Okul Öncesi Öğretmenlerinin Sınıflarındaki Gelişimsel Yetersizliği Olan ve Olmayan Çocuklarla Etkileşim Davranışlarının İncelenmesi
Yıl: 2020 Cilt: 17 Sayı: 1 Sayfa Aralığı: 1067 - 1097 Metin Dili: Türkçe DOI: 10.33711/yyuefd.800923 İndeks Tarihi: 13-06-2021
Okul Öncesi Öğretmenlerinin Sınıflarındaki Gelişimsel Yetersizliği Olan ve Olmayan Çocuklarla Etkileşim Davranışlarının İncelenmesi
Öz: Bu çalışmanın amacı okul öncesi öğretmenlerinin gelişimsel yetersizliğiolan ve olmayan çocuklarlaetkileşim davranışlarının incelenmesidir. Çalışmada öğretmenlerin etkileşim davranışlarının sıklığı ve etkileşim davranışları sıklığının gelişimsel yetersizliği olup olmama durumuna göre farklılaşıp farklılaşmadığı araştırılmıştır. Çalışmaya Ankara’nın Altındağ ve Çubuk ilçesinde Milli Eğitim Bakanlığı’na bağlı bağımsız anaokulları ve anasınıflarında bulunan 14 okul öncesi öğretmeni ve gelişimsel yetersizliğiolan ve olmayan 32 çocuk katılmıştır. Araştırma nicel araştırma deseninin kullanıldığı betimsel bir çalışmadır. Araştırma verilerini toplamada gözlem tekniği kullanılmıştır. Öğretmenlerin etkileşim davranışlarına ilişkin veriler araştırmacılar tarafından geliştirilen “Öğretmen Etkileşim Davranışları Gözlem Formu”ve “Öğretmen ve Öğrenci Bilgi Formu”ile elde edilmiştir. Çalı şmanın sonucunda öğretmenlerin gelişimsel yetersizliğiolanveolmayançocuklarlageneletkileşim davranışlarında anlamlı bir farklılık ortaya çıkmazken, bu davranışların bazı alt boyutlarında(çocuğa sözel ya da sözel olmayan uyaran sunma, çocukla fiziksel etkileşim kurma, çocuğagereksinimduyduğundayardımetmeveçocuğuetkinliğedoğru yeniden yöneltme/yönlendirme)gelişimsel yetersizliğiolup olmama durumuna göre anlamlı bir fark bulunmuştur. Öğretmenlerin gelişimsel yetersizliğiolançocuklarladaha sık etkileşim davranışlarını sergiledikleri görülmüştür.
Anahtar Kelime: Investigation of Pre-School Teachers' Interaction Behaviors with Developmentally Disabled and Non-Disabled Children in Their Classrooms
Öz: The aim of this work is to investigate pre-school teachers' interaction behaviours with developmental disability and non-disabled children. In this work, frequency of interaction behaviours of teachers and whether the frequency of interaction behaviours of teachers varies according to the developmental adequacy or not was researched. This work includes 14 pre-school teachers and 32 developmentally disabled and non-disabled children from independent pre-school affiliated to the Ministry of National Education which are located in Altındağ and Çubuk provinces of Ankara. The research is a descriptive study using quantitative research method. Research data consists from observation technique. "Teacher Interaction Behavior Observation Form" and “Teacher and Student Information Form” developed by researchers has been used to evaluate the teachers' interaction behaviors. As a result of this study, there was no significant difference found out in the general interaction behaviours of the teachers to the children with and without development disability but a significant difference was found in some sub-dimensions of these behaviours (teacher offers child verbal or non-verbal stimulus, establishes a physical interaction with the child, helps whenever the child needs, re-channels/guides child to the activity) according to the presence or absence of developmental disability. It is understood that teachers use interaction behaviours more frequently with children who are having development disabilities.
Anahtar Kelime: Belge Türü: Makale Makale Türü: Araştırma Makalesi Erişim Türü: Erişime Açık
- Acarlar, F. (2013). Kaynaştırma modeli ve özel gereksinimli çocukların özellikleri. B. Sucuoğlu ve H. Bakkaloğlu (Ed.), Okul öncesinde kaynaştırma (ss. 21-74). Ankara: Kök Yayıncılık.
