16. Yüzyılda Kefe’de Bir Tüccar Yeniçeri: Abdullah Oğlu Mehmed’in Geçim Mücadelesi
Yıl: 2021 Cilt: 0 Sayı: 74 Sayfa Aralığı: 83 - 120 Metin Dili: Türkçe DOI: 10.26650/iutd.868637 İndeks Tarihi: 03-10-2021
16. Yüzyılda Kefe’de Bir Tüccar Yeniçeri: Abdullah Oğlu Mehmed’in Geçim Mücadelesi
Öz: Bu çalışmada 16. yüzyılda yaşamış Mehmed bin Abdullah adlı bir yeniçerininmuhallefâtı üzerinden hayatına dair bazı çıkarımlar yapılmaya çalışılacaktır.Muhallefât kaydı üzerinden bir hayat okuması yapmak adına var olanbilgilerdeki boşluklar belgedeki bilgilerin anlamlandırılması ve bir bağlamaoturtulması için yoğun tasvir tekniği kullanılmıştır. Sayısal verileri anlamlıkılmak adına Abdullah oğlu Mehmed’in yaşam standardı, aynı dönemdeyaşayan farklı meslek gruplarından insanların gelirleri ile karşılaştırılmıştır.Tüm bu çaba 16. yüzyılda yaşamış sıradan bir insanın hayatını daha iyianlamaya yöneliktir.
Anahtar Kelime: A Merchant Janissary in Caffa in the 16th Century: The Struggle to Earn a Living of Abdullah’s Son Mehmed
Öz: This study draws inferences concerning the life of a 16th-century janissary named Mehmed bin Abdullah on the basis of his muhallefât. This was done to fill the gaps in available information using the muhallefât records. An intensive description technique was used to understand the information in the documents and place it in context. To clarify the numerical data, Mehmed bin Abdullah’s standard of living was compared with those of others of different occupational groups living in the same period. The ultimate goal of this approach is to better understand the life of an ordinary person who lived in the 16th century
Anahtar Kelime: Belge Türü: Makale Makale Türü: Araştırma Makalesi Erişim Türü: Erişime Açık
- Ahmed Lûtfî Efendi, Vak‘anüvis Ahmed Lûtfî Efendi Tarihi, I, Tarih Vakfı Yurt Yay-Yapı Kredi Yay., İstanbul 1999.
- Akgündüz, Ahmed, Osmanlı Kanunnâmeleri ve Hukukî Tahlilleri, I Ahmed Devri Kanunnâmeleri, IX, Osmanlı Araştırmaları Vakfı Yay., İstanbul 1996.
- Angiolello, Giovan Maria, Fatih Sultan Mehmed, çev. Pınar Gökpar, Profil Yay., İstanbul 2011.
- Âşıkpaşazâde, Âşıkpaşazâde Tarihi [Osmanlı Tarihi (1285-1502)], haz. Necdet Öztürk, Bilge Kültür Sanat Yay., İstanbul 2013.
- Busbecq, Ogier Ghislain de, Türk Mektupları, çev. Derin Türkömer, Doğan Kitap, İstanbul 2005.
- Dernschwam, Hans, İstanbul ve Anadolu’ya Seyahat Günlüğü, çev. Yaşar Önen, Kültür Bakanlığı Yay., Ankara 1988.
- Enverî, Kıyâfetnâme, [Metin-İnceleme-Tıpkı Basım], haz. Bilal Elbir, Doğu Kütüphanesi Yay., İstanbul 2018.
- Enverî, Kıyafetname Nümûne-i Enverî, (İnceleme, Metin, Dizin, Tıpkıbasım), haz. Bekir Direkci-Hidayet Duyar, Palet Yay., Konya 2017.
- Evliyâ Çelebi b. Derviş Muhammed Zıllî, Evliyâ Çelebi Seyahatnâmesi, 1. Kitap, haz. Robert Dankoff-Seyit Ali Kahraman-Yücel Dağlı, Yapı Kredi Yay., İstanbul 2006.
- Gelibolulu Mustafa Âlî, Mevâ‘ıdü’n-Nefâis Fî-Kavâ‘ıdi’l-Mecâlis, haz. Mehmet Şeker, TTK Yay., Ankara 1997.
