Yıl: 2020 Cilt: 6 Sayı: 2 Sayfa Aralığı: 583 - 600 Metin Dili: Türkçe DOI: 10.31464/jlere.763574 İndeks Tarihi: 29-07-2022

Özetleme Stratejilerinin Kullanımı ile Özetleme Başarımı Arasındaki İlişki

Öz:
Bu araştırmanın amacı, öğrencilerin özetleme stratejilerini kullanım sıklığıile özetleme becerileri arasındaki ilişkiyi ortaya koymaktır. Araştırmanın katılımcılarınıeğitiminibeşinci, dokuzuncu ve üniversite birinci sınıfta sürdüren 246 öğrenci oluşturmuştur. Öğrencilerin özetleme stratejilerini kullanma sıklıklarına ilişkin veriler okuma-anlama, taslak özet metni oluşturma ve taslak özet metni gözden geçirme olmak üzere üç boyut 56 maddeden oluşan dörtlü likert tipi bir sormaca ile toplanmıştır. Özetleme becerilerine ilişkin veriler için öncelikle öğrencilere bir öykü verilmiş ve öyküyü özetlemeleri sonrasında özet metinlerini gözden geçirerek tekrar yazmaları istenmiştir. Yazılan özet metinler iki ayrı araştırmacı tarafından değerlendirme rubriği ile değerlendirilmiştir. Veriler istatistik programına aktarılmış ve çözümlenmiştir. Ulaşılansonuçlara göre öğrencilerin özetleme stratejilerini kullanım sıklığı ile özet başarımı arasında anlamlı bir ilişki vardır. Bunun yanında, özetleme stratejilerini kullanımsıklığı ve özetleme başarımı cinsiyet değişkenine göre kızlarınlehine anlamlı farklılık göstermiştir. Sınıf değişkenine göre ise özetleme stratejilerini kullanma sıklığında farkoluşmamış, özetleme başarımının iki alt boyutunda ise saptanmıştır.
Anahtar Kelime:

Relationship Between Using Summarizing Strategies and Summarizing Performance

Öz:
The purpose of this study is to reveal the relationship between the frequency of using students' summarizing strategies and their summarization performance. The participants of the research consisted of 246 students who are in the fifth, ninth and university first class. Data on the frequencyof students using summarizingstrategies were collected through a four-point likert-type questionnaire consisting of 56 items in three dimensions: reading comprehension, creating draft summary text and reviewing draft summary text. For the data on summarization performance, a story was first given to the students, and after summarizing the story, they were asked to review and rewrite the summary texts. The summarized texts were evaluated by two researchers in accordance with the rubric.The data were transferred to the statistics program and analyzed. According to the results obtained, there is asignificant relationship between the frequency of using students' summarizing strategies and their summarizing performance. In addition, the frequency of using summarization strategies and summarizing performance differed significantly in favor of female participants according to gender variable. According to the class variable, there was no difference in the frequency of using summarization strategies, and it was determined in two sub-dimensions of the summarization performance.
Anahtar Kelime:

Belge Türü: Makale Makale Türü: Araştırma Makalesi Erişim Türü: Erişime Açık
  • Aktaş, E. ve Bayram, B. (2017). Ortaokul öğrencilerinin okuduğunu anlamada özetleme stratejilerini kullanma becerilerinin değerlendirilmesi. Uluslararası Türkçe Edebiyat Kültür Eğitim Dergisi, 6(1), 346-360.
  • Anderson, V. & Hidi, S. (1989). Teaching students to summarize. Educational Leadership, 46, 26-28.
  • Aslan, A. (2006). İlköğretim okulu 4. sınıf öğrencilerinin bilgilendirici metinleri anlama, özetleme ve hatırlama becerilerinin üzerinde zihin haritalarının etkisi. Yayımlanmamış yüksek lisans tezi, Gazi Üniversitesi, Ankara.
  • Avcı, Y.Y. (2019). 5. sınıf öğrencilerin özetleme becerileri üzerine bir araştırma. Uluslararası Eğitim Bilimleri Dergisi, 6(21), 110-123.
  • Bahçıvan, K. (2020). Ortaokul öğrencilerinin özetleme başarıları ile özetlemeye yönelik tutumları ve özyeterlik algıları arasındaki ilişkinin incelenmesi.Yayımlanmamış yüksek lisans tezi, Niğde Ömer Halisdemir Üniversitesi, Niğde.
