HELLENİSTİK VE ROMA DÖNEMLERİNDE SMYRNA’DA METER KÜLTÜ ÜZERİNE BİR DEĞERLENDİRME
Yıl: 2020 Cilt: 0 Sayı: 27 Sayfa Aralığı: 241 - 255 Metin Dili: Türkçe DOI: 10.22520/tubaar2020.27.013 İndeks Tarihi: 29-07-2022
HELLENİSTİK VE ROMA DÖNEMLERİNDE SMYRNA’DA METER KÜLTÜ ÜZERİNE BİR DEĞERLENDİRME
Öz: MÖ 4. yüzyılın sonunda Bayraklı’daki eski yerinden Pagos (bugünkü Kadifekale) eteklerine taşınan antik Smyrna’daMeter kültü Hellenistik ve Roma Dönemleri boyunca kentin en önemli kültlerinden biri olmuştur. Yazılı kaynaklarve arkeolojik veriler Meter’in kentte politik rolü olan bir tanrısal varlık olduğunu göstermektedir. Tanrıçanın tapınağıMetroon’dan pek çok antik kaynakta bahsedilmekte ise de bu yapı henüz arkeolojik olarak tespit edilememiştir.Bu tapınak dışında kentte Meter kültüne ait olması muhtemel bir doğa kutsal alanı ile ilgili izler de yakın dönemdekeşfedilmiştir. Bu çalışma yazılı kaynaklar ve arkeolojik buluntular üzerinden tanrıçanın kentteki kültü ile ilgili genelbir çerçeve çizmeyi amaçlamaktadır.
Anahtar Kelime: AN EVALUATION OF THE CULT OF METER IN HELLENISTIC AND ROMAN SMYRNA
Öz: During the Hellenistic and Roman periods, the cult of Meter was one of the most important cults in Smyrna, which was moved from its former location at Bayraklı to the foothills of Pagos (now Kadifekale) at the end of the 4th century BC. Written sources and archaeological data show that Meter is a deity with a political role in the city. The temple of the goddess, “the Metroon,” is mentioned in many ancient sources, but this structure has not yet been identified archaeologically. Apart from this temple, traces of an open-air sanctuary that could belong to the cult of Meter in the city have also been discovered recently. This study aims to present a general framework of the cult of the goddess in the city through written sources and archaeological discoveries.
Anahtar Kelime: Belge Türü: Makale Makale Türü: Araştırma Makalesi Erişim Türü: Erişime Açık
- AGELIDIS, S. 2011. “Kulte und Heiligtümer in Pergamon”, R. Grüssinger, V.Kästner, A. Scholl (eds.), Panorama der antiken Metropole. Begleitbuch zur Ausstellung, (174–183), Berlin: Antikensammlung, Staatliche Museen zu Berlin.
- AKAR-TANRIVER, D.S. 2016. “Antik Smyrna Kazılarında Ele Geçen Metal Buluntular”, M. Frasca, A.Ersoy, P. Aydemir (eds.), Hellenistik ve Roma Dönemlerinde Smyrna/İzmir Kazı ve Araştırmalar, (65-74), İstanbul: Ege Yayınları.
- AKAR-TANRIVER, D. 2017. “Eski Smyrna’nın Keşfi”, SDÜ Fen-Edebiyat Fakültesi Sosyal Bilimler Dergisi, Sayı:42, 67-77.
- ALATEPELİ, S. 2009. Antik Kaynaklar ve Kalıntılar Işığında Coğrafi Bilgi Sistemine Dayalı Smyrna Kenti Arkeolojik Haritasının Hazırlanması, (Yayınlanmamış Yüksek Lisans Tezi), Dokuz Eylül Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü, İzmir.
- ATEŞ, G. 2013. “Pergamon Krallarının Kültür Politikası ve Ana tanrıça Kybele”, Aktüel Arkeoloji, Sayı: 32, 138-145.
