Meryem Suresi 57. Âyet Bağlamında Hz. İdrîs'in (as) Göğe Yükseltilmesiyle İlgili Rivayetlerin Değerlendirilmesi

Yıl: 2020 Cilt: 20 Sayı: 1 Sayfa Aralığı: 63 - 83 Metin Dili: Türkçe İndeks Tarihi: 10-06-2021

Meryem Suresi 57. Âyet Bağlamında Hz. İdrîs'in (as) Göğe Yükseltilmesiyle İlgili Rivayetlerin Değerlendirilmesi

Öz:
Allah, tevhid inancını hâkim kılmak için tarihin her döneminde elçiler göndermiştir. Bu elçilerinbazılarına sahife, bazılarına kitap göndermiş bazılarına da önceki şeriatleri devam ettirme sorumluluğunuyüklemiştir. Her peygambere verdiği mucize ve meziyet farklı olmuştur. Kur'ân'da bazı peygamberlerdençok söz ettiği gibi bazılarından ise daha öz söz etmiştir. Kendisinden az olarak bahsedilenpeygamberlerden biri de Hz. İdrîs'tir. Kur'ân, Hz. İdrîs'ten (as) iki yerde bahsetmektedir. Onu sıddîk vesabırlı olarak nitelendirmektedir. Kur'ân'da Hz. İdrîs'in yüce bir makama yükseltildiğinin haber verilmesimüfessirlerce merak konusu olmuştur. Müfessirler tarih boyunca konunun anlaşılması için farklıgörüşlerde bulunmuş ancak ortak görüş üzerinde mutabık kalamamıştır. Bununla beraber konuyla ilgilinakledilen birçok rivayet, meseleyi içinden çıkılmaz bir duruma getirmiştir. Alimlerin cevap bulmayaçalıştıkları soru Allah'ın Hz. İdrîs'e verdiği üstün makamın ne olduğu veya ne şekilde gerçekleştiğidir. İlkDönem müfessirl rinin büyük bir kısmı Hz. İdrîs'e verilen üstün makamın ruhen ve bedenen göğeyükseltilmesi şeklinde gerçekleştiğini savunmakla beraber yükseltildiği semanın kaçıncı kat olduğu ileilgili ortak görüşe de sahip değillerdir. Yükseltildiği yerin dördüncü veya altıncı kat sema olduğunu iddiaedenler kadar cennete yükseltildiğini söyleyenler de vardır. Çok az bir kısmı ise Allah onu kavmininşerrinden korumak için yükseltmiştir şeklinde görüş ortaya koymaktadır. İlk dönem müfessirlerinin büyükbir kısmı Matûrîdî gibi birkaç müfessir hariç onun yüce bir makama yükseltilmesini Hz. İsâ'nın re'f edilmehadisesine benzetmektedir. Bir kısım müfessir ise Hz. İdrîs'in semaya yükseltilmesini Hz. Peygamber'inmi'racta onunla karşılaşması hâdisesine dayandırmaktadır.Hz. İdris'in ruhen ve bedenen semaya yükseltildiği görüşünü kabul etmeyen müfessirlerin bir kısmıüstün makama yüceltilmesini, ulvî ve manevî bir makam olarak değerlendirirken bir kısmı ise otuz sahife,peygamberlik ve farklı konularda ilim sahibi olma gibi ona verilen birçok nimeti üstün bir makamayüceltilmesi olarak görmektedir. Anlayabildiğimiz kadarıyla İslâm düşünce tarihinin en karmaşıkkonularından biri re'f edilme (semaya yükseltilme) hâdisesidir. Bu meselede nihâî bir sonuca varacağımızıiddia etmemiz söz konusu değildir. Hz. İdrîs'in üstün bir makama yüceltilmesinin ne anlam ifade ettiğihusûsu ve müfessirlerin bu konudaki görüşleri bizde merak uyandırmış ve bu merak, bizi bu minvalde birçalışma yapmaya sevk etmiştir. Acizane bu çalışmamızdaki temel hedefimiz, "Biz onu yüce bir yereyükselttik" sözünden neyin kastedildiğini anlamaya çalışmaktır.