  • Bakeman, R.& Robinson, B. F. (2014). Understanding stati stics in the behavioral science. Mahwah, New Jersey: Psychology Press. https://doi.org/10.4324/9781410612625
  • Başkan, A. (2019). Yedinci sınıf öğrencilerinin öyküleyici metin yazma becerilerinin çeşitli değişkenler açısından incelenmesi. Bolu Abant İzzet Baysal Üniversitesi Eğitim Fakültesi Dergisi, 19(2), 453-467. https://dx.doi.org/10.17240/aibuefd.20xx.xx.xxxxx-xxxxxx
  • Bayat, N. (2019). Yazma modelleri. N. Bayat (Ed.) içinde, Yazma ve eğitimi (ss. 9- 47). Ankara: Anı Yayıncılık.
  • Benzer, A., Sefer, A., Ören, Z. ve Konuk, S. (2016). Öğrenci odaklı bir araştırma: Metin özeti yazma stratejisi ve dereceli puanlama anahtarı. Eğitim ve Bilim, 41(186), 163-183.
  • Bıyıklı, C. ve Doğan, N. (2015). Öğrenme stratejilerini tekrar amacıyla kullanmanın akademik başarıya etkisi. Eğitim ve Bilim, 40(181), 311-327.
  • Brown, L.A., Day, J.D. & Jones, R.S. (1983). Center for the study of reading.The National Institute Education U.S. Department Education: Washington.
  • Buhrke, L., Henkels, L., Klene, J. & Pfister, H. (2002). Improving fourth grade students’ writing skills and attitudes. ERIC. (ED: 471 788) veritabanından 2.07.2020 tarihinde alınmıştır.
  • Bulut, P. (2013). İlköğretim 5. sınıf öğrencileri ve öğretmenlerinin özetleme stratejilerinin değerlendirilmesi: Türkçe dersi örneği.Yayımlanmamış doktora tezi, Gazi Üniversitesi, Ankara.
  • Cavkaytar, S. (2010). İlköğretimde yazılı anlatım becerilerinin geliştirilmesinde yazma süreci modelinden yararlanma. Uluslararası Sosyal Araştırmalar Dergisi, 3(10), 134- 139.
  • Çetı̇n, Ö. ve Bulut, K. (2020). 8. sınıf öğrencilerinin hikâye edici metinleri özetleme becerilerinin bazı değişkenlere göre incelenmesi. Türkiy e Eğitim Dergisi, 5(1), 69-85.https://dergipark.org.tr/En/Pub/Turkegitimdergisi/issue/54397/732260
  • Çetinkaya, G. (2019). Gözden geçirme ve düzeltme. N. Bayat (Ed.), içinde Yazma ve eğitimi (ss.135-158). Ankara:Anı Yayıncılık.
  • Çetinkaya, G. (2020). A comparative evaluation on silent and read-aloud revisions of written drafts. International Journal of Curriculum and Instruction, 12(2), 560-572.
  • Çetinkaya, G. ve Demir, P. B. (2016). Özetlemeye yönelik tutum ölçeğinin geliştirilmesi: güvenirlik ve geçerlik çalışması. 9. Uluslararası Türkçenin Eğitim- Öğretimi Kurultayı Bildiri Özet Kitabı 06- 08 Ekim 2016 içinde (s. 69).Burdur: Mehmet Akif Ersoy Üniversitesi.
  • Chiang, E., Therriault, D. & Franks, B. (2010). Individual differences in relative metacomprehension accuracy: variation within and across task manipulations. Metacognition Learning,5, 121–135. https://doi.org/10.1007/s11409-009-9052-6
  • Çıkrıkçı, S.S. (2008). İlköğretim öğrencilerinde özetleme becerisinin gelişimi. Dil Dergisi, 141, 19-35.
  • Cohen, A. D. (1994). English for academic purposes inBrazil: The use of summary tasks. In C. Hill& K. Parry (Eds.), From Testi ng to Assessment: English as an İnternational Language (pp. 174-204). London: Longman.
  • Cordero-Ponce, W. (2000). Summarization instruction: Effects on foreign language comprehension and summarization of expository texts. Reading Research and Instruction, 39, 329-350.
  • Crawford, L., Lloyd, S. &Knoth, K. (2008). Analysis of student revisions on a state writing test.Assessment for Effective Intervention, 33(2), 108-119.
