Türkiye’de Yenilebilir Ot Tüketim Durumu
Yıl: 2021 Cilt: 31 Sayı: 2 Sayfa Aralığı: 195 - 203 Metin Dili: Türkçe İndeks Tarihi: 28-09-2021
Türkiye’de Yenilebilir Ot Tüketim Durumu
Öz: Yenilebilir otlar mikro besin ögeleri ve biyoaktif bileşenler içinönemli kaynaktır. Otlar, dünyanın birçok bölgesinde kültürel vegenetik mirasın bir parçası olup toplumlar tarafından gelenekselolarak kullanılmakta iken günümüzde de besin çeşitliliğine dayalısağlıklı beslenmede dikkati çekmekte ve önem kazanmaktadır. Madımak,yemlik, yarpuz, ısırgan gibi otlar; kızılcık, böğürtlen, ahlat gibimeyveler bunlara örnek verilebilir. Türkiye’de on binden fazla bitkiçeşidi bulunmaktadır. Bunların bir kısmı yenebiliyor ve bir kısmı daendemiktir. Bu araştırmanın amacı Türkiye’yi temsil eden yenilebilirot tüketiminin ve çeşitliliğinin sıklığını ortaya koymak ve beslenmepolitikalarına katkı sunmaktır. 15 ve üzeri yaş grubundaki tüm bireylerden%65,9’u yenilebilir ot tüketmektedir. Yenilebilir ot tüketimi ileeve giren kazanç arasında istatistiksel olarak önemli bir fark bulunmamıştır.Yenilebilir ot tüketimi cinsiyete, yaşa ve İstatistiki BölgeBirimleri Sınıflamasına (İBBS) göre istatistiksel olarak fark anlamlıbulunmuştur (p<0.05). Akdeniz diyetinin önemli bir özelliği olan yenilebilirotların tüketimi besin çeşitliliğine dayalı sağlıklı beslenmeyönünden desteklenmelidir.
Anahtar Kelime: The Consumption Situation Of Edible Wild Plants in Turkey
Öz: Wild edible plants (herbs) are the important source of micronutrients and bioactive molecules. Polygonum cognatum, manger (Tragopogon porrifolius), pennyroyal (Mentha pulegium), nettle like herbs (Urtica sp.) and fruits like; cranberry (Cornus mas), blackberry (Rubus fruticosus) and wild pear (Pyrus elaeagrifolia) could be given as an example. In Turkey there are more than ten thousand herb varieties. Some are edible and others are endemic plants. The purpose of this study was to determine the consumption and diversity of edible herbs in a Turkey representing sample and contribute to nutrition policies. In general, 65,9% of the subjects aged 15 years and over reported consuming edible herbs. No significant difference was determined between consuming edible herbs and household budget gain. Edible wild plant consumption was found statistically significant between gender, age groups and Statistical Territorial Units Classification (p<0.05). Consumption of edible plants being a special characteristic of Mediterranean diet and healthy nutrition based on food diversity should be encouraged.
Anahtar Kelime: Belge Türü: Makale Makale Türü: Araştırma Makalesi Erişim Türü: Erişime Açık
- 1. Tuzlacı, E. (2011). Türkiye’nin yabani besin bitkileri ve ot yemekleri, Alfa Yayınları, 1. Basım, İstanbul.
- 2. Prescott-Allen R., Prescott-Allen C. (1999). How many plants feed the World Conservation Biology, (4):365-374.
- 3. Toledo A., Burlingame B. (2006). Biodiversity and nutrition: a common path toward global food security and sustainable development. J Food Compos Anal 19:47748.
- 4. Pinela J., Carvalho AM., Isabel C.F.R. Ferreira ICFR. (2017). Wild edible plants: Nutritional and toxicological characteristics, retrieval strategies and importance for today’s society. Food and Chemical Toxicology, 110:165- 188.
- 5. Guzelso,y NA.,Ucurum, O., Tokat, E., Tan, A., Tuğrul Ay, S., Ozbek, K. (2017). Nutritional properties of some wild edible plant species in Turkey. Anadolu J. of AARI, 27(2:39- 45).
- 6. Çetinkaya, N., Yıldız, S. (2018). Erzurum’un Yenilebilir Otları ve Yemeklerde Kullanım Şekillerine Yönelik Bir Araştırma. Güncel Turizm Araştırmaları Dergisi, 2(Ek.1) s. 484
- 7. Vanzan,i P., Rossetto, M, DeMarco, V., Sacchetti, LE., Paoletti, MG., Rigo, A. (2011). Wild Mediterranean plants as traditional food: a valuable source of antioxidants. Journal of Food Science. 76(1);c46-51
- 8. Baysal A. Beslenme, Hatipoğlu Yayınevi 16. Baskı, 2015, Ankara s. 373.