Anahtar Kelime:

Evaluation of Rumours about Idris's Ascending to the Sky in the Context of 57. Verses of Mary Surah

Öz:
Allah (God) has sent messengers at every time of history to make the belief in monotheism dominate. He has sent leaf to some of these messengers and books to some other, as well as giving responsibility to some of them to continue the previous sharia (religious law). The miracle and qualification he gave to each prophet was different. He mentioned some prophets more and some of them were more concise in the Qur'an. One of the prophets mentioned a little is prophet Idris. The Quran mentioned prophet Idris in two places. It describes him as faithful and patient. It has been a matter of curiosity for commentators to inform that Idris has been ascended to an honourable position (holy place) in the Quran. The commentators have made different views throughout the history to understand the issue, but could not agree on the common opinion. However, many narrations about the subject have made the issue an impenetrable. The question that scholars are trying to find answers is what was the honourable position Allah gives to prophet Idris, or how it happened. Although most of the commentators in the first term of the period claim the honourable position given to prophet Idris is spiritually and physically ascended to the sky, but they do not have a common opinion on how many floors in the sky he was ascended. There are those who say that the place where he was ascended is ascending to heaven as well as those who claim that it was the fourth or sixth floor of the sky. Very few of them suggested that Allah ascended him to protect him from the evil of his people. Most of the early commentators, except for a few commentators such as Maturidi, likens his ascending to the incident of prophet Isaac being raised. Some of the commentators bases the incident of ascending prophet Idris to the sky, to the meeting with the prophet Muhammad during his ascension. Some of the commentators who do not accept the idea that Idris was ascended spiritually and physically to the sky, evaluated his spiritual authority as given him lofty and spiritual authority. However, some of them considered that given thirty leaf (page) and prophecy to the Idris and having knowledge in different subjects are some of the superior authority that given to him. As far as we can understand, one of the most complex topics in the history of Islamic thought is the state of being ascended. It is not possible to claim that we will reach a final conclusion in this matter. The question of what it means to be given superior authority to prophet Idris, and the opinions of the commentators on this matter have aroused curiosity and this curiosity has prompted us to do a work in this manner. Our main aim in this study is to try to understand what is meaning of the following verse "We ascended him to a holy place."
Anahtar Kelime:

Belge Türü: Makale Makale Türü: Araştırma Makalesi Erişim Türü: Erişime Açık
  • Abdürrezzâk es-San‘ânî. Tefsîru Abdürrezzâk. thk. Mahmud Muhammed Abduh, Beyrut: Dâru’l-Kütübi’l-İlmiyye, 1419.
  • Ateş, Süleyman. Yüce Kur'ân'ın Çağdaş Tefsiri. İstanbul: Yeni Ufuklar Neşriyat, 1988.
  • Aydemir, Abdullah. İslamî Kaynaklara Göre Peygamberler. Ankara: Türkiye Diyanet Vakfı Yayınları, ts.
  • Beyzâvî, Nâsırüddîn Ebû Saîd Abdullah b. Ömer b. Muhammed. thk. Muhammed Abdurrahman Maraşlî, Envârü’t-tenzîl ve esrâru’t-te’vîl. Beyrut: Daru İhyau turasi'lArabî, 1418.
  • Buhârî, Ebû Abdullâh Muhammed b. İsmâîl b. İbrâhim. el-Câmi'us-Sahîh. İstanbul: Çağrı Yayınları, 1981.
  • Bulut, Halil İbrahim. Kur'ân-ı Kerim'de Mucize ve Peygamber. İstanbul: Rağbet yayınları, 2000.
  • Cerrahoğlu, İsmail. "Tefsirde Mukâtil b. Süleyman." Ankara Üniversitesi İlahiyat Fakültesi Dergisi, 21 (1976).
