İsmayıl Hakkı Baltacıoğlu’nun İletişim Araştırmalarına Katkıları

Yıl: 2021 Cilt: 14 Sayı: 1 Sayfa Aralığı: 383 - 407 Metin Dili: Türkçe DOI: 10.18094/josc.775271 İndeks Tarihi: 29-07-2022

İsmayıl Hakkı Baltacıoğlu’nun İletişim Araştırmalarına Katkıları

Öz:
Bu çalışma, erken Cumhuriyet dönemi entelektüellerinden İsmayıl HakkıBaltacıoğlu’nun Türkiye’de iletişimin henüz müstakil bir araştırma alanıolarak tanımlanmadığı dönemde yaptığı çalışmalarıyla, iletişimaraştırmalarına sunduğu katkıyı konu edinmektedir. Cumhuriyet’in ilkdönemlerinde toplumbilim alanında çalışmalar yapan pek çok erkendönem entellektüel gibi İsmayıl Hakkı Baltacıoğlu da kendi uzmanlıkalanında düşüncelerini ortaya koyarken iletişim bilimine ve iletişimaraçlarına dair yol açıcı fikirler sunmuştur. Baltacıoğlu, yeni toplumunyaratılmasında ananeci ve kültürcü modernleşme üzerinde durmuştur.Kültürcü modernleşmenin özünü medeniyet ve kültür ikiliğiyleaçıklamıştır. Toplumun medenileşmesinde kitle iletişim araçlarınınkurucu rol oynadığından bahsetmiştir. Kültür üzerine detaylı çalışmalaryapmış, kültürün hızla üretilip tüketilerek yozlaşmasını ‘değer anarşisi’kavramıyla tanımlamıştır. ‘Değer anarşisi’nin oluşma nedenleri arasınagazete, dergi gibi iletişim araçlarını da dâhil etmiştir. Gazetenin, haberyanında fikirleri de aktarması nedeniyle tarafsız olamayacağındanbahsetmiştir. Kültürcü fikirleri içinde dil meselesine önem vermiş, bunoktada gazetelerin okunma oranlarının arttırılabilmesi için,kullandıkları dilin öz Türkçe olması gerektiğini vurgulamıştır. Eğitimciperspektifinden bakarak, gazetelerin saygınlığını sürdürebilmeleri içinçalışanlarının eğitimli olması gerektiğine değinmiştir. Türk basıntarihini ‘öğretici, hava atma ve eksperler’ olarak üç döneme ayırmıştır.Ananeci toplum anlayışından yola çıkarak, folklorun korunması vegeliştirilmesinde yerel basını önemli bir unsur olarak görmüş ve bugazeteleri ‘il gazeteleri’ olarak tanımlamıştır. Dergiyi, konularaderinlemesine yoğunlaşmadığı için kitaptan ve günceli kovalamadığı içinde gazeteden ayırmıştır. Yukarıda bahsedilen düşüncelerden yolaçıkarak, araştırmada, semptomal okumayla İsmayıl HakkıBaltacıoğlu’nun iletişim bilimlerine katkıları, ortaya koyulmayaçalışılmıştır. Çalışma, Baltacıoğlu’nun gazete ve dergiye dair fikirlerinikapsamaktadır.
Anahtar Kelime: gazetecilik il gazeteleri tematik dergicilik değer anarşisi İsmayıl Hakkı Baltacıoğlu

Contribution of Ismayil Hakkı Baltacıoğlu to Communication Studies

Öz:
This study addresses the contribution of Ismayıl Hakkı Baltacıoglu. Like many intellectuals Baltacıoglu presented leading opinions with regard to communication science and communication means while he expressed his thoughts in his own specialization field. He mentioned that mass media played a founding role in the civilization of society. He conducted detailed studies on culture and defined the degeneration of culture through its fast production and consumption with the concept of 'value anarchy'. He also counted the communication tools such as newspapers and magazines among the reasons for the formation of 'value anarchy' in the society, and made studies on these tools. He mentioned that the newspaper could not be neutral because it conveys ideas as well as news. He emphasized the language issue among his culturalist ideas and emphasized that the language they use should be in Turkish in order to increase the reading rates of the newspapers. He mentioned that newspaper staff should be well educated in order for newspapers to maintain their reputations. He divided Turkish press history into three periods as 'instructive, flaunting and experts'. He considered local press as a substantial factor in preservation and improvement of folklore and defined those newspapers as 'provincial newspapers'. He distinguished magazines from books. This study tried to reveal the contributions of İsmayıl Hakkı Baltacıoğlu to the communication sciences via symptomatic reading. The study includes Baltacıoğlu’s ideas about newspapers and magazines.
