Ortaokul Öğrencilerinin Özetleme Tutumlarının Bazı Değişkenler Açısından İncelenmesi
Yıl: 2020 Cilt: 6 Sayı: 2 Sayfa Aralığı: 281 - 294 Metin Dili: Türkçe DOI: 10.31464/jlere.610085 İndeks Tarihi: 13-06-2021
Ortaokul Öğrencilerinin Özetleme Tutumlarının Bazı Değişkenler Açısından İncelenmesi
Öz: Duyuşsal bir özellik olan tutum üzerinde birçok değişken etkili olmakta ve bu da öğrencilerin beceri gelişimlerini etkilemektedir. Öğrencilerin özetleme tutumlarına etki eden değişkenlerin etki düzeylerinin belirlenmesi, özetleme becerilerinin geliştirilmesine zemin hazırlayacaktır. Çalışmanın amacı, öğrencilerin özetlemeye karşı tutumlarını sınıf düzeyi, cinsiyet, okuma sıklıkları ve Türkçe dersi başarı puanı değişkenleri açısından incelemektir. Betimsel nitelikli bu çalışmada tarama modeli kullanılmıştır.Araştırmanın çalışma grubunda 2018-2019 eğitim-öğretim yılında bir devlet ortaokulunda öğrenimlerini sürdüren 478 öğrenci yer almıştır.Veri toplama aracı olarak Özetlemeye Yönelik Tutum Ölçeği kullanılmıştır. Ölçek, “Özetleme Yapmaktan Hoşlanma” ve “Özetlemenin Önemine İnanma” olmak üzere iki faktörlü yapıda toplam 27 sorudan oluşmaktadır. Veriler, istatistik programı kullanılarak çözümlenmiştir. Elde edilen verilerin çözümlenmesi sonucunda; 5 ve 6. sınıf öğrencilerinin 7 ve 8. sınıf öğrencilerine göre, Türkçe dersi başarı puanı yüksek olan öğrencilerin Türkçe dersi başarı puanı düşük olan öğrencilere göre, daha sık kitap okuyan öğrencilerin daha az okuyan öğrencilere göre ve kız öğrencilerin erkek öğrencilere göre özetlemeye karşı daha olumlu tutuma sahip olduğu belirlenmiştir.
Anahtar Kelime: A Study of the Secondary Scholl Students' Attitudes Towards Summarising in Reference to Some Variables
Öz: As an affirmative concept, attitude is affected by many of the variables, and this in turn affects the learners’ skill development. Determining the effect of variables on summarizing attitudes of the students might be useful for developing summarising skills. The current study aims to investigate the attitudes of students towards summarising in terms of grade, gender, frequency of reading habits, and academic achievement in Turkish language courses. A total of 478 secondary school students attending a public school in the 2018-2019 academic years participated in this descriptive study. To collect the data, The Scale of Attitude towards Summaris ing was used. The scale involves 27 questions with two factors named “Like to summarize” and “Believe in Summarising”. Results show that students’ level of attitudes towards summarising is higher in terms of 5th and 6th-grade students, students with high academic achievement, students reading more and female students.
Anahtar Kelime: Belge Türü: Makale Makale Türü: Araştırma Makalesi Erişim Türü: Erişime Açık
- Anderson V., Hidi, S. ve Babadoğan C. (1991). Özetlemenin öğrencilere öğretimi. Ankara Üniversitesi Eğitim Bilimleri Fakültesi Dergisi, 24, 587-594.
- Aslan, A. (2006). İlköğretim okulu 4. sınıf öğrencilerinin bilgilendirici metinleri anlama, özetleme ve hatırlama becerileri üzerinde zihin haritalarının etkisi. Yayımlanmamış Yüksek Lisans Tezi, Gazi Üniversitesi, Ankara.
- Ateş, M. (2008). İl köğretim ikinci kademe öğrencilerinin okuduğunu anlama düzeyleri ile Türkçe dersine karşı tutumları ve akademik başarıları arasındaki ilişki. Doktora Tezi, Selçuk Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü, Konya.
- Ateş, S. (2006). İlköğretim dördüncü sınıf metinle rindeki görsellerin okuduğunu anlama ve özetlemeye etkisi. Yayımlanmamış Yüksek Lisans Tezi, Gazi Üniversitesi, Ankara.
- Başaran, M. ve Ateş, S. (2009). İlköğretim beşinci sınıf öğrencilerinin okumaya ilişkin tutumlarının incelenmesi. Gazi Eğitim Fakültesi De rgisi, 29(1), 73-92.
