Eğitim Sosyolojisinin Türkiye’deki Gelişimi Üzerine Bir Değerlendirme
Yıl: 2020 Cilt: 15 Sayı: 3 Sayfa Aralığı: 1499 - 1520 Metin Dili: Türkçe DOI: 10.29228/TurkishStudies.42987 İndeks Tarihi: 10-06-2021
Eğitim Sosyolojisinin Türkiye’deki Gelişimi Üzerine Bir Değerlendirme
Öz: Alanyazındaki tartışmalardan biri eğitim sosyolojisinin, sosyolojinin yöntem ve yaklaşımlarıyla “eğitim”ile ilgili konu ve sorunları ele alıp inceleyen bir disiplin olduğunun yanı sıra eğitim bilimlerinin bir alt disipliniolduğudur. Bu çerçevede eğitim sosyolojisinin tanımı ve sınırlarının, tartışmalı ve muğlak olduğu söylenebilir.Bu çalışmada, Türkiye’de eğitim sosyolojisinin yükseköğretimdeki gelişimi irdelenmiştir. Araştırmanın amacı,Meşrutiyet döneminden günümüze eğitim sosyolojisinin, hem sosyoloji hem de eğitim bilimlerinin kurumsalgelişiminde önemli yeri olan fakülte, enstitü, dergi ve dersler üzerinden, Türkiye’de yükseköğretimkademesindeki gelişimini ortaya koymaktır. Araştırma tarihsel araştırma türünde olup verileri betimsel analizyaklaşımına göre analiz edilmiştir. Araştırma sonuçlarına göre, Türkiye’de eğitim sosyolojisi disiplininin, herne kadar sosyolojinin bir alt disiplini olduğu kabulü sosyologlar arasında oldukça yaygın olsa da, aslındatamamıyla varlık alanı, ortaya çıkması ve gelişmesi eğitim bilimlerinin içerisinde olmuştur. Türkiye’debaşlangıcından günümüze İstanbul Üniversitesi Edebiyat, Hukuk ve İktisat Fakültelerinde, Ankara ÜniversitesiDil ve Tarih-Coğrafya Fakültesi’nde ve diğer üniversitelerdeki Sosyoloji Kürsüleri/Bölümlerinin akademikörgütlenmesinde, enstitülerinde, araştırmalarında, yayınlarında ve derslerinde eğitim sosyolojisinin varlığına vegelişimine ilişkin kanıtlar ileri sürmek zordur. Ankara Üniversitesi Eğitim Bilimleri Fakültesi’nin kurulmasıyla,1965 yılından itibaren eğitim sosyolojisi disiplininin akademik gelişimini, eğitim bilimleri içerisinde sürdürdüğüsöylenebilir. Türkiye’de eğitim sosyolojisinin, sosyoloji disiplininden ziyade eğitim bilimleri içerisindekurumsallaştığı ve geliştiği görülmüştür. Elbette bu sonucun, eğitim sosyolojisinin sosyolojidenetkilenmediği/etkilenmeyeceği anlamına gelmediği, Türkiye’deki seyrinde eğitim bilimleri içerisindekurumsallaşarak farklı disiplinlerin verilerini kullanan disiplinlerarası bir disiplin olduğu anlamına geldiği desöylenmelidir.
Anahtar Kelime: An Analysis on the Development of the Sociology of Education in Turkey
Öz: One of the discussions in the literature is that sociology of education is a sub-discipline of educational sciences, as well as a discipline that deals with and examines the issues and problems related to “education” with the methods and approaches of sociology. In this context, it can be said that the definition and limits of sociology of education have become controversial and ambiguous. The present study examined the development of sociology of education at higher education level in Turkey. It is aimed with this study to introduce the development of sociology of education at higher education level in Turkey, from the beginnings of Meşrutiyet until today, by investigating faculties, institutes, journals and courses which have important roles in the institutional developments of both the sociology and educational sciences. It is a historical research. The data was analyzed according to the descriptive analysis approach. As a result of the study, it is realized that although sociologist claim that sociology of education is a sub-discipline of sociology, the field historically placed and developed in the field of educational sciences in Turkey. It is found that there isn’t supporting documents that the academic structuring of the Sociology Departments includes sociology of education related studies in wellknown universities in Turkey. Both in Istanbul University Faculty of Literature, Faculty of Law and Faculty of Economics and in Ankara University Faculty of Languages, History and Geography (DTCF), and their academic structuring in sociology departments, institutes, publications, courses there aren’t “sociology of education”. In Turkey, academic improvement of the sociology of education continued within educational sciences since 1965, with foundation of Faculty of Educational Sciences in Ankara University. Although sociology of education, as an interdisciplinary field of study, uses methods, techniques and data from sociology; it is institutionalized more in the field of educational sciences rather than sociology in Turkey.
