Yıl: 2005 Cilt: 19 Sayı: 1 Sayfa Aralığı: 1 - 19 Metin Dili: Türkçe İndeks Tarihi: 29-07-2022

Türkiye'de Sigara Tüketimi ve Tüketimi Etkileyen Değişkenler Üzerine Bir Model Çalışması

Öz:
Günümüzde tütün ekonomisi bazı ülkeler için çok önemlidir. Dünya genelinde sigara tüketimini kısıtlayan yasa ve engeller olmasına rağmen. Sigara tüketimi sürekli olarak artmaktadır. Özellikle gelişmemiş ve gelişmekte olan ülkeler sigara tüketiminin artmasında önemli rol oynamaktadır. Gelişmiş ülkelerde ise sigara tüketimi azalmaktadır.Dünyanın en kârlı sektörlerinden biri olan tütün endüstrisi gelişmiş ülke girişimcilerinin öncülüğünde her geçen gün daha modern tekniklerle sigara üretimine devam etmektedir. Türkiye sigara tüketiminde en başta gelen ülkelerden biridir. Son on yıl içinde sigara tüketimi % 52 oranında artmıştır. Ülkemiz bu artış oranıyla dünyada Pakistan'dan sonra ikinci sıradadır. Türk kimliği ve sigara tüketme alışkanlığı adeta özdeşleşerek, sigara geleneksel bir tüketim maddesi haline gelmiştir. Bu makale de amaçlanan, Türkiye'de sigara tüketimine etkili ve önemli sayılan değişkenleri bir ekonometrik model çerçevesinde incelemektir. Çoklu regresyon denkleminde 1) 15 Yaş ve üstü nüfus, 2) Gayri safî milli hasıla (GSMH), 3) Şehir nüfusu önemli değişkenler olarak seçilmiştir. Bu değişkenler ile sigara tüketimi arasındaki ilişki en küçük kareler yöntemiyle (EKKY) tahmin edilerek, elde edilen değerler teste tabi tutulup, sonuçlar yorumlanmıştır. Sigara tüketim modelinde, sigara tüketimine etkili değişkenlerin parametreleri ve yapılan istatistiksel testler anlamlı bulunarak, Türkiye'de kentleşme oranının sigara tüketiminin azalmasında önemli derecede rol oynadığı görülmüştür. 15 yaş ve üstü nüfus ve GSMH, sigara tüketimini artıran en önemli değişkenlerdir. Modelde sigara tüketim alışkanlığını değiştirecek ekonomik ve yapısal değişimlerin bir kırılma noktasında olup, olmadığı görülmeye çalışılmıştır. Sonuç olarak sigara talep modelinin Türkiye için geçerli ve önemli sonuçlar veren bir model olduğu tespit edilmiştir.
Anahtar Kelime: ekonometrik analizler ekonometri çoklu regresyon tüketim sigara alışkanlığı

Konular: İşletme İktisat

-

Öz:
Tobacco plays an important role in the economies of some countries. Despite the restrictive laws and regulations on tobacco products, cigarette consumption is on the rise - especially in developing countries. There is, however, a decline in the consumption of tobacco products in developed countries. The sector is one of the most profitable, and cigaretteproduction - led by the producers. in industrialized countries - employs the most modern technologies,Turkey is one of the leading countries iri cigarette consumption. During the last 10 years, cigarette consumption increased by 52 percent - the second largest increase in the world after Pakistan. Cigarette smoking has been a traditional consumption pattern in Turkey, and Turkish identity and smoking habits have become almost identical. The aim of this study is to examine the determinants of cigarette consumption in Turkey within a framework of an econometric model. The explanatory variables in the multiple regression model are: 1) Population above . 15 years of age and above. 2) Gross national product GNP. 3) Urbanisation rate, The model was estimated by using the least squares method, and the results were subjected to further econometric tests. The estimates show that the urbanization have statistically significant and negative effects on cigarette demand while GNP and population (15+) have positive and statistically significant effects. In the light of these results, further tests were also carried out to see whether the economic and social changes occurring in Turkey could bring about a structural change (or a breaking point) in the Turkish cigarette consumption habits. Overall, the model presented in this paper has been found to be a valid and useful one for structural and policy analyses of cigarette consumption in Turkey.
Anahtar Kelime: multiple regression consumption smoking habit econometric analysis econometrics