- Gelibolulu Mustafa Âlî, Künhü’l-Ahbâr, haz. Ali Çavuşoğlu, TTK Yay., Ankara 2019.
- Gerlach, Stephan, Türkiye Günlüğü 1577-1578, 2. Cilt, ed. Kemal Beydilli, çev. Türkis Noyan, Kitap Yay., İstanbul 2007.
- Gyllius, Petrus İstanbul Boğazı, çev. Erendiz Özbayoğlu, Eren Yay., İstanbul 2000.
- Hezarfen Hüseyin Efendi, Telhîsü’l-Beyân Fî-Kavânîn-i Âl-i Osman, Haz. Sevim İlgürel, TTK Yay., Ankara 1998. “ Hırzü’l-Mülûk”, Osmanlı Devlet Teşkilâtına Dair Kaynaklar, haz.-çev. Yaşar Yücel, TTK Yay., Ankara 1988, s. 171-207.
- Hovhannesyan, Sarkis Sarraf, Payitaht İstanbul’un Tarihçesi, Tarih Vakfı Yurt Yay., İstanbul 1997.
- Hüseyin Tugî, Musîbetnâme, çev. Şevkî Nezihi Aykut, TTK Yay., Ankara 2010.
- İbn Hacer el-Askalânî, Ebü’l-Fazl Şihâbüddîn Ahmed b. Alî, el-Meṭâlibü’l-‘Âliye bi-Zevâ’idi’l-Mesânîdi’sSemâniye, VII, thk. Hüseyin b. Yusuf b. Mustafa, Dâru’l-âsıme li’n-neşr ve’t-tevzî‘, Riyad 1419/1998.
- İnciciyan, P. G., 18. Asırda İstanbul, terc. Hrand D. Andreasyan, İstanbul Fetih Cemiyeti Yay., İstanbul 1976.
- İstanbul Kadı Sicilleri Galata Mahkemesi 20 Numaralı Sicil (H 1005-1007/M 1596-1599), XXXV, der. Fethi Gedikli-Mehmet Akman, İSAM Yay., İstanbul 2012.
- “Kitâbu Mesâlihi’l-Müslimîn ve Menâfi‘i’l-Mü’minîn” Osmanlı Devlet Teşkilâtına Dair Kaynaklar, haz.- çev. Yaşar Yücel, TTK Yay., Ankara 1988, s. 91-141.
- “Kitâb-ı Müstetâb”, Osmanlı Devlet Teşkilâtına Dair Kaynaklar, haz.-çev. Yaşar Yücel, TTK Yay., Ankara 1988, s. 1-45.
- Kömürciyan, Eremya Çelebi, İstanbul Tarihi XVII. Asırda İstanbul, haz. Kevork Pamukciyan, Eren Yay., İstanbul 1988.
- Mehmed Kâmil, Melceü’t- Tabbâhîn/Aşçıların Sığınağı, haz. Günay Kut-Turgut Kut, Türkiye Yazma Eserler Kurumu Başkanlığı Yay., İstanbul 2015.
- Menavino, Giovan Antonio, Türklerin Adetleri Hayatı ve Âdetleri Üzerine Bir İnceleme, çev. Harun Mutluay, Dergâh Yay., İstanbul 2011.
- Mevlânâ Mehmed Neşrî, Cihânnümâ [Osmanlı Tarihi (1288-1485)], haz. Necdet Öztürk, Çamlıca Basım Yay., İstanbul 2008.
- Mihailoviç, Konstantin, Bir Yeniçerinin Hatıraları, çev. Nuri Fudayl Kıcıroğlu-Behiç Anıl Ekin, Historia Ayrıntı Yay., İstanbul 2013.
- Muhammed bin Mahmûd Şirvanî, 15. Yüzyıl Osmanlı Mutfağı, haz. Mustafa Argunşah-Müjgan Çakır, Gökkubbe Yay., İstanbul 2005.
- Nesâî, Ebû Abdirrahmân Ahmed bin Şu‘ayb, Sünen (el-Muctebâ), thk. Abdulfettâh Ebû Gudde, I-IX, Mektebetü’l-Matbûâti’l-İslâmiyye, Halep 1406/1986.