Anahtar Kelime: Belge Türü: Makale Makale Türü: Araştırma Makalesi Erişim Türü: Erişime Açık
- Akyüz, H. (1992). Eğitim sosyolojisinin temel kavram ve alanları üzerine bir araştırma. Milli Eğitim Bakanlığı Yayınları.
- Altunya, N. (2018). Türkiye’de eğitim bilimleri öğretimi: başlangıçtan 1965’e kadar. PegemAkademi Yayıncılık.
- Ankara Üniversitesi Eğitim Fakültesi Lisans Öğretim ve İmtihan Yönetmeliği. (1965). Resmi Gazete, Sayı:12082.
- Ankara Üniversitesi (1967). Çeşitli memleketlerde üniversitelere bağlı eğitim fakülteleri eğitim enstitüleri, eğitim kolejleri, eğitim bölümleri ve kürsüleri. Ankara Üniversitesi Eğitim Fakültesi Kuruluş Yayınları No:2. Ankara Üniversitesi Basımevi.
- Ankara Dil, Tarih, Coğrafya Fakültesi Esas Talimatnamesi. (1939). Maarif Vekilliği Kültür Kurulu Kararı. Sayı: 40,41.
- Ankara Dil ve Tarih-Coğrafya Fakültesi 1941-1942 ders yılı talebe rehberi (1942). İdeal Matbaası.
- Aslan, C. (2014). Erken Cumhuriyet döneminde eğitim bilimleri alanında yurtdışına öğrenci gönderilmesi olgusu [Yayımlanmamış doktora tezi]. Ankara Üniversitesi Eğitim Bilimleri Enstitüsü.
- Aslan, C. (2019). Türkiye’de eğitim bilimlerinin kurumsal gelişimi. Prof. Dr. Mehmet Ali Kısakürek’e armağan. Ankara Üniversitesi Basımevi.
- Aytaç, K. (2010). Hayatım ve mesleğim.
- [Baltacıoğlu] Ismayıl Hakkı (1340). Ictimâ’iyyât nokta-i nazarından terbiye. Matbaa-ı Amire.
- Baltacıoğlu, I. H. (1998). Hayatım. (Yay. Haz. A. Y. Baltacıoğlu), Dünya Yayınları.
- Bilhan, S. (1996). Eğitim sosyolojisi. Ankara: Ankara Üniversitesi Eğitim Bilimleri Fakültesi Yayınları.
- Cangızbay, K. (1999). Sosyolojiler değil sosyoloji. Ütopya Yayınları.
- Çadırcı, M. & Süslü, A. (1982). Ankara Üniversitesi gelişim tarihi. Atatürk’ün 100. doğum yılına armağan. Ankara Üniversitesi Rektörlüğü Yayınlan, No:82. Ankara Üniversitesi Basımevi.
- Çelebi, N. (2010). Türkiye’de Sosyoloji. (Ed.) E. Eğribel ve U. Özcan. Türk Sosyologları ve Eserleri II, Genel Eğilimler ve Kurumsallaşma. Kitabevi.
- Deem, R. (2004). Sociology and the sociology of higher education: A missed call or a disconnection?. International Studies in Sociology of Education, 14 (1), 21-46.
- Doğan, İ. (2018). Eğitim sosyolojisi kavramlar ve sorunlar. Nobel Yayıncılık.