- ATEŞ, G. 2014. “Pergamon’da Doğa ve Kült: Ana Tanrıça İnancı ve Doğal Kutsal Alanlar”, F. Pirson, A. Scholl (eds.), Anadolu’da Hellenistik Bir Başkent: Pergamon, (422- 435), İstanbul: Yapı Kredi Yayınları.
- AYBEK, S., M. TUNA, M. ATICI 2009. İzmir Tarih ve Sanat Müzesi Heykel Katalogu, Ankara: Kültür Varlıkları ve Müzeler Genel Müdürlüğü Yayınları.
- BAMMER, A., U. MUSS 2006. “Ein Felsdenkmal auf dem Bülbüldağ von Ephesos”, Anatolia Antiqua, XIV, 65–69.
- BESQUES, S. 1972. Musée National du Louvre Catalogue Raisonné des Figurines et Reliefs en Terre Cuite Grecques, Etrusques et Romaines. III Epoques hellénistique et romaine – Grèce et Asie Mineure, Paris: Editions des Musées Nationaux.
- BRUNS-ÖZGAN, C. 2019. “Antik Dönem Dini Merkezlerin İşlevleri Hakkında Düşünceler-Kolophon Metroon Örneği”, MSGSÜ Sosyal Bilimler Dergisi, Sayı: 3/19, 99-111.
- CADOUX, J.C. 1938. Ancient Smyrna, A history of the city from the earliest times to 324 AD, Oxford: Basil Blackwell.
- CAHILL, N. 2019. “The Metroön at Sardis”, A.M. Berlin, P.J. Kosmin (eds.), Spear-won Land: Sardis from King’s Peace to the Peace of Apamea, (91-96), Madison: University of Wisconsin Press.
- CALDER, W.M. 1906. “Smyrna as described by the Orator Aelius Aristides”, W.M. Ramsay (ed.), Studies in the History and Art of the Eastern Provinces of the Roman Empire, (95-116), Aberdeen: Aberdees University Press.
- DOĞER, E. 2006. İzmir’in Smyrnası: Paleolitik Çağ’dan Türk Fethine Kadar, İzmir: İletişim Yayınları.
- DÖNMEZ-ÖZTÜRK, F. 2005. Roma Çağı Küçük Asya Kentleri Arasında Homonoia Anlaşmaları, (Yayınlanmamış Yüksek Lisans Tezi), Marmara Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü, İstanbul.
- ERDOĞAN, A. 2003. Phokaia Kaya Tapınakları, (Yayınlanmamış Doktora Tezi), Ege Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü, İzmir.
- ERDOĞAN, A. 2006. “Erythrai Kaya Kutsal Alanları” OLBA XIII, 115-144.
- ERSOY, A., M. ÖNDER, H. TURAN 2014. Antik Smyrna Sikkeleri 2008-2012, İzmir: İzmir Ticaret Odası Yayınları.
- ERSOY, A. 2015. Büyük İskender Sonrasında Antik Smyrna (İzmir), İzmir: İzmir Büyükşehir Belediyesi Kitaplığı.
- ERSOY, A., Ç. YILMAZ 2019. “Antik Çağ’dan Osmanlı Dönemi Sonuna Kadar Smyrna/ İzmir’de Mezarlık Alanları Üzerine Bir Değerlendirme”, H. Göncü, A. Ersoy, D.S. Akar-Tanrıver (eds), Smyrna/ İzmir Kazı ve Araştırmaları III, (153-169), İstanbul: Ege Yayınları.
- ERSOY, A. 2020a. “Smyrna/İzmir 2018”, 41. Kazı Sonuçları Toplantısı Bildirileri, Ankara: T.C. Kültür ve Turizm Bakanlığı, Kültür Varlıkları ve Müzeler Genel Müdürlüğü Yayınları, 79-93.
- ERSOY, A. 2020b. Smyrna/İzmir Hellenistik Dönem Seramiği, İstanbul: Ege Yayınları.
