SON ASIR TÜRK ŞAİRLERİNDEN DİYARBAKIRLI BAKİ’NİN NALE ADLI ESERİ İLEDİCLE VEPEYMAN GAZETELERİNDEYER ALAN ŞİİRLERİ

Yıl: 2020 Cilt: 12 Sayı: 3 Sayfa Aralığı: 860 - 884 Metin Dili: Türkçe DOI: 10.26791/sarkiat.762661 İndeks Tarihi: 09-06-2021

SON ASIR TÜRK ŞAİRLERİNDEN DİYARBAKIRLI BAKİ’NİN NALE ADLI ESERİ İLEDİCLE VEPEYMAN GAZETELERİNDEYER ALAN ŞİİRLERİ

Öz:
Baki, 19. asrınikinci yarısında Diyarbakır’da dünyaya gelmiş, çeşitli memuriyet görevlerinde bulunmuş ve 1912’de doğduğu şehirde hayatını kaybetmiş bir şair ve yazardır. Bugün Baki’nin eserlerinden elimizde 34 şiir ihtiva eden Nale(1893-94) adlı şiir kitabı ve çeşitli gazetelerde neşrettiği manzum ve mensur metinler vardır. Şairin Naleadlı şiir kitabına yazılan takrizler, beğenildiğini ve Diyarbakır’daki edebî mahfillerde takip edilen bir isim olduğunu göstermektedir. Baki, Naci mektebine mensup bir şairdir. Şairin 24gazelinden 7’si Naci’ye naziredir. Ayrıca şair, Naci’nin 2 gazelini tahmis, 1 gazelini terbi etmiştir. Hem eski tarzda hem de yeni tarzda şiirler yazan şairin Nale’deki şiirleri, onun divan şiir geleneğinin etkisinde kaldığını göstermektedir. Şair, bu kitabında yer alan bazı şiirlerinde ise şekil ve muhteva bakımından geleneğin yapısını kırmıştır. Baki’nin ani ölümüyle Sabaha Karşıadıyla kitaplaştırmayı düşündüğü ancak muvaffak olamadığı şiirlerinin izini ise Dicle ve Peyman gazetelerinde sürmek mümkündür. Bu çalışmada şairin her iki gazetede tespit edilen toplam 11 şiirinin metni verilmiş, bunlar hem şekil hem de muhteva bakımından incelenmiştir. Bu şiirler, Diyarbakır’daki canlı basın hayatı içerisinde kâh şair kâh da yazar/başyazar olarak görünen bir ismin sosyal ve siyasi yönünü, divan şiiri geleneğiyle olan münasebetini, yenilik arayışını ortaya koymaktadır. Bunların ortaya konmasının şair üzerine yapılacak yeni çalışmalara kaynaklık edeceği düşünülmektedir.
Anahtar Kelime:

THEPOEMSOFBAKIFROMDIYARBAKIR, ONEOFTHETURKISH POETS OF THE LAST CENTURY, PUBLISHED IN DICLE AND PEYMAN NEWSPAPERS AND HIS WORK CALLED NALE

Öz:
Baki is a poet and writer born in Diyarbakır in the second half of the 19th century, served in various civil service positions and died in the city where he was born in 1912. Today, we have poetry book -one of the Baki’s works-called Nale (1893-94) containing 34 poems and texts of prose and written in verse he published in various newspapers. The appreciations (appraisal of the viability) written in the poetry book titled “Nale” of the poet show that he was admired and a name that was followed in literary gathering-meeting (edebiyat mahfilleri) in Diyarbakır. Bakiis a poet connected with Naci school. 7 of the 24 odes (lyric) of the poet are “nazire” to Naci. In addition, 2 lyrics (gazel) of Naci were made “tahmis” and 1 lyric “terbi” by Baki. Poems of Baki -who wrote poems in both old style and new style-in Nale show that he was influenced by the divan poetry tradition. In some of his poems in this book, the poet has broken the structure of tradition in point of shape and content. It is possible to trace of his poems in Dicle and Peyman newspapers that Baki thinksto book his poems with the name of “Sabaha Karşı” (Toward Morning), but he cannot succeed with his sudden death. In this study, the texts of 11 poems of the poet determined in both newspapers are given and the poems are analysed in terms of both form and content. These poems reveal the social and political aspects of a name that appears as a poet or a writer/editorial within the live press life in Diyarbakır, its relation with the tradition of divan poetry and the search for innovation. It is thought that the revealing of these poems will be the source of new studies on the poet.
