Okul Yöneticilerinin ve Öğretmenlerin Görüşlerine Göre Öğretmen Liderliği: Fenomenolojik Bir Çalışma

Koşar, Didem; AYVALI, ÖZGE

Okul Yöneticilerinin ve Öğretmenlerin Görüşlerine Göre Öğretmen Liderliği: Fenomenolojik Bir Çalışma

Özge AYVALI, (Başkent Üniversitesi, Yabancı Diller Yüksekokulu, Yabancı Diller Bölümü, Ankara, Türkiye)

Didem KOŞAR (Hacettepe Üniversitesi, Eğitim Fakültesi, Eğitim Bilimleri Bölümü, Ankara, Türkiye)

Gazi Eğitim Fakültesi Dergisi

80 18

Yıl: 2021 Cilt: 41 Sayı: 2 Sayfa Aralığı: 955 - 992 Metin Dili: Türkçe İndeks Tarihi: 29-07-2022

Okul Yöneticilerinin ve Öğretmenlerin Görüşlerine Göre Öğretmen Liderliği: Fenomenolojik Bir Çalışma

Öz:

Bu araştırmanın amacı okul yöneticilerinin ve öğretmenlerin öğretmen liderliğine ilişkin görüşlerinin incelenmesidir. Bu çalışma nitel araştırma yöntemi ve fenomenoloji deseni ile yürütülmüştür. Araştırmanın katılımcı grubunu Ankara’da kamu ve özel ilkokullarda görev yapmakta olan 10 öğretmen ile altı okul yöneticisi oluşturmaktadır. Araştırmada araştırmacılar tarafından geliştirilen yarı yapılandırılmış görüşme formu kullanılmıştır. Araştırma sonucunda öğretmen liderliğinin meslektaşlarla işbirliği, karara katılım, paylaşımcı olma, değişime ve yeniliklere öncülük etme, rehber olma, rol model olma gibi kavramlarla ilişkilendirildiği görülmekle birlikte öğretmen liderlerin bürokratik, yönetici tutumu gibi çeşitli engellerle de karşılaştıkları sonucuna ulaşılmıştır. Bu bağlamda öğretmenlerin liderlik davranışlarının artması amacı ile onları desteklemek, bu becerilerini ortaya koyabilecekleri ve geliştirebilecekleri bir okul kültürü yaratmak önerilebilir.

Anahtar Kelime: Liderlik Okul yöneticisi Öğretmen Öğretmen liderliği

School Administrators and Teachers’ Views on Teacher Leadership: A Phenomenological Study

Öz:

The aim of this study is to examine the opinions of school administrators and teachers on teacher leadership. This study was conducted with qualitative research method and phenomenology design. The participant group of the study consists of 10 teachers and six school administrators working in public and private primary schools in Ankara. Semi-structured interview form developed by the researchers was used in the study. As a result of the research, it was found that teacher leadership was associated with concepts such as collaboration with colleagues, participation in decisions, sharing, pioneering change and innovation, being a guide, and being a role model, but it was concluded that teacher leaders also faced various obstacles such as bureaucratic and administrative attitudes. In this context, it can be suggested to support teachers in order to increase their leadership behavior and to create a school culture where they can reveal and develop these skills.

Anahtar Kelime:

Belge Türü: Makale Makale Türü: Araştırma Makalesi Erişim Türü: Erişime Açık

Araşkal, S. ve Kılınç, A. Ç. (2019). Öğretmen liderliğini etkileyen faktörlerin incelenmesi: Nitel bir araştırma. Kuram ve Uygulamada Eğitim Yönetimi Dergisi, 25(3), 419-468.
Balyer, A. (2016). Öğretmen liderler: Öğretmen algıları üzerine nitel bir araştırma. Elemantary Education Online, 15(2), 391-407. http://dx.doi.org/10.17051/io.2016.81764
Beycioğlu, K. (2009). İlköğretim okullarında öğretmenlerin sergiledikleri liderlik rollerine ilişkin bir değerlendirme (Hatay İli Örneği). (Doktora tezi). İnönü Üniversitesi, Sosyal Bilimler Enstitüsü, Malatya.
Beycioğlu, K. ve Aslan, B. (2012). Öğretmen ve yöneticilerin öğretmen liderliğine ilişkin görüşleri: Bir karma yöntem çalışması. Kuram ve Uygulamada Eğitim Yönetimi Dergisi, 18(2), 191-223.
Burgess, J., & Bates, D. (2010). Other duties as assigned: Tips, tools and techniques for expert teacher leadership, Alexandria: ASCD.
Can, N. (2006a). Öğretmen liderliği ve engelleri. Sosyal Bilimler Araştırmaları Dergisi. 2, 137-161.
Can, N. (2006b). Öğretmen liderliğinin geliştirilmesinde müdürün rol ve stratejileri. Erciyes Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü Dergisi, 21(2), 349-363.
Can, N. (2007). Öğretmen liderliği becerileri ve bu becerilerin gerçekleştirilme düzeyi. Erciyes Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü Dergisi, 22(1), 263-288.
Can N. (2009). Öğretmenlerin sınıfta ve okulda liderlik davranışları, Gaziantep Üniversitesi Sosyal Bilimler Dergisi, 8(2), 385-399.
Can, N. (2014). Öğretmen liderliği. (4. Baskı). Ankara: Pegem Akademi.
Conley, D. T. (1993). Roadmap to restructuring: Policies, practices and the emerging visions of schooling. Retrieved from https://files.eric.ed.gov/fulltext/ED359593.pdf
Crowther, F. A., Ferguson, M., & Hann, L. (2009). Developing teacher leaders: how teacher leadership enhances school success, 2nd ed. Corwin (Sage), Thousand Oaks, CA. United States. ISBN 978-1-4129-6374-9
Çelik, V. (2008). Sınıf yönetimi. Ankara: Nobel.
Elmas, G. (2018). Ortaokul öğretmenlerinin öğretmen liderliği davranışlarına ilişkin görüşlerinin incelenmesi. (Yayımlanmamış yüksek lisans tezi). Gaziantep Üniversitesi Eğitim Bilimleri Enstitüsü, Gaziantep.
Frost. D., & Harris, A. (2003). Teacher leadership: Towards a research agenda. Cambridge Journal of Education, 33(3), 479-498. https://doi.org/10.1080/0305764032000122078
Günkör, C. (2017). Eğitim ve kalkınma ilişkisinin incelenmesi. Uluslararası Sosyal Bilimler Eğitimi Dergisi, 3(1), 14-32.
Harris, A. (2002). Effective leadership in schools facing challenging context. School Leadership and Management, 22(1), 15-26. https://doi.org/10.1080/13632430220143024a
Harris, A. (2003). Teacher leadership as distributed leadership: Heresy, fantasy or possibility? School Leadership & Management, 23(3), 313-324. https://doi.org/10.1080/1363243032000112801
Harris, A. & Lambert, L. (2003). Building leadership capacity for school improvement. Philadelphia: Open University.
Harris, A., & Muijs, D. (2005). Improving schools through teacher leadership. London, UK:McGraw-Hill Education.
Harrison, C., & Killion, J. (2007). Ten roles for teacher leaders. Educational Leadership, 65(1), 74-77.
Işık, M. ve Bahat, İ. (2018). Okul yöneticilerinin öğretmen liderleri algilari üzerine nitel bir araştırma. Uluslararası Eğitim Bilimleri Dergisi, 5(14), 31-56.
Katzenmeyer, M., & Moller, G. (2013). Uyuyan devi uyandırmak, öğretmen liderler yetiştirmek (Çev. Ed. S. Özdemir). Ankara: Nobel.
Kılınç, A. Ç. ve Recepoğlu, E. (2013). Ortaöğretim okulu öğretmenlerinin öğretmen liderliğine ilişkin algı ve beklentileri. Kalem Eğitim ve İnsan Bilimleri Dergisi, 3(2), 175-215.
Kılınç, A. Ç. (2014). Examining the relationship between teacher leadership and school climate. Educational Sciences: Theory and Practice, 14(5), 1729-1742.
Kılınç, A. Ç. (2016). Çağdaş liderlik yaklaşımları: öğretim liderliği, öğretmen liderliği, dağıtımcı liderlik. N. Güçlü ve S. Koşar (Ed.), Eğitim yönetiminde liderlik: teori, araştırma ve uygulama (3. baskı) içinde (s. 69 -89). Ankara: Pegem Akademi.
Koşar, D., Er, E., Kılınç, A. Ç. ve Koşar, S. (2017). Öğretmen liderliğine ilişkin yapılan çalışmaların incelenmesi: Bir içerik analizi çalışması. İnönü Üniversitesi Eğitim Bilimleri Enstitüsü Dergisi, 4(7), 29-46.
Koşar, D. (2018). Examining the views of prospective teachers on teacher leadership. European Journal of Education Studies, 4(3), 157-173. DOİ:10.5281/zenodo.1196645
Lambert, L. (1998). Building leadership capacity in schools. Alexandria, Virginia: Association for Supervision and Curriculum Development.
Leithwood, K. (2003). Teacher leadership: Its nature, development, and impact on schools and students. In M. Brundrett, N. Burton, R. Smith (Eds.), Leadership in education (pp. 103-117). Thousand Oaks, CA: Sage.
Mangin, M. M. (2005). Distributed leadership and the culture of schools: Teacher leaders’ strategies for gaining access to classrooms. Journal of School Leadership, 15(4), 456-484. https://doi.org/10.1177/105268460501500405
Mayo, K. E. (2002). Teacher leadership: The master teacher model. Management in Education, 16(3), 29-33. https://doi.org/10.1177/08920206020160030701
Millwater, J., & Ehrich, L. C. (2009). Teacher leadership: Interns crossing to the domain of higher professional learning with mentors? Refereed paper presented at ‘Teacher education crossing borders: Cultures, contexts, communities and curriculum’ the annual conference of the Australian Teacher Education Association (ATEA), Albury, 28 June -1 July. Retrieved from https://files.eric.ed.gov/fulltext/ED524608.pdf
Murphy, J. (2005). Connecting teacher leadership and school improvement. Thousand Oaks, California: Corwin Press.
Özdemir, S., & Kılınç, A. Ç. (2015). Teacher leadership: A conceptual analysis. In K. Beycioğlu ve P. Pashiardis (Eds.), Multidimensional perspectives on principal leadership effectiveness (pp. 257-282). Hershey, PA: IGI Global.
Özden, Y. (2005). Eğitimde yeni değerler. Ankara: Pegem Akademi.
Savaş, G. (2019). Okul müdürlerinin görüşlerine göre öğretmen liderliği: Nitel bir araştırma. Uluslararası Liderlik Çalışmaları Dergisi: Kuram ve Uygulama, 2(3), 207-222.
Silva, D. Y., Gimbert, B., & Nolan, J. (2000). Sliding the doors: Locking and unlocking possibilities for teacher leadership. Teachers College Record, 102(4), 779-804. DOI: 10.1111/0161-4681.00077
T.C. Milli Eğitim Bakanlığı. (2017). Öğretmen Strateji Belgesi. http://oygm.meb.gov.tr/meb_iys_dosyalar/2017_07/26174415_Strateji_Belgesi_RG-Ylan-_26.07.2017.pdf adresinden erişilmiştir.
T. C. Milli Eğitim Bakanlığı. (2018). 2023 Eğitim Vizyonu. http://2023vizyonu.meb.gov.tr/ adresinden erişilmiştir.
Uğurlu, C. T. ve Yiğit, Y. (2014). Öğretmenlerin öğretmen liderliği algılarının örgütsel vatandaşlık davranışlarına etkisi. Buca Eğitim Fakültesi Dergisi, 38, 36-56.
Ünver, G., Talu-Bümen, N. ve Başbay, M. (2010). Ortaöğretim alan öğretmenliği tezsiz yüksek lisans derslerine öğretim elemanı bakışı: Ege Üniversitesi örneği. Eğitim ve Bilim Dergisi,155(35), 63-77.
Yıldırım, A. ve Şimşek, H. (2006). Sosyal bilimlerde nitel araştırma yöntemleri. Ankara: Seçkin.
Yiğit, Y., Doğan, S. ve Uğurlu, C. T. (2013). Öğretmenlerin öğretmen liderliği davranışlarına ilişkin görüşleri. Cumhuriyet Uluslararası Eğitim Dergisi, 2(2), 93-105.
Zülfizade, T. (2020). Profesyonel bir kimlik olarak öğretmen liderliği. (Yayımlanmamış yüksek lisans tezi). Bursa Uludağ Üniversitesi, Eğitim Bilimleri Enstitüsü, Bursa.

