Yıl: 2020 Cilt: 0 Sayı: 74 Sayfa Aralığı: 123 - 134 Metin Dili: Türkçe DOI: 10.17211/tcd.73159 İndeks Tarihi: 13-06-2021

Türkiye’de ölümcül heyelanların dağılım karakteristikleri ve ulusal ölçekte öncelikli alanların belirlenmesi

Öz:
Türkiye’de her yıl onlarca kişinin ölümüne neden olan çok sayıda heyelan olayı meydana gelmekte-dir. Ancak Türkiye’de gerçekleşen heyelan olaylarının bu yönüyle ele alınması ve ölümlerin kayde-dilmesi günümüze kadar ihmal edilmiştir. Bu kapsamda, 1929'dan 2019'a kadar Türkiye'de ölümcülheyelan olaylarını kapsayan bir veri tabanı, önceden belirlenmiş anahtar kelimeler kullanılarak aka-demik makaleler, afet ve şehir yıllık raporlarından, devlet ve yardım ajansları raporlarından, ulusalve yerel basılı ve dijital medya raporlarını içeren çeşitli Türkçe kaynaklardan derlenmiştir. İncelenendönemde, 1343 kişinin ölümüne neden olan 389 heyelan olayı tespit edilmiştir. Heyelan olayları veölümlerin zamansal dağılım karakteristiğini belirlemek için kullanılan Mann-Kendall (MK) testi veSen’s slope yöntemine göre 1929-2019 yıllarını kapsayan dönemde hem olay hem de ölü sayılarındaartış eğilimi görülmektedir. Yıl içerisinde yaz mevsimde yoğunluk gösteren bu heyelan olayları, DoğuKaradeniz Bölümü ve İstanbul çevresi olmak üzere iki yoğunluk bölgesi oluşturmaktadır. Genel ola-rak, Doğu Karadeniz Bölümü doğal faktörlerle denetlenen ölümcül heyelanlar ile temsil edilirken,İstanbul ve çevresi antropojenik faktörlerle denetlenen ölümcül heyelanlar ile temsil edilmektedir.Mekânsal olarak ölümcül heyelanlar, 81 ilin 67’sindeki 227 farklı ilçede kaydedilmiştir. Öncelikli alan-ların belirlenmesi, heyelana maruz kalan yerleşim yerinin nüfusu ve kaydedilen heyelan sayısı ilehesaplanan olasılık değerinin, ölü sayısı ile ilişkisi üzerinden değerlendirilmiştir. Sonuç olarak, ölüm-cül heyelanların nihai dağılım desenine göre, topografik engebeliliğin ülke ortalamasının üzerindeolduğu Doğu Karadeniz Bölümü’nde yer alan il ve ilçelerdeki ölümlü heyelan frekansının ülkenindiğer engebeli bölümlerinden çarpıcı bir şekilde yüksek olduğu ortaya konulmuştu
Anahtar Kelime:

Distribution characteristics of fatal landslides in Turkey and determination of priority areas at national scale

Öz:
Annually, a large number of landslide events that resulted in the deaths of dozens of people occurin Turkey. However, the preparation of an inventory of fatal landslide events in Turkey has beenneglected until today. In this respect, a database on fatal landslide events in Turkey for the periodfrom 1929 to 2019 was compiled from various sources comprising national and local printed anddigital media reports with pre-determined keywords in Turkish, academic papers, disaster, and cityannual reports, and government and aid agency reports. In the studied period, 389 landslides eventsthat caused of death 1343 people were detected. According to the Mann-Kendall (MK) test andSen's slope method, which is used to determine the temporal distribution characteristic of landslideevents and deaths, an increasing trend is observed in both events and the number of deaths in theperiod comprising 1929-2019. These landslide events, which show intensity in the summer duringthe year, constitute two major density regions, the Eastern Black Sea Region and the Istanbul envi-ronment. In general, the Eastern Black Sea Region is represented by fatal landslides triggered bynatural factors, while fatal landslides triggered by anthropogenic factors characterize the Istanbuland near vicinity. Spatially, fatal landslides were recorded in 227 different counties in 67 of 81 cities.The determination of the priority areas was evaluated by the population of the settlements exposedto the landslide and the probability value calculated with the number of landslides recorded andthe relationship with the number of the dead. In conclusion, based on the final distribution patternwe revealed that the frequency of the landslides in provinces and districts where the topographicroughness is above the country average, at the Eastern Black Sea Region are strikingly high fromthe other hilly sections of the country.
