Türkiye’de “Hasta Güvenliği” Konusunda Son On Yılda (2008-2017) Yayımlanan Ulusal Çalışmaların Değerlendirilmesi: Bibliyografik Bir İnceleme
Yıl: 2020 Cilt: 6 Sayı: 3 Sayfa Aralığı: 523 - 537 Metin Dili: Türkçe DOI: 10.5222/jaren.2020.63625 İndeks Tarihi: 16-06-2021
Türkiye’de “Hasta Güvenliği” Konusunda Son On Yılda (2008-2017) Yayımlanan Ulusal Çalışmaların Değerlendirilmesi: Bibliyografik Bir İnceleme
Öz: Amaç: Bu araştırmada, ulusal yazındaki hasta güvenliğine ilişkin yayınların bibliyografik açıdanincelenmesi ve araştırma sonuçlarında raporlanan benzerlik ve ayrışmaların belirlenmesi amaçlanmaktadır.Yöntem: Çalışmada “hasta güvenliği” ve “güvenlik kültürü” anahtar kelimeleri kullanılarak, Türkörnekleminde gerçekleştirilen ve 2008-2017 yılları arasında yayımlanan toplam 33 çalışma incelemeye alındı.Bulgular: Analiz sonucunda en fazla araştırmanın 2014-2017 yılları arasında (n:17) yayımlandığıve Marmara bölgesinde (n:13), Sağlık Bakanlığı hastanelerinde (n:28), yalnızca hemşire örnekleminde (n:18) gerçekleştirildiği bulundu. Çalışmaların çoğu tanımlayıcı (n:26) ya da ilişki arayıcıdır(n:6). Çalışmalarda en sık “Hasta Güvenliği Kültürü Hastane Anketi (n:14)” kullanılmış ya da araştırmacılar soruları kendileri oluşturmuştur (n:11). Araştırmalarda en sık kurumların hasta güvenliği düzeyine ilişkin görüşleri, hata raporlama öyküleri, sosyodemografik özelliklerle karşılaştırılması, hasta güvenliği eğitimi alma durumları ve tıbbi hata yapma durumlarına ilişkin bulgular yeralmaktadır.Sonuç: Araştırma sonucunda hasta güvenliğine ilişkin olarak özel hastanelerin ya da öğrencilerindurumunu ortaya koyan çalışmaların daha az sayıda olduğu göze çarpmaktadır. Diğer yandanölçüm aracı sayısı sınırlı olmakla birlikte, standardize olmayan araçların kullanımı da söz konusudur. Çalışmalarda, kişisel ve mesleki özelliklere odaklanılmış, hasta güvenliğine etki eden örgütselve yönetsel faktörlere yönelik daha çok çalışmaya gereksinim vardır.
Anahtar Kelime: Evaluation of National Studies, Which Had Been Published in the Last Decade (2008-2017) Related to “Patient Safety” in Turkey: A Bibliographic Review
Öz: Objective: In this study, it is aimed to examine bibliographic characteristics of the studies about the patient safety in national literature and to determine the similarities and dissociations reported in the research results. Method: In this study, a total of 33 studies that were performed in the Turkish sample between 2008 and 2017, and using “patient safety” and “safety culture” keywords were included in the study. Results: As a result of the analysis, it was found that most of the studies were carried out between 2014-2017 (n:17) and in the Marmara region (n:13), in the Ministry of Health Hospitals (n:28), and only in the nurse sample (n:18). Most of the studies are descriptive (n:26) or correlational (n:6). The Hospital Survey on Patient Safety Culture was the most frequently used tool (n:14) or the researchers formed the questions themselves (n:11). The most common findings in the researches were the participants’ opinions about the institutions patient safety levels, medical error reporting histories, the status of getting patient safety training or making a medical error, and comparisons with socio-demographic characteristics. Conclusion: It was seen that there were a few studies performed in private hospitals and in the sample of healthcare students. Also, the number of valid and reliable instruments about patient safety was limited, and using of non-valid and non-reliable tools was common. The studies mostly focused on personal and professional characteristics. So there is a need for more research related to organizational and managerial factors, which may affect the concept of patient safety in different sectors and samples.