  • Derveze, İzzet. et-Tefsirü’l-Hadis. Kahire: Daru İhyau Kütübi'l-Arabî, 1383.
  • Döner, Ertuğrul. "İsrailiyyât kavramının Oluşum ve Olgunlaşma Süreci". Pamukkale: Pamukkale Üniversitesi İlahiyat Fakültesi Dergisi, 2 (2015).
  • Ebû İshak Ahmed b. Muhammed es-Sa’lebî. el-Keşf ve’l-Beyân fî Tefsîri’l-Kur’ân. Dâru’lKütübi’l-İlmiyye, Beyrut 2004.
  • Ebû İshak ez-Zeccâc. Meʿâni’l-Ḳurʾân ve iʿrâbüh. thk. Abdülcelil Abduh Şelebî, Beyrut: Âlemu’l-Kütüb, 1988.
  • Ebû Muhammed el-Hüseyn b. Mes’ûd el-Beğavî. Tefsîru’l-Beğavî (Meâlimü’t-Tenzîl). nşr. Hâlid Abdurrahmân el-Akk-Mervan Sevâr, Beyrut: Dâru’l-Ma’rife, 1995.
  • Ebu'l-Haccâc, Mücahid b. Cebr. Tefsiru Mücahid. thk Muhammed Abdusselam Ebün'niyl, Beyrut: Daru'l-Fikri'l-İslamî, 1989.
  • Eflatun. Phaidros. Çev. Hamdi Akverdi, İstanbul: Maarif Matbaası, 1943.
  • El-Kelbî, Ebû Munzîr Hişâm b. Muhammed. Kitâbü’l-Eṣnâm. thk. Ahmed Zekî Paşa, Kahire: Daru'l-Kütübi'l-Mısriyye, 2000.
  • Elmalılı Hamdi Yazır. Hak Dini Kur’ân Dili. İstanbul: Akçağ Yayınları, 2016.
  • Gregory. Ebû'l-Farac Tarihi. çev. Ömer Rıza Doğrul, Ankara: TTK. Basım Evi, 1987.
  • Harman, Ömer Faruk. “İlyâs”. Türkiye Diyanet Vakfı İslâm Ansiklopedisi, 22:162 İstanbul TDV Yayınları, 2000.
  • Hermes, Metinler ve Çalışmalar, çev. Engin Emir, İzmir: Ege Meta Yayınları, 2006.
  • İbn Âşûr, Muhammed Tâhir. et-Taḥrîr ve’t-tenvîr. Tunus: Daru’t-Tunusiyye, 1984.
  • İbn Atıyye, Ebû Muhammed Abdulhak b. Galib el-Endelüsî. el-Muharrerü'l-veciz fî tefsiri'lkitâbi'l-aziz. thk. Abdüsselam Abdüssafi Muhammed, Beyrut: Dârü’l-Kütübi’l İlmiyye, 1993.
  • İbn Ebû Hatîm, Ebû Muhammed Abdurrahman b. Muhammed et-Temîmî er-Râzî. Tefsîrü’lḲurʾâni’l-ʿaẓîm. thk. Es'ad Mahammed et-Tayyib, Suudî Arabistân: Mektebetü Nizâr, 1419.
  • İbn Hişâm Abdulmelik. et-Tî'cân fi Mulukî Himyer. Yemen: Merkez Dirasât ve'l-İbhâs, 1348.
  • İbn Kesîr, Ebû’l-Fidâ İsmail b. Ömer. Tefsîru’l-Kur’ani’l-ʽAzîm. thk. Sâmî Muhammed b. Selâme, Beyrut: Dâru Taybe, 1999.
  • İbn Kesîr, Ebü'l-Fidâ İsmail b. Ömer. el-Bidâye ve'n-nihaye. thk. Ali Şîrî, Beyrut: Dâru İhyâ et-türasi'l Arabî, 1977.
