Yaşlı Bireylerin Banyo Deneyimleri, İhtiyaçları ve Tercihlerinin Anlaşılmasına Yönelik Yenilikçi ve Katılımcı Tasarım Araştırması Yöntemleri
Yıl: 2020 Cilt: 16 Sayı: 31 Sayfa Aralığı: 80 - 96 Metin Dili: Türkçe DOI: 10.14744/tasarimkuram.2020.76094 İndeks Tarihi: 10-06-2021
Yaşlı Bireylerin Banyo Deneyimleri, İhtiyaçları ve Tercihlerinin Anlaşılmasına Yönelik Yenilikçi ve Katılımcı Tasarım Araştırması Yöntemleri
Öz: Bu makalede, 2018-2019 yılında SustainDRL araştırma ekibi ve VitrA İnovasyon Merkezi işbirliğiyle yürütülen Orta Doğu Teknik Üniversitesi Teknoloji Transfer Ofisi araştırma projesi kapsamında, yaşlı bireylerin deneyimleri, ihtiyaçları ve tercihlerini etkili bir diyalog kurarak almak için uyarlanan yenilikçi ve katılımcı tasarım araştırması yöntemleri sunulur. Projede, araştırmanın odağı olan 65 yaş üstü kullanıcıların ev ortamında banyo ve tuvalet kullanım alışkanlıklarının, ihtiyaç ve tercihlerinin anlaşılması (ör. erişim, kazalar, güvenlik, diğer özel ihtiyaçlar vb.) ve buna yönelik sonuç ve çıkarımlarla tasarım ve ürün geliştirme süreçlerine girdi oluşturabilecek tasarım ölçütlerinin geliştirilmesi amaçlandı. Bu tasarım araştırması, birbirlerini tamamlayıcı nitelikte kurgulanan Canlandırma Oturumu ve Deneyim Yansıtma Modellemesi (DYM) yöntemlerini içerir. Makale, ilgili güncel literatür çalışmasıyla başlar, araştırmanın içerdiği yenilikçi araç ve yöntemlerin geliştirilme ve uygulanma süreçlerini detaylı bir şekilde açıklayarak devam eder, araştırmacıların yenilikçi ve katılımcı tasarım yöntemlerine ve tasarım araştırmasının yürütülmesine yönelik önerileri ve olası araştırma konularıyla son bulur.
Anahtar Kelime: Belge Türü: Makale Makale Türü: Araştırma Makalesi Erişim Türü: Erişime Açık
- Ahluwalia, S. C., Gill, T. M., Baker, D. I. ve Fried, T. R. (2010). Perspectives of older persons on bathing and bathing disability: A qualitative study. Journal of the American Geriatrics Society, 58(3), 450-456. doi:10.1111/j.1532-5415.2010.02722.x.
- Boess, S. U. (2011). Designing for older people’s experience of bathing. Molenbroek, J.F.M, Mantas J., ve de Bruin R. (Ed.) A Friendly Rest Room: Developing Toilets of the Future for Disabled and Elderly People içinde (217-228). Amsterdam: IOS Press.
- Chamberlain, P. ve Yoxall, A. (2012). ‘Of Mice and Men’: The role of interactive exhibitions as research tools for inclusive design. The Design Journal, 15(1), 57-78.
- Çınarlı, T. ve Koç, Z. (2015). 65 yaş ve üzeri yaşlılarda düşme risk ve korkusunun günlük yaşam aktiviteleri ve yaşam kalitesi üzerine etkisi. Gümüşhane Üniversitesi Sağlık Bilimleri Dergisi, 4(4), 660-679. Erişim adresi: https://dergipark.org. tr/en/pub/gumussagbil/issue/23826/253830.
- Dankl, K. (2017). Design age: Towards a participatory transformation of images of ageing. Design Studies, 48, 30-42. doi:10.1016/j. destud.2016.10.004
- Doan, C. (2018). What is healthy ageing?. 19 Ağustos 2020 tarihinde https://www.who.int/ageing/healthy-ageing/ en/ adresinden erişildi.