- Nicolay, Nicolas de, Muhteşem Süleyman’ın İmparatorluğunda, edit. Marie-Christine Gomez-Géraud, Stefanos Yerasimos, çev. Şirin Tekeli-Menekşe Tokyay, Kitap Yay., İstanbul 2014.
- Oruç Beğ, Oruç Beğ Tarihi [Osmanlı Tarihi-1288-1502], haz. Necdet Öztürk, Çamlıca Basım Yay., İstanbul 2008.
- Reinhold Lubenau Seyahatnamesi; Osmanlı Ülkesinde 1587-1589, 1. Cilt, çev. Türkis Noyan, Kitap Yay., İstanbul 2012.
- Sahhâflar Şeyhi-zâde Seyyid Mehmed Es‘ad Efendi, Üss-i Zafer, haz. Mehmet Arslan, Kitabevi Yay., İstanbul 2005.
- Schweigger, Salomon, Sultanlar Kentine Yolculuk 1578-1581, çev. Selma Türkis Noyan, Kitap Yay., İstanbul 2004.
- Seyyid Lokman Çelebi, Kıyâfetü’l-İnsâniyye fî Şema‘ili’l-‘Osmâniyye, çev. Tevfik Temelkuran vd., Tarihi Araştırmalar Vakfı-İstanbul Araştırma Merkezi Ortak Yay., İstanbul 1998.
- Şemseddin Sâmi, Kamus-ı Türkî, Enderun Kitabevi, İstanbul 1989.
- Tirmizî, Ebû ‘Îsâ Muhammed bin ‘Îsâ, es-Sünen, thk. Ahmed Muhammed Şâkir vd., I-V, Mektebetü Mustafa el-Bâbî el-Halebî, Mısır 1395/1975.
- Araştırma ve İnceleme Eserler
- Ağır, Aygül, İstanbul’un Eski Venedik Yerleşimi ve Dönüşümü, İstanbul Araştırmaları Enstitüsü Yay., İstanbul 2013.
- Altıntaş, Mustafa, Osmanlı İstanbul’unda Ta’âm Bişirüb Satanlar, Aşçılar, Başçılar, Büryancılar, Börekçiler, Tatlıcılar, (1500-1800), Kitap Yay., İstanbul 2020.
- Arabacı, Zeynep Dörtok, “Yaramaz, Haramzade ve Gammaz, Huzursuz Bir Ruh: Dokuz Canlı Deli Şaban’ın İntihar Teşebbüsü ve Düşündürdükleri”, İmparatorluğun Öteki Yüzleri, Toplumsal Hiyerarşi ve Düzen Karşısında Sıradan Hayatlar, ed. Fırat Yaşa, Koç Üniv. Yay., İstanbul 2020, s. 69-92.
- Armitage, David-Jo Guldi, Tarih Manifestosu, çev. Serpil Çağlayan, Türkiye İş Bankası Kültür Yay., İstanbul 2016.
- Atasoy, Nurhan-Walter B. Denny-Louise W. Mackie-Hülya Tezcan, İpek Osmanlı Dokuma Sanatı, TEB Yay., 2001.
- Bayezıt, Yasemin, “Esaretten Mülâzemete Üsküplü Alaeddin”, İmparatorluğun Öteki Yüzleri, Toplumsal Hiyerarşi ve Düzen Karşısında Sıradan Hayatlar, ed. Fırat Yaşa, Koç Üniv. Yay., İstanbul 2020, s. 185- 202.
- Bozkurt, Fatih, Tereke Defterleri ve Osmanlı Maddi Kültüründe Değişim (1785-1875 İstanbul Örneği), Sakarya Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü Yayınlanmamış Doktora Tezi, Sakarya 2011.
- Bozkurt, Nebi, “Kilim”, DİA, XXVI, s. 3-5.
- Bulunur, K. İlker, “16. Yüzyılda Karadeniz’in Kuzeyinde Ölen Osmanlı Tüccarları ve Muhallefatları”, History Studies International Journal of History Prof. Dr. Enver Konukçu Armağanı, (2012), s. 9-20.