Anahtar Kelime: Belge Türü: Makale Makale Türü: Araştırma Makalesi Erişim Türü: Erişime Açık
- 1. Ovalı F. Hasta güvenliği yaklaşımları. Sağlıkta Performans ve Kalite Dergisi 2010;1(1):33-43.
- 2. Özmen S, Başol O. Hasta güvenliği kültürü: Bursa’da özel bir hastane uygulama örneği. II. Uluslararası Sağlıkta Performans ve Kalite Kongresi Bildiri Kitabı. Ankara, Türkiye: Baydan Ofset; p. 81-97.
- 3. Clark G. Organisational culture and safety: an interdependent relationship. Australian Health Review 2002;25(6):181-9.
- 4. Polk HC, Birkmeyer J, Hunt DR, Jones RS, Whittemore AD, Barraclough B. Quality and safety in surgical care. Annals of Surgery 2006;243(4):439-48.
- 5. Bonadonna RC, Borghi C, Consoli A, Volpe M. Novel antidiabetic drugs and cardiovascular risk: primum non nocere. Nutrition, Metabolism and Cardiovascular Diseases 2016;26(9):759-66.
- 6. Taş Y, Akpınar AT, İşçi E. Kalite yönetim sistemi ile hasta güvenliği kültürü ilişkisinin belirlenmesine yönelik bir araştırma: üniversite hastanesi örneği. 7. Ulusal Sağlık ve Hastane İdaresi Kongresi; 27-29 Eylül 2013; Konya, Türkiye.
- 7. Masterson C, Pfaff BL, Dettmering C, Fleis J. Creating a sustainable culture of safety related to hand hygiene in an integrated health system. American Journal of Infection Control 2016;44(6):S8.
- 8. World Health Organization (WHO). WHO Patient Safety Curriculum Guide for Medical Schools. Geneva, Switzerland: WHO Press; 2009.
- 9. Çırpı F, Merih YD, Kocabey MY. Hasta güvenliğine yönelik hemşirelik uygulamalarının ve hemşirelerin bu konudaki görüşlerinin belirlenmesi. Maltepe Üniversitesi Hemşirelik Bilim ve Sanatı Dergisi 2009; 2(3):26-34.
- 10. The Institute of Medicine (IOM). Crossing the Quality Chasm: A New Health System for the 21st Century. Report Brief. 1st ed. Washington: National Academies Press; 2001.
- 11. Korkmaz O. Hemşirelerin hasta güvenliği konusunda yöneticilerin tutumunu algılayışı. Dokuz Eylül Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü Dergisi 2012;14(4):91-112.
- 12. Saraç A. Trabzon il merkezinde birinci basamakta çalışan sağlık personelinin hasta hakları, hasta güvenliği ve kendi hakları hakkındaki bilgi ve tutumları. Karadeniz Teknik Üniversitesi Sağlık Bilimleri Enstitüsü Yüksek Lisans Tezi. 2009.
- 13. Ardahan M, Yelkin Alp F. Hasta güvenliği ve hasta güvenliğini sağlamada sağlık çalışanlarının ve yöneticilerin rolü. Acıbadem Üniversitesi Sağlık Bilimleri Dergisi 2015;6(2):85-8.
- 14. Resmi Gazete. 2009. Sağlık Kurum ve Kuruluşlarında Hasta ve Çalışan Güvenliğinin Sağlanması ve Korunmasına İlişkin Usul ve Esaslar Hakkında Tebliğ. URL: http://www.resmigazete.gov.tr/eskiler/2009/04/20090429-12.htm. 15 Kasım 2018.
- 15. Resmi Gazete. 2011. Hasta ve Çalışan Güvenliğinin Sağlanmasına Dair Yönetmelik. URL:http://www.resmigazete.gov.tr/eskiler/2011/04/20110406-3.htm. Kasım 22, 2018.
- 16. Ertürk C, Dönmez P, Özmen D. Manisa il merkezindeki hastanelerde görev yapan hemşirelerin hasta güvenliği kültürünün değerlendirilmesi. Ege Üniversitesi Hemşirelik Fakültesi Dergisi 2016;32(1):19-33.