Anahtar Kelime:

Belge Türü: Makale Makale Türü: Araştırma Makalesi Erişim Türü: Erişime Açık
  • Akyüz, Kenan vd. Fuzûlî Türkçe Divan. Ankara: İş Bankası Yayınları, 1958.
  • Beysanoğlu, Şevket. Doğumunun 80 Yıldönümü Münasebetiyle Ziya Gökalp’ın İlk Yazı Hayatı 1894-1909. İstanbul: Diyarbakır Tanıtma Derneği Neşriyatı, 1956.
  • Beysanoğlu, Şevket. Diyarbakırlı Fikir ve Sanat Adamları. 2. Cilt. Ankara: San Matbaası, 1997.
  • Bingül, Şeyhmus. “İttihat ve Terakki Döneminde Diyarbakır’da Yerel Basın: Dicle Gazetesi Örneği (1911-1915)”, e-Şarkiyat İlmi Araştırmalar Dergisi/Journal of Oriental Scientific Research (JOSR) 12/1 (2020), 258-276.
  • Dicle, Birinci Sene, 12 Rebiü’l-Evvel 1329, Pazartesi, 28 Şubat 1326, Numero 1.
  • Dicle, Birinci Sene, 19 Rebiü’l-Evvel 1329, Pazartesi, 5 Mart 1327, Numero 2.
  • Dicle, Birinci Sene, 26 Rebiü’l-Evvel 1329, Pazartesi, 12 Mart 1327, Numero 3.
  • Dicle, Birinci Sene, 4 Rebiü’l-Ahir 1329, Pazartesi, 21 Mart 1327, Numero 4.
  • Dicle, Birinci Sene, 15 Cemaziye’l-Ahir 1329, Pazartesi, 30 Mayıs 1327, Numero 14.
  • Dicle, İkinci Sene, 9 Ramazan 1330, Perşembe, 30 Mayıs 1328, Numero 67.
  • Dicle, İkinci Sene, 15 Şevval 1330, Perşembe, 13 Eylül 1328, Numero 71.
  • Dicle, İkinci Sene, 22 Şevval 1330, Perşembe, 20 Eylül 1328, Numero 72.
  • Dilçin, Cem. Örneklerle Türk Şiir Bilgisi. Ankara: TDK Yayınları, 1997.
  • Dîvân-ı Saîd, Ankara: Millî Kütüphane, Millî Kütüphane Yazmalar Koleksiyonu, 06 Ml Yz A 10165 Diyarbekirli Abdülbâkî. Nâle. İstanbul: Kasbar Matbaası, 1311/1893-94.
  • Enginün, İnci. Yeni Türk Edebiyatı Tanzimat’tan Cumhuriyet’e (1839-1923). İstanbul: Dergâh Yayınları, 2006.
  • Hayber, Abdülkadir - Özbay, Hüseyin. Muallim Nâci’nin Şiirleri. İstanbul: MEB Yayınları, 1997.
  • Issı, Murat (2012). “Peymân -Diyarbekir’in İlk Hususi Gazetesi-”, e-Şarkiyat İlmi Araştırmalar Dergisi /Journal of Oriental Scientific Research (JOSR) VII (2012), 91- 115.
  • İpek, Zülfikar. Peymân Gazetesi’nin 1325 (1909) Transkript, Tahlil ve Değerlendirilmesi. Diyarbakır: Dicle Üniversitesi, Sosyal Bilimler Enstitüsü, Yüksek Lisans Tezi, 2018.