APA	AYVALI Ö, Koşar D (2021). Okul Yöneticilerinin ve Öğretmenlerin Görüşlerine Göre Öğretmen Liderliği: Fenomenolojik Bir Çalışma. , 955 - 992.
Chicago	AYVALI ÖZGE,Koşar Didem Okul Yöneticilerinin ve Öğretmenlerin Görüşlerine Göre Öğretmen Liderliği: Fenomenolojik Bir Çalışma. (2021): 955 - 992.
MLA	AYVALI ÖZGE,Koşar Didem Okul Yöneticilerinin ve Öğretmenlerin Görüşlerine Göre Öğretmen Liderliği: Fenomenolojik Bir Çalışma. , 2021, ss.955 - 992.
AMA	AYVALI Ö,Koşar D Okul Yöneticilerinin ve Öğretmenlerin Görüşlerine Göre Öğretmen Liderliği: Fenomenolojik Bir Çalışma. . 2021; 955 - 992.
Vancouver	AYVALI Ö,Koşar D Okul Yöneticilerinin ve Öğretmenlerin Görüşlerine Göre Öğretmen Liderliği: Fenomenolojik Bir Çalışma. . 2021; 955 - 992.
IEEE	AYVALI Ö,Koşar D "Okul Yöneticilerinin ve Öğretmenlerin Görüşlerine Göre Öğretmen Liderliği: Fenomenolojik Bir Çalışma." , ss.955 - 992, 2021.
ISNAD	AYVALI, ÖZGE - Koşar, Didem. "Okul Yöneticilerinin ve Öğretmenlerin Görüşlerine Göre Öğretmen Liderliği: Fenomenolojik Bir Çalışma". (2021), 955-992.

