İKİNCİ DÖNEM TBMM’DE MERSİN VE İÇEL MİLLETVEKİLLERİNİN YASAMA FAALİYETLERİ
Yıl: 2021 Cilt: 0 Sayı: 68 Sayfa Aralığı: 225 - 257 Metin Dili: Türkçe DOI: 10.46955/ankuayd.943720 İndeks Tarihi: 29-09-2021
İKİNCİ DÖNEM TBMM’DE MERSİN VE İÇEL MİLLETVEKİLLERİNİN YASAMA FAALİYETLERİ
Öz: 1 Nisan 1923 tarihinde, I. Dönem Türkiye Büyük Millet Meclisi (TBMM)’nin dağılması ve seçimlerin yapılarak Meclis’in yenilenmesi kararı alınmıştır. 3 Nisan’da seçim kanununda yapılan düzenlemeye göre gerçekleşen seçimler sonucunda 11 Ağustos 1923 tarihinde II. Dönem TBMM çalışmalarına başlamıştır. 1923-1927 yılları arasında çalışmalarını sürdüren Meclis’te Mersin iki, İçel iki milletvekiliyle temsil edilmiştir. Osmanlı döneminde aralarında idari bağ bulunmayan Mersin ve İçel, Kurtuluş Savaşı döneminde işgallere karşı ortak bir direniş sürdürerek tarihsel olarak bağlanmıştır. Ele aldığımız dönemde iki ayrı vilayet olan Mersin ve İçel, 1933 yılında gerçekleştirilen düzenlemeyle birleştirilerek önce İçel Vilayeti olarak adlandırılmış, 2002 yılında Mersin adı kullanılmaya başlanmıştır. Bu yüzden, çalışmada Mersin ve İçel milletvekilleri birlikte ele alınmıştır. Müdafaa-i Hukuk Cemiyetinden Halk Fırkası’na geçiş sürecinde gerçekleşen seçimlerde Mersin’den iki, İçel’den dört kişi Müdafaa-i Hukuk adına aday gösterilmiştir. Seçimlerde Müdafaa-i Hukuk adayları dışında pek çok aday da yer almıştır. İçel seçimleri oldukça tartışmalı geçmiş, bu durum ulusal basında da yankı bulmuştur. Niyazi Ramazanoğlu ve Besim Özek, Mersin’i temsil etmek üzere, Hafız Mehmet Emin İnankur ile Dr. Mehmet Tevfik Marulyalı İçel’i temsil etmek üzere seçilmişlerdir. II. Dönem TBMM, Türkiye Cumhuriyeti’nin temel yapısal düzenlemelerinin gerçekleştirildiği bir evrede çalışmalarını sürdürmüştür. Lozan Antlaşmasını onaylayan, Teşkilat-ı Esasiye Kanunu’nu hazırlayan ve Cumhuriyet’in ilan edildiği dönemde çalışmalarını sürdüren Meclis, Türk siyasal hayatının önemli bir evresini teşkil etmektedir. Öte yandan, Cumhuriyet Dönemi ilk muhalif parti deneyiminin yaşandığı dönemde Mersin milletvekili Besim Bey, Terakkiperver Cumhuriyet Fırkası (TCF), kurucuları arasında yer almıştır.
Anahtar Kelime: THE LEGISLATION ACTIVITIES OF MERSİN AND İÇEL DEPUTIES IN THE SECOND PERIOD OF TBMM
Öz: It was decided that the first period of Grand National Assembly of Turkey (TBMM) to be disbanded and the elections to be renewed on April 1, 1923. The new elections were made in accordance with the new regulation made in the electoral law, on April 3 and, TBMM started its second legislative period on August 11, 1923. Mersin was represented with two and İçel was represented with two members of the parliament in the Assembly of 1923-27. In the Ottoman period, there was no administrative connection between Mersin and İçel but as they reacted towards the invasions jointly throughout the War of Independence, they were united historically. Mersin and İçel were two separate prefectures in the period we study however, they were united with the regulation of 1933 and at first it was named İçel Province, and in 2002 its name became Mersin. For this reason in this study the deputies of Mersin and İçel have been referred together. The elections occurred during the transmission from the Müdafa-i Hukuk Cemiyeti to the Halk Fırkası, two deputies from Mersin and four deputies from İçel were nominated for Müdafa-i Hukuk. Apart from the candidates of the Müdafa-i Hukuk, many different candidates also took part in the elections. İçel elections were highly controversial, and this was reflected in the national press. Niyazi Ramazanoğlu and Besim Özek were elected as the representatives of Mersin and Hafiz Mehmet Emin İnankur and Dr. Mehmet Tevfik Marulyalı were elected as the representatives of İçel. The second legislative period was a period where TBMM determined the fundamental structural regulations of the Turkish Republic. The Assembly, which approved the Treaty of Lozan, prepared the Law of Teşkîlât-ı Esâsîye and continued its activities in the period when the Republic was declared, played an important role in the Turkish political life. On the other hand, in a period where the first political opposition was established, Mersin deputy of the parliament, Besim Bey was among the founding members of the Terakkiperver Cumhuriyet Fırkası (TCF).