- Burke, Peter, Fransız Tarih Devrimi, Annales Okulu, çev. Umut Yener Kara-Turgay Sivrikaya, Islık Yay., İstanbul 2017.
- Çetin, Cemal, “Erkeklerin Fendi Mâryem’i Yendi: 18. Yüzyıl Konya’sında Fuhuş Cinayet ve Toplumsal Kontrol”, İmparatorluğun Öteki Yüzleri, Toplumsal Hiyerarşi ve Düzen Karşısında Sıradan Hayatlar, ed. Fırat Yaşa, Koç Üniv. Yay., İstanbul 2020, s. 107-126.
- Dingeç, Emine, “16. Yüzyılda Bor’da Gurbet Taifesinden Gülpaşa’nın Davası ve Düşündürdükleri” İmparatorluğun Öteki Yüzleri, Toplumsal Hiyerarşi ve Düzen Karşısında Sıradan Hayatlar, ed. Fırat Yaşa, Koç Üniv. Yay., İstanbul 2020, s. 155-166.
- Dosse, François, Ufalanmış Tarih, çev. Işık Ergüden, Türkiye İş Bankası Kültür Yay., İstanbul 2008.
- Fick, Carolyn E., Haiti Devrimi, Aşağıdan Bir Tarih, çev. Galip Doğduaslan, Dipnot Yay., Ankara 2019.
- Genç, Mehmet, “18. Yüzyılda Osmanlı Ekonomisi ve Savaş” Osmanlı İmparatorluğu’nda Devlet ve Ekonomi, Ötüken Neşr., İstanbul 2000, s. 211-225.
- Genç, Mehmet, “18. Yüzyılda Osmanlı Sanayii”, Osmanlı İmparatorluğu’nda Devlet ve Ekonomi, Ötüken Neşr., İstanbul 2000, s. 226-254.
- Gölpınarlı, Abdulbaki, Mevlevî Âdâb ve Erkânı, İnkılap ve Aka Kitapevleri, İstanbul 1963.
- Guha, Ranajit, Dünya Tarihinin Sınırında Tarih, çev. Erkal Ünal, Metis Yay., İstanbul 2020. History From Below: A Tribute In Memory Of Donald Quataert, ed. Selim Karahasanoğlu-Deniz Cenk
- Demir-Cem Tüzün, İstanbul Bilgi Üniv. Yay., İstanbul 2016.
- İnalcık, Halil, Sources and Studies on the Ottoman Black Sea I, The Customs Register of Caffa, 1487-1490, Cambridge, MA: Harvard University Press 1995.
- İnalcık, Halil, Türkiye Tekstil Tarihi Üzerine Araştırmalar, Türkiye İş Bankası Kültür Yayınları, İstanbul 2008.
- Kafadar, Cemal, “Mütereddit Bir Mutasavvıf Üsküplü Asiye Hatun’un Rüya Defteri 1641-1643”, Kim Var İmiş Biz Burada Yoğ İken, Dört Osmanlı: Yeniçeri, Tüccar, Derviş ve Hatun, Metis Yay., İstanbul 2010, s. 123-191.
- Kafadar, Cemal, Yeniçeri-Esnaf Relations: Solidarity and Conflict, MA thesis, McGill University, 1980.
- Kafadar, Cemal,“Yeniçeri Nizamının Bozulması Üzerine”, Kim Var İmiş Biz Burada Yoğ İken, Dört Osmanlı: Yeniçeri, Tüccar, Derviş ve Hatun, Metis Yay., İstanbul 2010, s. 29-37.
- Koçu, Reşad Ekrem, Türk Giyim Kuşam ve Süslenme Sözlüğü, Doğan Kitap, İstanbul 2015.
- Kürkman, Garo, Anadolu Ağırlık ve Ölçüleri, Suna-İnan Kıraç Akdeniz Medeniyetleri Araştırma Enstitüsü Yay., İstanbul 2003.
- Kütükoğlu, Mübahat S., “1009 (1600) Tarihli Narh Defterine Göre İstanbul’da Çeşidli Eşya ve Hizmet Fiatları”, Tarih Enstitüsü Dergisi, sayı 9 (1978), s. 1-85.