  • İnal, İbnül Emin Mahmud Kemal. Son Asır Türk Şairleri. 1. Cilt. haz. Müjgân Cunbur, Ankara: AKM Yayınları, 1999.
  • Küçük, Sabahattin. Bâkî Dîvânı. Ankara: TDK Yayınları, 1994.
  • Macit, Muhsin. Nedîm Dîvânı. PDF: T.C. Kültür ve Turizm Bakanlığı Kütüphaneler ve
  • Yayımlar Genel Müdürlüğü, 2018. http://ekitap.kulturturizm.gov.tr/TR,196897/nedimdivani. html
  • Nigâr Hanım. Efsûs. İstanbul: Karabet ve Kasbar Matbaası, 1304/1886-87.
  • Peyman, Birinci Sene, 9 Receb 1327, Pazartesi, 13 Temmuz 1325, Numero 5.
  • Peyman, Birinci Sene, 6 Ramazan 1327, Pazartesi, 7 Eylül 1325, Numero 13.
  • Peyman, Birinci Sene, 7 Zilhicce 1327, Pazartesi, 7 Kanun-ı Evvel 1325, Numero 25.
  • Peyman, Birinci Sene, 20 Zilhicce 1327, Pazartesi, 20 Kanun-ı Evvel 1325, Numero 27.
  • Recaizade Mahmud Ekrem. Zemzeme. Üçüncü Kısım, Birinci Tab, İstanbul: Matbaa-i İ. K. Tozliyan İdare-i Şirket-i Mürettibiye, 1301/1883-84.
  • Sağlam, Ayşe. “Klasik Şiirin Hazan Vaktinde Bir İnleyiş: Diyarbakırlı Bâkî ve ‘Nâle’ İsimli Şiir Kitabı”. Diyarbakır: Âlimler, Ârifler, Edîpler. ed. İbrahim Özcoşar vd. 179- 207, İstanbul: Ensar Neşriyat, 2018.
  • Şanlı, Bilâl. Osmanlı Dönemi Diyarbakırlı Dîvân Şâ‘irleri. Diyarbakır: Dicle Üniversitesi, Sosyal Bilimler Enstitüsü, Yüksek Lisans Tezi, 2013.
  • Turan, Taner. 1880-1895 Yılları Arasında Yayımlanmış Şiir Kitapları Üzerine Bir İnceleme. Ankara: Hacettepe Üniversitesi, Sosyal Bilimler Enstitüsü, Yüksek Lisans Tezi, 2018.
  • Tütengil, Cavit Orhan. Diyarbakır Basın Tarihi Üzerine Notlar Gazetelerle Dergiler (1869-1953). İstanbul: İstanbul Üniversitesi Yayınları, 1954.
APA KAPLAN H (2020). SON ASIR TÜRK ŞAİRLERİNDEN DİYARBAKIRLI BAKİ’NİN NALE ADLI ESERİ İLEDİCLE VEPEYMAN GAZETELERİNDEYER ALAN ŞİİRLERİ. , 860 - 884. 10.26791/sarkiat.762661
Chicago KAPLAN HASAN SON ASIR TÜRK ŞAİRLERİNDEN DİYARBAKIRLI BAKİ’NİN NALE ADLI ESERİ İLEDİCLE VEPEYMAN GAZETELERİNDEYER ALAN ŞİİRLERİ. (2020): 860 - 884. 10.26791/sarkiat.762661
MLA KAPLAN HASAN SON ASIR TÜRK ŞAİRLERİNDEN DİYARBAKIRLI BAKİ’NİN NALE ADLI ESERİ İLEDİCLE VEPEYMAN GAZETELERİNDEYER ALAN ŞİİRLERİ. , 2020, ss.860 - 884. 10.26791/sarkiat.762661