- 17. Karayurt Ö, Turhan Damar H, Bilik Ö, Özdöker S, Duran M. Ameliyathanede hasta güvenliği kültürünün ve güvenli cerrahi kontrol listesinin kullanımının incelenmesi. ACU Sağlık Bilimleri Dergisi 2017;1:16-23.
- 18. Korkmazer F, Yıldız A, Ekingen E. Sağlık personeli hasta güvenliği kültürü algılarının değerlendirilmesine yönelik bir araştırma. Anemon Muş Alparslan Üniversitesi Sosyal Bilimler Dergisi 2016;4(2):141-54.
- 19. Özşaker E, Tehçi H. Cerrahi hemşirelerinin hasta güvenliği kültürüne ilişkin görüşlerinin incelenmesi. Türkiye Klinikleri Sağlık Bilimleri Dergisi 2016;1(2):71-8.
- 20. Erkul M, Bilişli Y, Özdoğan Tüm N. Hemşirelerde hasta güvenliği kültürü algısı: üniversite hastanesi örneği. Akademik Sosyal Araştırmalar Dergisi 2015;3(12):330-7.
- 21. Atan ŞÜ, Dönmez S, Duran ET. Üniversite hastanesinde çalışan hemşirelerde hasta güvenliği kültürünün incelenmesi. Florence Nightingale Hemşirelik Dergisi 2012;21(3):172-80.
- 22. Gündoğdu SK, Bahçecik N. Hemşirelerde hasta güvenliği kültürü algılamasının belirlenmesi. Anadolu Hemşirelik ve Sağlık Bilimleri Dergisi 2012;15(2):119-28.
- 23. Özkan A, Kömürcü N. (2012). Hasta ZKTB güvenliği önlemlerinin perinatal kliniklere uyarlanması ve uygulama rehberlerinin geliştirilmesi. Zeynep Kamil Tıp Bülteni 2012;43(3):90-6.
- 24. Dursun S, Bayram N, Aytaç S. Hasta güvenliği kültürü üzerine bir uygulama. Sosyal Bilimler 2010;8(1):1-14.
- 25. Başbakkal Z, Taş F, Yılmaz H. Pediatri kliniklerinde çalışan hemşirelerin hasta güvenliği kültürüne ilişkin görüşlerinin incelenmesi. Ege Pediatri Bülteni 2009;16(2):87-93.
- 26. Akbolat M, Sırakaya, İR. Hasta güvenliği kültürünün algılanan örgütsel adalet üzerine etkisi. Hacettepe Sağlık İdaresi Dergisi 2016;19(1):1-16.
- 27. Vural F, Çiftçi S, Fil Ş, Aydın A, Vural B. Sağlık çalışanlarının hasta güvenliği iklimi algıları ve tıbbı hataların raporlanması. Acıbadem Üniversitesi Sağlık Bilimleri Dergisi 2014;5(2):152-7.
- 28. Derin N, Demirel ET. Hasta görüşlerine göre oluşan kurum ünü ile hasta tutum ve davranışları arasındaki ilişkinin incelenmesi: Turgut Özal Tıp Merkezi örneği. Fırat Üniversitesi Sosyal Bilimler Dergisi 2011;21(2):208-35.
- 29. Adıgüzel O. Hasta güvenliği kültürünün sağlık çalışanları tarafından algılanmasına yönelik bir araştırma. Dumlupınar Üniversitesi Sosyal Bilimler Dergisi 2010; 28.
- 30. Rızalar S, Büyük ET, Şahin R, As T, Uzunkaya G. Hemşirelerde hasta güvenliği kültürü ve etkileyen faktörler. Dokuz Eylül Üniversitesi Hemşirelik Fakültesi Elektronik Dergisi 2016;9(1):9-15.
- 31. Yolcu N, Yıldırım Z, İncesu E, Yiğit Y, Çağ Y. Tekirdağ ili kamu hastanelerinde çalışan hemşireler için hasta güvenliği kültürünün değerlendirilmesi. International Anatolia Academic Online Journal 2017;3(2):8-18.
