Okul Müdürlerinin Yıkıcı Liderlik Davranışlarının Örgütsel Strese Etkisi

Mustafa ÖZGENEL, (İstanbul Sabahattin Zaim Üniversitesi, İstanbul, Türkiye)
Esra MAVİ CANUYLASİ (Millî Eğitim Bakanlığı, İstanbul, Türkiye)
Manas Journal of Social Studies
11 4
Yıl: 2021 Cilt: 10 Sayı: 3 Sayfa Aralığı: 1652 - 1664 Metin Dili: Türkçe DOI: 10.33206/mjss.735234 İndeks Tarihi: 29-07-2022

Okul Müdürlerinin Yıkıcı Liderlik Davranışlarının Örgütsel Strese Etkisi

Öz:
 Bu araştırma, okul müdürlerinin yıkıcı liderlik davranışlarının öğretmenlerin örgütsel stresine etkisi olup olmadığını ortaya koymayı amaçlayan bir çalışmadır. Bu amaçla araştırmada, nicel araştırma yöntemlerinden ilişkisel tarama modeli kullanılmıştır. Araştırmanın evrenini 2019-2020 eğitim öğretim yılında İstanbul ilinin Tuzla ilçesinde bulunan devlet okullarında çalışan 4235 öğretmen oluşturmaktadır. Örneklem grubunu ise Tuzla ilçesinde bulunan ilkokul, ortaokul ve liselerde çalışan öğretmenler arasından küme örnekleme yöntemi ile seçilmiş 450 öğretmen oluşturmaktadır. Araştırma sonucunda ortaokul ve lisedeki öğretmenler okul müdürlerini, ilkokul öğretmenlerine göre daha fazla yıkıcı lider olarak algılamıştır. Öğretmenlerin cinsiyetine, eğitim düzeyine ve kıdemine göre yıkıcı liderlik algıları anlamlı bir farklılık göstermemiştir. Lise öğretmenlerinin örgütsel stres algılarının ilkokul öğretmenlerine göre daha yüksek düzeyde olduğu tespit edilmiştir. Yıkıcı liderlik ve örgütsel stres arasında orta düzeyde pozitif yönde anlamlı bir ilişki bulunmuştur. Ayrıca yıkıcı liderlik davranışları örgütsel stresi %17 oranında yordamaktadır.
Anahtar Kelime: Yıkıcı Liderlik örgütsel stres Liderlik stres

The Effect of Destructive Leadership Behaviors of School Principals’ on Organizational Stress

Öz:
This study aims to reveal whether the destructive leadership behaviors of school principals affect teachers' organizational stress. For this purpose, relational survey model, one of the quantitative research methods, was used. The universe of the research is 4235 teachers working in public schools in Tuzla district of Istanbul province in 2019-2020 academic year. The sample group consists of 450 teachers selected among teachers working in elementary, secondary and high schools in Tuzla district by cluster sampling method. As a result of the research, teachers in secondary and high school perceived school principals as more destructive leaders than primary school teachers. Destructive leadership perceptions did not differ significantly according to the gender, education level and seniority of the teachers. It has been determined that high school teachers' perception of organizational stress is higher than primary school teachers. A moderately positive correlation was found between destructive leadership and organizational stress. In addition, destructive leadership behaviors predict organizational stress by 17%.
Anahtar Kelime:

Belge Türü: Makale Makale Türü: Araştırma Makalesi Erişim Türü: Erişime Açık
  • Aasland, M. S., Skogstad, A., Notelaers, G., Nielsen, M. B. ve Einarsen, S. (2010). The prevalence of destructive leadership behaviour. British Journal of management, 21(2), 438-452.
  • Aslan, M., ve Bakır, A. A. (2018). Sınıf öğretmenlerinin yaşadıkları örgütsel stres kaynakları. Cumhuriyet Uluslararası Eğitim Dergisi, 7(4), 349-365.
  • Akan, D., Bektaş, F. ve Yıldırım, İ. (2014). Sınıf öğretmeni algılarına göre etik liderlik ve örgütsel sinizm arasındaki ilişki. E-Journal of New World Sciences Academy, 605.
  • Akgemci, T. (2001). Örgütlerde stres ve yönetimi. Atatürk Üniversitesi İktisadi ve İdari Bilimler Dergisi, 15(1-2).
  • Akman, Y. (2016). Yıkıcı lider ile mesleki tükenmişlik arasındaki ilişki: Öğretmenler üzerine bir araştırma. Eğitimde Kuram ve Uygulama Dergisi, 12(3), 622-648.
  • Aksay, B. ve Güğerçin U. (2016). Yıkıcı yönetimin izlenim yönetimi taktikleri üzerindeki etkisi: beyaz yakalı çalışanlar üzerine bir araştırma. Ç.Ü. Sosyal Bilimler Enstitüsü Dergisi, 25(3): 441-456.
  • Aravena, F. (2019). Destructive leadership behavior: An exploratory study in Chile. Leadership and policy in schools, 18(1), 83-96.
  • Ashforth, B. (1994). Petty tyranny in organizations. Human relations, 47(7): 755-778.
  • Aslan, M. ve Bakır, A. A. (2018). Sınıf öğretmenlerinin yaşadıkları örgütsel stres kaynakları. Cumhuriyet Uluslararası Eğitim Dergisi, 7(4): 349-365.
  • Aydınay, M. (2019). Yıkıcı liderliğin çalışanların öz-yeterlilik algısı ve üretim karşıtı davranış geliştirme eğilimleri üzerine etkisi (Doktora Tezi). Mersin Üniversitesi, Sosyal Bilimler Enstitüsü, Mersin.
  • Bass, B. M. ve Stogdill, R. M. (1990). Stogdill's handbook of leadership: Theory, research, and managerial applications. Simon and Schuster.
  • Başar, U., Sığrı, Ü. ve Basım, N. (2016). İş yerinde karanlık liderlik. İş ve İnsan Dergisi , 3 (2), 65-76.
  • Başaran, İ. E. (1991). Örgütsel davranış. Gül Yayınevi: Ankara.
  • Baytak, Ö. (2015). Öğretmen algılarına göre okul müdürlerinin mükemmeliyetçilik düzeyleri ile öğretmenlerin örgütsel stres düzeyleri arasındaki ilişki (Şanlıurfa ili örneği) (Yüksek Lisans Tezi). Zirve Üniversitesi, Sosyal Bilimler Enstitüsü, Eğitim Yönetimi, Teftişi, Planlaması ve Eko. Ana Bilim Dalı, Gaziantep.
  • Cemaloğlu, N. (2007). Örgütlerin kaçınılmaz sorunu: Yıldırma. Bilig, 42, 111-126.
  • Chen, C. Y., Mao, H. Y., Hsieh, A. T., Liu, L. L. ve Yen, C. H. (2013). The relationship among interactive justice, leader–member exchange, and workplace friendship. The Social Science Journal, 50(1), 89-95.
  • Conger, J. A. (1990). The dark side of leadership. Organizational dynamics, 19(2), 44-55.
  • Çelebi, F. (2019). Yıkıcı liderliğin örgüsel sapma davranışı üzerindeki etkisinde örgütsel sinizmin aracı rolü: Samsun ili sağlık sektöründe bir araştırma (Doktora Tezi). Ondokuz Mayıs Üniversitesi, Sosyal Bilimler Enstitüsü, Samsun.
  • Çelebi, N., Güner, A. G. H. ve Yildiz, V. (2015). Toksik liderlik ölçeğinin geliştirilmesi. Bartın Üniversitesi Eğitim Fakültesi Dergisi, 4(1), 249-268.
  • Çelik, A., ve Şimşek, M. Ş. (2013). Yönetim ve organizasyon. Eğitim Yayınevi.
  • Dak, G. (2019). Millî Eğitim Bakanlığı taşra örgütündeki üst düzey yöneticilerin algılarına göre kadın yöneticilerin liderlik davranışları ve öğretmenlerin örgütsel stres düzeyleri (Yüksek Lisans Tezi). Çanakkale Onsekiz Mart Üniversitesi, Çanakkale.
  • Einarsen, S., Aasland, M. S., & Skogstad, A. (2007). Destructive leadership behaviour: A definition and conceptual model. The Leadership Quarterly, 18(3), 207-216.