- 9. FAO. 2019. Türkiye’nin Biyoçeşitliliği: Genetik Kaynakların Sürdürülebilir Tarım ve Gıda Sistemlerine Katkısı. Ankara. 222 s. Licence: CC BY-NC-SA 3.0 IGO.s.64.
- 10. Ceylan, F., Akar Şahingöz, S. (2019). Yenilebilir Otlar Tüketim Alışkanlığı: Düziçi Örneği. Journal of Tourism and Gastronomy Studies, 2019;7(3):2204-2225.
- 11. İnaltong T. (2015). Türkiye’nin otları. Erişim adresi: http://www.turkishcuisine.org/ingredients-7/ingredientsused- inturkishcuisine-66/wild-greens-and-herbs-188.html.
- 12. Baysal A. (2003). Beslenme Kültürümüz. Kültür ve Turizm Bakanlığı Yayınları, 1230, 3. Baskı.
- 13. Çetinkaya, N. ve Yıldız, S. (2018). Erzurum’un Yenilebilir Otları ve Yemeklerde Kullanım Şekillerine Yönelik Bir Araştırma. Güncel Turizm Araştırmaları Dergisi, 2(Ek.1), s.499.
- 14. Guzelsoy, NA., Ucurum O., Tokat E., Tan A., Ay ST., Ozbek K. (2017). Nutritional properties of some wild edible plant species In Turkey. Anadolu J. of AARI, 27(2). Erişim; https://dergipark.org.tr/tr/download/article-file/401817.
- 15. Tan, A., Adanacıoglu N., Karabak S., Aykas L., Tas N., Taylan T. (2017). Biodiversıty for food and nutrition: edible wild plant species of Aegean Region of Turkey. Anadolu Ege Tarımsal Araştirma Enstitüsü Dergisi 27(2):1-8. Erişim: https://dergipark.org.tr/tr/download/article-file/401774.
- 16. T.C. Sağlık Bakanlığı. Türkiye Beslenme Rehberi (TÜBER)-2015 (2016). TC. Sağlık Bakanlığı Yayın No: 1031, Ankara.
- 17. Bach-Faig, A., Berry, EM., Lairon, D., Reguant, J., Trichopoulou, A., Dernini S. et al. on behalf of the Mediterranean Diet Foundation Expert Group. Mediterranean diet pyramid today. Science and cultural updates. Public Health Nutrition: 14(12A);2274–2284. doi:10.1017/S1368980011002515.
- 18. Bower A, Marquez S, de Mejia EG. (2016). The health benefits of selected culinary herbs and spices found in the traditional Mediterranean Diet, Critical Reviews in Food Science and Nutrition, 56:16, 2728-2746, DOI: 10.1080/10408398.2013.805713.
- 19. Vasilopoulou, E., Georga, K., Bjoerkov Joergensen, M., Naska, A., Trichopoulou, A. (2005). Antioxidant properties of Greek foods and flavanoid content of the Mediterranean menu. Curr. Med. Chem. Immun. Endoc. Metab. Agents. 5:33–45.
- 20. Vanzani, P., Rossetto, M., DeMarco, V., Sacchetti, LE., Paoletti, MG., Rigo A. (2011). Wild Mediterranean plants as traditional food: a valuable source of antioxidants. Journal of Food Science 76(1):C46-51.
- 21. Trakoontivakorn, G., Tangkanakul, P. and Nakahara, K.(2012). Changes of antioxidant capacity and phenolics in Ocimum herbs after various cooking methods. JARQ. 46:347–353.
- 22. Türkiye Beslenme ve Sağlık Araştırması 2017. T.C. Sağlık Bakanlığı, 2019.
- 23. Yücel, E., Yücel Şengün, İ., Çoban Z. Afyonkarahisar çevresinde gıda olarak tüketilen yabani otlar ve tüketim biçimleri, Biological Diversity and Conservation. 2012;5/2:95-105
- 24. Yücel, E., Güney, F., Şengün, İ. Y. 2010. Mihalıçcık (Eskişehir) ilçesinde tüketilen yabani bitkiler ile bunların tüketim amaçlarının saptanması, Biological Diversity and Conservation. 3/3. 158-175.
- 25. Şimşek, A., Durmuş ENİ., Çakmak SD. (2020). Yenilebilir otlar ve mutfaklarda kullanım şekilleri: Kastamonu örneği. Tourism and Recreation (To & Re) 2(1):8-1.
- 26. Ceylan, F., Yücel, E. (2015). Düzce ve Çevresinde Gıda Olarak Tüketilen Yabani Bitkilerin Tüketim Biçimleri ve Besin Öğesi Değerleri. AKÜ FEMÜBİD 15;031001:1-17.
- 27. Geleneksel ve Tamamlayıcı Tıp Uygulamaları Yönetmeliği Resmî Gazete Tarihi: 27.10.2014 Resmî Gazete Sayısı: 29158.