- 32. Erdağı S, Özer N. Cerrahi kliniklerde çalışan hemşirelerin çalışma ortamlarının, hasta güvenliği kültürü algılarının ve tükenmişlik durumlarının incelenmesi. Anadolu Hemşirelik ve Sağlık Bilimleri Dergisi 2015;18(2):94-106.
- 33. Karaca A, Arslan H. Hemşirelik hizmetlerinde hasta güvenliği kültürünün değerlendirilmesine yönelik bir çalışma. Sağlık ve Hemşirelik Yönetimi Dergisi 2014;1(1):9-18.
- 34. Çakmak AF, Tatlı AGM. Sağlık çalışanlarının güvenlik iklimi algıları ve güvenlik tedbirlerine uyma davranışlarının incelenmesi. Karaelmas İş Sağlığı ve Güvenliği Dergisi 2017;1(1):46-57.
- 35. Özdemir FK, Şahin ZA. Hemşirelerin hasta güvenliği kültürü algıları: Kars İli örneği. ODÜ Tıp Dergisi 2015;2(3):139-44.
- 36. Çelen Ö, Teke A, Cihangiroğlu N. Gülhane askeri tıp fakültesi eğitim hastanesi çalışanlarının hasta güvenliği kültürü düzeylerinin incelenmesi. Gülhane Medical Journal 2014;56(2):85-92.
- 37. Somyürek N, Uğur E. Yoğun bakım ünitelerinde hasta güvenliği kültürü oluşturma: hemşire gözüyle tıbbi hatalar. Sağlık ve Hemşirelik Yönetimi Dergisi 2016;3(1):1-7.
- 38. Hisar KM, Arslan CB, Kısa S, Hisar F. Bir devlet hastanesinde çalışan personelin hasta güvenliğine ilişkin algı ve görüşleri. Gümüşhane Üniversitesi Sağlık Bilimleri Dergisi 2015;4(1):148-61.
- 39. Saray Kılıç H, Özhan Elbaş N. Bir eğitim ve araştırma hastanesinde çalışan hemşire ve doktorların hasta güvenliği hakkındaki bilgileri ve tıbbi hataların bildirilmesi hakkındaki görüşleri. Anadolu Hemşirelik ve Sağlık Bilimleri Dergisi 2014;17(2):97-104.
- 40. Biçer KE, Güçlüel Y, Neymen A, Yiğit Ş. Hasta güvenliğine ilişkin düzenlenen hizmet içi eğitimin hemşirelerin bilgi düzeyine etkisi. Hemşirelikte Eğitim ve Araştırma Dergisi 2013;10(1):14-20.
- 41. Yıldız T, Eriten G, Erdem İ, Gökay NS, Kulaç M, Alp R. Mezuniyetin ve profesyonel sağlık personeli olarak çalıșmanın hasta güvenliği bilinci üzerine etkileri. Kafkas Tıp Bilimleri Dergisi 2012;2(3):94-8.
- 42. Bodur S, Filiz E, Çimen A, Kapçı C. Ebelik ve hemşirelik son sınıf öğrencilerinin hasta güvenliği ve tıbbi hatalar konusundaki tutumu. Genel Tıp Dergisi 2012;22(2):37-42.
- 43. Bostan S, Köse A. Hemşirelerin hasta ve çalışan güvenliği konusunda kurumsal uygulamaları değerlendirmesi bir üniversite hastanesi örneği. Türkiye Klinikleri Journal of Medical Ethics-Law and History 2012;20(1):10-5.
- 44. Gökdoğan F, Yorgun S. Sağlık hizmetlerinde hasta güvenliği ve hemşireler. Anadolu Hemşirelik ve Sağlık Bilimleri Dergisi 2010;13(2):53-9.
- 45. Tütüncü Ö, Küçükusta D. Tedarik zinciri entegrasyonu ve hasta güvenliği ilişkisinin analizi. Dokuz Eylül Üniversitesi İşletme Fakültesi Dergisi 2008;9(1):93-106.
