1960-1970’lerde Kuzey Amerika’da etkinliğini artıran feminist hareketçok geçmeden Yahudi geleneğini de etkilemiştir. Amerika’da toplumsalhayatta kadınların rolü değiştikçe Yahudi kadınlar da kendi sosyal vedinî hayatlarında varlıklarını sorgulamaya ve eleştirmeye başlamıştır. Busorgulama ve eleştirilere akademide giderek artan post-modern araştırmayaklaşımlarının da eklenmesi ile Yahudi feminizmi bugün gelinen noktada bireleştirel düşünme metodu olarak, Yahudi geleneğini tanrı ve vahiy anlayışı gibitemel ögelerinden başlayarak yeniden ele almaktadır. Kadınların dinî hayatadâhil edilmesinin ötesine geçilerek Yahudi teolojisi ve hukuku en temel yapıtaşlarından başlanarak incelenmekte ve kadınların dışlanmadığı bir Yahudilikanlayışı oluşturulmaya çalışılmaktadır. Bu feminist yaklaşımlar yeni birYahudi cemaati veya alternatif bir Yahudilik anlayışı ortaya koymaktan çok,çeşitli Yahudi grupların kendi anlayışlarını yeniden gözden geçirmelerineneden olabilen bir eleştirel tutum olarak farklı grupları etkilemektedir. Öyleki feminist eleştirilerin ve okumaların etkisi en geleneksel gruplar içinde dahinet bir şekilde görülebilmektedir. Bu çalışmanın amacı Yahudi feminizmininkadınlar için sosyal ve dinî hayatta eşitlik talepleri olarak başlayıp zamaniçinde eleştirel bir akademik yaklaşıma dönüşme sürecini ve Yahudi geleneğinitemellerinden ele alarak kadınların marjinalleştirilmediği bir Yahudilikanlayışı veya anlayışları oluşturma çabalarını değerlendirmektir. Feministhareketin Yahudi dinî gruplar üzerindeki etkisinin anlaşılması daha genişçerçevede feminizmin din ile ilişkisinin anlaşılmasına katkı sağlayacak ve bukonuda yapılacak yeni çalışmalara zemin hazırlayacaktır.Yahudiler içinde feminizmin ilk etkileri Yahudi kadınların geleneğieleştirerek yaptıkları yayınlar üzerinden olmuştur. Rachel Adler cinsiyetlerarası asimetrinin Sina Dağı’ndan başlayarak Yahudi tarihi boyunca varolduğunu tartışmıştır. Judith Plaskow sosyal değişim talebi olarak ortaya çıkanfeminist eleştirilerin problemin kaynağı olan Yahudi teolojisine odaklanmasıgerektiğini savunmuştur. Tamar Ross ise Tevrat’ın kadınlar konusundakitutumunun ortadan kaldırılması için alternatif Tevrat okumaları önermiştir.Yahudi feminist çalışmaları bunlarla özetlemek mümkün olmamakla beraberAdler, Plaskow ve Ross feminist hareketin öncüsü olan isimlerdendir. Ortak birfeminizm tanımından bahsetmenin mümkün olmaması gibi Yahudi feministaraştırmacıları da tekil bir grup olarak ele almak mümkün görünmemektedir.Farklı yaklaşım ve önceliklere sahip olsalar da Ortodoks, Muhafazakâr, Reform veya Yeniden Yapılandırmacı grupların içinden yazan kadınların hepsi Yahudikadının gelenek içindeki yerini iyileştirme noktasında ortak bir amaca sahiptir.Bu çalışmada ilk olarak Yahudi geleneğinin feminist düşünce ile karşılaşmaevresine değinilmiş ve bu dönemin nitelikleri ortaya konulmuştur. İlkdönemde geleneğin eleştirilmesine neden olan şeyler genelde Halaha’da gözeçarpan cinsiyetler arası asimetridir ve bu asimetriyi ortadan kaldırmak içinuygulamada bazı değişikliklere gidilmesi talep edilmiştir. Bunun sonucu olarakkadınlar için Talmud çalışma grupları oluşturmak, ibadet dilini güncellemekve kadınlara özel ritüeller oluşturmak gibi yeniliklere gidilmiştir. İlkdönemin eleştirel tutumuna değinildikten sonra Yahudi feministler arasındaTevrat, rabbani gelenek ve Halaha gibi geleneksel otoritelerin kaynaklarınınsorgulanması ve ardından bu otoritelerin ilahi kaynaklı olma iddialarına karşıçıkılması ele alınmaktadır. Tanrı dili ve imgeleri, Tevrat’ın statüsü, Tanrı-insanilişkisi ve İsrail’in seçilmişliği gibi Yahudi inancını oluşturan temel unsurlarınşekillenmesinde etkili olan ataerkil yapı açığa çıkarılmaya çalışılmıştır.Geleneğe bağlılığı en yüksek olan Ortodoks gruplar içindeki feministler bileradikal bir şekilde Tevrat’ın ataerkil bir metin olduğunu dile getirmişlerdir. Butartışmalar, Tevrat’ın otoritesini Tanrı’dan değil onu oluşturanların toplumsalgücünden aldığı şeklinde sonuçlanmıştır. Ardından kadınların görmezdengelindiği bir tarih ve gelenek problemini çözmek için feminist Yahudilerinortaya koyduğu yaklaşımlara değinilmektedir. Kadınların dâhil olduğu birYahudi teolojisi ve hukuku oluşturmaya çalışırken ilk yapılması amaçlanangeleneğin içinde bulunamayan Yahudi kadınların deneyimlerine dair kayıpparçaların yerlerinin doldurulmasıdır. Bu amaç için en dikkat çeken yöntemdisiplinlerarası metotlar kullanarak Talmud, Halaha veya Rabbani metinlergibi dinî kaynakların dışında kalan kaynaklara başvurmaktır. Cinsiyetin temelanalitik parametre olarak kullanıldığı bu çalışmalar bir taraftan gelenekselotoriteleri sarsarken diğer taraftan geleneğin anlaşılmasına yönelik yeniyaklaşımlar ortaya koymaktadır. Sonuç olarak feminist düşüncenin Yahudi geleneğine uygulanması ileYahudilik temel ögelerinden itibaren yeniden şekillendirilmeye başlanmıştır. Geleneksel..