  • Eriş, Y. C. ve Yücel, R. (2018). Örgütsel stres ve örgütsel stresle başa çıkma yöntemleri: İstanbul’da bir perakende mağazası ve şubelerinde araştırma. Kesit Akademi Dergisi, (17), 314-331.
  • Ertekin, Y. (1993). Stres ve yönetim. Türkiye ve Orta Doğu Amme İdaresi Enstitüsü, Ankara.
  • Gök, S. (2009). Çalışma yaşamının önemli bir sorunu: örgütsel stres. Marmara Üniversitesi İktisadi ve İdari Bilimler Dergisi, 27(2), 429-448.
  • Güldü, Ö. ve Aksu, N. E. (2016). Yıkıcı liderlik algısı ve mesleki tükenmişlik arasındaki ilişkide olumsuz duygudurumun aracı rolü. Çalışma İlişkileri Dergisi, 7(2), 91-113.
  • Gündüz, Y. ve Dedekorkut, S. (2014). Yıkıcı liderlik. Mersin Üniversitesi Eğitim Fakültesi Dergisi, 10(1).
  • Harris, K. J., Kacmar, K. M. ve Zivnuska, S. (2007). An investigation of abusive supervision as a predictor of performance and the meaning of work as a moderator of the relationship. The leadership quarterly, 18(3), 252-263.
  • Holmquist, D. B. (2017). Hosea 7: 1-16 and destructive leadership theory: An exegetical study. Productıon Staff, 10(1), 126-17.
  • Howell, J. M. ve Avolio, B. J. (1992). The ethics of charismatic leadership: submission or liberation?. Academy of Management Perspectives, 6(2), 43-54.
  • Işıkhan, V., (2004). In work life stres (in Turkish). Ankara: Sandal Yay.
  • James, L. ve LeBerton, J. M. (2010). Assessing aggression using conditional reasoning. Current Directions in Psychological Science, 19(1), 30-35.
  • Karadavut, Y. (2005). İlköğretim okulu öğretmenlerinin örgütsel stres kaynakları, stres belirtileri ve stresle başa çıkma yolları (Yüksek Lisans Tezi). Gazi Üniversitesi, Ankara.
  • Khan, N. Z. A., Imran, A. ve Anwar, A. (2019). Destructive leadership and job stress: Causal effect of emotional exhaustion on job satisfaction of employees in call centers. International Journal of Information, Business and Management, 11(1), 135-142.
  • Kelloway, E. K., Sivanathan, N., Francis, L. ve Barling, J. (2005). Poor leadership. Handbook of work stress, 89-112.
  • Kızıldaş, E. (2017). Kültürel değerlere göre karanlık lider algısının çalışan iş performansı etkisi üzerine bir araştırma (Yüksek Lisans Tezi). Başkent Üniversitesi, Sosyal Bilimler Enstitüsü, Ankara.
  • Lewig, K. A. ve Dollard, M. F. (2001). Social construction of work stress: Australian Newsprint Media portrayal of stress at work. Work & Stress, 15(2), 179-190.
  • Lipman-Blumen, J. (2005). Toxic leadership: When grand illusions masquerade as noble visions. Leader to Leader, 2005(36), 29-36.
  • Lundmark, R., Nielsen, K., Hasson, H., von Thiele Schwarz, U. ve Tafvelin, S. (2020). No leader is an island: contextual antecedents to line managers' constructive and destructive leadership during an organizational intervention. International Journal of Workplace Health Management.
  • Merkan, S. (2011). Genel lise ve anadolu liselerinde görevli öğretmenlerin örgütsel stres kaynaklarının karşılaştırmalı analizi: Malatya ili örneği (Yüksek Lisans Tezi). İnönü Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü, Malatya.
  • Moğul, E. (2014). Özel okullar ve devlet okullarında çalışan ortaokul öğretmenlerinin örgütsel stres kaynaklarının karşılaştırmalı analizi (Yüksek Lisans Tezi). İstanbul Sabahattin Zaim Üniversitesi, Sosyal Bilimler Enstitüsü, İstanbul.
  • Örnek, F., E. (2017). Örgütsel stresin işgören performansı üzerinde etkileri ve stres yönetimi: Kamu ve özel sektör bankacılığı üzerine bir uygulama (Yüksek Lisans Tezi). Ufuk Üniversitesi, Sosyal Bilimler Enstitüsü, İstanbul.