- Belet, D. S. (2005). Öğrenme stratejilerin okuduğunu anlama ve yazma becerileri ile Türkçe dersine ilişkin tutumlara etkisi. Yayımlanmamış Doktora Tezi, Anadolu Üniversitesi, Eskişehir.
- Bordens, K. S. ve Horowitz, I. A. (2002). SocialPsychology, Second Edition. Mahwah, NJ, USA: Lawrence Erlbaum Associates, Incorporated, s 177.
- Brown, A. L., Day, J. D. & Jones, R. S. (1983). The development of plans for summarizing texts. Child Development, 54, 968-979.
- Bulut, P. (2013). İlköğretim 5. sınıf öğrencileri ve öğretmenlerinin özetleme stratejilerinin değerlendirilmesi: Türkçe dersi örneği. Yayımlanmamış Doktora Tezi, Gazi Üniversitesi, Ankara.
- Çetinkaya, G. ve Demir, B. P. (2016). Özetlemeye yönelik tutum ölçeğinin geliştirilmesi: güvenirli k ve geçerlik çalışması, Ülper, H. (Ed.) 9. Uluslararası Türkçenin Eğitim-Öğretimi Kurultayı Bildirileri içinde, s. 206-221, Ankara: Pegem Akademi Yayınları.
- Çıkrıkçı, S. S. (2004). İlköğretim öğrencilerinde özetleme becerisinin gelişimi. YayımlanmamışDoktora Tezi, Hacettepe Üniversitesi, Ankara.
- Çıkrıkçı, S. S. (2008). İlköğretim öğrencilerinde özetleme becerisinin gelişimi. Dil Dergisi, 141, 19-35.
- Day, J. D. (1986). Teaching summarization skills: Influences of student ability level and strategy difficulty. Cognition and Instruction, 3(3), 193-210.
- Deneme, S. (2008). Yabancı dilde yazma becerisinin gelişiminde özetleme tekniğinin öğretimi ve başarıya etkisi. Yayımlanmamış Doktora Tezi, Ankara Üniversitesi, Ankara.
- Deneme, S. (2009). İngilizce öğretmen adaylarının özetleme stratejilerini kullanım tercihleri. Journal of Language and Linguistic Studies, 5(2), 85-91.
- Dilidüzgün, Ş. (2013). Ortaokul Türkçe derslerinde okumadan özet yazmaya. Ankara Üniversitesi Eğitim Bilimleri Fakültesi Dergisi, 46(2), 47-68.
- Dilidüzgün, Ş. ve Genç, Ş. (2014). Metin türü odaklı özet çıkarma çalışmalarının özet çıkarma becerisini geliştirmeye etkisi. (Ed.: K. İşeri, G. Çetinkaya, T. Çelik, S. Demirgüneş, T. Daşöz ve Y. Gençer). Türkçe eğitiminde kuramsal ve uygulamalı çalışmala r. Ankara: Pegem Akademi Yayıncılık, s. 87-103.
- Erdem, C. (2012). Türk dili ve edebiyatı öğretmen adaylarının özetleme stratejilerini kullanım tercihleri ve metin dil bilimsel bir özetleme çalışması. Dil ve Edebiyat Eğitimi Dergisi, 1(3), 36-52.
- Doğan, Y.ve Özçakmak H. (2014). Türkçe öğretmeni adaylarının dinlediğini özetleme becerilerinin değerlendirilmesi, Mustafa Kemal Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü Dergisi, 11(28), 153-176.
- Eggen, P. ve Kauchak, D. (1992). Educational psychology: classroom connection. New York: Macmillan.
- Eyüp, B., Stebler, M. Z. ve Uzuner Yurt, S. (2012). Türkçe öğretmeni adaylarının özetleme stratejilerini kullanmadaki eğilimleri. Dil ve Edebiyat Eğitimi Dergisi, 1(1), 22-30.
- Görgen İ. (1997). Özetleme ve bilgi haritası oluş turma yönteminin bilgilendirici bir metin öğrenme ve hatırlama düzeyine etkisi. Yayımlanmamış Doktora Tezi, Hacettepe Üniversitesi, Ankara.
- Görgen, İ. (2014). Karşılıklı ve doğrudan öğretim yaklaşımlarının özetleme becerisine etkisi. Ejer Congress 2014 Bildiri Özetleri, 591-593.
- Kağıtçıbaşı, Ç. (2004). Yeni insan ve insanlar, İstanbul: Evrim Yayınevi.
- Karadağ, Ö. (2011). Yazma eğitiminde anlatım tarzları ve öğretimi. (Ed.: M. Özbay), Yazma Eğitimi. Ankara: Pegem Akademi Yayıncılık, s. 147-175.