- HEAD, B.V. 1892. British Museum - Catalogue of the Greek Coins of Ionia, London: The Trustees of the British Museum.
- KAYA, E., T. TAN 2005. “Kyzikos Antik Kenti Metroon Kurtarma Kazısı”, 14. Müze Çalışmaları ve Kurtarma Kazıları Sempozyumu Bildirileri, Ankara: T.C. Kültür ve Turizm Bakanlığı Yayınları, 45-54.
- KNOEPFLER, D. 1993. “Le temple du Métrôon de Sardes et ses inscriptions”, Museum Helveticum, Vol. 50/1, 26-43.
- KONUK, K. 2002. Sylloge Nummorum Graecorum, Turkey I-The Muharrem Kayhan Collection, Istanbul-Bordeaux: Ausonius Publications.
- KONUK, K., O. TEKİN, A. EROL-ÖZDİZBAY 2015. Sylloge Nummorum Graecorum, Turkey I – Part 2, The Muharrem Kayhan Collection, Istanbul: Türk Eskiçağ Bilimleri Enstitüsü Yayınları.
- MATHESON, S.B. 1994. “The Goddess Tykhe”, S.B. Matheson (ed.), Yale University Art Gallery Bulletin- An Obsession with Fortune: Tyche in Greek and Roman Art: Yale University, 18-33.
- NAUMANN, F. 1983. Die Ikonographie der Kybele in der phrygischen und der griechischen Kunst, Tübingen: E. Wasmuth.
- OIKONOMOS, K. 1868. Étude sur Smyrne, (çev. B.F Slaars), Smyrne (Izmir): Tatikan.
- PETZL, G. 1982. Die Inschriften von Smyrna, Teil I: Grabschriften, postume Ehrungen, Grabepigramme, Bonn: R. Habelt.
- PETZL, G. 1987. Die Inschriften von Smyrna, Teil II/1, Bonn: R. Habelt.
- PICARD, C., T. MACRIDY 1921. “Attis d’un Métrôon (?) de Cyzique”, Bulletin de Correspondance Hellénique, Vol. 45, 436-470.
- POLAT, G. 2019. “Batı Anadolu’daki Ana Tanrıça Kutsal Alanlarına Örnekler”, MSGSÜ Sosyal Bilimler Dergisi, Sayı: 3/19, 154-169.
- RAMSAY, W.M. 1882. “Studies in Asia Minor”, The Journal oh Hellenic Studies, Vol. 3, 1-68.
- ROLLER, L.E. 2004. Ana Tanrıça’nın İzinde, Anadolu Kybele Kültü, (Çev. B.Avunç), İstanbul: Homer Kitabevi.
- SEZER, S.S. 2009. Smyrna Hellenistik ve Roma Devri Heykeltıraşlık Eserleri, (Yayınlanmamış Doktora Tezi), Ankara Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü, Ankara.
- SEZER, S.S. 2019. Smyrna Antik Kenti Heykeltıraşlık Eserleri, İstanbul: Ege Yayınları.
- SHEAR, T.L. 1995. “Bouleuterion, Metroon and the Archives at Athens”, M.H. Hansen, K. Raaflaub (eds.), Studies in the Ancient Greek Polis, (157-190), Stuttgart: F.Steiner.
- SOYKAL, F. 1998. Denkmäler des Kybele-Meterkultes in Ephesos, Dissertation zur Erlangung des Doktorgrades der Philosophie an der Geisteswissenschaftlichen Fakultät der Universität Wien.
- SOYKAL-ALANYALI, F. 2004. “Wasser und zaum als Kultobjekte im Felsheiligtum am Panayırdağ”, T. Korkut (ed.), Anadolu’da Doğdu: 60. yaşında Fahri Işık’a Armağan/Festschrift für Fahri Işık zum 60. Geburtstag, (701-709), İstanbul: Ege Yayınları.