  • İbnü’l-Arabî, Muhyiddin. Fusûsu’l-Hikem. çev. ve şerh. Ekrem Demirli, Ankara. Kabalcı Yayınları, 2008.
  • Kaya, Süleyman. Kur'ân'da İmtihan. İstanbul: İnsan Yayınları, ts.
  • Kılıç, Mahmud Erol. "Hermes". Türkiye Diyanet Vakfı İslâm Ansiklopedisi, 17: 228. İstanbul TDV Yayınları, 1998.
  • Kirmânî, Ebü’l-Kâsım Burhânüddîn Mahmûd b. Hamza b. Nasr. Ġarâʾibü’t-tefsîr ve ʿacâʾibü’tteʾvîl. Beyrut: Daru'l-Kıble, ts.
  • Kurtubî, Ebû Abdullah Muhammed b. Ahmed el-Hazrecî. el-Câmi’ li Ahkâmi’l-Kur’ân. thk. Ahmed el-Berdûnî; İbrâhim Atfîş, Kahire: Dârü’l-Kütübi’l-Mısriyye, 1964.
  • Kuşeyrî, Ebû’l-Kasım Abdülkerim b. Hevâzin b. Abdilmelik. Leṭâʾifü’l-işârât. Mısır: Hey'etü'lMısriyye, ts.
  • Kutub, Seyyid. Fî Zilali’l-Kur’ân. trc. İ. Hakkı Şengüler, M. Emin Saraç, Bekir Karlığa İstanbul: Hikmet Yayınları, ts.
  • Makdisî, Mutahhar b. Tâhir. el-Bedʾ ve’t-târîḫ. Kahire: Mektebetu's-Sekâfâtu'd-Dîniyye, ts.
  • Mâtürîdî, Ebû Mansur Muhammed b. Muhammed b. Mahmud. Tevilâtü Ehli’s-Sünne (Tefsiru’l-Mâturîdî). Thk. Mecdî Basellum, Beyrut: Dârü’l-Kütübi’l-İlmiyye, 2005.
  • Merâgî, Ahmed Mustafa. Tefsiru'l-Merâgî. Mısır: Mustafa babî el-Halebî, 1946.
  • Mevdûdî, Ebü’l-A‘lâ. Tefhimu‟l-Kur‟ân. İstanbul: İnsan Yayınları, 1986.
  • Mukâtil, b. Süleyman. Tefsîru Mukâtil b. Süleymân.thk. Abdullâh Mahmûd Şehhâte, Beyrut: Dâru’l-Ulûm, 2005.
  • Müslîm, İbn Haccâc Ebû’l-Hüseyin el-Kuşeyrî en-Nisâbûrî. Sahîhu müslim. thk. Muhammed Fuâd Abdulbâki, Beyrut: Dâru İhyâ et-türasi'l Arabî, ts.
  • Ocak, Ahmet Yaşar. İslam Türk İnançlarında Hızır yahut Hızır-İlyas Kültü. İstanbul: Timaş Yayınları, 2019.
  • Özbudun, Sibel. Hermes’ten İdris’e Bir Dinsel Geleneğin Dönüşüm Dinamikleri. Ankara: Ütopya yayınları, 2004.
  • Özdirek, Recep-Çavuşoğlu Hakan. "Süfyân es-Sevrî". Türkiye Diyanet Vakfı İslâm Ansiklopedisi, 38:28. İstanbul: TDV Yayınları, 2010.
  • Öztürk, Mustafa. "Çağdaşlık ve Çağdaş Dönem Kur'ân Yorumlarına Genel Bakış". İslâmiyât Dergisi, 7 (2004).
  • Öztürk, Mustafa."Zülkifl'in Dini ve Tarihine Dair bir Araştırma". Çukurova Üniversitesi İlahiyat Fakültesi Dergisi, 4 (2004).
  • Paçacı, Mehmet. "Çağdaş Dönemde Kur'ân'a ve Tefsire Ne Oldu?" İslâmiyât Dergisi, 4 (2003).