Anahtar Kelime:

Belge Türü: Makale Makale Türü: Araştırma Makalesi Erişim Türü: Erişime Açık
  • AFAD (Afet ve Acil Durum Yönetimi Başkanlığı) (2018). <https://hey-semp2018.afad.gov.tr/tr/26149/Heyelan-Albumu>. Son erişim 2Mayıs 2020.
  • Ali Shah, Syed Mustakim & Hasan, G M Jahid. (2016). Interdepen-dence between dry days and temperature of sylhet region: Cor-relation analysis. Journal of Urban and EnvironmentalEngineering, 10, 145-154..
  • Cruden, D. M., & Varnes, D. J. (1996). Landslides: investigation and mi-tigation. Chapter 3-Landslide types and processes. Transportationresearch board special report, (247).
  • Dai, FC., Lee, CF., Ngai, YY. (2002) Landslide risk assessment and ma-nagement: an overview. Eng Geol, 64(1):65–87Damm, B., Klose, M. (2015). The landslide database for Germany: clo-sing the gap at national level. Geomorphology, 249:82–93.
  • Díaz, S.R., Cadena, E., Adame, S. et al. (2020). Landslides in Mexico:their occurrence and social impact since 1935. Landslides, 17,379–394.
  • Dölek, İ. (2020). Afetler ve Afet Yönetimi. Pegem Akademi Yayıncılık,Ankara.
  • Froude, M. J., & Petley, D. N. (2018). Global fatal landslide occurrencefrom 2004 to 2016. Natural Hazards and Earth System Sciences,18, 2161-2181.
  • Gorum, T., Fan, X., van Westen, CJ., Huang, RQ., Xu, Q., Tang, C., Wang,G. (2011) Distribution pattern of earthquake-induced landslidestriggered by the 12 May 2008 Wenchuan earthquake. Geomorp-hology, 133(3–4):152–167
  • Görüm, T. (2006). Coğrafi Bilgi Sistemi ve İstatistiksel Yöntemler Kulla-nılarak Heyelan Duyarlılık Analizi: Melen Boğazı ve Yakın Çevresi.İstanbul Üniversitesi, Sosyal Bilimler Enstitüsü, (Basılmamış YüksekLisans Tezi), İstanbul.
  • Gökçe, O., Özden, Ş., & Demir, A. (2008). Türkiye’de Afetlerin Mekânsalve İstatistiksel Dağılımı Afet Bilgileri Envanteri. Afet İşleri GenelMüdürlüğü, Afet Etüt ve Hasar Tespit Daire Başkanlığı, Ankara.
  • Guzzetti, F. (2000). Landslide fatalities and evaluation of landslide riskin Italy”. Engineering Geology, 58, 89-107.
  • Guzzetti, F. (2006). Landslide hazard and risk assessment (PhD Thesis).Mathematisch Naturwissenschaftlichen Fakultät der RheinischenFriedrich-Wilhelms- Universität, University of Bonn, Bonn, Ger-many.
  • Guzzetti, F., Mondini, A.C., Cardinali, M., Fiorucci, F., Santangelo, M.,Chang, K.-T. (2012). Landslide inventory maps: new tools for anold problem. Earth Sci. Rev., 112, 42–66.
  • Guzzetti, F., Reichenbach, P., Cardinali, M., Ardizzone, F., Galli, M.(2003). The impact of landslides in the Umbria region, central Italy.Nat. Hazards Earth Syst. Sci., 3, 469–486.
  • Haque, U., Blum, P., da Silva, P.F. et al. Fatal landslides in Europe.(2016). Landslides, 13, 1545–1554.
  • Haque U, da Silva PF, Devoli G, Pilz J, Zhao B, Khaloua A, Wilopo W,Andersen P, Lu P, Lee J, Yamamoto T, Keellings D, Wu J-H, GlassGE. (2019). The human cost of global warming: deadly landslidesand their triggers (1995–2014). Sci Tot Environ, 682:673–684.
  • Hervás, J. (2013). Landslide inventory. In: Bobrowsky, P.T. (Ed.), Encyc-lopedia of Natural Hazards, Springer, Berlin, pp. 610–611.
  • Kendall, M.G. (1975). Rank Correlation Methods. 4th ed. Charles Grif-fin, London, U.K.
  • Kirschbaum, D., Adler, R., Adler, D., Peters-Lidard, C., Huffman, G.(2012). Global distribution of extreme precipitation and high-im-pact landslides in 2010 relative to previous years. J. Hydrometeo-rol, 13 (5), 1536–1551.
