Yıl: 2021 Cilt: 14 Sayı: 2 Sayfa Aralığı: 292 - 324 Metin Dili: Türkçe DOI: 10.46309/biodicon.2021.954162 İndeks Tarihi: 29-07-2022

Türkiye’nin ekonomik amaçlı gül (Rosa L. spp.) taksonları: Sınıflandırması ve üretimi üzerine çalışmalar

Öz:
Bu çalışmanın amacı Türkiye’nin ekonomik açıdan önemli yerel güllerini belirlemek, adlandırmak, sınıflandırmak,kullanım amaçlarını ortaya koymak ve nesillerini korumaktır. Çalışma 2012-2014 yıllarında; SDÜ. Botanik Bahçesi’ne ve serayadikilen güller üzerinde gerçekleştirilmiştir. Karakterizasyon çalışmalarının metodu tarafımızdan geliştirilmiş ve çalışmalar GÜLHerbaryumu’nda gerçekleştirilmiştir. Türkiye gül cinsinde çok zengin bir ülkedir. Bu çeşitliliğin korunması ve ekonomiyekazandırılması gerekir. Bu çalışmada; Türkiye’nin yerli güllerinden 46 türe bağlı 55 takson, toplam 218 genotip tespit edilmiş veüretilmiştir. Türlerden 24’ü yabani diğer 22’si eski bahçe gülüdür. Taksonların çoğu oturak tipi ve dış mekan; bir kısmı sarmaşık tipive iç mekan bitkisidir. En çok genotip eski bahçe güllerindedir: R. odorata 19, R. borboniana 15, R. chinensis 7, R. centifolia 6, R.banksiae 6, R. alpina 4 genotiple temsil edilir. Türaltı taksonların çok azı adlandırılabilmiştir. Ekonomik amaçlı adlandırılmışkültivar sayısı 23’tür. Türkiye için cinsin tür temelinde bile teşhis anahtarı olmadığından kültivarları belirlemek ve adlandırmakimkânsız gibidir. Üretilen güller İstanbul Ağaç ve Peyzaj A.Ş.’ye teslim edilerek ilgili şirketin bahçesinde bir koleksiyon bahçesioluşturulmuştur. Gül çeliklerinin köklenme başarısı ortalama %’35’tir. Saksılara alınma sırasında yaklaşık %10 kayıp vermektedir.Toprakta köklendirilip saksıya alınanlarda başarı daha yüksektir. Sonbaharda veya erken ilkbaharda yapılan dikimlerde ve 2-3 yaşlıçeliklerde köklenme başarısı daha yüksektir. Doğal güllerde çelikten köklenme başarısı bahçe güllerinden daha düşüktür. Tohumlaüretim çalışmalarında çimlenme sağlanamamıştır.
Anahtar Kelime: Eski bahçe gülleri fındık gülü karakterizasyon. sınıflandırma gül anacı

Türkiye's rose taxa for economic purposes (Rosa L. spp.) and investigations on their classification and productions

Öz:
The purposes of this study were to identify, name, classifiy economically important roses of Türkiye, their generations to protect in a new collection garden. The study was completed between 2012 and 2014 in based on the samples planted on the SDU Botanical Garden and plant-house. The method of characterization studies has been developed by us and done in GUL Herbarium. Türkiye has a great collection of Rosa genus. This diversity should be protected and brought into economy. In this study; 218 genotypes related to 46 species and 55 taxa of native roses of Türkiye have been identified. It is 23 described cultivars of them. There are 24 wild and 22 old garden rose species. Most of taxa are sitting and outdoor; some of them are ivy type and indoor plants. The most genotypes are in old garden roses: It represented by genotypes of R. odorata 19, R. borboniana 15, R. chinensis 7, R. centifolia 6, R. banksiae 6 and R. alpina 4. Very few of the under taxa of species could be named. The number of cultivars named for economic purposes is 23. Identifying and naming cultivars seems impossible for Türkiye, as the genus does not have an identification key even for species. The produced roses were delivered to İstanbul Ağaç ve Peyzaj A.Ş. and a collection garden was created in the garden of the relevant company. Rooting success from cuttings was 35 % in general. It gave about 10% wastage in the process of taken into pots. Success was higher in those that were rooted in the soil and taken into pots. The rooting success of 2-3 years old cuttings were higher if planting was done in autumn or early spring. In natural roses, rooting success from cuttings was lower than garden roses. Germination did not occur in seed production studies.