Anahtar Kelime:

Belge Türü: Makale Makale Türü: Derleme Erişim Türü: Erişime Açık
  • Akgül, M. (2020). Mümtaz Turhan'ın Türk iletişim araştırmalarına katkıları. Selçuk İletişim, 13(1), 338-353.
  • Akkanat, S. (2017). Kemalist modernizmin inşası ve gelenekçi-muhafazakarlık: İsmayıl Hakkı Baltacıoğlu ve terbiye düşüncesi. Tarih ve Gelecek Dergisi, 3(3), 236-247.
  • Alemdar, K., & Erdoğan, İ. (1998). Cumhuriyet döneminde Türkiye'de bilim sosyal bilimler: iletişim. Ankara: TÜBA.
  • Althusser, L. (2007). Kapital'den Marx'ın felsefesine. L. Althusser, & E. Balibar içinde, Kapital'i okumak (A. Ergüden, Çev., s. 21-108). İstanbul: İthaki Yayınları. doi:975-273- 180-5
  • Althusser, L., & Balibar, E. (2007). Kapital'i okumak. (A. Ergüden, Çev.) İstanbul: İthaki Yayınları.
  • Altın, H. (2014). II. Meşrutiyet'ten Cumhuriyet'e İsmayıl Hakkı Baltacıoğlu ve onun eğitim ve eğitimci kavramları ile ilgili düşünceleri. Sosyoloji Konferansları, 33(55), 219-252.
  • Aytaç, K. (2017). Köy enstitüleri ve İsmayıl H. Baltacıoğlu'nun değerlendirmeleri. Sosyoloji Konferansları(55), 351-367.
  • Balta Peltekoğlu, F. (1995). Dergiciliğin gelişimi ve Türkiye'de kadın dergileri. Marmara İletişim Dergisi(9), 113-139.
  • Baltacıoğlu, İ. (1932a). Mürebbilere. İstanbul: Suhulet Kütüphanesi.
  • Baltacıoğlu, İ. (1932b). Terbiye. İstanbul: Suhulet Kütüphanesi.
  • Baltacıoğlu, İ. (1936a, Temmuz 2). Öz Türkçe akını durdu mu? Yeni Adam(131), s. 2.
  • Baltacıoğlu, İ. (1936b, Eylül 3). Türkçesi olmayan gazeteciler. Yeni Adam(140), s. 2.
  • Baltacıoğlu, İ. (1939). Sosyoloji. İstanbul: Sebat Basımevi.
  • Baltacıoğlu, İ. (1942, Ekim 15). Gazete-dergi yeni adam hangisi. Yeni Adam(407), s. 2.
  • Baltacıoğlu, İ. (1943, Aralık 9). Türk gazeteciliği. Yeni Adam(469), s. 2.
  • Baltacıoğlu, İ. (1950a). Halkın evi. Ankara: Ulus Basımevi.
  • Baltacıoğlu, İ. (1950b, Nisan 27). İl gazeteleri. Yeni Adam(647), s. 2.
  • Baltacıoğlu, İ. (1967). Kültürce kalkınmanın sosyal şartları. İstanbul: Talim Terbiye Dairesi Yayınları.
  • Baltacıoğlu, İ. (1994). Türke doğru (3. Baskı b.). Ankara: Atatürk Kültür, Dil ve Tarih Yüksek Kurumu Atatürk Kültür Merkezi Yayını.
  • Best, S., & Marcus, S. (2009). Surface reading: An introduction. Representations, 108(1), 1- 21.
  • Bewes, T. (2010). Reading with the grain: A new world in literary criticism. A Journal of Feminist Cultural Studies, 21(5), 1-33. doi:10.1215/10407391-2010-007
  • Bourse, M., & Yücel, H. (2012). İletişim bilimlerinin serüveni. İstanbul: Ayrıntı Yayınları.
  • Bulut, S. (2012). Mübeccel Kıray'ın iletişim alanına katkıları. İstanbul Üniversitesi İletişim Fakültesi Dergisi(15), 285-309.
  • Eraslan, H. (2010). İlk basın kongresi (1935). N. Güngör, & N. Güngör (Dü.) içinde, Cumhuriyet döneminde iletişim kurumlar, politikalar (s. 151-159). Ankara: Siyasal Kitabevi Yayınları.