- 46. Feng X, Bobay K, Weiss M. Patient safety culture in nursing: a dimensional concept analysis. Journal of Advanced Nursing 2008; 63(3):310-9.
- 47. McCarthy SE, O’Boyle CA, O’Shaughnessy A, Walsh G. Online patient safety education programme for junior doctors: is it worthwhile?. Irish Journal of Medical Science 2016;185(1):51-8.
- 48. Kaldjian LC, Jones EW, Wu BJ, Forman-Hoffman VL, Levi BH, Rosenthal GE. Reporting medical errors to improve patient safety. Archives Internal Medicine 2008;168(1):40-6.
- 49. Dirik HF, Samur M, Seren Intepeler S, Hewison A. Nurses’ identification and reporting of medication errors. Journal of Clinical Nursing (in press) 2018.
- 50. Polit DF, Beck CT. International differences in nursing research, 2005-2006. Journal of Nursing Scholarship 2009;41(1):44-53.
- 51. Sağlık Bakanlığı. Sağlık İstatistikleri Yıllığı 2017 Haber Bülteni. http://ohsad.org/wp-content/uploads/2018/09/27344saglik-istatistikleri-yilligi-2017-haber-bultenipdf.pdf (Erişim tarihi: Ekim 9, 2018).
- 52. Tunçer Ünver G, Harmanci Seren AK. Defining the patient safety attitudes and influencing factors of health professionals working at maternity hospitals. Journal of Nursing Management 2018;26(1):579-86.
- 53. Bodur S, Filiz E. Validity and reliability of Turkish version of “Hospital Survey on Patient Safety Culture” and perception of patient safety in public hospitals in Turkey. BMC Health Services Research 2010;10(28):1-9. https://doi.org/10.1186/1472-6963-10-28
- 54. Seren Intepeler Ş, Dursun M. Tıbbi hatalar ve tibbi hata bildirim sistemleri. Anadolu Hemşirelik ve Sağlık Bilimleri Dergisi 2012;15(2):129-35.
APA | Eşkin Bacaksız F, Taşkıran Eskici G, Uğuz G, HARMANCI SEREN A (2020). Türkiye’de “Hasta Güvenliği” Konusunda Son On Yılda (2008-2017) Yayımlanan Ulusal Çalışmaların Değerlendirilmesi: Bibliyografik Bir İnceleme. , 523 - 537. 10.5222/jaren.2020.63625 |
Chicago | Eşkin Bacaksız Feride,Taşkıran Eskici Gülcan,Uğuz Gamze,HARMANCI SEREN ARZU KADER Türkiye’de “Hasta Güvenliği” Konusunda Son On Yılda (2008-2017) Yayımlanan Ulusal Çalışmaların Değerlendirilmesi: Bibliyografik Bir İnceleme. (2020): 523 - 537. 10.5222/jaren.2020.63625 |
MLA | Eşkin Bacaksız Feride,Taşkıran Eskici Gülcan,Uğuz Gamze,HARMANCI SEREN ARZU KADER Türkiye’de “Hasta Güvenliği” Konusunda Son On Yılda (2008-2017) Yayımlanan Ulusal Çalışmaların Değerlendirilmesi: Bibliyografik Bir İnceleme. , 2020, ss.523 - 537. 10.5222/jaren.2020.63625 |
AMA | Eşkin Bacaksız F,Taşkıran Eskici G,Uğuz G,HARMANCI SEREN A Türkiye’de “Hasta Güvenliği” Konusunda Son On Yılda (2008-2017) Yayımlanan Ulusal Çalışmaların Değerlendirilmesi: Bibliyografik Bir İnceleme. . 2020; 523 - 537. 10.5222/jaren.2020.63625 |
