul Wahab, Kalsom. “Islamic Values and Principles in the Organization: A Review of Literature”. Asian Social Science 10/9 (April 2014), 1-7. https://doi.org/10.5539/ass.v10n9p1
  • Razalli, Mohd Rizal vd. “Developing a Moder for Islamic Hotels: Evaluating Opportunities and Challenges”. International Conference on Knowledge, Cultur and Society 2012 (ICKCS 2012), Jeju Island, South Korea: 29-30 June 2012, 91-95.
  • Rinschede, Gisbert. “Forms of Religious Tourism”. Annals of Tourism Research 19 (January 1992), 51- 67. https://doi.org/10.1016/0160-7383(92)90106-Y
  • Sargın, Sevil. “Yalvaç’ta İnanç Turizmi”. Fırat Üniversitesi Sosyal Bilimler Dergisi 16/2 (Temmuz 2006), 1-18.
  • Senemoğlu, Olkan. “Tüketim, Tüketim Toplumu ve Tüketim Kültürü: Karşılaştırmalı Bir Analiz”. İnsan ve İnsan 4/12 (Nisan 2017), 66-86. https://doi.org/10.29224/insanveinsan.313030
  • Sever, Ramazan. “Battalgazi (Eski Malatya) İlçesinin Kültürel Peyzajinda Tarih ve İnanç Turizmi”. International Journal of Human Sciences 13/1 (Nisan 2016), 2135-2157. https://doi.or/10.14687/ ijhs.v13i1.3617
  • Seyidov, İlgar. “Tüketicilerin Davranışlarında Şekillendirici Bir Faktör Olarak İslami Bağlılık”. Selçuk İletişim 9/1 (Ağustos 2015), 388-409. https://doi.org/10.18094/si.22670
  • Sezgin, Orhan Mesut. Genel Turizm. Ankara: Tutibay Yayınları, 1995.
  • Shackley, Myra. “Management Challenges for Religion-Based Attractions”. Managing Visitor Attractions: New Directions, ed. Alan Fyall vd. 159-171. Oxford: Elsevier Butterworth-Heinemann, 2003.
  • Smith, Valene L. “Introduction: The quest in quest”. Annals of Tourism Research 19/1 (January 1992), 1-17. https://doi.org/10.1016/0160-7383(92)90103-V
  • Solmaz, Seyit Ahmet. “Turizmin Doğuşu: Sosyolojik Bir Olgu Olarak Turizm Nasıl Ortaya Çıktı?”. Journal of Social, Humanities and Administrative Sciences 5/19 (Ekim 2019), 867-882. https://doi.org/10.31589/JOSHAS.173
  • Subaşı, Necdet. Gündelik Hayat ve Dinsellik. İstanbul: İz Yayınları, 2004.
  • Sungur, Erol. “Postmodern Tüketim Kültürü ve Değişen Müslüman Kimliği”. Recep Tayyip Erdoğan Üniversitesi İlahiyat Fakültesi Dergisi 3/5 (Aralık 2014), 131-165.
  • Sungur, Erol. Postmodern Tüketim Anlayışında Dindar Yaşam Biçimleri. Rize: Recep Tayyip Erdoğan Üniversitesi, Sosyal Bilimler Enstitüsü, Doktora Tezi, 2016.
  • Sungur, Erol. “Postmodern Tüketim ve Dindarın Seçkinlik (Elitlik) Göstergeleri”. Hitit Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü Dergisi 10/2 (Aralık 2017), 1277-1298. https://doi.org/10.17218/hititsosbil.334618
  • Tekin, Mustafa. “Postmodernizmin “Din” Sorunu”. Milel ve Nihal 12/2 (Temmuz 2015), 7-24. https://doi.org/10.17131/milelnihal.13971
  • Tekin, Ömer Akgün. “İslami Turizm: Dünya’daki ve Türkiye’deki Genel Durum Üzerine Bir İnceleme”. Uluslararası Sosyal Araştırmalar Dergisi 7/29 (Ocak 2014), 750-766.
  • Tekin, Ömer Akgün – Yılmaz, Esra. “İslami Turizm Konseptinde Hizmet Veren Konaklama İşletmeleri Üzerine Bir İnceleme”. Uluslararası Sosyal Araştırmalar Dergisi 9/42 (Şubat 2016), 2046-2058. https://doi.org/10.17719/jisr.20164216313
  • Tomasi, Luigi. “Homo Viator: From Medieval Pilgrimage to Religious Tourism via the Journey”. From Medieval Pilgrimage to Religious Tourism: The Social and Cultural Ecnomics of Piety. ed. William H. Swalos – Luigi Tomasi. 1-24.Westport: ABC-CLIO, February 2002.
  • Toskay, Tunca. Turizm: Turizm Olayına Genel Yaklaşım. İstanbul: Der Yayınları 1989.
  • Triantafillidou, Amalia vd. “Pilgrimages: The “Promised land” for Travel Agents?”. International Journal of Contemporary Hospitality Management 22/3 (April 2010), 382-398. https://doi.org/10.1108/ 09596111011035963
  • Tuna, Muammer – Yanardağ, Aslıhan Aykaç. Turizm Sosyolojisi. ed. Muammer Tuna. Eskişehir: Anadolu Üniversitesi Yayınları, 4. Basım, 2014.