  • Erdem, B. (2007). 12 Eylül İhtilali'nin yerel basının haber seçimleri üzerindeki etkisi: Hakimiyet gazetesi örneği. S. Gezgin içinde, Türkiye'de yerel basın (s. 111-138). İstanbul: İstanbul Üniversitesi İletişim Fakültesi Yayınları.
  • Gündüz, U. (2018). Osmanlı'dan günümüze basın ve modernleşme. Ankara: İmge Kitabevi.
  • Güngör, M. (2008). Çağının önünde koşan bir aydın: İsmayıl Hakkı Baltacıoğlu. Mersin Üniversitesi Eğitim Fakültesi Dergisi, 4(1), 54-64.
  • Güngör, N. (2011). İletişim kuramlar ve yaklaşımlar. Ankara: Siyasal Kitabevi.
  • Güngör, N., & Tellan, T. (2000). Neo-liberalizmin izlerini dergilerde sürmek. S. İrvan (Dü.), Medya ve kültür içinde (s. 161-192). Ankara: İletişim Dergisi Yayınları.
  • Gürses, F. (2008). Niyazi Berkes'in Türk kitle iletişim tarihine katkıları. Cumhuriyet Üniversitesi Sosyal Bilimler Dergisi, 32(1), 39-59.
  • Kaçmazoğlu, B. (1999). Türk sosyoloji tarihi üzerine araştırmalar öncüleri ve temelleri çerçevesinde yaklaşımlar. İstanbul: Birey Yayıncılık.
  • Kadıoğlu Ateş, H., & Akyol, R. (2016). İsmail Hakkı Baltacıoğlu on education. Eurasian Academy of Sciences Eurasian Education&Literature Journal(5), 16-23.
  • Keleş, Ç. (1999). Behice Boran'ın iletişim alanına katkıları. Kültür ve İletişim, 2(1), 15-43.
  • Koloğlu, O. (2006). Osmanlı'dan 21. yüzyıla basın tarihi. İstanbul: Artı Yayın Dağıtım.
  • Özçetin, B. (2018). Kitle iletişim kuramları kavramlar, okullar, modeller. İstanbul: İletişim Yayınları.
  • Özman, A. (2006). İsmayıl Hakkı Baltacıoğlu'nu yeniden okumak: Cinsi Latif'in ölümü ya da erkekliğe methiye. Toplum ve Bilim(107), 190-216.
  • Öztürk, S. (2006a). Pertev Nail Boratav'ı iletişim bilimi açısından okumak. Akdeniz Üniversitesi İletişim Fakültesi Dergisi(4), 123-161.
  • Öztürk, S. (2006b). Bir iktisatçının Türk iletişim araştırmalarına katkıları: Sabri Ülgener üzerine notlar. Ekonomik Yaklaşım, 17(58), 89-113.
  • Öztürk, S. (2006c). Türkiye'nin Düzeni'ni iletişim açısından okumak. Mülkiye, XXX(253), 29- 57.
  • Öztürk, S. (2008). Türkiye'de iletişim düşüncesinin kökenleri. Ankara: Gazi Üniversitesi İletişim Fakültesi Kırkıncı Yıl Kitaplığı.
  • Öztürk, S. (2009). Türk sosyal bilimcilerini iletişim açısından okumak. Y. Akkaya, Ö. Birler, S. Coşar , & F. Zapçı içinde, Türkiye'de neoliberalizm, demokrasi ve ulus devlet (s. 273- 297). İstanbul: Yordam Yayınları. doi:978-9944-122-89-4
  • Özüçetin, Y., & Mutlu , M. (2016). TBMM müzakerelerinde ortaya koyduğu düşünce ve fikirleri ile eğitimci bir milletvekili: İsmail Hakkı Baltacıoğlu. Uluslararası Avrasya Sosyal Bilimler Dergisi, 7(23), 135-151.
  • Pekman, Y. (2003). Türk tiyatrosunda çağdaş bir kuramcı: İsmayıl Hakkı Baltacıoğlu. Tiyatro Eleştirmenliği ve Dramaturji Bölümü Dergisi(3), 59-75.
  • Tekerek, N. (2005). Tiyatromuzun modern tiyatroyla kesişmesi yolunda gelenekselin önemi ve Baltacıoğlu'ndan bir deneme: "Kafa Tamircisi". Süleyman Demirel Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü Dergisi, 1(1), 157-172.