Anahtar Kelime:

Belge Türü: Makale Makale Türü: Araştırma Makalesi Erişim Türü: Erişime Açık
  • [1] Ekincialp, A., Kazankaya, A., Eyduran, E., Doğan, A. & Çelik, F. (2007). Hakkari Merkez’ inde Yetişen Kuşburnu Bitkilerinin Bazı Pomolojik Özelliklerini Etkileyen Faktörler. Türkiye V. Ulusal Bahçe Bitkileri Kongresi, 04-07 Eylül, Erzurum, 1, s.194-197.
  • [2] Özçelik, H. (2013). General appearances of Turkish roses. SDÜ. Fen Bilimleri Enstitüsü Dergisi, 17(1), 29-42.
  • [3] Özçelik, H., & Özçelik Doğan, Ş. (2018). Meyve/Kuşburnu güllerinin (Rosa L. spp.) botanik özellikleri. Biological Diversity and Conservation, 11(1), 68-79.
  • [4] Özçelik, H. (2010). Türkiye bahçe güllerine (Rosa L.) sistematik katkılar ve yeni kayıtlar. OT Sistematik Botanik Dergisi, 17 (1), 9-42.
  • [5] Moran, İ. & Özçelik, H. (2018). Tıbbi amaçlı gül ürünlerine yeni bir katkı: Gülkani. Paper Presented at III. International Health Science and Life Congress 04-06 June 2020 Burdur/Turkey, pp.148-156.
  • [6] Özçelik, H., Korkmaz, M., Özgökçe, F. & Ünal, M. (2012). The diversity centers and ecological characteristics of Rosa L. (Rosaceae) taxa in Türkiye. International Research Journal of Plant Science, 3(10), 230-237.
  • [7] Kazaz, S., Erbaş, S. & Baydar, H. (2009). The effects of storage temperature and duration on essential oil content and composition oil rose (Rosa damascena Mill.). Turkish Journal of Fields Crops, 14(2), 89-96.
  • [8] Nilsson, Ö. (1972). Rosa L. In P.H. Davis (ed.), Flora of Turkey and the East Aegean Islands. Vol. 4, Edinburgh University Press.
  • [9] Davis, P.H. (1967-1988). Flora of Turkey and the East Aegean Islands. Vol. 1-10, Edinburgh University Press.
  • [10] Tutin, T.G., Heywood, V.H., Burges, N.A., Moore, D.M., Valentine, D.H., Walters, S.M. & Webb., D.A. (2001). Flora Europaea, Volume 2, Rosaceae to Umbelliferae, Cambridge University Press.
  • [11] Komarov, V.L., Shishkin, B.K. & Yuzepchuk, S.V. (1971). Flora of the USSR – Volume X: Rosaceae-Rosoideae, Prunoideae. Jarusalem: Keter Press.
  • [12] Cuizhi, G., Tseue-chih, K. & Robertson, K.R. (2003). Rosa Linnaeus, Sp. Pl. 1: 491, 1753. Flora of China, 9, 339-381.
  • [13] Baytop, T. (2001). Türkiye’de eski bahçe gülleri. Kültür Bakanlığı Yayınları, No: 2593, Ankara.
  • [14] Özçelik, H. (2018). Türkiye güllerinin adları ve teknik terimleri. Avrasya Terim Dergisi, 6 (2), 1-23.
  • [15] Ercisli, S. (2005). Rose (Rosa spp.) germplasm resources of Turkey. Genetic Resources and Crop Evolution, 52, 787–795.
  • [16] Özçelik, H., Özgökçe, F. & Ünal, M. (2008). Türkiye’de gül (Rosa L.) taksonlarının coğrafi karakteristikleri. VIII. Ulusal Ekoloji ve Çevre Kongresi, 20-23 Ekim 2008, Yakındoğu Üniversitesi, KKTC, s.43.
  • [17] Aşur F. & Alp, Ş. (2020). Landscape analysis and regain functionalıty of gülistan garden in the historic van castle. International Journal of Ecosystems and Ecology Science, 10, 57-66.
  • [18] Özçelik Doğan, Ş. & Özçelik, H. (2017). Türkiye’nin meyve/kuşburnu güllerinde (Rosa spp.) kimyasal bileşen analizleri. Biyoçeşitlilik ve Koruma, 10(2), 122-140.
  • [19] Roberts, A.V., Debener, T. & Gudin, S. (2003). Encyclopedia of rose science. Volume 1-3. Spain: Elsevier Academic Press.
  • [20] Brumme, H. & Gladis, T. (2013). Die gattung Rosa L. wildrosen im Europa-rosarium Sangerhausen, Niedersachsen.