  • Delaney, Y. (2008). Investigating the reading-to-write construct. Journal of English for Academic Purposes, 7, 140- 150.
  • Deneme, S. (2009). İngilizce öğretmen adaylarınınözetleme stratejilerini kullanım tercihleri. Journal of Language and Linguistic Studies, 5(2), 86-91.
  • Dijk, V. T. A. & Kintsch, W. (1983). Strategies of discourse comprehension.New York: Academic Press.
  • Dilidüzgün, Ş. (2013). From reading to summary writing in secondary school Turkish lessons. Ankara University Journal of Faculty of Educational Sciences, 46(2), 47-68.
  • Doğan, Y. ve Özçakmak, H. (2015). Türkçe öğretmeni adaylarının dinlediğini özetleme becerilerinin değerlendirilmesi. Mustafa Kemal Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü Dergisi, 11(28), 153-176.
  • Dönmez, C. ve Yazıcı, K. (2006). Sosyal bilgilerde öğrencilerin okuduğunu anlama becerilerinin geliştirilmesinde metin yapısına bağlı olarak kullanılabilecek strateji ve teknikler. Sosyal Bilimler Dergisi, Sayı 16, 138-154.
  • Erdem, C. (2012). Türk dili ve edebiyatı öğretmen adaylarının özetleme stratejilerini kullanım tercihleri ve metin dilbilimsel bir özetleme çalışması. Dil ve Edebiyat Eğitimi Dergisi, 1(3), 36-52.
  • Eroğlu, B. (2019). Ortaokul öğrencilerinin özetleme tutumlarının bazı değişkenler açısından incelenmesi.Yayımlanmamış yüksek lisans tezi, Pamukkale Üniversitesi, Denizli.
  • Eyüp, B., Stebler, M. Z. ve Yurt,S. U. (2012). Türkçe öğretmeni adaylarının özetleme stratejilerini kullanmadaki eğilimleri. Dil ve Edebiyat Eğitimi Dergisi, 1(1), 22-30.
  • Faigley, L. & Witte, S. (1981). Analyzing revision. College Composition and Communication, 32, 400-414. http://dx.doi.org/10.2307/356602
  • Hidi, S. & Anderson, V. (1986). Producing written summaries: task demands, cognitive operations, and implications for instruction. Review of Educational Research, 86, 473–549.
  • Karadağ, Ö . (2019). Türkçe ders kitaplarında yer alan özetleme etkinlikleri üzerine bir değer lendirme. Ana Dili Eğitimi Dergisi, 7(2), 469-485.
  • Karatay, H. ve Okur, S. (2012). Öğretmen adaylarının öyküleyici ve bilgilendirici metinleri özetleme becerileri. Intern ati onal Journal of Social Science, 5(7), 399-420.
  • Karatay, H., Güngör, H., Bolat, K. ve Okur, S. (2013). 6, 7 ve 8. sınıf öğrencilerinin özetleme becerileri. C. Demir ve H. Parlakyıldız (Ed.) içinde, Prof. Dr. Abdurrahman Güzel’e Armağan (ss. 277-298). Ankara: Akçağ Yayınları.
  • Kavukçu, C. (1999). Avludaki Tren. İçinde, Dört Duvar Beş Pencere(ss. 126). İstanbul: Can Yayınları.
  • King, J.R., Biggs, S. & Lipsky, S. (1984). Students' self-questioning and summarizing as reading studystrategies. Journal of Reading Behavior, 16(3), 205-218. https://doi.org/10.1080/10862968409547516
  • Kintsch, E. (1983). Macroprocesses and microprocesses in the development of summarization skill. Colorado: Cognition and İnstruction. https://doi.org/10.1207/s1532690xci0703_1
  • Kintsch, W. & Van Dijk, T. A. (1978). Toward a model of text comprehension and production. Psychological Review, 85(5), 363- 394. https://doi.org/10.1037/0033-295X.85.5.363
  • Kırmızı, F. S. ve Akkaya, N. (2011). İlköğretimde özetleme stratejilerinin kullanımına ilişkin nitel bir araştırma. Hacettepe Üniversitesi Eğitim Fakültesi Dergisi, 41, 267- 277. https://dergipark.org.tr/tr/pub/hunefd/issue/7797/102110
  • Kudret, Z. B. ve Baydık, B. (2016). Başarılı ve başarısız dördüncü sınıf okuyucularının okuduğunu anlama ve özetleme becerileri. Ankara Üniversitesi Eğitim Bilimleri Fakültesi Özel Eğitim Dergisi, 17(3), 317-346.