- Doğan, Ç., Turhan, S. ve Bakırlıoğlu, Y. (2016). Evolving paths: Undergraduate design education through graduate and generative research with particular focus on sustainability. The Design Journal, 19 (4), 587-606.
- Fletcher, H. (2006). The principles of inclusive design. (They include you.). Erişim adresi: https://www. designcouncil.org.uk/sites/default/files/asset/ document/the-principles-of-inclusive-design.pdf.
- Gorman, M. (2017). Development and the rights of older people. The ageing and development report içinde (s. 3-21). Routledge.
- Kalınkara, V. (2019). Mutfak tasarımında fiziksel konfor ve verimlilik: Yaşlılar. Engineering Sciences, 14(4), 169-182. Erişim adresi: https://dergipark.org.tr/tr/ pub/nwsaeng/issue/49776/583407.
- Kanasi, E., Ayilavarapu, S. ve Jones, J. (2016). The aging population: Demographics and the biology of aging. Periodontology 2000, 72(1), 13-18.
- Kowal, P. ve Dowd, J. E. (2001). Definition of an older person. Proposed working definition of an older person in Africa for the MDS Project. World Health Organization, Geneva, 10(2.1), 5188-9286.
- Kulaksız, M., Güngör-Boncukçu, I., Oğur, D., Paksoy, Y., Turhan, S. ve Doğan, Ç. (2019). Generative design research for sustainability: Exemplary cases for the adaptation of the EC guide tool and the ERM method. G. Muratovski ve C. Vogel (Ed.), Re:Research – Design and the Creation of Social Value içinde (cilt.3, s. 109-130), Bristol, UK: Intellect. (ISBN: 978-1-78938-135-1).
- López-Otín, C., Blasco, M. A., Partridge, L., Serrano, M. ve Kroemer, G. (2013). The hallmarks of aging. Cell, 153(6), 1194-1217. doi:10.1016/j.cell.2013.05.039.
- Molenbroek, J.F.M., Mantas, J. ve de Bruin, R. (2011). Friendly rest room, Developing toilets of the future for disabled and elderly people. Amsterdam: IOS Press.10.3233/978-1-60750-752-9-7.
- Persson, H., Åhman, H., Yngling, A.A. ve Gulliksen, J. (2015). Universal design, inclusive design, accessible design, design for all: Different concepts—one goal? On the concept of accessibility—historical, methodological and philosophical aspects. Universal Access in the Information Society, 14(4), 505-526. doi:10.1007/ s10209-014-0358-z.
- Schmidt-Ruhland, K. ve Knigge, M. (2008). Integration of the elderly in the design process. The Silver Market Phenomenon içinde (s. 103-124). Springer, Berlin, Heidelberg.
- Sözbir Köylü, Z. ve Er, H. A. (2015). Kamusal tuvaletlerde kullanıcı deneyimini anlamak: Bir araştırma yöntemi olarak kültür sondaları. Tasarım + Kuram, 11(19), 76-94. doi:10.23835/tasarimkuram.239590.
- Şalgamcıoğlu, B. K. ve Er, Ö (2015). In the bathroom: Live narrations as a tool for exploring the intimate task of body cleaning. K. Christer (Ed.), the Third European Conference on Design4Health bildiriler kitabı içinde (s. 1-11).
- Turhan, S., Dogan, C. ve Korkut, F. (2011). Yaratıcı tasarım araştırması yöntemi olarak “Deneyim Yansıtma Modellemesi” ve sürdürülebilirlik için tasarım. Oğuz Bayrakçı ve diğer. (Ed.), Endüstride Tasarımda Eğitimde 40 Yıl Sempozyum Bildiri Kitabı içinde (s. 393-404). İstanbul: Mimar Sinan Güzel Sanatlar Üniversitesi Yayınları.
- Turhan, S. (2013). Experience Reflection Modelling (ERM) as a generative research method and student engagement in product design at undergraduate level. (Yayımlanmamış doktora tezi). Orta Doğu Teknik Üniversitesi, Ankara, Türkiye.