  • Kirschbaum, D., Stanley, T., Zhou, Y.P. (2015). Spatial and temporalanalysis of a global landslide catalog. Geomorphology, 249, 4–15.
  • Kirschbaum, DB., Adler, R., Hong, Y., Hill, S., Lerner-Lam, A. (2010). Aglobal landslide catalog for hazard applications: Method, results,and limitations. Nat Hazards, 52(3):561–575.
  • Klose, M., Damm, B., Highland LM. (2015). Databases in geohazardscience: an introduction. Geomorphology, 249:1–3.
  • Lin, Q., Wang, Y. (2018). Spatial and temporal analysis of a fatal lands-lide inventory in China from 1950 to 2016. Landslides, 15, 2357–2372.
  • Mann, H.B. (1945). Non-parametric tests against trend. Econometrica,13(3), 245–259.
  • Nadim, F., Kjekstad, O., Peduzzi, P., Herold, C., and Jaedicke, C. (2006).Global landslide and avalanche hotspots. Landslides, v. 3, p. 159–173.
  • OFDA/CRED (2019). EM-DAT International Disaster Database.www.em-dat.net. Universite ́ Catholique de Louvain, Brussels, Bel-gium.
  • Özbay, A., Cabalar, A.F. (2015). FEM and LEM stability analyses of thefatal landslides at Çöllolar open-cast lignite mine in Elbistan, Tur-key. Landslides, 12, 155–163.
  • Petley, D. (2012). Global patterns of loss of life from landslides. Geo-logy, 40 (10), 927-930.
  • Rahman, M.K., Crawford, T. & Schmidlin, T.W. (2018). Spatio-temporalanalysis of road traffic accident fatality in Bangladesh integratingnewspaper accounts and gridded population data. Geo Journal,83, 645–661.
  • Schuster, R.L. (1996). Socia-economic significance of landslides, In Turner. Schuster (eds) Landslides: Investigation and Mitigation.Transportation Research Board-National Research Council, SpecialReport, 247, 12-35.
  • Sen, PK. (1968). Estimates of the regression coefficient based on Ken-dall’s tau. J Am Stat Assoc, 63: 1379–1389.
  • Sepúlveda, S. A. & Petley, D. N. (2015). Regional trends and controllingfactors of fatal landslides in Latin America and the Caribbean. Na-tural Hazards and Earth System Sciences, 15, 1821-1833.
  • Shahid, S. (2011). Trends in extreme rainfall events of Bangladesh.Theor Appl Climatol, 104(3–4):489–499.
  • Silverman, B. W. (1986). Density Estimation for Statistics and DataAnalysis. New York: Chapman and Hall.
  • Spizzichino, D., Margottini, C., Trigila, A., Iadanza, C., Linser, S. (2010).Chapter 9: landslides. In: European Environment Agency (Ed.),Mapping the Impacts of Natural Hazards and Technological Acci-dents in Europe: An Overview of the Last Decade. EEA TechnicalReport 13/2010. European Environmental Agency, Copenhagen,pp. 81–93.
  • Taylor, FE., Malamud, BD., Freeborough, K., Demeritt, D. (2015). En-riching Great Britain’s National Landslide Database by searchingnewspaper archives. Geomorphology, 249:52–68.
  • Van Den Eeckhaut, M., Hervás J., Montanarella, L. (2013). LandslideDatabases in Europe: Analysis and Recommendations for Intero-perability and Harmonisation. In: Margottini C., Canuti P., Sassa K.(eds) Landslide Science and Practice. Springer, Berlin, Heidelberg.
  • Van Westen, C.J., Ghosh, S., Jaiswal, P., Martha, T.R., Kuriakose, S.L.(2013). From Landslide Inventories to Landslide Risk Assessment;An Attempt to Support Methodological Development in India. In:Margottini C., Canuti P., Sassa K. (eds) Landslide Science and Prac-tice. Springer, Berlin, Heidelberg.
  • Varnes, D. J. (1978). Slope movement types and processes. Special re-port, 176, 11-33.
  • Wu, Y., Wu, SY., Wen, J., Xu, M., Tan, J. (2016). Changing characteristicsof precipitation in China during 1960–2012. Int J Climatol,36:1387–1402.
  • Yeşilkaya, Y., Tetik, M., & Cengiz, N. (1996). Senirkent Taşkınları, Ne-denleri ve Alınmakta Olan Önlemlere İlişkin Rapor. Batı AkdenizOrmancılık Araştırma Enstitüsü Yayınları, Dergi Serisi, Sayı: 2.