  • Ragîb el-İsfehânî, Ebu’l-Kasım el-Hüseyn b. Muhammed. Tefsiru Ragîb el-İsfehânî. Camiatu tanta, Külliyetü'l-âdâp,1999.
  • Râzi, Fahruddîn. Mefâtîhu’l-Gayb. Beyrut: Dâru İhyâ et-türasi'l Arabî, 1420.
  • Sâbûnî, Muhammed Ali. Safvetü’t-Tefâsîr. Kahire: Dâru’s-Sâbûnî, 1997.
  • Sem‘ânî, Ebü’l-Muzaffer Mansûr b. Muhammed b. Abdulcebbâr et-Temîmî el-Mervezî. Tefsîrü’l-Ḳurʾân. thk. Yasir b. İbrahim-Anîm b. Abbas, Suûdi Arabistan Daru'l-vatan, 1997.
  • Semerkandî, Alâeddin Ali b. Yahyâ, Bahrü’l-Ulûm. b.y.:y.y., ts.
  • Sevrî, Süfyân. Tefsiru's-sevri. Beyrut: Dâru’l-Kütübi’l-İlmiyye, 1983.
  • Süyûtî, Celâlüddîn. ed-Dürrü’l-mensûr. Kahire: Merkezu Hicr li’l-Bühûs e’d-Dirasâti’l- ‘Arabiyye ve’l-İslâmiyye, 2003.
  • Süyûtî, Celâlüddîn. EI-Habâik fi ahbâril-melâik. Beyrut: Daru'l-Kütübi'l-İlmiyye 1985.
  • Taberî, Ebû Cafer İbn Cerîr. Câmi‘u’l-beyân fî te’vîli âyi’l-Kur’ân. thk. Ahmed Muhammed Şakir, Beyrut: Müeessesetü’r- risâle, 2000.
  • Taberî, Ebû Cafer İbn Cerîr. Tarihu Taberî. Beyrut: Darü’t-Türas, 1967.
  • Tantâvî, b. Cevherî el-Mısrî. et-Tefsîrü'l-Vesıt li'l-Kur'ân'il-Kerim. Kahire: Dârü’n-Nehda, 1997.
  • Tirmizî, Ebû İsâ Muhammed b. İsâ b. Sevre. el-Câmiʿu’ṣ-ṣaḥîḥ (Sünenü't-Tirmizî). İstanbul. Çağrı Yayınları, 1992.
  • Yahyâ b. Sellâm. Tefsîru Yaḥyâ b. Sellâm. thk. Hind Şelbî. Beyrut: Daru'l-Kütübi'l-İlmiyye, 2004.
  • Yıldız, Fahrettin. Kur'ân Aydınlığında Hayatı Doğru Yaşamak. İstanbul: İşaret Yayınları, ts.
  • Yılmaz, Sait. Üç Kere Büyük Hermes (İdrîs Peygamber). https://www.academia.edu/37554926/%C3%9C%C3%A7_kere_b%C3%BCy%C3%BCk_Hermes_%C4%B0dris_peygamber_.)
  • Yiğit, İsmail. Peygamberler Tarihi. İstanbul: Kayıhan Yayınları, ts.
  • Zemahşerî, Ebuʼl-Kasım Cârullah Mahmud b. Ömer. Tefsîruʼl-Keşşâf ‘an Hakaikiʼt-Tenzîl ve ‘Uyûniʼl-Ekavîl fî Vücûhiʼt-Teʼvîl. Beyrut: Daru'l-Kütübi'l-Arabî, 1408.
  • Zuhaylî, Vehbe b. Mustafa. Tefsîru’l-Münîr. Dımeşk: Dâru’l-Fikr, 1418.
APA Kaplan A (2020). Meryem Suresi 57. Âyet Bağlamında Hz. İdrîs'in (as) Göğe Yükseltilmesiyle İlgili Rivayetlerin Değerlendirilmesi. , 63 - 83.