Konular: İşletme İktisat
Belge Türü: Makale Makale Türü: Araştırma Makalesi Erişim Türü: Erişime Açık
  • A.Day, Robert. (1998), Bilimsel Bir Makale Nasıl Yazılır ve Yayımlanır, Tübitak Matbaası, Ankara.
  • Chaloupka, F.J., T.W. Hu, K.E. Warner, R. Jacobs And A.A.Yürekli (2000)."The Taxation of Tobacco Products," Tobacco Control in Developing Countries, editors P.Jha ve F. Chaloupka. Oxford University Pres.
  • Dikmen, Nedim. (1991). "2000 Yılında Dünya Tütün Üretimi ve Talebi", İFMC İktisat Dergisi, Sayı: 314, Mayıs , ss. 48 49.
  • D.A. Dickey, W.A. Fuller. (1979), "Distribıtion öf the Estimators, of Autoregressive Time Series with a Unit Root," Journal of the American Statistical Association, c.74,1979, s.427-431.
  • Emri, Salih. (1996). "Ever cigarette smoking in Ankara", Tobacco Control, 7, ss. 386 392.
  • Güriş, Selahattin., ve Çağlayan. Ebru., (2000), Ekonometri, Der yayınları, yayın No: 282, İstanbul.
  • H.Greene, William. (2003), Econometric Analysis, New York, New York University, Prentice Hall (Pearson Education International).
  • L.Katz, Michel,; S.Rossen, Harvey.; (1998), Micro Economics, North America, Irwin/McGraw-Hill Companies.
  • N.Gujurati, Damodar, (1999), Temel Ekonometri, Literatür yayıncılık, Istanbul.
  • Önder, Zeynep. (2002). "The Economics of Tobacco in Turkey: New Evidence and Demand Estimates," World Bank, Economics of Tobacco Discussion Papers, No. 2. (http://wwwl.worldbank.org/tobacco/publications.asp)
  • Özdamar, Kazım. (2002), Paket Programlar ile İstatistik veri Analizi 1-2, 4. baskı, Kaan Kitapevi, Eskişehir.
  • Phillips,P., ve P.Perron. (1988), "Testing for a Unir root in Time Series Regression." Biometrika, 75, pp-335-346.
  • Şahin, Akkaya.; Pazarhoğlu, M.Vedat., (1998) Ekonometri -1, 4.baskı, İzmir. Berk masa üstü yayıncılık.
  • T.C. Maliye Bakanlığı, (2002), 2002 Yıllık Ekonomik Rapor,Ankara
  • T.C. Tekel Genel Müdürlüğü (2004) İstatistik verileri, İstanbul
  • U.S. Department of Health and Human Services. National Household Survey on Drug-Abuse Washington, DC, 1996.
  • http://www.worldbank.org/tobacco
  • http://www.tcmb.gov.tr/
  • http://www.die.gov.tr/
  • http://www.tekel.gov.tr/
APA DİKMEN N (2005). Türkiye'de Sigara Tüketimi ve Tüketimi Etkileyen Değişkenler Üzerine Bir Model Çalışması. , 1 - 19.
Chicago DİKMEN NEDİM Türkiye'de Sigara Tüketimi ve Tüketimi Etkileyen Değişkenler Üzerine Bir Model Çalışması. (2005): 1 - 19.
MLA DİKMEN NEDİM Türkiye'de Sigara Tüketimi ve Tüketimi Etkileyen Değişkenler Üzerine Bir Model Çalışması. , 2005, ss.1 - 19.
AMA DİKMEN N Türkiye'de Sigara Tüketimi ve Tüketimi Etkileyen Değişkenler Üzerine Bir Model Çalışması. . 2005; 1 - 19.
Vancouver DİKMEN N Türkiye'de Sigara Tüketimi ve Tüketimi Etkileyen Değişkenler Üzerine Bir Model Çalışması. . 2005; 1 - 19.
IEEE DİKMEN N "Türkiye'de Sigara Tüketimi ve Tüketimi Etkileyen Değişkenler Üzerine Bir Model Çalışması." , ss.1 - 19, 2005.
ISNAD DİKMEN, NEDİM. "Türkiye'de Sigara Tüketimi ve Tüketimi Etkileyen Değişkenler Üzerine Bir Model Çalışması". (2005), 1-19.
APA DİKMEN N (2005). Türkiye'de Sigara Tüketimi ve Tüketimi Etkileyen Değişkenler Üzerine Bir Model Çalışması. Atatürk Üniversitesi İktisadi ve İdari Bilimler Dergisi, 19(1), 1 - 19.
Chicago DİKMEN NEDİM Türkiye'de Sigara Tüketimi ve Tüketimi Etkileyen Değişkenler Üzerine Bir Model Çalışması. Atatürk Üniversitesi İktisadi ve İdari Bilimler Dergisi 19, no.1 (2005): 1 - 19.
MLA DİKMEN NEDİM Türkiye'de Sigara Tüketimi ve Tüketimi Etkileyen Değişkenler Üzerine Bir Model Çalışması. Atatürk Üniversitesi İktisadi ve İdari Bilimler Dergisi, vol.19, no.1, 2005, ss.1 - 19.
AMA DİKMEN N Türkiye'de Sigara Tüketimi ve Tüketimi Etkileyen Değişkenler Üzerine Bir Model Çalışması. Atatürk Üniversitesi İktisadi ve İdari Bilimler Dergisi. 2005; 19(1): 1 - 19.
Vancouver DİKMEN N Türkiye'de Sigara Tüketimi ve Tüketimi Etkileyen Değişkenler Üzerine Bir Model Çalışması. Atatürk Üniversitesi İktisadi ve İdari Bilimler Dergisi. 2005; 19(1): 1 - 19.
IEEE DİKMEN N "Türkiye'de Sigara Tüketimi ve Tüketimi Etkileyen Değişkenler Üzerine Bir Model Çalışması." Atatürk Üniversitesi İktisadi ve İdari Bilimler Dergisi, 19, ss.1 - 19, 2005.
ISNAD DİKMEN, NEDİM. "Türkiye'de Sigara Tüketimi ve Tüketimi Etkileyen Değişkenler Üzerine Bir Model Çalışması". Atatürk Üniversitesi İktisadi ve İdari Bilimler Dergisi 19/1 (2005), 1-19.