- Akalın, S. (2007). İlköğretim birinci kademedeki sınıf öğretmenleri ile kaynaştırma öğrencisi olan ve olmayan öğrencilerin sınıf içi davranışlarının incelenmesi. Yayımlanmamış yüksek lisans tezi, Ankara Üniversitesi, Eğitim Bilimleri Enstitüsü, Ankara.
- Akalın, S. (2012). Bilgilendirme ve performans geribildirimine dayalı sınıf yönetimi müdahale programının kaynaştırma sınıflarındaki öğretmen-öğrenci çifti çıktıları üzerindeki etkileri. Yayımlanmamış doktora tezi, Ankara Üniversitesi, Eğitim Bilimleri Enstitüsü, Ankara.
- Artan, İ. veUyanık Balat, G. (2003). Okul öncesi eğitimcilerinin entegrasyona ilişkin bilgi ve düşüncelerinin incelenmesi. Kastamonu Eğitim Dergisi, 11(1),65-80.
- Arı, M. (2005). Türkiye’de erken çocukluk eğitimi ve kalitenin önemi. M. Sevinç (Ed.), Erken çocuklukta gelişim ve eğitimde yeni yaklaşımlar içinde (ss. 31-35). İstanbul: Morpa yayıncılık.
- Avcı, N. ve Ersoy, Ö. (2002). Okul öncesi dönemde entegrasyonun önemi ve uygulamalarda dikkat edilecek noktalar. Milli Eğitim Dergisi, 144, 68-70.
- Barnett, W. S. (1995). Long term effects of early childhood programs on cognitive school outcomes. The Future of Children: Long Term Outcomes of Early Childhood Programs, 5, 25-50.
- Başar, H. (1998). Sınıf yönetimi. Ankara: MEB Yayınları.
- Batu, S. ve Özen, A. (Eylül, 1997). Sınıf öğretmenlerinin sınıf kontrolüne yönelik sorunlarının ve gereksinim duydukları destek hizmet türlerinin belirlenmesi. IV. Ulusal Eğitim Bilimleri Kongresi, Sözlü Bildiri, Eskişehir.
- Batu, S. (2010). Erken çocukluk eğitiminde kaynaştırma. İ.H. Diken (Ed.), Erken çocukluk eğitimi (ss. 520-537). Ankara: Pegem Akademi.
- Bertan, M., Haznedaroğlu, D.,Koln, K., Yurdakök, K. ve Doğan Güçiz, B. (2009). Ülkemizde erken çocukluk gelişimine ilişkin yapılan çalışmaların derlenmesi (2000-2007). Çocuk Sağlığı ve Hastalıkları Dergisi, 52(1), 1-8.
- Bradley Scott, M.A. (1998). “Snapping synapses in the early years”, Intercultural Development Research Association (IDRA) Newsletter. <http://www.idra.org/ newslttr/1998/Apr/Bradley.htm> 29.08.2017 tarihinde erişildi.
- Ceber, H. (1998). Normal ve zihinsel engelli bebeklerde anne-bebek etkileşiminin karşılaştırmalı olarak incelenmesi. Yayımlanmamış yüksek lisans tezi, Ankara Üniversitesi, Sosyal Bilimler Enstitüsü, Ankara.
- Çifci, İ., Yıkmış, A. ve Akbaba Altun, S. (2001). Kaynaştırma sınıflarında çalışan öğretmenlerin kaynaştırılmış öğrencilere yönelik pekiştireç kullanma durumlarının belirlenmesi. XI. Ulusal Özel Eğitim Kongresi, Sözlü Bildiri, Konya.
- Demir, Ş. (2016). Öğretmen eğitimi programının kaynaştırma uygulamaları yürütülen okul öncesi sınıflardaki öğretmen ve özel gereksinimli çocuklar üzerindeki etkileri.Yayımlanmamış doktora tezi, Ankara Üniversitesi, Eğitim Bilimleri Enstitüsü, Ankara.
- Diken, Ö. (2009). Ebeveyn davranışını değerlendirme ölçeği ve çocuk davranışını değerlendirme ölçeği’nin geçerlik ve güvenirlik çalışmaları. Yayımlanmamış doktora tezi,Anadolu Üniversitesi, Sağlık Bilimleri Enstitüsü, Eskişehir.
