Papa XV. Benedictus’a Hitaplı Kırgızistan’daki Ürkün’ü Anlatan Mektup

Yıl: 2021 Cilt: 10 Sayı: 3 Sayfa Aralığı: 1989 - 2007 Metin Dili: Türkçe DOI: 10.33206/mjss.957608 İndeks Tarihi: 29-07-2022

Papa XV. Benedictus’a Hitaplı Kırgızistan’daki Ürkün’ü Anlatan Mektup

Öz:
Rusların Türkistan’ı işgali ile başlayan süreçte en önemli hadiselerden birisi 1916’da meydana gelen isyanlardır. Türkistan’ın birçok şehrindeki olaylar Ruslar tarafından kanlı şekilde bastırılmış olup bu süreçte özellikle Kırgızların yaşadığı kıyım ve zorunlu göç “ürkün” adı ile tarihe geçmiştir. Bu dönem Kırgız milli uyanışının, uluslaşmasının simgesidir. Makaleye konu olan ve ürkünü anlatan mektup ise Osmanlı arşivlerinde yer almakta olup 1917 yılına aittir. Müellifi belli olmayan mektup “rapor” adı ile arşiv kayıtlarına alınmıştır. Yaklaşık yedi sayfalık Almanca mektup ve ekinde yer alan Fransızca çevirisi bu manada özgün bir metindir. Zira hadiselere ve Rusya Müslümanlarına dair Batı dünyası nezdinde kamuoyu yaratmayı amaçlayan yabancı dilde hazırlanmış bu rapor bildiğimiz kadarıyla bir ilk olma vasfını taşır. Bu makalede mektubun içeriğine değinilecek olup mektubu yazan kişilerin kimlikleri de dâhil olmak üzere neden Papa’ya gönderildiğine dair tahminlerimiz de yer almaktadır.
Anahtar Kelime: Türk Tatar Heyeti Rusya Ürkün

The Letter to Pope XV. Benedictus Narrates the Urkun in Kyrgyzstan

Öz:
The massacre, called “Urkun”, which the Kyrgyz were faced with by the Russians in 1916, is one of the symbolic events of the Kyrgyz national awakening and nationalization. The letter, which is the subject of the article and narrates about Urkun, is in the Ottoman archives and belongs to 1917. The letter, whose author is unknown, has been recorded under the name of “report”. The German letter of approximately seven pages and its attached French translation are an original text in this respect. As far as we know, this report, prepared in a foreign language, aiming to create public opinion in the Western world regarding the events and the Muslims of Russia represents an avantgarde situation. With this article the content of the letter will be discussed and it also includes our guesses about why it was sent to the Pope besides the identities of the people who wrote the letter.
Anahtar Kelime:

