Yıl: 2020 Cilt: 13 Sayı: 2 Sayfa Aralığı: 713 - 742 Metin Dili: Türkçe DOI: 10.18403/emakalat.772877 İndeks Tarihi: 02-10-2021

ALEVİ-BEKTAŞİ YOLUNDA DÖRT KAPI’NIN MAKAMLARI

Öz:
İnsanı ve toplumu rızalık kavramıtemelinde eğitmenin programı olan DörtKapı, makam adı verilen bazı arabasamaklara sahiptir. İnsanın gelişiminiaşama aşama tamamlamasını sağlayanbu programın Alevilikteki ara basamakları, çalışmanın temel proble-midir.Çalışmada araştırılan başlıca sorularşunlardır: Dört Kapı programı içindekimakamlar kaç tanedir ve nelerdir? Farklıkaynaklarda ve farklı yol ulularıtarafından bu makamlar nasıl ve neşekilde belirlenmiştir? Makamlarınbenzer ve farklı yönleri nelerdir? Kaynaklarda yer verilen farklı makamlardankapsayıcı bir inşaya gidilebilir mi?Makalede kullanılan kaynaklar Aleviliğinyazılı kaynakları ile iç metinleridir. Bukaynaklara bakılarak Dört Kapı programının makamları tespit edilmeye çalışılmıştır.Çalışmanın sonucunda Dört Kapı içindeyer alan makamlar arasında bazıfarklılıklar olmakla birlikte, benzerliklerin daha fazla olduğu tespit edilmiştir. Bu farklılıkların bir kısmınıneserlerin çoğaltılması sırasında çoğaltankişilerden, bir kısmının ise yol ulularınıngörüşlerinden kaynaklandığı tahminedilmektedir
Anahtar Kelime:

The Makams of The Four Gates in The Alevi-Bektashi Belief

Öz:
The program of the Four Gates, which is based on the concept of consent of people and society, has some intermediate steps called makam. The intermediate steps of this program, which enable the development of humans gradually in Alevism, are the main problem of this study. The main questions investigated in the study are: How many intermediate steps are there in the Four-Gates program and what are they? How and in what way have these intermediate steps been determined by different sources and different Alevi scholars? What are the similar and different aspects of these steps? Can we go to an inclusive construction from the different intermediate steps included in the sources? The sources used in the article are the written sources of Alevism and its inner texts. By looking at these sources, the makams of the Four Gates program were tried to be determined. The results of the study show that although there are some differences between the makams in the FourGates program, similarities were found to be higher. It was estimated that some of these differences were caused by the people who reproduced the written sources and some of them were the opinions of the Alevi scholars
Anahtar Kelime:

Belge Türü: Makale Makale Türü: Araştırma Makalesi Erişim Türü: Erişime Açık
  • Ahmet Sırrı Dedebaba. Bektaşi Tarikatı. nşr. H. Yılmaz. “Ahmet Sırrı Dedebaba ve ‘Bektaşi Tarikatı”. Hacı Bektaş Veli Araştırma Dergisi 99/10 1999. 27-49.
  • Bisati. Şeyh Safi Buyruğu. nşr. Ahmet Taşğın. Konya: Çizgi Yayınları. 2003.
  • Buyruk. Nşr. Sefer Aytekin. Ankara: Emek Yayımevi. 1958.
  • Buyruk: Menâkıb-ı Şeyh Safi. nşr. Ahmet Taşğın. Irak’ta Mezhep Çatışmaları Arasında Alevîler Ve Bektaşîler. İstanbul: Önsöz Yayıncılık. 2012. 109-111.
  • Dedekargınoğlu, Hüseyin. “Alevilikte Tevellâ Ve Teberrâ Kavramları”. Türk Kültürü ve Hacı Bektaş Velî Araştırma Dergisi. 93. Bahar 2020.
  • Gökalp, Yusuf -Hatice Teber. “Risâle-i Su’âl-i Hırka Risâle Der Beyân-ı Kemer ve Der Beyân-ı Post İsimli Bektâşî Metinlerinde Dinî Tasavvufî Metinler”. Çukurova Üniversitesi İlahiyat Fakültesi Dergisi XVI/2. 2016. 77-91.
  • Hacı Bektaş Veli. Fevaid. trc. Baki Yaşa Altınok. haz. Abdurrahman Güzel Hacı Bektaş Veli El Kitabı. Ankara: Akçağ Yayınları. 2011. 428.
  • Hoca Ahmet Yesevi. Fakr-nâme. nşr. Kemal Eraslan. Yesevî’nin Fakr-nâmesi. Ankara: Hoca Ahmet Yesevî Uluslararası Türk-Kazak Üniversitesi Yayınları. 2016. 52.
  • Hünkâr Hacı Bektaş Veli. Makâlât. nşr. Ali Yılmaz-Mehmet AkkuşAli Öztürk. Ankara: Türkiye Diyanet Vakfı Yayınları. 2015.
  • Kutlu, Sönmez. Alevilik Bektaşilik Yazıları: Aleviliğin Yazılı Kaynakları. İstanbul: Ankara Okulu Yayınları. 2008.
  • Menakıb-ı Hacı Bektâş-ı Veli: Vilâyet-nâme. haz. Abdulbaki Gölpınarlı. İstanbul: İnkılap Kitabevi. 1958.
  • Oytan, M. Tevfik. Bektaşiliğin İçyüzü: Dibi. Köşesi. Yüzü ve Astarı Nedir?. İstanbul: İstanbul Maarif Kitaphanesi ve Matbaası. 1956.
  • Özdemi̇r, Ali Rıza. “Alevi-Bektaşi Yolunda Dört Kapı Kavramı”. eMakalat Mezhep Araştırmaları Dergisi 13/1. Haziran 2020. 249-283.
  • Özdemir, Ali Rıza. Aleviliğin Yazılı Kaynakları. Ankara: Kripto Yayınları. 2017.
  • Özdemir, Ali Rıza. Hünkâr: Hacı Bektaş Veli. Ankara: Kripto Yayınları. 2018.
  • Özmen, İsmail. Alevi-Bektaşi Şiirleri Antolojisi 1-4. Ciltler. Ankara: Kültür Bakanlığı Yayınları. 1998.
  • Parlatır İsmail vd. Türkçe Sözlük. Ankara: Türk Dil Kurumu Yayınları. 1998.
  • Rençber Fevzi, Hakk Muhammed Ali Aşkı: Adıyaman Alevileri. Ankara: Gece Kitaplığı, 2016.
  • Şahin, Hanifi. “Alevi Yazılı Kaynaklarındaki Dört Kapı Kırk Makam Anlayışının Günümüz Alevî Yazarlarca Algılanışı”. Geçmişten Günümüze Alevilik I. Uluslararası Sempozyumu 03-05 Ekim/October 2013. Ed. Mehmet Yazıcı. Bingöl: Bingöl Üniversitesi Yayınları. 2014. I/274-288
  • Şeyh Safi Buyruğu. nşr. Doğan Kaplan. Ankara: Türkiye Diyanet Vakfı Yayınları. 2015.
  • Şeyh Safi Buyruğu. nşr. Yunus Koçak. “Şah İbrahim Ocağı’ndan Gelen Bir Şeyh Safi Buyruğu”. Hacı Bektaş Veli Araştırma Dergisi 30 2004. 63-118.
  • Teber, Ömer Faruk. Bektâşî Erkânnâmelerinde Mezhebî Unsurlar. Ankara: Aktif Yayınları. 2008.
APA ÖZDEMİR A (2020). ALEVİ-BEKTAŞİ YOLUNDA DÖRT KAPI’NIN MAKAMLARI. , 713 - 742. 10.18403/emakalat.772877
Chicago ÖZDEMİR ALİRIZA ALEVİ-BEKTAŞİ YOLUNDA DÖRT KAPI’NIN MAKAMLARI. (2020): 713 - 742. 10.18403/emakalat.772877
MLA ÖZDEMİR ALİRIZA ALEVİ-BEKTAŞİ YOLUNDA DÖRT KAPI’NIN MAKAMLARI. , 2020, ss.713 - 742. 10.18403/emakalat.772877
AMA ÖZDEMİR A ALEVİ-BEKTAŞİ YOLUNDA DÖRT KAPI’NIN MAKAMLARI. . 2020; 713 - 742. 10.18403/emakalat.772877
Vancouver ÖZDEMİR A ALEVİ-BEKTAŞİ YOLUNDA DÖRT KAPI’NIN MAKAMLARI. . 2020; 713 - 742. 10.18403/emakalat.772877
IEEE ÖZDEMİR A "ALEVİ-BEKTAŞİ YOLUNDA DÖRT KAPI’NIN MAKAMLARI." , ss.713 - 742, 2020. 10.18403/emakalat.772877
ISNAD ÖZDEMİR, ALİRIZA. "ALEVİ-BEKTAŞİ YOLUNDA DÖRT KAPI’NIN MAKAMLARI". (2020), 713-742. https://doi.org/10.18403/emakalat.772877
APA ÖZDEMİR A (2020). ALEVİ-BEKTAŞİ YOLUNDA DÖRT KAPI’NIN MAKAMLARI. EMakalat Mezhep Araştırmaları Dergisi, 13(2), 713 - 742. 10.18403/emakalat.772877
Chicago ÖZDEMİR ALİRIZA ALEVİ-BEKTAŞİ YOLUNDA DÖRT KAPI’NIN MAKAMLARI. EMakalat Mezhep Araştırmaları Dergisi 13, no.2 (2020): 713 - 742. 10.18403/emakalat.772877
MLA ÖZDEMİR ALİRIZA ALEVİ-BEKTAŞİ YOLUNDA DÖRT KAPI’NIN MAKAMLARI. EMakalat Mezhep Araştırmaları Dergisi, vol.13, no.2, 2020, ss.713 - 742. 10.18403/emakalat.772877
AMA ÖZDEMİR A ALEVİ-BEKTAŞİ YOLUNDA DÖRT KAPI’NIN MAKAMLARI. EMakalat Mezhep Araştırmaları Dergisi. 2020; 13(2): 713 - 742. 10.18403/emakalat.772877
Vancouver ÖZDEMİR A ALEVİ-BEKTAŞİ YOLUNDA DÖRT KAPI’NIN MAKAMLARI. EMakalat Mezhep Araştırmaları Dergisi. 2020; 13(2): 713 - 742. 10.18403/emakalat.772877
IEEE ÖZDEMİR A "ALEVİ-BEKTAŞİ YOLUNDA DÖRT KAPI’NIN MAKAMLARI." EMakalat Mezhep Araştırmaları Dergisi, 13, ss.713 - 742, 2020. 10.18403/emakalat.772877
ISNAD ÖZDEMİR, ALİRIZA. "ALEVİ-BEKTAŞİ YOLUNDA DÖRT KAPI’NIN MAKAMLARI". EMakalat Mezhep Araştırmaları Dergisi 13/2 (2020), 713-742. https://doi.org/10.18403/emakalat.772877