  • Özbaş, F. (2019). Öğretmenlerin örgütsel stres kaynakları ve stres belirtileri ile iş doyumları arasındaki ilişkinin incelenmesi (Yüksek Lisans Tezi). Kahramanmaraş Sütçü İmam Üniversitesi, Sosyal Bilimler Enstitüsü, Kahramanmaraş.
  • Padilla, A., Hogan, R. ve Kaiser, R. B. (2007). The toxic triangle: Destructive leaders, susceptible followers, and conducive environments. The Leadership Quarterly, 18(3), 176-194.
  • Pehlivan, İ. (1993). Hizmet içi eğitim-verimlilik ilişkisi. Ankara Üniversitesi Eğitim Bilimleri Fakültesi Dergisi, 25(1), 151- 162.
  • Pehlivan, İ. (1998). Yönetsel mesleki ve örgütsel etik. Ankara: Pegem.
  • Poyraz, E. (2009). İlköğretim ve ortaöğretim okulu öğretmenlerin örgütsel stres kaynakları ve stresle başa çıkma yolları (Yüksek Lisans Tezi). Yeditepe Üniversitesi, Sosyal Bilimler Enstitüsü, İstanbul.
  • Sarıaslan Eyiol, Ş. (2014). Okul yöneticilerinin yıkıcı yöneticilik davranışına yönelik öğretmen algısı (Yüksek Lisans Tezi). Okan Üniversitesi, Bursa.
  • Schmid, E. A., Pircher Verdorfer, A. ve Peus, C. V. (2018). Different shades—different effects? Consequences of different types of destructive leadership. Frontiers in Psychology, 9, 1289.
  • Schyns, B. ve Schilling, J. (2013). How bad are the effects of bad leaders? A meta-analysis of destructive leadership and its outcomes. The Leadership Quarterly, 24(1), 138-158.
  • Selçuk, Ş. (2018). Yapıcı ve yıkıcı lider davranışları ve ar-ge takımlarında öğrenme üzerine etkisi (Doktora Tezi). Kocaeli Üniversitesi, Kocaeli.
  • Sevinçok, L. (2017). Örgütsel ve toplumsal yapılarda liderlik-otoriterlik. Karatahta İş Yazıları Dergisi, 9, 135-166.
  • Sezici, E. (2016). İzleyicilerin yıkıcı liderlik algısı ve sonuçları. Dumlupınar Üniversitesi Sosyal Bilimler Dergisi, (47), 106- 121.
  • Sirke, Ç. (2016). Özel okul öğretmenlerinde örgütsel stres ve örgütsel özdeşleşme (Yayınlanmış Yüksek Lisans Tezi). Bahçeşehir Üniversitesi, İstanbul.
  • Skogstad, A., Hetland, J., Glasø, L. ve Einarsen, S. (2014). Is avoidant leadership a root cause of subordinate stress? Longitudinal relationships between laissez-faire leadership and role ambiguity. Work Stress, 28(4), 323-341.
  • Tepper, B. J. (2000). Consequences of abusive supervision. Academy of Management Journal, 43(2), 178-190.
  • Thoroughgood, C. N., Hunter, S. T. ve Sawyer, K. B. (2011). Bad apples, bad barrels, and broken followers? An empirical examination of contextual influences on follower perceptions and reactions to aversive leadership. Journal of Business Ethics, 100(4), 647-672.
  • Uymaz, A.O. (2013). Yıkıcı liderlik ölçeği geliştirme çalışması. İşletme Fakültesi İşletme İktisat Enstitüsü Yönetim Dergisi, 24(75), 37-57.
  • Uzun, Ö. (2011). Örgütsel stres ve örgütsel bağlılık ilişkisi üzerine orta kademe ve otel yöneticileri üzerinde yapılan bir araştırma. Eskişehir Osmangazi Üniversitesi İİBF Dergisi, 6(1), 181-213.
  • Westen, D. (1998). The scientific legacy of Sigmund Freud: Toward a psychodynamically informed psychological science. Psychological Bulletin, 124(3), 333-371.
  • Wilson-Starks, K. Y. (2003). Toxic leadership. Transleadership, Inc, 1, 2016.
  • Woestman, D. S. (2014). Destructive leader behavior: Assessing public school leader behaviors and workplace attitudes.
  • Woestman, D. S. ve Wasonga, T. A. (2015). Destructive leadership behaviors and workplace attitudes in schools. NASSP Bulletin, 99(2), 147-163.
  • Yaman, M. (2019). Örgütsel stresin çalışan performansı üzerine etkisi: Özel sektör banka çalışanları üzerinde bir araştırma (Yüksek Lisans Tezi). Beykent Üniversitesi, Sosyal Bilimler Enstitüsü, İstanbul.