- Doğan, İ. (2012). Eğitim sosyolojisinin Türkiye’deki serüveni. Eğitim sosyolojisi: dün, bugün, yarın. Nobel Yayınları.
- Dölen, E. (2009). Türkiye Üniversite tarihi I Osmanlı döneminde Darülfünun 1863-1922. Bilgi Üniversitesi Yayınları.
- Dölen, E. (2008). II. Meşrutiyet döneminde Darülfünun. Osmanlı Bilimi Araştırmaları, X (1), 1-23.
- Durkheim, E. (1917). İlm-i Terbiye ve İçtimaiyat. İstanbul Üniversitesi Sosyoloji Dergisi, 1 (5), 207- 224.
- Ercan, R. (2013). Türkiye’de Sosyolojinin Gelişimi ve Eğilimleri İstanbul Üniversitesi Sosyoloji Dergisi. Anı Yayıncılık.
- Ergün, M. (1994). Eğitim sosyolojisine giriş. Ocak Yayınları.
- Erişçi, L. (1941). Türkiye'de sosyolojinin tarihçesi ve bibliyografyası. İstanbul Üniversitesi Sosyoloji Dergisi, 2 (1), 159-169.
- Esgin, A. (2013). The Crisis of the sociology of education and its reflections in Turkey: On the critique of functionalist and eclecticist pragmatic tradition. Egitim Arastirmalari-Eurasian Journal of Educational Research, 50, 143-162.
- Fındıkoğlu, Z. (1947). İçtimaiyat. İstanbul Üniversitesi Hukuk Fakültesi Yayınları, No: 70. İsmail Akgün Matbaası.
- Fraenkel, Jack R., Wallen, Norman E. ve Hyun, Helen H. (2012). How to design and evaluate research ın education. McGraw-Hill Higher Education.
- Gencer, A. İ & Arslan, A. (2004). İstanbul Dârülfünûnu Edebiyat Fakültesi tarihçesi ve ilk meclis zabıtları. İstanbul Üniversitesi Edebiyat Fakültesi Yayınları.
- Gökçe, B. (1994). Açılış konuşmaları. Dünya’da ve Türkiye’de güncel sosyolojik gelişmeler. I. Ulusal Sosyoloji Kongresi (3-5 Kasım, İzmir). Sosyoloji Derneği Yayınları.
- Güllülü, S., Gündüz, M. & Kemerlioğlu, E. (1993). Alman, Amerikan ve İngiliz sosyolojisinin son on yılı, Dünya’da ve Türkiye’de güncel sosyolojik gelişmeler, I. Ulusal Sosyoloji Kongresi (3-5 Kasım, İzmir). Sosyoloji Derneği Yayınları.
- Halsey, A. H. (2004). A History of sociology in Britain, Oxford University Press.
- Hirsch, E. E. (1998). Dünya üniversiteleri ve Türkiye’de üniversitelerin gelişimi. C. l.: Ankara Üniversitesi Yayınları.
- İlyasoğlu, A. (2001). Türkiye’de sosyolojinin tarihini yazmak: bir sorunlaştırma ve yaklaşım önerisi. sosyal bilimleri yeniden düşünmek, Sempozyum Bildirileri. Metis Yayıncılık.
- İnal, K. (2014). Toplum ve eğitim ilişkilerinin bilimi. (Ed.) Ç. Özdemir, Eğitim sosyolojisi. Pegem Akademi Yayıncılık.
- İstanbul Darülfünunu Talebe Rehberi: 1339-1340 (1339). Matbaa-ı Amire
- İstanbul Darülfünunu Talebe Rehberi: 1930-1931 (1930). Ekspres Matbaası.
- İstanbul Üniversitesi Edebiyat Fakültesi 1936-1937 ders yılı Talebe Kılavuzu (1936). Resimli Ay Basımevi.
- İstanbul Üniversitesi (1955). İktisat Fakültesi, İçtimaiyat Enstitüsü hakkında kuruluşunun XX. yılı münasebetiyle rapor (1934-1954). İstanbul: İstanbul Üniversitesi Yayınları.
- İstanbul Üniversitesi Edebiyat Fakültesi 1937-1938 ders yılı Talebe Kılavuzu (1937). Burhanettin Matbaası.