  • Türker, Nuray vd. “Dini Mekanları Ziyaret Eden Turistlerin Seyahat Motivasyonları: Kastamonu İlinde Bir Uygulama”. Safran Kültür ve Turizm Araştırmaları Dergisi 2/1 (Nisan 2019), 111-132. Usta, Öcal. Genel Turizm. İzmir: Anadolu Matbaacılık, 2001.
  • Veblen, Thorstein. Aylak Sınıf. çev. İnci User. İstanbul: Marmara Üniversitesi Teknik Eğitim Fakültesi Matbaası, 1995.
  • VGM, Vakıflar Genel Müdürlüğü. “Yurt İçi Taşınmaz Vakıf Kültür Varlıklarına Örnekler”. Erişim 10 Ocak 2021. https://www.vgm.gov.tr/faaliyetler/restore-edilen-tasinmaz-vakif-kultur-varliklari/yurt-ici-tasinmaz-vakif-kultur-varliklarina-ornekler
  • Weidenfeld, Adi – Ron, Amos S. “Religious Needs in the Tuourism Industry”. Anatolia: International Journal of Tourism and Hospitality Research 19/2 (December 2008), 357-361. https://doi.org/ 10.1080/13032917.2008.9687080
  • Wright, Kevin. “Religious Tourism, a new area, a dynamic endustry”. Leisure Group Travel Special Edition (November 2007), 8-16.
  • Yavuz, M. Hakan. Modernleşen Müslümanlar. çev. Ahmet Yıldız. İstanbul: Kitap Yayınevi, 2008.
  • Yeşiltaş, Mehmet vd. “Otel Seçiminde Dini Hayat Tarzlarının Etkisi”. Elektronik Sosyal Bilimler Dergisi 11/39 (Kış 2012), 193-217.
  • Yılmaz, Emre. “Türbe Ziyaretlerinin Sebepleri ve Fert Üzerindeki Etkileri: Bilecik Örneği”. Akdeniz İnsani Bilimler Dergisi 6/2 (Aralık 2016), 531-552. https://doi.org/10.13114/MJH.2016.314
  • Yılmaz, Levent - Güler, Mehmet Emre. “Türkiye’de Muhafazakâr Değerler Bağlamında Turizm ve Tatil Algısındaki Değişme”. Uluslararası Güncel Turizm Araştırmaları Dergisi 1/1 (Haziran 2017), 17-25. https://doi.org/10.30625/ijctr.316598
APA Yamaç M (2021). Postmodern Dönemde Türkiye’de Sosyolojik Olarak Turizm-Din İlişkisi. , 237 - 267.
Chicago Yamaç Muhammed Postmodern Dönemde Türkiye’de Sosyolojik Olarak Turizm-Din İlişkisi. (2021): 237 - 267.
MLA Yamaç Muhammed Postmodern Dönemde Türkiye’de Sosyolojik Olarak Turizm-Din İlişkisi. , 2021, ss.237 - 267.
AMA Yamaç M Postmodern Dönemde Türkiye’de Sosyolojik Olarak Turizm-Din İlişkisi. . 2021; 237 - 267.
Vancouver Yamaç M Postmodern Dönemde Türkiye’de Sosyolojik Olarak Turizm-Din İlişkisi. . 2021; 237 - 267.
IEEE Yamaç M "Postmodern Dönemde Türkiye’de Sosyolojik Olarak Turizm-Din İlişkisi." , ss.237 - 267, 2021.
ISNAD Yamaç, Muhammed. "Postmodern Dönemde Türkiye’de Sosyolojik Olarak Turizm-Din İlişkisi". (2021), 237-267.
APA Yamaç M (2021). Postmodern Dönemde Türkiye’de Sosyolojik Olarak Turizm-Din İlişkisi. Eskiyeni, 0(43), 237 - 267.
Chicago Yamaç Muhammed Postmodern Dönemde Türkiye’de Sosyolojik Olarak Turizm-Din İlişkisi. Eskiyeni 0, no.43 (2021): 237 - 267.
MLA Yamaç Muhammed Postmodern Dönemde Türkiye’de Sosyolojik Olarak Turizm-Din İlişkisi. Eskiyeni, vol.0, no.43, 2021, ss.237 - 267.
AMA Yamaç M Postmodern Dönemde Türkiye’de Sosyolojik Olarak Turizm-Din İlişkisi. Eskiyeni. 2021; 0(43): 237 - 267.
Vancouver Yamaç M Postmodern Dönemde Türkiye’de Sosyolojik Olarak Turizm-Din İlişkisi. Eskiyeni. 2021; 0(43): 237 - 267.
IEEE Yamaç M "Postmodern Dönemde Türkiye’de Sosyolojik Olarak Turizm-Din İlişkisi." Eskiyeni, 0, ss.237 - 267, 2021.
ISNAD Yamaç, Muhammed. "Postmodern Dönemde Türkiye’de Sosyolojik Olarak Turizm-Din İlişkisi". Eskiyeni 43 (2021), 237-267.