  • Zhang, F., & Huang, X. (2018). Trend and spatiotemporal distributionof fatal landslides triggered by non-seismic effects in China. Lands-lides, 15 (8), 1663-1674.
  • Zhang, M., Du, S., Wu, Y., Wen, J., Wang, C., Xu, M., Wu, SY. (2017).Spatiotemporal changes in frequency and intensity of high-tem-perature events in China during 1961-2014. J Geogr Sci, 27: 1027–1043
APA FİDAN S, GÖRÜM T (2020). Türkiye’de ölümcül heyelanların dağılım karakteristikleri ve ulusal ölçekte öncelikli alanların belirlenmesi. , 123 - 134. 10.17211/tcd.73159
Chicago FİDAN SEÇKİN,GÖRÜM Tolga Türkiye’de ölümcül heyelanların dağılım karakteristikleri ve ulusal ölçekte öncelikli alanların belirlenmesi. (2020): 123 - 134. 10.17211/tcd.73159
MLA FİDAN SEÇKİN,GÖRÜM Tolga Türkiye’de ölümcül heyelanların dağılım karakteristikleri ve ulusal ölçekte öncelikli alanların belirlenmesi. , 2020, ss.123 - 134. 10.17211/tcd.73159
AMA FİDAN S,GÖRÜM T Türkiye’de ölümcül heyelanların dağılım karakteristikleri ve ulusal ölçekte öncelikli alanların belirlenmesi. . 2020; 123 - 134. 10.17211/tcd.73159
Vancouver FİDAN S,GÖRÜM T Türkiye’de ölümcül heyelanların dağılım karakteristikleri ve ulusal ölçekte öncelikli alanların belirlenmesi. . 2020; 123 - 134. 10.17211/tcd.73159
IEEE FİDAN S,GÖRÜM T "Türkiye’de ölümcül heyelanların dağılım karakteristikleri ve ulusal ölçekte öncelikli alanların belirlenmesi." , ss.123 - 134, 2020. 10.17211/tcd.73159
ISNAD FİDAN, SEÇKİN - GÖRÜM, Tolga. "Türkiye’de ölümcül heyelanların dağılım karakteristikleri ve ulusal ölçekte öncelikli alanların belirlenmesi". (2020), 123-134. https://doi.org/10.17211/tcd.73159
APA FİDAN S, GÖRÜM T (2020). Türkiye’de ölümcül heyelanların dağılım karakteristikleri ve ulusal ölçekte öncelikli alanların belirlenmesi. Türk Coğrafya Dergisi, 0(74), 123 - 134. 10.17211/tcd.73159
Chicago FİDAN SEÇKİN,GÖRÜM Tolga Türkiye’de ölümcül heyelanların dağılım karakteristikleri ve ulusal ölçekte öncelikli alanların belirlenmesi. Türk Coğrafya Dergisi 0, no.74 (2020): 123 - 134. 10.17211/tcd.73159
MLA FİDAN SEÇKİN,GÖRÜM Tolga Türkiye’de ölümcül heyelanların dağılım karakteristikleri ve ulusal ölçekte öncelikli alanların belirlenmesi. Türk Coğrafya Dergisi, vol.0, no.74, 2020, ss.123 - 134. 10.17211/tcd.73159
AMA FİDAN S,GÖRÜM T Türkiye’de ölümcül heyelanların dağılım karakteristikleri ve ulusal ölçekte öncelikli alanların belirlenmesi. Türk Coğrafya Dergisi. 2020; 0(74): 123 - 134. 10.17211/tcd.73159
Vancouver FİDAN S,GÖRÜM T Türkiye’de ölümcül heyelanların dağılım karakteristikleri ve ulusal ölçekte öncelikli alanların belirlenmesi. Türk Coğrafya Dergisi. 2020; 0(74): 123 - 134. 10.17211/tcd.73159
IEEE FİDAN S,GÖRÜM T "Türkiye’de ölümcül heyelanların dağılım karakteristikleri ve ulusal ölçekte öncelikli alanların belirlenmesi." Türk Coğrafya Dergisi, 0, ss.123 - 134, 2020. 10.17211/tcd.73159
ISNAD FİDAN, SEÇKİN - GÖRÜM, Tolga. "Türkiye’de ölümcül heyelanların dağılım karakteristikleri ve ulusal ölçekte öncelikli alanların belirlenmesi". Türk Coğrafya Dergisi 74 (2020), 123-134. https://doi.org/10.17211/tcd.73159