  • [21] Boissier, E. (1863). Flora Orientalis. Suppl. Vol. 1, Lugduni.
  • [22] Gül, A., Ayter, F. & Fakir, H. (2006). Gül taksonlarının (Rosa L. spp.) peyzaj amaçlı bitkisel tasarımda kullanım olanakları. 3. Ulusal Süs Bitkileri Kongresi Bildiriler Kitabı, İzmir.
  • [23] Hegi, G. (1923). Illustrierte Flora von Mittel-Europa. Vol. 4, Issue 2, J. F. Lehmanns, München.
  • [24] Heywood, V.H. (1993). Flowering plants of the world. New York: Oxford University Press.
  • [25] Mandenova, I. A. (1970). A revision of Rosa in Turkey. Notes R.B.G. Edinburgh, 30, 327–340.
  • [26] Miller, P. (1768). The Gardeners Dictionary (Eighth Edition), London.
  • [27] Şahin, H. (2007). Cami’ü’l-Fürs örneğinde XVI. yüzyıl bitki isimleri. Turkish Studies/Türkoloji Araştırmaları 2(2), 57-119.
  • [28] Clausen, R.T. (1941). On the use of the terms “subspecies” and “variety”. Rhodora, 43(509), 157-167.
  • [29] Işık, O. & Kocamaz, C. (1992). Kuşburnu üretiminin önemi ve vegetatif yolla çoğaltma olanakları. Türkiye 1. Ulusal Bahçe Bitkileri Kongresi, 1, 285-289.
  • [30] Karagüzel, Ö., Karagüzel, O. & Mülayim, U. (2006). Farklı anaçların gül çeşitlerinin verim ve kalite özelliklerine etkisi. Akdeniz Üniversitesi Ziraat Fakültesi Dergisi, 19(1), 139-149.
  • [31] Arslan, N., Gürbüz, B. & Gümüşçü, A. (1996). Kuşburnunun kültüre alınması ve ıslahının temel ilkeleri. Kuşburnu Sempozyumu, 5-6 Eylül 1996, Gümüşhane, s.149-156.
  • [32] Kazankaya, A., Yılmaz, H. & Yılmaz, M. (2001). Adilcevaz yöresinde doğal olarak yetişen kuşburnuların (Rosa spp.) seleksiyonu. Yüzüncü Yıl Üniversitesi Ziraat Fakültesi Dergisi, 11(2), 29-34.
  • [33] Koçan, N. (2010). Peyzaj planlama ve tasarım çalışmalarında kuşburnu (Rosa canina L.) bitkisinin değerlendirilmesi. Harran Tarım ve Gıda Bilimi Dergisi, 14(4), 33-34.
  • [34] Werlemark, G., Charlson, U., Uggla, M. & Nyboom, H. (1995). Effects of temperature treatments on seeding emergence in dog roses, Rosa Sect Caninae (L.). Acta Agriculturea Scandinavica, Section B- Soil and Plant Science, 45, 278–282.
  • [35] Yılmaz, H., Bulut, Y. & Kelkit, A. (1996). Peyzaj planlama çalışmalarında Rosa canina (Kuşburnu)’ nın kullanım Alanları. Kuşburnu Sempozyumu, 5-6 Eylül 1996, Gümüşhane, s.169-176.
  • [36] Yılmaz, H. & Yılmaz, H., 2010. Artvin ili’nde agroforestry (Tarımsal ormancılık) uygulamaları ve bu uygulamalarda kullanılan bitki türleri ve peyzaja katkıları. III. Ulusal Karadeniz Ormancılık Kongresi, 20-22 Mayıs 2010, IV. Cilt, s. 1606-1617.
  • [37] Post, G.E. (1896). Flora of Syria, Palestine and Sinai. Syrian p.88. Protestant College, Beirut.
  • [38] Özçelik, H., Korkmaz, M., Özgökçe, F., Ünal, M. & Yıldırım, B., (2011). Isparta gülcülüğünde yeni alternatifler. Biyoloji Bilimleri Araştırma Dergisi, 4(2), 123-130.
  • [39] Kandemir, A., Korkmaz, M. & Yıldırım-Doğan, N. (2016). A new natural hybrid of Rosa (Rosaceae) from Turkey, Phytotaxa 245 (3), 207–215. http://dx.doi.org/10.11646/phytotaxa.245.3.3.
  • [40] Yücel, E., Karakaya, T., Yücel, D. (2019). Importance of Rosa canina’s In Terms Of Public Health And Turkey Forestry. International Journal of Environmental Research and Technology, 2(3): 204-208.