Chicago Kaplan Abdurrahim Meryem Suresi 57. Âyet Bağlamında Hz. İdrîs'in (as) Göğe Yükseltilmesiyle İlgili Rivayetlerin Değerlendirilmesi. (2020): 63 - 83.
MLA Kaplan Abdurrahim Meryem Suresi 57. Âyet Bağlamında Hz. İdrîs'in (as) Göğe Yükseltilmesiyle İlgili Rivayetlerin Değerlendirilmesi. , 2020, ss.63 - 83.
AMA Kaplan A Meryem Suresi 57. Âyet Bağlamında Hz. İdrîs'in (as) Göğe Yükseltilmesiyle İlgili Rivayetlerin Değerlendirilmesi. . 2020; 63 - 83.
Vancouver Kaplan A Meryem Suresi 57. Âyet Bağlamında Hz. İdrîs'in (as) Göğe Yükseltilmesiyle İlgili Rivayetlerin Değerlendirilmesi. . 2020; 63 - 83.
IEEE Kaplan A "Meryem Suresi 57. Âyet Bağlamında Hz. İdrîs'in (as) Göğe Yükseltilmesiyle İlgili Rivayetlerin Değerlendirilmesi." , ss.63 - 83, 2020.
ISNAD Kaplan, Abdurrahim. "Meryem Suresi 57. Âyet Bağlamında Hz. İdrîs'in (as) Göğe Yükseltilmesiyle İlgili Rivayetlerin Değerlendirilmesi". (2020), 63-83.
APA Kaplan A (2020). Meryem Suresi 57. Âyet Bağlamında Hz. İdrîs'in (as) Göğe Yükseltilmesiyle İlgili Rivayetlerin Değerlendirilmesi. Çukurova Üniversitesi İlahiyat Fakültesi Dergisi, 20(1), 63 - 83.
Chicago Kaplan Abdurrahim Meryem Suresi 57. Âyet Bağlamında Hz. İdrîs'in (as) Göğe Yükseltilmesiyle İlgili Rivayetlerin Değerlendirilmesi. Çukurova Üniversitesi İlahiyat Fakültesi Dergisi 20, no.1 (2020): 63 - 83.
MLA Kaplan Abdurrahim Meryem Suresi 57. Âyet Bağlamında Hz. İdrîs'in (as) Göğe Yükseltilmesiyle İlgili Rivayetlerin Değerlendirilmesi. Çukurova Üniversitesi İlahiyat Fakültesi Dergisi, vol.20, no.1, 2020, ss.63 - 83.
AMA Kaplan A Meryem Suresi 57. Âyet Bağlamında Hz. İdrîs'in (as) Göğe Yükseltilmesiyle İlgili Rivayetlerin Değerlendirilmesi. Çukurova Üniversitesi İlahiyat Fakültesi Dergisi. 2020; 20(1): 63 - 83.
Vancouver Kaplan A Meryem Suresi 57. Âyet Bağlamında Hz. İdrîs'in (as) Göğe Yükseltilmesiyle İlgili Rivayetlerin Değerlendirilmesi. Çukurova Üniversitesi İlahiyat Fakültesi Dergisi. 2020; 20(1): 63 - 83.
IEEE Kaplan A "Meryem Suresi 57. Âyet Bağlamında Hz. İdrîs'in (as) Göğe Yükseltilmesiyle İlgili Rivayetlerin Değerlendirilmesi." Çukurova Üniversitesi İlahiyat Fakültesi Dergisi, 20, ss.63 - 83, 2020.
ISNAD Kaplan, Abdurrahim. "Meryem Suresi 57. Âyet Bağlamında Hz. İdrîs'in (as) Göğe Yükseltilmesiyle İlgili Rivayetlerin Değerlendirilmesi". Çukurova Üniversitesi İlahiyat Fakültesi Dergisi 20/1 (2020), 63-83.