- Ekiz, D. (2003). Eğitimde araştırma yöntem ve metodlarına giriş: Nitel, nicel ve eleştirel kuram metodolojileri. Ankara: Anı Yayıncılık.
- Elicker, J. & Fortner Wood, C. (1995). Research in review. Adult-child relationships in early childhood settings. Young Children, 51(1), 69–78.
- Erdoğan, S. (2010). Erken çocukluk döneminde kurum çeşitleri. İ. H. Diken (Ed.), Erken Çocukluk Eğitimi (ss. 362-372).Ankara: Pegem Akademi.
- Ersoy, Ö. veAvcı, N. (2001). Özel gereksinimi olan çocuklar ve eğitimleri. İstanbul: YA-PA Yayın.
- File, N. & Kontos, S. (1992). Indirect service delivery through consultation: Review and implications for early intervention. Journal of Early Intervention, 16(3), 221-233.
- Individuals with Disabilities Education Act of 2004. https://www.gpo.gov/fdsys/pkg/PLAW-108publ446/html/PLAW-108publ446.htm. 30.08.2017 tarihinde erişildi.
- Hagekull, B. & Hammarberg, A. (2004). The role of teachers’ perceived control and children’s characteristics in interactions between 6-year-olds and their teachers. Scandinavian Journal of Psychology, 45, 301–312.
- Henninger, W. R. & Gupta, S. S. (2014). How do children benefit from inclusion? In S. S. Gupta, W. R. Henninger, IV & M. E. Vinh (Eds.), First steps to preschool inclusion: How to jumpstart your programwide plan (pp. 33-61). Baltimore, MD: Paul H. Brookes Publishing.
- Hamre, B. K. & Pianta, R. C. (2005). Can instructional and emotional support in the first-grade classroom make a difference for children at risk of school failure? Child Development, 76, 949–967.
- Hamre, B., Hatfield, B., Pianta, R. & Jamil, F. (2014). Evidence for general and domain-specific elements of teacher–child interactions: associations with preschool children’s development. Child Development, 85(3), 1257–1274.
- Howes, C. & Smith, E. (1995). Children and their child care teachers: profiles of relationships. Social Development, 4, 44–61.
- Howes, C. (1997). Children’s experiences in center-based care as a function of teacher background and adult: child ratio. Merill-Palmer Quarterly, 43(3), 404–425.
- Johnston, P. (2010). RTI in Literacy: Responsive and compherensive. International Reading Association, USA.
- Karaaslan, Ö. (2010). Etkileşime dayalı erken eğitim programı’nın (edep) gelişimsel yetersizliğe sahip çocuklar ve anneleri üzerindeki etkililiği. Yayımlanmamış doktora tezi,Anadolu Üniversitesi, Eğitim Bilimleri Enstitüsü, Eskişehir.
- Kargın, T. (1997). Farklı eğitim özgeçmişlerine sahip öğretmenlerin işitme engeline ilişkin bilgi düzeyleri ile işitme engelli çocuklar ve anne-babalarına yönelik tutumların karşılaştırılması. Yayımlanmamış doktora tezi, Ankara Üniversitesi, Sosyal Bilimler Enstitüsü, Ankara.
- Kargın, T., Acarlar, F. ve Sucuoğlu, B. (2005). Öğretmen, yönetici ve anne babaların kaynaştırma uygulamalarına ilişkin görüşlerinin belirlenmesi. Özel Eğitim Dergisi, 4(2), 55-76.
- Kırcaali-İftar, G. (1992). Özel eğitimde kaynaştırma. Eğitim ve Bilim Dergisi, 16, 45-50.
- Kırcaali-İftar, G. (1998). Kaynaştırma ve destek özel eğitim hizmetleri. S. Eripek (Ed.),Özel eğitim (ss. 17-25). Eskişehir: Anadolu Üniversitesi Açık Öğretim Fakültesi Yayınları.
- König, A. (2009). Observed classroom interaction processes between pre-school teachers and children: Results of a video study during free-play time in German pre-schools. Educational and Child Psychology, 26(2), 53-65.
- Küçükahmet, L. (Ed.). (2004). Sınıf yönetimi. Ankara: Nobel Yayın Dağıtım.
- Mahoney, G. & Powell, A. (1988). Modifying parent-child interaction: Enhancing the development of handicapped children. The Journal of Special Education, 22(1), 82-96.