- Turhan, S. ve Doğan, Ç. (2014). Experience Reflection Modelling as a generative research method in an educational case for sustainable product design. International Journal of Sustainable Design, 2 (4), Inderscience, 297-314.
- Turhan, S. (2016). Deneyim Yansıtma Modellemesi çalıştayı: Yeni Güney Galler Üniversitesi örneği. N. Börekçi, D. Özgen Koçyıldırım ve A. Günay (Ed.), UTAK 2016 İkinci Ulusal Tasarım Araştırmaları Konferansı Bildiri Kitabı: Sorumluluk, Bağlam, Deneyim ve Tasarım içinde (s. 169-188).
- Turhan S. ve Doğan Ç. (2017). Experience Reflection Modelling (ERM): A reflective medium encouraging dialogue between users and design students. CoDesign, 13 (1), 32-48.
- Turhan, S., Bakırlıoğlu, Y., Doğan, Ç. ve Oğur, D. (2019). Görüşmeler ve katılımcı tasarım yöntemleri. Çağla Doğan (Ed.), Elektrikli Ev Aletleri için Sürdürülebilir Tasarım Ölçütleri: Bakım, Onarım ve Kaynakların Verimli Kullanımı içinde (s.13- 60), Ankara: ODTÜ Mimarlık Fakültesi.
- Türkiye İstatistik Kurumu (2018). Nüfus projeksiyonları, 2018-2080. Erişim adresi: http://www.tuik.gov.tr/ PreHaberBultenleri.do?id=30567.
- Umutlu, S., ve Epik, M. T. (2019). Türkiye’de yaşlı nüfus ve sosyal politika uygulamaları. Sosyal ve Beşerî Bilimler Dergisi, 11(1), 29-43. Erişim adresi: https://dergipark.org.tr/en/pub/sobiadsbd/ issue/44989/558554.
- Zorlu, T. (2017). Yaşlılar için konutta iç mekân tasarımı ve ergonomi. Yaşlı Sorunları Araştırma Dergisi (YSAD),10(2), 40-53. Erişim adresi: https://dergipark. org.tr/en/pub/yasad/issue/30342/299890.
APA | TURHAN S, Oğur Aydın D, DOĞAN Ç, Kulaksız M (2020). Yaşlı Bireylerin Banyo Deneyimleri, İhtiyaçları ve Tercihlerinin Anlaşılmasına Yönelik Yenilikçi ve Katılımcı Tasarım Araştırması Yöntemleri. , 80 - 96. 10.14744/tasarimkuram.2020.76094 |
Chicago | TURHAN SENEM,Oğur Aydın Dilruba,DOĞAN ÇAĞLA,Kulaksız Mert Yaşlı Bireylerin Banyo Deneyimleri, İhtiyaçları ve Tercihlerinin Anlaşılmasına Yönelik Yenilikçi ve Katılımcı Tasarım Araştırması Yöntemleri. (2020): 80 - 96. 10.14744/tasarimkuram.2020.76094 |
MLA | TURHAN SENEM,Oğur Aydın Dilruba,DOĞAN ÇAĞLA,Kulaksız Mert Yaşlı Bireylerin Banyo Deneyimleri, İhtiyaçları ve Tercihlerinin Anlaşılmasına Yönelik Yenilikçi ve Katılımcı Tasarım Araştırması Yöntemleri. , 2020, ss.80 - 96. 10.14744/tasarimkuram.2020.76094 |
AMA | TURHAN S,Oğur Aydın D,DOĞAN Ç,Kulaksız M Yaşlı Bireylerin Banyo Deneyimleri, İhtiyaçları ve Tercihlerinin Anlaşılmasına Yönelik Yenilikçi ve Katılımcı Tasarım Araştırması Yöntemleri. . 2020; 80 - 96. 10.14744/tasarimkuram.2020.76094 |