APA	AYVALI Ö, Koşar D (2021). Okul Yöneticilerinin ve Öğretmenlerin Görüşlerine Göre Öğretmen Liderliği: Fenomenolojik Bir Çalışma. Gazi Eğitim Fakültesi Dergisi, 41(2), 955 - 992.
Chicago	AYVALI ÖZGE,Koşar Didem Okul Yöneticilerinin ve Öğretmenlerin Görüşlerine Göre Öğretmen Liderliği: Fenomenolojik Bir Çalışma. Gazi Eğitim Fakültesi Dergisi 41, no.2 (2021): 955 - 992.
MLA	AYVALI ÖZGE,Koşar Didem Okul Yöneticilerinin ve Öğretmenlerin Görüşlerine Göre Öğretmen Liderliği: Fenomenolojik Bir Çalışma. Gazi Eğitim Fakültesi Dergisi, vol.41, no.2, 2021, ss.955 - 992.
AMA	AYVALI Ö,Koşar D Okul Yöneticilerinin ve Öğretmenlerin Görüşlerine Göre Öğretmen Liderliği: Fenomenolojik Bir Çalışma. Gazi Eğitim Fakültesi Dergisi. 2021; 41(2): 955 - 992.
Vancouver	AYVALI Ö,Koşar D Okul Yöneticilerinin ve Öğretmenlerin Görüşlerine Göre Öğretmen Liderliği: Fenomenolojik Bir Çalışma. Gazi Eğitim Fakültesi Dergisi. 2021; 41(2): 955 - 992.
IEEE	AYVALI Ö,Koşar D "Okul Yöneticilerinin ve Öğretmenlerin Görüşlerine Göre Öğretmen Liderliği: Fenomenolojik Bir Çalışma." Gazi Eğitim Fakültesi Dergisi, 41, ss.955 - 992, 2021.
ISNAD	AYVALI, ÖZGE - Koşar, Didem. "Okul Yöneticilerinin ve Öğretmenlerin Görüşlerine Göre Öğretmen Liderliği: Fenomenolojik Bir Çalışma". Gazi Eğitim Fakültesi Dergisi 41/2 (2021), 955-992.