- Mahoney, G. & Wheeden, C. A. (1999). Effects of teacher style on interactive engagement of preschool-aged children with special learning needs. Early Childhood Research Quarterly, 14(1), 51-88.
- Milli Eğitim Bakanlığı (1997). 573 Sayılı Özel Eğitim Hakkında Kanun HükmündeKararname.Ankara: Özel Eğitim Rehberlik ve Danışma Hizmetleri Genel Müdürlüğü.
- Milli Eğitim Bakanlığı (2013). Okul Öncesi Eğitim Programı Etkinlik Kitabı. Ankara: MEB Yayınları.
- Murray, C. & Greenberg, M. T. (2000). Children’s relationship with teachers and bonds with school an investigation of patterns and correlates in middle childhood. Journal of School Psychology, 38(5), 423-445.
- Nelson, J. R. & Roberts, M.L. (2000). Ongoing reciprocal teacher-student interactions involving disruptive behaviors in general education classrooms. Journal of Emotional and Behavioral Disorders, 8(1), 27-37.
- Odom, S. L., Yoder, P. & Hill, G. 1988. Developmental intervention for infants with handicaps: Purposes and programs. The Journal of Special Education, 22(1), 11-24.
- Odluyurt, S. (2012). Okulöncesi kaynaştırma. S. Batu, A. Çolak ve S. Odluyurt (Ed.), Özel Gereksinimli Çocukların Kaynaştırılması (ss.139-171). Ankara: Vize Yayıncılık.
- Odom, S. L. & McEvoy, M. A. (1990). Mainstreaming at the preschool level: Potential barriers and tasks for the field. Topics in Early Childhood Special Education, 10(2), 48-61.
- Özbaba, N. (2000). Okul öncesi eğitimcilerin ve ailelerin özel eğitim muhtaç çocuklar ile normal çocukların kaynaştırılmasına karşı tutumları. Yayımlanmamış yüksek lisans tezi, Marmara Üniversitesi, Eğitim Bilimleri Enstitüsü, İstanbul.
- Özen, A. (2010). Özel gereksinimli çocuklar ve oyun. İ. H. Diken (Ed.), Erken çocukluk eğitimi (ss. 435-458). Ankara: Pegem Akademi.
- Pianta, R.C. (1997). Adult-child relationship processes and early schooling. Early Educationand Development, 8, 11-26.
- Rakap, S. ve Parlak-Rakap, A. (2011). Effectiveness of embedded instruction in early childhood special education: a literature review. European Early Childhood Education Research Journal, 19(1), 79-96.
- Roorda, D. L.,. Koomen, H. M. Y., Spilt, J. L., Thijs, J. T. & Oort, F. J. (2013). Interpersonal behaviors and complementarity in interactions between teachers and kindergartners with a variety of externalizing and internalizing behaviors. J ournal of School Psychology, 51, 143–158.
- Rudasill, K. M. & Rimm-Kaufman, S. E. (2009).Teacher–child relationship quality: The roles of child temperamentand teacher–child interactions. Early Childhood Research Quarterly, 24, 107–120.
- Rudasill, K. M. (2011). Child temperament, teacher–child interactions and teacher–child relationships: A longitudinal investigation from first to third grade. Early Childhood Research Quarterly, 26, 147–156.
- Sazak-Pınar, E. (2009). Kaynaştırma sınıfı öğretmenlerinin sosyal becerilere ilişkin beklentileri ve sosyal beceri öğretim programının öğretmen çıktıları üzerindeki etkililiğinin incelenmesi.Yayımlanmamış doktora tezi, Ankara Üniversitesi, Eğitim Bilimleri Enstitüsü, Ankara.
- Sazak-Pınar, E. ve Güner-Yıldız, N. (2013). Öğretmenlerin özel gereksinimli olan ve olmayan öğrencilerin akademik ve sosyal davranışları için kullandıkları onaylama ve onaylamama davranışlarının incelenmesi. Kuram ve Uygulamada Eğitim Bilimleri, 13(1), 541-556.
- Scruggs, T.E. & Mastropieri, M.A. (1996). Teacher perceptions of mainstreaming/inclusion 1958-1995: A research synthesis. Exceptional Children, 63(1), 59-74.