  • Kurnaz, H. ve Akaydın, Ş. (2015). Ttürkçe öğretmeni adaylarının bilgilendirici ve öyküleyici metinleri özetleme becerileri. Erzincan Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü Dergisi, 9(2), 141-156.
  • Kuşdemir, Y., Düşünsel, C. M., ve Çelik, M. (2018).İlkokul öğrencilerinin özetleme becerilerinin incelenmesi.Journal of Human Sciences, 15(2), 893- 910. http://doi.org/10.14687/15i2.5208895
  • Limpo, T., Alves, R. & Fidalgo, R. (2014). Childrens’ high-level writing skills: Development of planning and revising and their contribution to writing quality. British Journal of Educational, 84, 177-193. http://dx.doi.org/10.1111/bjep.12020
  • Marchisan, M.L. & Alber, S. R. (2001). The write way: tips for teaching the writing process to resistant writers. İntervention in School and Clinic, 36, 154-161.
  • Okur, S. (2011). Türkçe ve sını f öğretmeni adaylarının Türkçe dersi öğretim araçlarındaki okuma metinlerini özetleme becerileri.Yayımlanmamış yüksek lisans tezi, Abant İzzet Baysal Üniversitesi, Bolu.
  • Okuyan, H. ve Gediklioğlu, Y. (2011). Öğretmenlerce üretilen yazılı özetmetinlerin niteliksel özellikleri. Gaziantep Üniversitesi Sosyal Bilimler Dergisi, 10(2), 1007 -1020.
  • Özçakmak, H. (2014). Türkçe öğretmeni adaylarının dinlediğini özetleme konusunda yaşadıkları sorunlar. International Journal of Language Academy, 2(4), 487-503.
  • Özçakmak, H. (2015). Türkçe öğretmeni adaylarının not alarak dinlemede özetleme stratej ilerini kullanma becerileri.Doktora Tezi, Gazi Üniversitesi, Ankara.
  • Pakzadian, M. & Rasekh, A. E. (2012). The effects of using summarization strategies on Iranian EFL learn ers' reading. English Linguistics Research, 1(1), 118- 125.
  • Parsons, L. (2001). Revising and editing.Canada: Pembroke Publishers Limited.
  • Şapçı, D. ve Kuşdemir, Y. (2018). İlkokul öğrencilerinin bilgilendirici metinleri anlama veözetleme becerileri arasındaki ilişkinin incelenmesi. Türk & İslam Dünyası Sosyal Araştırmalar Dergisi, 5(17), 235-253.
  • Scardamalia, M. & Bereiter, C. (1983). The development of evaluative, diagnostic and remedial capabilities in children'scomposing. In M. Martlew (Eds.), The psy chology of written language: Development and educational perspectives (pp. 67-95).New York: Wiley.
  • Sulak, S. ve Arslan, Ş. (2017). Investigation of 4th grade primary school students’ level of usage of summarizing strategy. The Journal of Limitless Education and Research, 2(1), 63 – 77.
  • Susar, F. ve Akkaya, N. (2009). University students for using the summarizing strategies. Procedia Social and Behavirol Sciences, 1,2496-2499.
  • Şahin, İ. (2012). İlköğretim 5. Sınıf öğrencilerinin hikaye edici metinlerde öze tleme ve ana fikir bulma becerileri üzerinde hikaye haritalarının etkisi.Yayınlanmamış yüksek lisans tezi, Akdeniz Üniversitesi, Antalya.
  • Ülper, H. (2019). Yazma Süreci. N. Bayat (Ed.) içinde, Yazma ve eğitimi (ss. 73-91). Ankara: Anı Yayıncılık.
  • Ülper, H. ve Akkök, E. A. (2010). The effect of using expository text structures as a strategy on summarization skills. In L. E. Kattington (Eds.), Handbook of Curriculum Development(pp. 303-327). New York: Nova Science Publishers.
  • Ülper, H. ve Okuyan, F. (2010). Quality of written summary texts: an analysis in the context of gender and school variables. Procedia Social and Behavioral Sciences, 2, 1057–1063.
  • Van Dijk, T. A. & Kintsc, W. (1983). Strategies of discourse comprehension.New York, London: Academic Press.