- Levi, Giovanni, “Mikro Tarih Üstüne”, Tarih Yazıcılığında Yeni Bakış Açıları, ed. Peter Burke, çev. Turgay Sivrikaya, Islık Yay., İstanbul 2020, s. 151-184.
- Meier, Christien, “Makro ve Mikro Tarih İlişkisi Üzerine Notlar”, çev. Doğan Gün, Memleket Siyaset Yönetim Dergisi, VII/18, Ankara (2012), s. 100-125.
- Özen, Mine Esiner, “Türkçe’de Kumaş Adları”, Tarih Dergisi, sayı 33 (1982), s. 291-340.
- Öztürk, Said, “Osmanlı Devleti’nde Sabun Sanayii”, Türkler, X, Yeni Türkiye Yayınları, Ankara 2002, s. 781-790.
- Öztürk, Yücel, Osmanlı Hakimiyetinde Kefe 1475-1600, Kültür Bakanlığı Yay., Ankara 2000.
- Pakalın, Mehmet Zeki, Osmanlı Tarih Deyimleri ve Terimleri Sözlüğü, I, III, Millî Eğitim Bakanlığı Yay., İstanbul 1983.
- Pamuk, Şevket, İstanbul ve Diğer Kentlerde 500 Yıllık Fiyatlar ve Ücretler 1469-1998, Türkiye Cumhuriyeti Başbakanlık Devlet İstatistik Kurumu Yay., Ankara 2000.
- Pamuk, Şevket, Osmanlı İmparatorluğu’nda Paranın Tarihi, Tarih Vakfı Yurt Yay., İstanbul 2003.
- Sahillioğlu, Halil, Kuruluştan XVII. Asrın Sonlarına Kadar Osmanlı Para Tarihi Üzerinde Bir Deneme, İstanbul Üniversitesi İktisat Fakültesi Yayınlanmamış Doktora Tezi, İstanbul 1958.
- Sharpe, Jim, “Aşağıdan Tarih”, Tarih Yazıcılığında Yeni Bakış Açıları, ed. Peter Burke, çev. Turgay Sivrikaya, Islık Yay., İstanbul 2020, s. 47-72.
- Tezcan, Hülya, “Ferace”, DİA, XII, s. 349-350.
- Tietze, Andreas, Tarihî ve Etimolojik Türkiye Türkçesi Lugati, I, II, IV, VIII, Türkiye Bilimler Akademisi Yay., Ankara 2016-2020.
- Uzunçarşılı, İsmail Hakkı, Osmanlı Devleti Teşkilatından Kapıkulu Ocakları, I, TTK Yay., Ankara 1984.
- Veinstein, Gilles, “Marchands ottomans en Pologne-Lituanie et en Moscovie sous le règne de Soliman le Magnifique”, In: Cahiers du monde russe: Russie, Empire russe, Union soviétique, États indépendants, XXXV/4, Octobre-Décembre 1994, s. 713-738.
- Veinstein, Gilles -Mihnea Berindei, “Règlements de Süleymân Ier concernant le livâ' de Kefe”, In: Cahiers du monde russe et soviétique, XVI/1, Janvier-Mars 1975, s. 57-104.
- Yağcı, Zübeyde Güneş, “Biraz Merhamet Edin Efendim: Köle Selim’in Mağduriyeti”, İmparatorluğun Öteki Yüzleri, Toplumsal Hiyerarşi ve Düzen Karşısında Sıradan Hayatlar, ed. Fırat Yaşa, Koç Üniv. Yay., İstanbul 2020, s. 167-182.
- Yaşa, Fırat, “Sazlıktan Kadı Mahkemesine Bir Serencam: Köylülerin Divâne Hamza ile imtihanı”, İmparatorluğun Öteki Yüzleri, Toplumsal Hiyerarşi ve Düzen Karşısında Sıradan Hayatlar, ed. Fırat Yaşa, Koç Üniv. Yay., İstanbul 2020, s. 93-106.
- Yılmaz, Gülay, The Economic and Social Roles of Janissaries in a 17th Century Ottoman City: The Case of Istanbul, Ph.D. Dissertation, McGill University 2011.