APA | kocadağ s, çelikay n, KELAT E, Aykul F, Yardim N, Karahan S, KARAAGAOGLU E, Akgün S, Ogul H, Aksoydan E, Kızıltan G, Pekcan G (2021). Türkiye’de Yenilebilir Ot Tüketim Durumu. , 195 - 203. |
Chicago | kocadağ sabahattin,çelikay nermin,KELAT Eylem Zehra,Aykul Fatma,Yardim Nazan,Karahan Sevilay,KARAAGAOGLU ERGUN,Akgün Seval,Ogul Hasan,Aksoydan Emine,Kızıltan Gül,Pekcan Gulden Türkiye’de Yenilebilir Ot Tüketim Durumu. (2021): 195 - 203. |
MLA | kocadağ sabahattin,çelikay nermin,KELAT Eylem Zehra,Aykul Fatma,Yardim Nazan,Karahan Sevilay,KARAAGAOGLU ERGUN,Akgün Seval,Ogul Hasan,Aksoydan Emine,Kızıltan Gül,Pekcan Gulden Türkiye’de Yenilebilir Ot Tüketim Durumu. , 2021, ss.195 - 203. |
AMA | kocadağ s,çelikay n,KELAT E,Aykul F,Yardim N,Karahan S,KARAAGAOGLU E,Akgün S,Ogul H,Aksoydan E,Kızıltan G,Pekcan G Türkiye’de Yenilebilir Ot Tüketim Durumu. . 2021; 195 - 203. |
Vancouver | kocadağ s,çelikay n,KELAT E,Aykul F,Yardim N,Karahan S,KARAAGAOGLU E,Akgün S,Ogul H,Aksoydan E,Kızıltan G,Pekcan G Türkiye’de Yenilebilir Ot Tüketim Durumu. . 2021; 195 - 203. |
IEEE | kocadağ s,çelikay n,KELAT E,Aykul F,Yardim N,Karahan S,KARAAGAOGLU E,Akgün S,Ogul H,Aksoydan E,Kızıltan G,Pekcan G "Türkiye’de Yenilebilir Ot Tüketim Durumu." , ss.195 - 203, 2021. |
ISNAD | kocadağ, sabahattin vd. "Türkiye’de Yenilebilir Ot Tüketim Durumu". (2021), 195-203. |
APA | kocadağ s, çelikay n, KELAT E, Aykul F, Yardim N, Karahan S, KARAAGAOGLU E, Akgün S, Ogul H, Aksoydan E, Kızıltan G, Pekcan G (2021). Türkiye’de Yenilebilir Ot Tüketim Durumu. Sağlık ve Toplum, 31(2), 195 - 203. |
Chicago | kocadağ sabahattin,çelikay nermin,KELAT Eylem Zehra,Aykul Fatma,Yardim Nazan,Karahan Sevilay,KARAAGAOGLU ERGUN,Akgün Seval,Ogul Hasan,Aksoydan Emine,Kızıltan Gül,Pekcan Gulden Türkiye’de Yenilebilir Ot Tüketim Durumu. Sağlık ve Toplum 31, no.2 (2021): 195 - 203. |
MLA | kocadağ sabahattin,çelikay nermin,KELAT Eylem Zehra,Aykul Fatma,Yardim Nazan,Karahan Sevilay,KARAAGAOGLU ERGUN,Akgün Seval,Ogul Hasan,Aksoydan Emine,Kızıltan Gül,Pekcan Gulden Türkiye’de Yenilebilir Ot Tüketim Durumu. Sağlık ve Toplum, vol.31, no.2, 2021, ss.195 - 203. |
AMA | kocadağ s,çelikay n,KELAT E,Aykul F,Yardim N,Karahan S,KARAAGAOGLU E,Akgün S,Ogul H,Aksoydan E,Kızıltan G,Pekcan G Türkiye’de Yenilebilir Ot Tüketim Durumu. Sağlık ve Toplum. 2021; 31(2): 195 - 203. |
Vancouver | kocadağ s,çelikay n,KELAT E,Aykul F,Yardim N,Karahan S,KARAAGAOGLU E,Akgün S,Ogul H,Aksoydan E,Kızıltan G,Pekcan G Türkiye’de Yenilebilir Ot Tüketim Durumu. Sağlık ve Toplum. 2021; 31(2): 195 - 203. |
IEEE | kocadağ s,çelikay n,KELAT E,Aykul F,Yardim N,Karahan S,KARAAGAOGLU E,Akgün S,Ogul H,Aksoydan E,Kızıltan G,Pekcan G "Türkiye’de Yenilebilir Ot Tüketim Durumu." Sağlık ve Toplum, 31, ss.195 - 203, 2021. |
ISNAD | kocadağ, sabahattin vd. "Türkiye’de Yenilebilir Ot Tüketim Durumu". Sağlık ve Toplum 31/2 (2021), 195-203. |