- State of Delaware Developmental Disabilities Council (2007). What is a Developmental Disability? http://ddc.delaware.gov/faqs.shtml. 15.08.2017 tarihinde erişildi.
- Şeker, A. (2000). Sınıf öğretmenlerinin iletişim becerileri ile sınıf atmosferi arasındaki ilişkinin çeşitli değişkenler açısından incelenmesi. Yayımlanmamış yüksek lisans tezi, Selçuk Üniversitesi, Sosyal Bilimler Enstitüsü, Konya.
- Tekin-İftar, E. (2014). Uygulamalı davranış analizi (1. Baskı).Ankara: Vize Yayıncılık.
- Tekin-İftar, E. ve Kırcaali-İftar, G. (2013). Özel eğitimde yanlışsız öğretim yöntemleri. Ankara: Vize Yayıncılık.
- Thijs, J., Koomen, H., Roorda, D. & Hagen, J. (2011). Explaining teacher–student interactions in early childhood: An interpersonal theoretical approach. Journal of Applied Developmental Psychology, 32, 34–43.
- Toper-Korkmaz, Ö. (2015). Eve dayalı olarak gerçekleştirilen etkileşim temelli erken çocuklukta müdahale programının (eteçom) otizm spektrum bozukluğu tanılı çocuklar ve anneleri üzerindeki etkililiği. Yayımlanmamış doktora tezi. Anadolu Üniversitesi, Eğit im Bilimleri Enstitüsü, Eskişehir.
- Töret, G., Özdemir, S. ve Özkubat, U. (2015). Ciddi düzeyde otizm spektrum bozukluğu olançocuklar ile annelerinin ebeveyn-çocuk etkileşimlerinin ebeveyn ve çocuk davranışları açısından incelenmesi. Ankara Üniversitesi Eğitim Bilimleri Fakültesi Dergisi, 16(1), 1-22.
- Trawick-Smith, J. & Dziurgot, T. (2010). Untangling teacher-child play interactions: do teacher education and experience influence “good-fit” responses to children’s play? Journal of Early Childhood Teacher Education, 31, 106–128.
- Tseng, S. H. (2015). Children’s initiations and teachers’ responses inregular preschool classroomsin Taiwan. Infants ve Young Children, 28(3), 281–291.
- Tu, T. H. & Hsiao, W.Y. (2008). Preschool teacher-child verbal interactions in science teaching. Electronic Journal of Science Education, 12(2), 199-224.
- Tüfekçioğlu, U. (2001). Okul öncesi eğitimde oyun ve önemi. U. Tüfekçioğlu (Ed.), Çocukta hareket, oyun gelişimi ve öğretimi (ss. 2-34). Eskişehir: Anadolu Üniversitesi Yayınları.
- Wortham, S. C. (1998). Early childhood curriculum developmental bases for learning and teaching. USA: Prentice Hall. Inc.
- Yıldırım-Doğru, S. (2013). Erken çocukluk özel eğitimi. A. Cavkaytar (Ed.), Özel eğitim (ss. 317-340). Ankara: Vize Yayıncılık.
- Yıldırım, A. veŞimşek H. (2016). Sosyal bilimlerde nitel araştırma yöntemleri. Ankara: Seçkin Yayıncılık.