Vancouver | Eşkin Bacaksız F,Taşkıran Eskici G,Uğuz G,HARMANCI SEREN A Türkiye’de “Hasta Güvenliği” Konusunda Son On Yılda (2008-2017) Yayımlanan Ulusal Çalışmaların Değerlendirilmesi: Bibliyografik Bir İnceleme. . 2020; 523 - 537. 10.5222/jaren.2020.63625 |
IEEE | Eşkin Bacaksız F,Taşkıran Eskici G,Uğuz G,HARMANCI SEREN A "Türkiye’de “Hasta Güvenliği” Konusunda Son On Yılda (2008-2017) Yayımlanan Ulusal Çalışmaların Değerlendirilmesi: Bibliyografik Bir İnceleme." , ss.523 - 537, 2020. 10.5222/jaren.2020.63625 |
ISNAD | Eşkin Bacaksız, Feride vd. "Türkiye’de “Hasta Güvenliği” Konusunda Son On Yılda (2008-2017) Yayımlanan Ulusal Çalışmaların Değerlendirilmesi: Bibliyografik Bir İnceleme". (2020), 523-537. https://doi.org/10.5222/jaren.2020.63625 |
APA | Eşkin Bacaksız F, Taşkıran Eskici G, Uğuz G, HARMANCI SEREN A (2020). Türkiye’de “Hasta Güvenliği” Konusunda Son On Yılda (2008-2017) Yayımlanan Ulusal Çalışmaların Değerlendirilmesi: Bibliyografik Bir İnceleme. Journal of Academic Research in Nursing, 6(3), 523 - 537. 10.5222/jaren.2020.63625 |
Chicago | Eşkin Bacaksız Feride,Taşkıran Eskici Gülcan,Uğuz Gamze,HARMANCI SEREN ARZU KADER Türkiye’de “Hasta Güvenliği” Konusunda Son On Yılda (2008-2017) Yayımlanan Ulusal Çalışmaların Değerlendirilmesi: Bibliyografik Bir İnceleme. Journal of Academic Research in Nursing 6, no.3 (2020): 523 - 537. 10.5222/jaren.2020.63625 |
MLA | Eşkin Bacaksız Feride,Taşkıran Eskici Gülcan,Uğuz Gamze,HARMANCI SEREN ARZU KADER Türkiye’de “Hasta Güvenliği” Konusunda Son On Yılda (2008-2017) Yayımlanan Ulusal Çalışmaların Değerlendirilmesi: Bibliyografik Bir İnceleme. Journal of Academic Research in Nursing, vol.6, no.3, 2020, ss.523 - 537. 10.5222/jaren.2020.63625 |
AMA | Eşkin Bacaksız F,Taşkıran Eskici G,Uğuz G,HARMANCI SEREN A Türkiye’de “Hasta Güvenliği” Konusunda Son On Yılda (2008-2017) Yayımlanan Ulusal Çalışmaların Değerlendirilmesi: Bibliyografik Bir İnceleme. Journal of Academic Research in Nursing. 2020; 6(3): 523 - 537. 10.5222/jaren.2020.63625 |
Vancouver | Eşkin Bacaksız F,Taşkıran Eskici G,Uğuz G,HARMANCI SEREN A Türkiye’de “Hasta Güvenliği” Konusunda Son On Yılda (2008-2017) Yayımlanan Ulusal Çalışmaların Değerlendirilmesi: Bibliyografik Bir İnceleme. Journal of Academic Research in Nursing. 2020; 6(3): 523 - 537. 10.5222/jaren.2020.63625 |
IEEE | Eşkin Bacaksız F,Taşkıran Eskici G,Uğuz G,HARMANCI SEREN A "Türkiye’de “Hasta Güvenliği” Konusunda Son On Yılda (2008-2017) Yayımlanan Ulusal Çalışmaların Değerlendirilmesi: Bibliyografik Bir İnceleme." Journal of Academic Research in Nursing, 6, ss.523 - 537, 2020. 10.5222/jaren.2020.63625 |
ISNAD | Eşkin Bacaksız, Feride vd. "Türkiye’de “Hasta Güvenliği” Konusunda Son On Yılda (2008-2017) Yayımlanan Ulusal Çalışmaların Değerlendirilmesi: Bibliyografik Bir İnceleme". Journal of Academic Research in Nursing 6/3 (2020), 523-537. https://doi.org/10.5222/jaren.2020.63625 |