Belge Türü: Makale Makale Türü: Araştırma Makalesi Erişim Türü: Erişime Açık
  • Akçura, Y. (2012). Birinci Dünya Savaşı sonrası Rusya’da Esaret Yılları (Sadeleştiren: Mehmet Karataş). Balıkesir: Altın Post Yayıncılık.
  • Aksoy, N. (2019). Abdürreşit İbrahim’in düşünce dünyası ve gelişimi (Yüksek Lisans Tezi). Ankara Üniversitesi Genel Türk Tarihi A.B.D, Ankara.
  • Caferoğlu, A. (1988). Türk kavimleri. İstanbul: Enderun Yayınevi.
  • Dıykanbayeva, M. (2014). 1916 yılındaki Kırgız millî mücadelesi: Ürkün. Uluslararası Türkçe Edebiyat Kültür Eğitim Dergisi, 3(3).
  • Georgeon, F. (1986). Türk milliyetçiliğinin kökenleri-Yusuf Akçura (1876-1935). Ankara: Yurt Yayınları.
  • Gündoğdu, A. (2011). Kırgızistan: Dün, Bugün, Yarın. Hacettepe Üniversitesi Türkiyat Araştırmaları, Ankara.
  • Hayit, B. (2004). Türkistan devletlerinin millî mücadeleleri tarihi. Ankara: Türk Tarih Kurumu.
  • Kara, F. (2011). 1916 Kırgız büyük isyanı: Ürkün, Turkish Studies -International Periodical For The Languages, Literature And History Of Turkish Or Turkic Volume 6/2 Spring
  • Kurat, A.N. (1990). Türkiye ve Rusya İmparatorluğu. Ankara: Kültür Bakanlığı Yayınları/1194.
  • Kurat, A.N. (2010). Rusya imparatorluğu tarihi, başlangıçtan 1917’ye kadar (5. Baskı). Ankara: T.T.K Yayınları.
  • Omorov, T. (2018). Kırgız şecerelerine göre Türk boyları (Yüksek Lisans Tezi). Ankara Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü, Ankara.
  • Sadıgov, R. (2019). Bolşeviklerin geçici hükümeti devirme girişimi: 1917 Temmuz ayaklanması. Tarih İncelemeleri Dergisi XXXIV / 1.
  • Solak, F. (2004). Kırgızistan ile ilgili Türkçe bibliyografya (1928-2003). Manas Üniversitesi Sosyal Bilimler Dergisi, 5(9), 67-115.
  • Togan, Z. V. (1999). Hatıralar. Ankara: Türkiye Diyanet Vakfı Yayınları.
  • Türkoğlu, İ. (2019). Kırgızlar. TDV İslâm Ansiklopedisi (Gözden Geçirilmiş 3. Basım). Ek-2. Cilt, s. 62-64
  • Yavuz, F. ve Topsakal, İ. (2020). 1916 ayaklanmasında Kırgızlar ve Ürkün olayı, Türk Dünyası Araştırmaları, 125(247), 335-346.
APA Demirci S (2021). Papa XV. Benedictus’a Hitaplı Kırgızistan’daki Ürkün’ü Anlatan Mektup. , 1989 - 2007. 10.33206/mjss.957608
Chicago Demirci Sibel Papa XV. Benedictus’a Hitaplı Kırgızistan’daki Ürkün’ü Anlatan Mektup. (2021): 1989 - 2007. 10.33206/mjss.957608
MLA Demirci Sibel Papa XV. Benedictus’a Hitaplı Kırgızistan’daki Ürkün’ü Anlatan Mektup. , 2021, ss.1989 - 2007. 10.33206/mjss.957608
AMA Demirci S Papa XV. Benedictus’a Hitaplı Kırgızistan’daki Ürkün’ü Anlatan Mektup. . 2021; 1989 - 2007. 10.33206/mjss.957608
Vancouver Demirci S Papa XV. Benedictus’a Hitaplı Kırgızistan’daki Ürkün’ü Anlatan Mektup. . 2021; 1989 - 2007. 10.33206/mjss.957608
IEEE Demirci S "Papa XV. Benedictus’a Hitaplı Kırgızistan’daki Ürkün’ü Anlatan Mektup." , ss.1989 - 2007, 2021. 10.33206/mjss.957608
ISNAD Demirci, Sibel. "Papa XV. Benedictus’a Hitaplı Kırgızistan’daki Ürkün’ü Anlatan Mektup". (2021), 1989-2007. https://doi.org/10.33206/mjss.957608
APA Demirci S (2021). Papa XV. Benedictus’a Hitaplı Kırgızistan’daki Ürkün’ü Anlatan Mektup. Manas Journal of Social Studies, 10(3), 1989 - 2007. 10.33206/mjss.957608
Chicago Demirci Sibel Papa XV. Benedictus’a Hitaplı Kırgızistan’daki Ürkün’ü Anlatan Mektup. Manas Journal of Social Studies 10, no.3 (2021): 1989 - 2007. 10.33206/mjss.957608
MLA Demirci Sibel Papa XV. Benedictus’a Hitaplı Kırgızistan’daki Ürkün’ü Anlatan Mektup. Manas Journal of Social Studies, vol.10, no.3, 2021, ss.1989 - 2007. 10.33206/mjss.957608
AMA Demirci S Papa XV. Benedictus’a Hitaplı Kırgızistan’daki Ürkün’ü Anlatan Mektup. Manas Journal of Social Studies. 2021; 10(3): 1989 - 2007. 10.33206/mjss.957608
Vancouver Demirci S Papa XV. Benedictus’a Hitaplı Kırgızistan’daki Ürkün’ü Anlatan Mektup. Manas Journal of Social Studies. 2021; 10(3): 1989 - 2007. 10.33206/mjss.957608
IEEE Demirci S "Papa XV. Benedictus’a Hitaplı Kırgızistan’daki Ürkün’ü Anlatan Mektup." Manas Journal of Social Studies, 10, ss.1989 - 2007, 2021. 10.33206/mjss.957608
ISNAD Demirci, Sibel. "Papa XV. Benedictus’a Hitaplı Kırgızistan’daki Ürkün’ü Anlatan Mektup". Manas Journal of Social Studies 10/3 (2021), 1989-2007. https://doi.org/10.33206/mjss.957608