- İstanbul Üniversitesi İktisat Fakültesi Sosyoloji Enstitüsü Hakkında Yönetmelik (1976). Resmi Gazete, Sayı: 15567.
- İstanbul Üniversitesi Edebiyat Fakültesi Öğretim ve Sınav Yönetmeliği (1983). Resmi Gazete, Sayı:17969.
- Kaçmazoğlu, B. (2010). İstanbul Üniversitesi İktisat Fakültesi sosyologları: sosyal siyasetçi, milliyetçi ve bütüncü sosyoloji ekolü. (Ed.) E. Eğribel ve U. Özcan, Türk Sosyologları ve Eserleri II, Genel Eğilimler ve Kurumsallaşma. Kitabevi.
- Kaçmazoğlu, B. (1994). 1960 Sonrasında Türkiye’de yapılan sosyoloji çalışmalarına genel bir bakış. Dünya’da ve Türkiye’de güncel sosyolojik gelişmeler. I. Ulusal Sosyoloji Kongresi (3-5 Kasım, İzmir). Sosyoloji Derneği Yayınları.
- Kafadar, O. (1998). Türkiye’de yükseköğretimde felsefe eğitimi -tarihsel gelişim ve lisans eğitiminin bir incelemesi [Yayımlanmamış doktora tezi]. Ankara Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü.
- Kanad, H. F. (1958). Terbiye sosyolojisi, Yeni Matbaa.
- Kazancıgil, A. & Vergili, A. (2002). İstanbul Darülfünunu Edebiyat Fakültesi Mecmuası (inceleme ve dizin). Türklük Bilimi Araştırmaları, 12, 27-74.
- Kongar, E. (1993). Türk toplumbilimcileri. Remzi Kitabevi.
- Köymen, N. (1953). Eğitim sosyolojisi. Milli Eğitim Basımevi.
- Lauder, H., Brown, P & Halsey, A. H. (2011). The sociology of education as ‘redemption’: a critical history. Ed. J. Furlong & M. Lawn, Disciplines of education, their role in the future of education research. Routledge.
- Maarif Vekâleti (1953). Beşinci Milli Eğitim Şûrası. Maarif Vekâleti Yayınları.
- Malche, A. (1939). İstanbul Üniversitesi hakkında rapor. Devlet Basımevi.
- Mehmet Ali Ayni (1927). Darülfünun tarihi. Yeni Matbaa.
- Miser, R. (2016). Türk pedagoji çınarı 50 yaşında: Ankara Üniversitesi Eğitim Bilimleri Fakültesi (1965-2015). Ankara Üniversitesi Eğitim Bilimleri Fakültesi Yayınları.
- Morrish, I. (1972). The Sociology of education an introduction. Routledge.
- Necmettin Sadak (1917). İçtimaiyat nedir?. İstanbul Üniversitesi Sosyoloji Dergisi, 1 (1), 15-21.
- Özcan, U. (2010). Türkiye’de sosyoloji: başlıca akımlar, dönemler ve figürler. (Ed.) E. Eğribel ve U.
- Özcan. Türk Sosyologları ve Eserleri II, Genel Eğilimler ve Kurumsallaşma. Kitabevi.
- Sözer, M. A. & Sever, M. (2012). Amerika Birleşik Devletleri’nde eğitim sosyolojisi. Eğitim sosyolojisi: dün, bugün, yarın. Nobel Yayıncılık.
- Stalcup, R. J. (1968). Sociology and education. Charles E. Merrill Publishing Company.
- Swift, D. F. (2017). The Sociology of education ıntroductory analytical perspectives. Routledge.
- Şemin, R.U. (1973). Eğitim bilimlerinin üniversiteye girişi: Pedagoji Enstitüsü’nün kuruluşu ve gelişimi. İstanbul Üniversitesi Edebiyat Fakültesi Cumhuriyetin 50. yılına armağan.
- Tan, M. (1981). Toplumbilimine giriş: temel kavramlar. Ankara Üniversitesi Eğitim Fakültesi Yayınları.