Vancouver | TURHAN S,Oğur Aydın D,DOĞAN Ç,Kulaksız M Yaşlı Bireylerin Banyo Deneyimleri, İhtiyaçları ve Tercihlerinin Anlaşılmasına Yönelik Yenilikçi ve Katılımcı Tasarım Araştırması Yöntemleri. . 2020; 80 - 96. 10.14744/tasarimkuram.2020.76094 |
IEEE | TURHAN S,Oğur Aydın D,DOĞAN Ç,Kulaksız M "Yaşlı Bireylerin Banyo Deneyimleri, İhtiyaçları ve Tercihlerinin Anlaşılmasına Yönelik Yenilikçi ve Katılımcı Tasarım Araştırması Yöntemleri." , ss.80 - 96, 2020. 10.14744/tasarimkuram.2020.76094 |
ISNAD | TURHAN, SENEM vd. "Yaşlı Bireylerin Banyo Deneyimleri, İhtiyaçları ve Tercihlerinin Anlaşılmasına Yönelik Yenilikçi ve Katılımcı Tasarım Araştırması Yöntemleri". (2020), 80-96. https://doi.org/10.14744/tasarimkuram.2020.76094 |
APA | TURHAN S, Oğur Aydın D, DOĞAN Ç, Kulaksız M (2020). Yaşlı Bireylerin Banyo Deneyimleri, İhtiyaçları ve Tercihlerinin Anlaşılmasına Yönelik Yenilikçi ve Katılımcı Tasarım Araştırması Yöntemleri. Tasarım+Kuram, 16(31), 80 - 96. 10.14744/tasarimkuram.2020.76094 |
Chicago | TURHAN SENEM,Oğur Aydın Dilruba,DOĞAN ÇAĞLA,Kulaksız Mert Yaşlı Bireylerin Banyo Deneyimleri, İhtiyaçları ve Tercihlerinin Anlaşılmasına Yönelik Yenilikçi ve Katılımcı Tasarım Araştırması Yöntemleri. Tasarım+Kuram 16, no.31 (2020): 80 - 96. 10.14744/tasarimkuram.2020.76094 |
MLA | TURHAN SENEM,Oğur Aydın Dilruba,DOĞAN ÇAĞLA,Kulaksız Mert Yaşlı Bireylerin Banyo Deneyimleri, İhtiyaçları ve Tercihlerinin Anlaşılmasına Yönelik Yenilikçi ve Katılımcı Tasarım Araştırması Yöntemleri. Tasarım+Kuram, vol.16, no.31, 2020, ss.80 - 96. 10.14744/tasarimkuram.2020.76094 |
AMA | TURHAN S,Oğur Aydın D,DOĞAN Ç,Kulaksız M Yaşlı Bireylerin Banyo Deneyimleri, İhtiyaçları ve Tercihlerinin Anlaşılmasına Yönelik Yenilikçi ve Katılımcı Tasarım Araştırması Yöntemleri. Tasarım+Kuram. 2020; 16(31): 80 - 96. 10.14744/tasarimkuram.2020.76094 |
Vancouver | TURHAN S,Oğur Aydın D,DOĞAN Ç,Kulaksız M Yaşlı Bireylerin Banyo Deneyimleri, İhtiyaçları ve Tercihlerinin Anlaşılmasına Yönelik Yenilikçi ve Katılımcı Tasarım Araştırması Yöntemleri. Tasarım+Kuram. 2020; 16(31): 80 - 96. 10.14744/tasarimkuram.2020.76094 |
IEEE | TURHAN S,Oğur Aydın D,DOĞAN Ç,Kulaksız M "Yaşlı Bireylerin Banyo Deneyimleri, İhtiyaçları ve Tercihlerinin Anlaşılmasına Yönelik Yenilikçi ve Katılımcı Tasarım Araştırması Yöntemleri." Tasarım+Kuram, 16, ss.80 - 96, 2020. 10.14744/tasarimkuram.2020.76094 |
ISNAD | TURHAN, SENEM vd. "Yaşlı Bireylerin Banyo Deneyimleri, İhtiyaçları ve Tercihlerinin Anlaşılmasına Yönelik Yenilikçi ve Katılımcı Tasarım Araştırması Yöntemleri". Tasarım+Kuram 16/31 (2020), 80-96. https://doi.org/10.14744/tasarimkuram.2020.76094 |