  • Timur, T. (2005). Felsefi izlenimler Sartre, Althusser, Foucault, Derrida. Ankara: İmge Kitabevi. doi:975-533-454-8
  • Tokgöz, O. (2000). Temel gazetecilik (4. Baskı b.). Ankara: İmge Kitabevi.
  • Tokgöz, O. (2003). Türkiye'de iletişim eğitimi: Elli yıllık bir geçmişin değerlendirilmesi. Kültür ve İletişim, 6(1), 9-32.
  • Uzun, R., & Alemdar, K. (2013). Herkes için gazete-ci-lik. Ankara: Tanyeri Kitap.
  • Vergili, A. (2014). Bilinmeyen bir yönüyle İsmayıl Hakkı Baltacıoğlu. Sosyoloji Dergisi(29), 407-417.
  • Young, R. (2017). Rereading the symptomatic reading. N. Nesbitt içinde, The concept in crisis: Reading capital today (s. 35-48). Durham: Duke University Press. doi:978-0-8223- 7290-5
APA GÜLTEKİN AKÇAY Z (2021). İsmayıl Hakkı Baltacıoğlu’nun İletişim Araştırmalarına Katkıları. , 383 - 407. 10.18094/josc.775271
Chicago GÜLTEKİN AKÇAY Zeynep İsmayıl Hakkı Baltacıoğlu’nun İletişim Araştırmalarına Katkıları. (2021): 383 - 407. 10.18094/josc.775271
MLA GÜLTEKİN AKÇAY Zeynep İsmayıl Hakkı Baltacıoğlu’nun İletişim Araştırmalarına Katkıları. , 2021, ss.383 - 407. 10.18094/josc.775271
AMA GÜLTEKİN AKÇAY Z İsmayıl Hakkı Baltacıoğlu’nun İletişim Araştırmalarına Katkıları. . 2021; 383 - 407. 10.18094/josc.775271
Vancouver GÜLTEKİN AKÇAY Z İsmayıl Hakkı Baltacıoğlu’nun İletişim Araştırmalarına Katkıları. . 2021; 383 - 407. 10.18094/josc.775271
IEEE GÜLTEKİN AKÇAY Z "İsmayıl Hakkı Baltacıoğlu’nun İletişim Araştırmalarına Katkıları." , ss.383 - 407, 2021. 10.18094/josc.775271
ISNAD GÜLTEKİN AKÇAY, Zeynep. "İsmayıl Hakkı Baltacıoğlu’nun İletişim Araştırmalarına Katkıları". (2021), 383-407. https://doi.org/10.18094/josc.775271
APA GÜLTEKİN AKÇAY Z (2021). İsmayıl Hakkı Baltacıoğlu’nun İletişim Araştırmalarına Katkıları. Selçuk İletişim, 14(1), 383 - 407. 10.18094/josc.775271
Chicago GÜLTEKİN AKÇAY Zeynep İsmayıl Hakkı Baltacıoğlu’nun İletişim Araştırmalarına Katkıları. Selçuk İletişim 14, no.1 (2021): 383 - 407. 10.18094/josc.775271
MLA GÜLTEKİN AKÇAY Zeynep İsmayıl Hakkı Baltacıoğlu’nun İletişim Araştırmalarına Katkıları. Selçuk İletişim, vol.14, no.1, 2021, ss.383 - 407. 10.18094/josc.775271
AMA GÜLTEKİN AKÇAY Z İsmayıl Hakkı Baltacıoğlu’nun İletişim Araştırmalarına Katkıları. Selçuk İletişim. 2021; 14(1): 383 - 407. 10.18094/josc.775271
Vancouver GÜLTEKİN AKÇAY Z İsmayıl Hakkı Baltacıoğlu’nun İletişim Araştırmalarına Katkıları. Selçuk İletişim. 2021; 14(1): 383 - 407. 10.18094/josc.775271
IEEE GÜLTEKİN AKÇAY Z "İsmayıl Hakkı Baltacıoğlu’nun İletişim Araştırmalarına Katkıları." Selçuk İletişim, 14, ss.383 - 407, 2021. 10.18094/josc.775271
ISNAD GÜLTEKİN AKÇAY, Zeynep. "İsmayıl Hakkı Baltacıoğlu’nun İletişim Araştırmalarına Katkıları". Selçuk İletişim 14/1 (2021), 383-407. https://doi.org/10.18094/josc.775271