- Tanyu, H. (1981). Ziya Gökalp kronolojisi. Kültür Bakanlığı Yayınları.
- Tezcan, M. (1985). Eğitim sosyolojisi. Ankara Üniversitesi Eğitim Bilimleri Fakültesi Yayınları.
- Tolan, B. (2005). Sosyoloji. Gazi Kitabevi.
- Tonguç, İ. H. (1952). Öğretmen ansiklopedisi ve pedagoji sözlüğü. Bir Yayınevi.
| APA | ASLAN C (2020). Eğitim Sosyolojisinin Türkiye’deki Gelişimi Üzerine Bir Değerlendirme. , 1499 - 1520. 10.29228/TurkishStudies.42987 |
| Chicago | ASLAN CENGIZ Eğitim Sosyolojisinin Türkiye’deki Gelişimi Üzerine Bir Değerlendirme. (2020): 1499 - 1520. 10.29228/TurkishStudies.42987 |
| MLA | ASLAN CENGIZ Eğitim Sosyolojisinin Türkiye’deki Gelişimi Üzerine Bir Değerlendirme. , 2020, ss.1499 - 1520. 10.29228/TurkishStudies.42987 |
| AMA | ASLAN C Eğitim Sosyolojisinin Türkiye’deki Gelişimi Üzerine Bir Değerlendirme. . 2020; 1499 - 1520. 10.29228/TurkishStudies.42987 |
| Vancouver | ASLAN C Eğitim Sosyolojisinin Türkiye’deki Gelişimi Üzerine Bir Değerlendirme. . 2020; 1499 - 1520. 10.29228/TurkishStudies.42987 |
| IEEE | ASLAN C "Eğitim Sosyolojisinin Türkiye’deki Gelişimi Üzerine Bir Değerlendirme." , ss.1499 - 1520, 2020. 10.29228/TurkishStudies.42987 |
| ISNAD | ASLAN, CENGIZ. "Eğitim Sosyolojisinin Türkiye’deki Gelişimi Üzerine Bir Değerlendirme". (2020), 1499-1520. https://doi.org/10.29228/TurkishStudies.42987 |
| APA | ASLAN C (2020). Eğitim Sosyolojisinin Türkiye’deki Gelişimi Üzerine Bir Değerlendirme. Turkish Studies - Educational Sciences , 15(3), 1499 - 1520. 10.29228/TurkishStudies.42987 |
| Chicago | ASLAN CENGIZ Eğitim Sosyolojisinin Türkiye’deki Gelişimi Üzerine Bir Değerlendirme. Turkish Studies - Educational Sciences 15, no.3 (2020): 1499 - 1520. 10.29228/TurkishStudies.42987 |
| MLA | ASLAN CENGIZ Eğitim Sosyolojisinin Türkiye’deki Gelişimi Üzerine Bir Değerlendirme. Turkish Studies - Educational Sciences , vol.15, no.3, 2020, ss.1499 - 1520. 10.29228/TurkishStudies.42987 |
| AMA | ASLAN C Eğitim Sosyolojisinin Türkiye’deki Gelişimi Üzerine Bir Değerlendirme. Turkish Studies - Educational Sciences . 2020; 15(3): 1499 - 1520. 10.29228/TurkishStudies.42987 |
| Vancouver | ASLAN C Eğitim Sosyolojisinin Türkiye’deki Gelişimi Üzerine Bir Değerlendirme. Turkish Studies - Educational Sciences . 2020; 15(3): 1499 - 1520. 10.29228/TurkishStudies.42987 |
| IEEE | ASLAN C "Eğitim Sosyolojisinin Türkiye’deki Gelişimi Üzerine Bir Değerlendirme." Turkish Studies - Educational Sciences , 15, ss.1499 - 1520, 2020. 10.29228/TurkishStudies.42987 |
| ISNAD | ASLAN, CENGIZ. "Eğitim Sosyolojisinin Türkiye’deki Gelişimi Üzerine Bir Değerlendirme". Turkish Studies - Educational Sciences 15/3 (2020), 1499-1520. https://doi.org/10.29228/TurkishStudies.42987 |