| APA | OMAK S, Sazak E (2020). Okul Öncesi Öğretmenlerinin Sınıflarındaki Gelişimsel Yetersizliği Olan ve Olmayan Çocuklarla Etkileşim Davranışlarının İncelenmesi. , 1067 - 1097. 10.33711/yyuefd.800923 |
| Chicago | OMAK SEMRA,Sazak Elif Okul Öncesi Öğretmenlerinin Sınıflarındaki Gelişimsel Yetersizliği Olan ve Olmayan Çocuklarla Etkileşim Davranışlarının İncelenmesi. (2020): 1067 - 1097. 10.33711/yyuefd.800923 |
| MLA | OMAK SEMRA,Sazak Elif Okul Öncesi Öğretmenlerinin Sınıflarındaki Gelişimsel Yetersizliği Olan ve Olmayan Çocuklarla Etkileşim Davranışlarının İncelenmesi. , 2020, ss.1067 - 1097. 10.33711/yyuefd.800923 |
| AMA | OMAK S,Sazak E Okul Öncesi Öğretmenlerinin Sınıflarındaki Gelişimsel Yetersizliği Olan ve Olmayan Çocuklarla Etkileşim Davranışlarının İncelenmesi. . 2020; 1067 - 1097. 10.33711/yyuefd.800923 |
| Vancouver | OMAK S,Sazak E Okul Öncesi Öğretmenlerinin Sınıflarındaki Gelişimsel Yetersizliği Olan ve Olmayan Çocuklarla Etkileşim Davranışlarının İncelenmesi. . 2020; 1067 - 1097. 10.33711/yyuefd.800923 |
| IEEE | OMAK S,Sazak E "Okul Öncesi Öğretmenlerinin Sınıflarındaki Gelişimsel Yetersizliği Olan ve Olmayan Çocuklarla Etkileşim Davranışlarının İncelenmesi." , ss.1067 - 1097, 2020. 10.33711/yyuefd.800923 |
| ISNAD | OMAK, SEMRA - Sazak, Elif. "Okul Öncesi Öğretmenlerinin Sınıflarındaki Gelişimsel Yetersizliği Olan ve Olmayan Çocuklarla Etkileşim Davranışlarının İncelenmesi". (2020), 1067-1097. https://doi.org/10.33711/yyuefd.800923 |
| APA | OMAK S, Sazak E (2020). Okul Öncesi Öğretmenlerinin Sınıflarındaki Gelişimsel Yetersizliği Olan ve Olmayan Çocuklarla Etkileşim Davranışlarının İncelenmesi. Van Yüzüncü Yıl Üniversitesi Eğitim Fakültesi Dergisi, 17(1), 1067 - 1097. 10.33711/yyuefd.800923 |
| Chicago | OMAK SEMRA,Sazak Elif Okul Öncesi Öğretmenlerinin Sınıflarındaki Gelişimsel Yetersizliği Olan ve Olmayan Çocuklarla Etkileşim Davranışlarının İncelenmesi. Van Yüzüncü Yıl Üniversitesi Eğitim Fakültesi Dergisi 17, no.1 (2020): 1067 - 1097. 10.33711/yyuefd.800923 |
| MLA | OMAK SEMRA,Sazak Elif Okul Öncesi Öğretmenlerinin Sınıflarındaki Gelişimsel Yetersizliği Olan ve Olmayan Çocuklarla Etkileşim Davranışlarının İncelenmesi. Van Yüzüncü Yıl Üniversitesi Eğitim Fakültesi Dergisi, vol.17, no.1, 2020, ss.1067 - 1097. 10.33711/yyuefd.800923 |
| AMA | OMAK S,Sazak E Okul Öncesi Öğretmenlerinin Sınıflarındaki Gelişimsel Yetersizliği Olan ve Olmayan Çocuklarla Etkileşim Davranışlarının İncelenmesi. Van Yüzüncü Yıl Üniversitesi Eğitim Fakültesi Dergisi. 2020; 17(1): 1067 - 1097. 10.33711/yyuefd.800923 |
| Vancouver | OMAK S,Sazak E Okul Öncesi Öğretmenlerinin Sınıflarındaki Gelişimsel Yetersizliği Olan ve Olmayan Çocuklarla Etkileşim Davranışlarının İncelenmesi. Van Yüzüncü Yıl Üniversitesi Eğitim Fakültesi Dergisi. 2020; 17(1): 1067 - 1097. 10.33711/yyuefd.800923 |
| IEEE | OMAK S,Sazak E "Okul Öncesi Öğretmenlerinin Sınıflarındaki Gelişimsel Yetersizliği Olan ve Olmayan Çocuklarla Etkileşim Davranışlarının İncelenmesi." Van Yüzüncü Yıl Üniversitesi Eğitim Fakültesi Dergisi, 17, ss.1067 - 1097, 2020. 10.33711/yyuefd.800923 |
| ISNAD | OMAK, SEMRA - Sazak, Elif. "Okul Öncesi Öğretmenlerinin Sınıflarındaki Gelişimsel Yetersizliği Olan ve Olmayan Çocuklarla Etkileşim Davranışlarının İncelenmesi". Van Yüzüncü Yıl Üniversitesi Eğitim Fakültesi Dergisi 17/1 (2020), 1067-1097. https://doi.org/10.33711/yyuefd.800923 |