- SOYKAL-ALANYALI, F. 2008. “Eine Statuengruppe von Meter mit einem Begleite im Museum von Kütahya Eine Forschung über die Paredros sowie die ländliche Verehrung der Göttin in römischen Phrygien”, T. Tarhan, A. Tibet, E. Konyar (haz.), Muhibbe Darga Armağanı, (55-67), İstanbul: Sadberk Hanım Müzesi Yayınları.
- ŞAHİN , I. 2012. “Lydia’da Meter Epithetleri”, I. Şahin (ed.), İsmail Fazlıoğlu Anı Kitabı, (213-222), Edirne: Trakya Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü.
- ŞAKAR, G. 2015. Smyrna Terrakottaları, (Yayınlanmamış Doktora Tezi), Dokuz Eylül Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü, İzmir.
- ŞAKAR, G. 2019. “Geç Osmanlı Dönemi’nde Arkeoloji ve İzmir”, H. Göncü, A. Ersoy, D.S. Akar-Tanrıver (eds), Smyrna/İzmir Kazı ve Araştırmaları III, (395-407), İstanbul: Ege Yayınları.
- TEKİN, O., S. ALTINOLUK 2012. Sylloge Nummorum Graecorum, Turkey 7, The Ödemiş Museum, Istanbul: Türk Eskiçağ Bilimleri Enstitüsü Yayınları.
- TEKİN, O. 2016. Sylloge Nummorum Graecorum, Turkey 10, The Yavuz Tatış Collection, Istanbul: Türk Eskiçağ Bilimleri Enstitüsü Yayınları.
- TERAMAN-HEPDİNÇLER, Ö. 2019. “An Exceptional Rock-Cut Altar from Kolophon”, L. Vecchio (ed.), Colofone, città della Ionia: Nuove ricerche e studi, (197-206), Paestum.
- THOMAS, C.M. 2004. “The ‘Mountain Mother’: The Other Anatolian Goddess at Ephesos”, Labarre, (ed.), Les cultes locaux dans les mondes grec et romain. Actes du colloque de Lyon, 7-8 juin 2001, (249-262), Lyon-Paris: De Boccard.
- VERMASEREN, M.J. 1987. Corpus cultus Cybelae Attidisque 1 . Asia Minor, Leiden: Brill
- YANNOULI, V, 2004. “Les sanctuaires de Cybèle dans la ville de Samos”, G. Labarre, (ed.), Les cultes locaux dans les mondes grec et romain. Actes du colloque de Lyon, (115 -128), LyonParis: De Boccard.
- ARISTEIDES, P.A., The Complete Works, Vol. II: Orations XVII-LIII, (Çev. C.A. Behr) Leiden (1981): Brill.
- PLINIUS, Naturalis Historia, http://data.perseus.org/ citations/urn:cts:latinLit:phi0978.phi001.perseuseng1:14.
- STRABON, Antik Anadolu Coğrafyası (Geographika: XII-XIII-XIV), (Çev A. Pekman), İstanbul (1993): Arkeoloji ve Sanat Yayınları.