- Yi, Eunjeong, 17. Yüzyıl İstanbul’unda Lonca Dinamikleri, çev. Barış Zeren, İş Bankası Kültür Yay., İstanbul 2018.
| APA | SOYLUER S (2021). 16. Yüzyılda Kefe’de Bir Tüccar Yeniçeri: Abdullah Oğlu Mehmed’in Geçim Mücadelesi. , 83 - 120. 10.26650/iutd.868637 |
| Chicago | SOYLUER SERDAL 16. Yüzyılda Kefe’de Bir Tüccar Yeniçeri: Abdullah Oğlu Mehmed’in Geçim Mücadelesi. (2021): 83 - 120. 10.26650/iutd.868637 |
| MLA | SOYLUER SERDAL 16. Yüzyılda Kefe’de Bir Tüccar Yeniçeri: Abdullah Oğlu Mehmed’in Geçim Mücadelesi. , 2021, ss.83 - 120. 10.26650/iutd.868637 |
| AMA | SOYLUER S 16. Yüzyılda Kefe’de Bir Tüccar Yeniçeri: Abdullah Oğlu Mehmed’in Geçim Mücadelesi. . 2021; 83 - 120. 10.26650/iutd.868637 |
| Vancouver | SOYLUER S 16. Yüzyılda Kefe’de Bir Tüccar Yeniçeri: Abdullah Oğlu Mehmed’in Geçim Mücadelesi. . 2021; 83 - 120. 10.26650/iutd.868637 |
| IEEE | SOYLUER S "16. Yüzyılda Kefe’de Bir Tüccar Yeniçeri: Abdullah Oğlu Mehmed’in Geçim Mücadelesi." , ss.83 - 120, 2021. 10.26650/iutd.868637 |
| ISNAD | SOYLUER, SERDAL. "16. Yüzyılda Kefe’de Bir Tüccar Yeniçeri: Abdullah Oğlu Mehmed’in Geçim Mücadelesi". (2021), 83-120. https://doi.org/10.26650/iutd.868637 |
| APA | SOYLUER S (2021). 16. Yüzyılda Kefe’de Bir Tüccar Yeniçeri: Abdullah Oğlu Mehmed’in Geçim Mücadelesi. Tarih Dergisi, 0(74), 83 - 120. 10.26650/iutd.868637 |
| Chicago | SOYLUER SERDAL 16. Yüzyılda Kefe’de Bir Tüccar Yeniçeri: Abdullah Oğlu Mehmed’in Geçim Mücadelesi. Tarih Dergisi 0, no.74 (2021): 83 - 120. 10.26650/iutd.868637 |
| MLA | SOYLUER SERDAL 16. Yüzyılda Kefe’de Bir Tüccar Yeniçeri: Abdullah Oğlu Mehmed’in Geçim Mücadelesi. Tarih Dergisi, vol.0, no.74, 2021, ss.83 - 120. 10.26650/iutd.868637 |
| AMA | SOYLUER S 16. Yüzyılda Kefe’de Bir Tüccar Yeniçeri: Abdullah Oğlu Mehmed’in Geçim Mücadelesi. Tarih Dergisi. 2021; 0(74): 83 - 120. 10.26650/iutd.868637 |
| Vancouver | SOYLUER S 16. Yüzyılda Kefe’de Bir Tüccar Yeniçeri: Abdullah Oğlu Mehmed’in Geçim Mücadelesi. Tarih Dergisi. 2021; 0(74): 83 - 120. 10.26650/iutd.868637 |
| IEEE | SOYLUER S "16. Yüzyılda Kefe’de Bir Tüccar Yeniçeri: Abdullah Oğlu Mehmed’in Geçim Mücadelesi." Tarih Dergisi, 0, ss.83 - 120, 2021. 10.26650/iutd.868637 |
| ISNAD | SOYLUER, SERDAL. "16. Yüzyılda Kefe’de Bir Tüccar Yeniçeri: Abdullah Oğlu Mehmed’in Geçim Mücadelesi". Tarih Dergisi 74 (2021), 83-120. https://doi.org/10.26650/iutd.868637 |