  • Yıldırım, Y., Taşmektepligil, M. Y. ve Üzüm, H. (2011) Kısa versiyon örgütsel stres ölçeğinin türkçeye uyarlanması (Geçerlilik ve güvenirlik Çalışması). Selçuk Üniversitesi Beden Eğitimi ve Spor Bilim Dergisi,13(1), 103-108.
  • Yolbakan, E. (2019). Özel okullarda görev yapan öğretmenlerin örgütsel stres düzeyleri ile mesleki performansları arasındaki ilişkiAydın ili Efeler ilçesi örneği (Yüksek Lisans Tezi). Aydın Adnan Menderes Üniversitesi, Sosyal Bilimler Enstitüsü, Eğitim Bilimleri Ana Bilim Dalı, Eğitim Yönetimi ve Teftişi Bilim Dalı, Aydın.
  • Yukl, G. (1989). Managerial leadership: A review of theory and research. Journal of management, 15(2), 251-289.
APA özgenel m, MAVİ CANUYLASI E (2021). Okul Müdürlerinin Yıkıcı Liderlik Davranışlarının Örgütsel Strese Etkisi. , 1652 - 1664. 10.33206/mjss.735234
Chicago özgenel mustafa,MAVİ CANUYLASI Esra Okul Müdürlerinin Yıkıcı Liderlik Davranışlarının Örgütsel Strese Etkisi. (2021): 1652 - 1664. 10.33206/mjss.735234
MLA özgenel mustafa,MAVİ CANUYLASI Esra Okul Müdürlerinin Yıkıcı Liderlik Davranışlarının Örgütsel Strese Etkisi. , 2021, ss.1652 - 1664. 10.33206/mjss.735234
AMA özgenel m,MAVİ CANUYLASI E Okul Müdürlerinin Yıkıcı Liderlik Davranışlarının Örgütsel Strese Etkisi. . 2021; 1652 - 1664. 10.33206/mjss.735234
Vancouver özgenel m,MAVİ CANUYLASI E Okul Müdürlerinin Yıkıcı Liderlik Davranışlarının Örgütsel Strese Etkisi. . 2021; 1652 - 1664. 10.33206/mjss.735234
IEEE özgenel m,MAVİ CANUYLASI E "Okul Müdürlerinin Yıkıcı Liderlik Davranışlarının Örgütsel Strese Etkisi." , ss.1652 - 1664, 2021. 10.33206/mjss.735234
ISNAD özgenel, mustafa - MAVİ CANUYLASI, Esra. "Okul Müdürlerinin Yıkıcı Liderlik Davranışlarının Örgütsel Strese Etkisi". (2021), 1652-1664. https://doi.org/10.33206/mjss.735234
APA özgenel m, MAVİ CANUYLASI E (2021). Okul Müdürlerinin Yıkıcı Liderlik Davranışlarının Örgütsel Strese Etkisi. Manas Journal of Social Studies, 10(3), 1652 - 1664. 10.33206/mjss.735234
Chicago özgenel mustafa,MAVİ CANUYLASI Esra Okul Müdürlerinin Yıkıcı Liderlik Davranışlarının Örgütsel Strese Etkisi. Manas Journal of Social Studies 10, no.3 (2021): 1652 - 1664. 10.33206/mjss.735234
MLA özgenel mustafa,MAVİ CANUYLASI Esra Okul Müdürlerinin Yıkıcı Liderlik Davranışlarının Örgütsel Strese Etkisi. Manas Journal of Social Studies, vol.10, no.3, 2021, ss.1652 - 1664. 10.33206/mjss.735234
AMA özgenel m,MAVİ CANUYLASI E Okul Müdürlerinin Yıkıcı Liderlik Davranışlarının Örgütsel Strese Etkisi. Manas Journal of Social Studies. 2021; 10(3): 1652 - 1664. 10.33206/mjss.735234
Vancouver özgenel m,MAVİ CANUYLASI E Okul Müdürlerinin Yıkıcı Liderlik Davranışlarının Örgütsel Strese Etkisi. Manas Journal of Social Studies. 2021; 10(3): 1652 - 1664. 10.33206/mjss.735234
IEEE özgenel m,MAVİ CANUYLASI E "Okul Müdürlerinin Yıkıcı Liderlik Davranışlarının Örgütsel Strese Etkisi." Manas Journal of Social Studies, 10, ss.1652 - 1664, 2021. 10.33206/mjss.735234
ISNAD özgenel, mustafa - MAVİ CANUYLASI, Esra. "Okul Müdürlerinin Yıkıcı Liderlik Davranışlarının Örgütsel Strese Etkisi". Manas Journal of Social Studies 10/3 (2021), 1652-1664. https://doi.org/10.33206/mjss.735234
Sayfa Oluşturulma Tarihi
17-04-2024 21:1

İLETİŞİM

TÜBİTAK ULAKBİM TR Dizin

Yüzüncüyıl, İşçi Blokları Mahallesi

Muhsin Yazıcıoğlu Caddesi No:51/C

06530 Çankaya / ANKARA +90 (312) 298 92 00

trdizin@tubitak.gov.tr

TÜBİTAK ULAKBİM Ulusal Akademik Ağ ve Bilgi Merkezi Cahit Arf Bilgi Merkezi © Tüm Hakları Saklıdır. Gizlilik Politikası Kullanım Şartları