AMA KAPLAN H SON ASIR TÜRK ŞAİRLERİNDEN DİYARBAKIRLI BAKİ’NİN NALE ADLI ESERİ İLEDİCLE VEPEYMAN GAZETELERİNDEYER ALAN ŞİİRLERİ. . 2020; 860 - 884. 10.26791/sarkiat.762661
Vancouver KAPLAN H SON ASIR TÜRK ŞAİRLERİNDEN DİYARBAKIRLI BAKİ’NİN NALE ADLI ESERİ İLEDİCLE VEPEYMAN GAZETELERİNDEYER ALAN ŞİİRLERİ. . 2020; 860 - 884. 10.26791/sarkiat.762661
IEEE KAPLAN H "SON ASIR TÜRK ŞAİRLERİNDEN DİYARBAKIRLI BAKİ’NİN NALE ADLI ESERİ İLEDİCLE VEPEYMAN GAZETELERİNDEYER ALAN ŞİİRLERİ." , ss.860 - 884, 2020. 10.26791/sarkiat.762661
ISNAD KAPLAN, HASAN. "SON ASIR TÜRK ŞAİRLERİNDEN DİYARBAKIRLI BAKİ’NİN NALE ADLI ESERİ İLEDİCLE VEPEYMAN GAZETELERİNDEYER ALAN ŞİİRLERİ". (2020), 860-884. https://doi.org/10.26791/sarkiat.762661
APA KAPLAN H (2020). SON ASIR TÜRK ŞAİRLERİNDEN DİYARBAKIRLI BAKİ’NİN NALE ADLI ESERİ İLEDİCLE VEPEYMAN GAZETELERİNDEYER ALAN ŞİİRLERİ. e-Şarkıyat İlmi Araştırmalar Dergisi, 12(3), 860 - 884. 10.26791/sarkiat.762661
Chicago KAPLAN HASAN SON ASIR TÜRK ŞAİRLERİNDEN DİYARBAKIRLI BAKİ’NİN NALE ADLI ESERİ İLEDİCLE VEPEYMAN GAZETELERİNDEYER ALAN ŞİİRLERİ. e-Şarkıyat İlmi Araştırmalar Dergisi 12, no.3 (2020): 860 - 884. 10.26791/sarkiat.762661
MLA KAPLAN HASAN SON ASIR TÜRK ŞAİRLERİNDEN DİYARBAKIRLI BAKİ’NİN NALE ADLI ESERİ İLEDİCLE VEPEYMAN GAZETELERİNDEYER ALAN ŞİİRLERİ. e-Şarkıyat İlmi Araştırmalar Dergisi, vol.12, no.3, 2020, ss.860 - 884. 10.26791/sarkiat.762661
AMA KAPLAN H SON ASIR TÜRK ŞAİRLERİNDEN DİYARBAKIRLI BAKİ’NİN NALE ADLI ESERİ İLEDİCLE VEPEYMAN GAZETELERİNDEYER ALAN ŞİİRLERİ. e-Şarkıyat İlmi Araştırmalar Dergisi. 2020; 12(3): 860 - 884. 10.26791/sarkiat.762661
Vancouver KAPLAN H SON ASIR TÜRK ŞAİRLERİNDEN DİYARBAKIRLI BAKİ’NİN NALE ADLI ESERİ İLEDİCLE VEPEYMAN GAZETELERİNDEYER ALAN ŞİİRLERİ. e-Şarkıyat İlmi Araştırmalar Dergisi. 2020; 12(3): 860 - 884. 10.26791/sarkiat.762661
IEEE KAPLAN H "SON ASIR TÜRK ŞAİRLERİNDEN DİYARBAKIRLI BAKİ’NİN NALE ADLI ESERİ İLEDİCLE VEPEYMAN GAZETELERİNDEYER ALAN ŞİİRLERİ." e-Şarkıyat İlmi Araştırmalar Dergisi, 12, ss.860 - 884, 2020. 10.26791/sarkiat.762661
ISNAD KAPLAN, HASAN. "SON ASIR TÜRK ŞAİRLERİNDEN DİYARBAKIRLI BAKİ’NİN NALE ADLI ESERİ İLEDİCLE VEPEYMAN GAZETELERİNDEYER ALAN ŞİİRLERİ". e-Şarkıyat İlmi Araştırmalar Dergisi 12/3 (2020), 860-884. https://doi.org/10.26791/sarkiat.762661