  • [41] Yücel, E. (2001). Eskişehir Yöresi Yaban Güllerinin (Rosa spp.) Doğal Yayılışı ve Ekolojik Özellikleri. A.Ü. Fen Fakültesi Dergisi, 6, 15-32.
APA ÖZÇELİK H, KOCA A (2021). Türkiye’nin ekonomik amaçlı gül (Rosa L. spp.) taksonları: Sınıflandırması ve üretimi üzerine çalışmalar. , 292 - 324. 10.46309/biodicon.2021.954162
Chicago ÖZÇELİK Hasan,KOCA Ahmet Türkiye’nin ekonomik amaçlı gül (Rosa L. spp.) taksonları: Sınıflandırması ve üretimi üzerine çalışmalar. (2021): 292 - 324. 10.46309/biodicon.2021.954162
MLA ÖZÇELİK Hasan,KOCA Ahmet Türkiye’nin ekonomik amaçlı gül (Rosa L. spp.) taksonları: Sınıflandırması ve üretimi üzerine çalışmalar. , 2021, ss.292 - 324. 10.46309/biodicon.2021.954162
AMA ÖZÇELİK H,KOCA A Türkiye’nin ekonomik amaçlı gül (Rosa L. spp.) taksonları: Sınıflandırması ve üretimi üzerine çalışmalar. . 2021; 292 - 324. 10.46309/biodicon.2021.954162
Vancouver ÖZÇELİK H,KOCA A Türkiye’nin ekonomik amaçlı gül (Rosa L. spp.) taksonları: Sınıflandırması ve üretimi üzerine çalışmalar. . 2021; 292 - 324. 10.46309/biodicon.2021.954162
IEEE ÖZÇELİK H,KOCA A "Türkiye’nin ekonomik amaçlı gül (Rosa L. spp.) taksonları: Sınıflandırması ve üretimi üzerine çalışmalar." , ss.292 - 324, 2021. 10.46309/biodicon.2021.954162
ISNAD ÖZÇELİK, Hasan - KOCA, Ahmet. "Türkiye’nin ekonomik amaçlı gül (Rosa L. spp.) taksonları: Sınıflandırması ve üretimi üzerine çalışmalar". (2021), 292-324. https://doi.org/10.46309/biodicon.2021.954162
APA ÖZÇELİK H, KOCA A (2021). Türkiye’nin ekonomik amaçlı gül (Rosa L. spp.) taksonları: Sınıflandırması ve üretimi üzerine çalışmalar. Biological Diversity and Conservation, 14(2), 292 - 324. 10.46309/biodicon.2021.954162
Chicago ÖZÇELİK Hasan,KOCA Ahmet Türkiye’nin ekonomik amaçlı gül (Rosa L. spp.) taksonları: Sınıflandırması ve üretimi üzerine çalışmalar. Biological Diversity and Conservation 14, no.2 (2021): 292 - 324. 10.46309/biodicon.2021.954162
MLA ÖZÇELİK Hasan,KOCA Ahmet Türkiye’nin ekonomik amaçlı gül (Rosa L. spp.) taksonları: Sınıflandırması ve üretimi üzerine çalışmalar. Biological Diversity and Conservation, vol.14, no.2, 2021, ss.292 - 324. 10.46309/biodicon.2021.954162
AMA ÖZÇELİK H,KOCA A Türkiye’nin ekonomik amaçlı gül (Rosa L. spp.) taksonları: Sınıflandırması ve üretimi üzerine çalışmalar. Biological Diversity and Conservation. 2021; 14(2): 292 - 324. 10.46309/biodicon.2021.954162
Vancouver ÖZÇELİK H,KOCA A Türkiye’nin ekonomik amaçlı gül (Rosa L. spp.) taksonları: Sınıflandırması ve üretimi üzerine çalışmalar. Biological Diversity and Conservation. 2021; 14(2): 292 - 324. 10.46309/biodicon.2021.954162
IEEE ÖZÇELİK H,KOCA A "Türkiye’nin ekonomik amaçlı gül (Rosa L. spp.) taksonları: Sınıflandırması ve üretimi üzerine çalışmalar." Biological Diversity and Conservation, 14, ss.292 - 324, 2021. 10.46309/biodicon.2021.954162
ISNAD ÖZÇELİK, Hasan - KOCA, Ahmet. "Türkiye’nin ekonomik amaçlı gül (Rosa L. spp.) taksonları: Sınıflandırması ve üretimi üzerine çalışmalar". Biological Diversity and Conservation 14/2 (2021), 292-324. https://doi.org/10.46309/biodicon.2021.954162