  • Yang, H. (2014). Toward a model of strategies and summary writing performance. Language Assessment Quarterly, 11, 403–431. https://doi.org/10.1080/15434303.2014.957381
  • Yoder, S. L. (1993). Teaching writing revision: attitudes and copy changes. Journalism Educator, 47(4), 41-47. https://doi.org/10.1177/107769589304700406
  • Zenci, Ç. S. (2020). Öğretmen adaylarının metin özetleme stratejilerini kullanım tercihleri. Dil ve Edebiyat Araştırmaları, 21, 341-359. https://doi.org/10.30767/Diledeara.662103
APA Çetinkaya G, Şentürk R, Dikici A (2020). Özetleme Stratejilerinin Kullanımı ile Özetleme Başarımı Arasındaki İlişki. , 583 - 600. 10.31464/jlere.763574
Chicago Çetinkaya Gökhan,Şentürk Rahime,Dikici Ayhan Özetleme Stratejilerinin Kullanımı ile Özetleme Başarımı Arasındaki İlişki. (2020): 583 - 600. 10.31464/jlere.763574
MLA Çetinkaya Gökhan,Şentürk Rahime,Dikici Ayhan Özetleme Stratejilerinin Kullanımı ile Özetleme Başarımı Arasındaki İlişki. , 2020, ss.583 - 600. 10.31464/jlere.763574
AMA Çetinkaya G,Şentürk R,Dikici A Özetleme Stratejilerinin Kullanımı ile Özetleme Başarımı Arasındaki İlişki. . 2020; 583 - 600. 10.31464/jlere.763574
Vancouver Çetinkaya G,Şentürk R,Dikici A Özetleme Stratejilerinin Kullanımı ile Özetleme Başarımı Arasındaki İlişki. . 2020; 583 - 600. 10.31464/jlere.763574
IEEE Çetinkaya G,Şentürk R,Dikici A "Özetleme Stratejilerinin Kullanımı ile Özetleme Başarımı Arasındaki İlişki." , ss.583 - 600, 2020. 10.31464/jlere.763574
ISNAD Çetinkaya, Gökhan vd. "Özetleme Stratejilerinin Kullanımı ile Özetleme Başarımı Arasındaki İlişki". (2020), 583-600. https://doi.org/10.31464/jlere.763574
APA Çetinkaya G, Şentürk R, Dikici A (2020). Özetleme Stratejilerinin Kullanımı ile Özetleme Başarımı Arasındaki İlişki. Dil Eğitimi ve Araştırmaları Dergisi, 6(2), 583 - 600. 10.31464/jlere.763574
Chicago Çetinkaya Gökhan,Şentürk Rahime,Dikici Ayhan Özetleme Stratejilerinin Kullanımı ile Özetleme Başarımı Arasındaki İlişki. Dil Eğitimi ve Araştırmaları Dergisi 6, no.2 (2020): 583 - 600. 10.31464/jlere.763574
MLA Çetinkaya Gökhan,Şentürk Rahime,Dikici Ayhan Özetleme Stratejilerinin Kullanımı ile Özetleme Başarımı Arasındaki İlişki. Dil Eğitimi ve Araştırmaları Dergisi, vol.6, no.2, 2020, ss.583 - 600. 10.31464/jlere.763574
AMA Çetinkaya G,Şentürk R,Dikici A Özetleme Stratejilerinin Kullanımı ile Özetleme Başarımı Arasındaki İlişki. Dil Eğitimi ve Araştırmaları Dergisi. 2020; 6(2): 583 - 600. 10.31464/jlere.763574
Vancouver Çetinkaya G,Şentürk R,Dikici A Özetleme Stratejilerinin Kullanımı ile Özetleme Başarımı Arasındaki İlişki. Dil Eğitimi ve Araştırmaları Dergisi. 2020; 6(2): 583 - 600. 10.31464/jlere.763574
IEEE Çetinkaya G,Şentürk R,Dikici A "Özetleme Stratejilerinin Kullanımı ile Özetleme Başarımı Arasındaki İlişki." Dil Eğitimi ve Araştırmaları Dergisi, 6, ss.583 - 600, 2020. 10.31464/jlere.763574
ISNAD Çetinkaya, Gökhan vd. "Özetleme Stratejilerinin Kullanımı ile Özetleme Başarımı Arasındaki İlişki". Dil Eğitimi ve Araştırmaları Dergisi 6/2 (2020), 583-600. https://doi.org/10.31464/jlere.763574