- Karadağ, Ö.(2019). Türkçe ders kitaplarında yer alan özetleme etkinlikleri üzerine bir değerlendirme. Ana Dili Eğitimi Dergisi, 7(2), 469-485.
- Karatay, H. ve Okur, S. (2012). Öğretmen adaylarının öyküleyici ve bilgilendirici metinleri özetleme becerileri. The Journal of Academic Social Science Studies, 5(7), 399-420.
- Karatay, H., Güngör, H., Bolat,K. K. ve Okur, S. (2013). 6, 7 ve 8. sınıf öğrencilerinin özetleme becerileri. (Ed.: C. Demir ve H. Parlakyıldız), Prof. Dr. Abdurrahman Güzel’e Armağan. Ankara: Akçağ Yayınları, s. 277-298.
- Keçik, İ. (1993). İlkokul öğrencilerinin özet metinlerinde işlettikleri büyük ölçekli yapı kuralları ve metin türü farklılıklarının etkisi. (Ed.: G. Durmuşoğlu, K. İmer, A. Kocaman ve S. Özsoy), Dilbilim Araştırmaları. Ankara: Hitit Yayıncılık, s.155-161.
- Kurulgan, M. Çekerol, G. S. (2008). Öğrencilerin okuma ve kütüphane kullanma alışkanlıkları üzerine bir araştırma. Anadolu Üniversitesi Sosyal Bilimler Dergisi, 8(2),237-258.
- MEB (2018). İlkokul ve ortaokul Türkçe dersi (1, 2, 3, 4, 5, 6, 7 ve 8. sınıflar) öğretim programı. Ankara: MEB Talim Terbiye Kurulu Başkanlığı.
- Özçakmak, H. (2015). Türkçe öğretmeni adaylarının not alarak dinlemede özetleme stratejilerini kullanma becerileri, Doktora tezi, Gazi Üniversitesi Eğitim Bilimleri Enstitüsü, Ankara.
- Özyılmaz, G. (2010). İlköğretim 7. sınıf öğrencilerine okuduğunu anlama stratejileri öğretiminin okuduğunu anlama başarısı üzerine etkisi.Yayımlanmamış Yüksek Lisans Tezi, Yıldız Teknik Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü, İstanbul.
- Sert, A. (2010). İlköğretim altıncı sınıf öğrencilerinin okuduğunu anlama becerilerinin bazı değişkenler açısından incelenmesi. Yüksek Lisans Tezi, Selçuk Üniversitesi Eğitim Bilimleri Enstitüsü, Konya.
- Susar Kırmızı, F. (2008). Etkinliklerle Türkçe öğretimi. İstanbul: Ekin Yayınevi.
- Susar Kırmızı, F. (2010). İlköğretim 4. sınıf Türkçe öğretiminde çoklu zekâ kuramına dayalı işbirlikli öğrenme yönteminin özetleme stratejisi üzerindeki etkileri. Pamukkale Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü Dergisi, 6, 99-108.
- Susar, F. ve Akkaya, N. (2009). University students for using the summarizing strategies. Procedia Social and Behavioral Sciences, 1(1), 2496-2499.
- Susar Kırmızı, F. ve Akkaya, N. (2011). İlköğretim özetleme stratejilerinin kullanımına ilişkin nitel bir araştırma. Hacettepe Üniversitesi Eğitim Fakültesi Dergisi, 41, 267-277.
- Sümer, H. M.,ve Turna, C. (2018). İşiten ve işitme yetersizliği olan öğrencilerin özetleme becerileri açısından incelenmesi. Ankara Üniversitesi Eğitim Bilimleri Fakültesi Özel Eğitim Dergisi, 19(3), 531-551. doi: 10.21565/ozelegitimdergisi.348310
- Şapçı, D. (2018). İlkokul öğrencilerinin bilgilendirici metinleri anlama ve özetleme becerileri arasındaki ilişkinin incelenmesi, Yüksek Lisans Tezi, Kırıkkale Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü, Kırıkkale.
- Tok, Ş. ve Beyazıt, N. (2007). İlköğretim 3. sınıf Türkçe dersindeözetleme ve not alma stratejilerinin okuduğunu anlama ve kalıcılık üzerindeki etkileri. Eğitim Araştırmaları, 28, 113-122.
- Türk Dil Kurumu (2005). Güncel Türkçe sözlük. Ankara.