| APA | ŞAKAR G (2020). HELLENİSTİK VE ROMA DÖNEMLERİNDE SMYRNA’DA METER KÜLTÜ ÜZERİNE BİR DEĞERLENDİRME. , 241 - 255. 10.22520/tubaar2020.27.013 |
| Chicago | ŞAKAR GÖZDE HELLENİSTİK VE ROMA DÖNEMLERİNDE SMYRNA’DA METER KÜLTÜ ÜZERİNE BİR DEĞERLENDİRME. (2020): 241 - 255. 10.22520/tubaar2020.27.013 |
| MLA | ŞAKAR GÖZDE HELLENİSTİK VE ROMA DÖNEMLERİNDE SMYRNA’DA METER KÜLTÜ ÜZERİNE BİR DEĞERLENDİRME. , 2020, ss.241 - 255. 10.22520/tubaar2020.27.013 |
| AMA | ŞAKAR G HELLENİSTİK VE ROMA DÖNEMLERİNDE SMYRNA’DA METER KÜLTÜ ÜZERİNE BİR DEĞERLENDİRME. . 2020; 241 - 255. 10.22520/tubaar2020.27.013 |
| Vancouver | ŞAKAR G HELLENİSTİK VE ROMA DÖNEMLERİNDE SMYRNA’DA METER KÜLTÜ ÜZERİNE BİR DEĞERLENDİRME. . 2020; 241 - 255. 10.22520/tubaar2020.27.013 |
| IEEE | ŞAKAR G "HELLENİSTİK VE ROMA DÖNEMLERİNDE SMYRNA’DA METER KÜLTÜ ÜZERİNE BİR DEĞERLENDİRME." , ss.241 - 255, 2020. 10.22520/tubaar2020.27.013 |
| ISNAD | ŞAKAR, GÖZDE. "HELLENİSTİK VE ROMA DÖNEMLERİNDE SMYRNA’DA METER KÜLTÜ ÜZERİNE BİR DEĞERLENDİRME". (2020), 241-255. https://doi.org/10.22520/tubaar2020.27.013 |
| APA | ŞAKAR G (2020). HELLENİSTİK VE ROMA DÖNEMLERİNDE SMYRNA’DA METER KÜLTÜ ÜZERİNE BİR DEĞERLENDİRME. TÜBA-AR: Türkiye Bilimler Akademisi Arkeoloji Dergisi, 0(27), 241 - 255. 10.22520/tubaar2020.27.013 |
| Chicago | ŞAKAR GÖZDE HELLENİSTİK VE ROMA DÖNEMLERİNDE SMYRNA’DA METER KÜLTÜ ÜZERİNE BİR DEĞERLENDİRME. TÜBA-AR: Türkiye Bilimler Akademisi Arkeoloji Dergisi 0, no.27 (2020): 241 - 255. 10.22520/tubaar2020.27.013 |
| MLA | ŞAKAR GÖZDE HELLENİSTİK VE ROMA DÖNEMLERİNDE SMYRNA’DA METER KÜLTÜ ÜZERİNE BİR DEĞERLENDİRME. TÜBA-AR: Türkiye Bilimler Akademisi Arkeoloji Dergisi, vol.0, no.27, 2020, ss.241 - 255. 10.22520/tubaar2020.27.013 |
| AMA | ŞAKAR G HELLENİSTİK VE ROMA DÖNEMLERİNDE SMYRNA’DA METER KÜLTÜ ÜZERİNE BİR DEĞERLENDİRME. TÜBA-AR: Türkiye Bilimler Akademisi Arkeoloji Dergisi. 2020; 0(27): 241 - 255. 10.22520/tubaar2020.27.013 |
| Vancouver | ŞAKAR G HELLENİSTİK VE ROMA DÖNEMLERİNDE SMYRNA’DA METER KÜLTÜ ÜZERİNE BİR DEĞERLENDİRME. TÜBA-AR: Türkiye Bilimler Akademisi Arkeoloji Dergisi. 2020; 0(27): 241 - 255. 10.22520/tubaar2020.27.013 |
| IEEE | ŞAKAR G "HELLENİSTİK VE ROMA DÖNEMLERİNDE SMYRNA’DA METER KÜLTÜ ÜZERİNE BİR DEĞERLENDİRME." TÜBA-AR: Türkiye Bilimler Akademisi Arkeoloji Dergisi, 0, ss.241 - 255, 2020. 10.22520/tubaar2020.27.013 |
| ISNAD | ŞAKAR, GÖZDE. "HELLENİSTİK VE ROMA DÖNEMLERİNDE SMYRNA’DA METER KÜLTÜ ÜZERİNE BİR DEĞERLENDİRME". TÜBA-AR: Türkiye Bilimler Akademisi Arkeoloji Dergisi 27 (2020), 241-255. https://doi.org/10.22520/tubaar2020.27.013 |