- Ülper, H. ve Karagül, S. (2011). Özetleme becerisinin kazandırılmasına yönelik etkinlikler: Ders kitapları temelinde bir araştırma. (Ed.: V. D. Günay, Ö. Fidan, B. Çetin ve F. Yıldız), Türkçe Öğretimi Üzerine Çalışmalar. İzmir: Dokuz Eylül Üniversitesi Yayınları, s. 145-155.
- Yazıcı Okuyan, H. ve Gedikoğlu, Y. G. (2011). Öğretmenlerce üretilen yazılı özet metinlerin niteliksel özellikleri. Gaziantep Üniversitesi Sosyal Bilimler Dergisi, 10(2), 1007-1020.
| APA | EROĞLU B, ASLAN Y (2020). Ortaokul Öğrencilerinin Özetleme Tutumlarının Bazı Değişkenler Açısından İncelenmesi. , 281 - 294. 10.31464/jlere.610085 |
| Chicago | EROĞLU Berkay,ASLAN Yasemin Ortaokul Öğrencilerinin Özetleme Tutumlarının Bazı Değişkenler Açısından İncelenmesi. (2020): 281 - 294. 10.31464/jlere.610085 |
| MLA | EROĞLU Berkay,ASLAN Yasemin Ortaokul Öğrencilerinin Özetleme Tutumlarının Bazı Değişkenler Açısından İncelenmesi. , 2020, ss.281 - 294. 10.31464/jlere.610085 |
| AMA | EROĞLU B,ASLAN Y Ortaokul Öğrencilerinin Özetleme Tutumlarının Bazı Değişkenler Açısından İncelenmesi. . 2020; 281 - 294. 10.31464/jlere.610085 |
| Vancouver | EROĞLU B,ASLAN Y Ortaokul Öğrencilerinin Özetleme Tutumlarının Bazı Değişkenler Açısından İncelenmesi. . 2020; 281 - 294. 10.31464/jlere.610085 |
| IEEE | EROĞLU B,ASLAN Y "Ortaokul Öğrencilerinin Özetleme Tutumlarının Bazı Değişkenler Açısından İncelenmesi." , ss.281 - 294, 2020. 10.31464/jlere.610085 |
| ISNAD | EROĞLU, Berkay - ASLAN, Yasemin. "Ortaokul Öğrencilerinin Özetleme Tutumlarının Bazı Değişkenler Açısından İncelenmesi". (2020), 281-294. https://doi.org/10.31464/jlere.610085 |
| APA | EROĞLU B, ASLAN Y (2020). Ortaokul Öğrencilerinin Özetleme Tutumlarının Bazı Değişkenler Açısından İncelenmesi. Dil Eğitimi ve Araştırmaları Dergisi, 6(2), 281 - 294. 10.31464/jlere.610085 |
| Chicago | EROĞLU Berkay,ASLAN Yasemin Ortaokul Öğrencilerinin Özetleme Tutumlarının Bazı Değişkenler Açısından İncelenmesi. Dil Eğitimi ve Araştırmaları Dergisi 6, no.2 (2020): 281 - 294. 10.31464/jlere.610085 |
| MLA | EROĞLU Berkay,ASLAN Yasemin Ortaokul Öğrencilerinin Özetleme Tutumlarının Bazı Değişkenler Açısından İncelenmesi. Dil Eğitimi ve Araştırmaları Dergisi, vol.6, no.2, 2020, ss.281 - 294. 10.31464/jlere.610085 |
| AMA | EROĞLU B,ASLAN Y Ortaokul Öğrencilerinin Özetleme Tutumlarının Bazı Değişkenler Açısından İncelenmesi. Dil Eğitimi ve Araştırmaları Dergisi. 2020; 6(2): 281 - 294. 10.31464/jlere.610085 |
| Vancouver | EROĞLU B,ASLAN Y Ortaokul Öğrencilerinin Özetleme Tutumlarının Bazı Değişkenler Açısından İncelenmesi. Dil Eğitimi ve Araştırmaları Dergisi. 2020; 6(2): 281 - 294. 10.31464/jlere.610085 |
| IEEE | EROĞLU B,ASLAN Y "Ortaokul Öğrencilerinin Özetleme Tutumlarının Bazı Değişkenler Açısından İncelenmesi." Dil Eğitimi ve Araştırmaları Dergisi, 6, ss.281 - 294, 2020. 10.31464/jlere.610085 |
| ISNAD | EROĞLU, Berkay - ASLAN, Yasemin. "Ortaokul Öğrencilerinin Özetleme Tutumlarının Bazı Değişkenler Açısından İncelenmesi". Dil Eğitimi ve Araştırmaları Dergisi 6/2 (2020), 281-294. https://doi.org/10.31464/jlere.610085 |