Anahtar Kelime: Belge Türü: Makale Makale Türü: Araştırma Makalesi Erişim Türü: Erişime Açık
- Arşivler
- T. C. Cumhurbaşkanlığı Devlet Arşivleri Başkanlığı Cumhuriyet Arşivi (BCA) BCA, 30-18-1-1. 4-36-3. (Tarih: 08.11.1921).
- BCA, 30-10-0-0.6-32-38. (Tarih 28.11.1923).
- BCA, 30-10-0-0. 6-33-6. (Tarih: 01.12. 1923).
- BCA, 30-10-0-0.6-33-13. (Tarih 04.12. 1923).
- BCA, 30-10-0-0. 7-40-28. (Tarih: 24.01.1925).
- BCA, 30-10-0-0. 7-41-24. (Tarih: 12.02.1925).
- BCA, 30-10-0-0. 9-51-18. (Tarih: 09.04.1925).
- BCA, 30-10-0-0.16-91-21. (Tarih: 17.06.1925).
- BCA, 30-10-0-0. 27.02.1926. (Tarih: 27.02.1926).
- BCA, 490-1-0-0. 302-1221-1. (Tarih: 10.07.1939).
- BCA, 490-1-0-0. 303-1227-1. (Tarih: 10.06.1946).
- T.C. Cumhurbaşkanlığı Devlet Arşivleri Başkanlığı Osmanlı Arşivi (BOA) BOA, DH. MKT. 1013-31 (Tarih H. 03-08-1323).
- BOA, DH. MKT. 1138-23 (Tarih H. 20-11-1324).
- TBMM Arşivi
- Resmi Yayınlar
- Osmanlı Dönemi Meclis Tutanakları.
- TBMM Tutanakları.
- Türkiye’de Mebûs İntihâbâtı, Matbuat ve istihbârat müdüriyet-i umûmiyesi neşriyatından: 77, Ankara, 1339 (1923).
- Kitaplar ve Hatıra Eserler
- Arıkoğlu, Damar; Hâtıralarım, Tan Gazetesi ve Matbaası, İstanbul, 1961.
- Atatürk, Mustafa Kemal; Nutuk, C.II, Milli Eğitim Basımevi, Beşinci Baskı, İstanbul, 1962.
- Atatürk’ün Söylev ve Demeçleri I-III, C. II, ATAM Yay., Ankara, 1997.
- Çelik, Kemal; Milli Mücadele’de Adana ve Havalisi (1918-1922), Türk Tarih Kurumu, Ankara, 1999.
- Demirel, Ahmet; Birinci Meclis’te Muhalefet- İkinci Grup, İletişim Yayınları, İstanbul, 1994.
- Demirel, Ahmet; İlk Meclis’in Vekilleri, İletişim Yayınları, İstanbul, 2010.
- Demirel, Ahmet; Tek Parti İktidarı - Türkiye’de Seçimler ve Siyaset (1923- 1946), İletişim Yayınları, 2. Baskı, İstanbul, 2014.
- Kurtuluş Savaşında İçel, (Haz. Kurtuluş Savaşında İçel Tarihini Yazma Komitesi), Baha Matbaası, İstanbul, 1971.
- Okyar, Fethi; Üç Devirde Bir Adam, Tercüman Yayınları, İstanbul, 1980.
- Öztürk, Kâzım; Türk Parlamento Tarihi, TBMM- II. Dönem 1923-1927, C. III, TBMM Vakfı Yayınları No:3, Ankara, 1995.
- Ülken, Hilmi Ziya; Türkiye’de Çağdaş Düşünce Tarihi, Ülken Yayınları, Üçüncü Baskı, İstanbul, 1992.
- Zürcher, Erik Jan; Terakkiperver Cumhuriyet Fırkası, Bağlam Yayınları, İstanbul, 1992.
- Makaleler
- Adıyeke, Nuri; “Bir İsimlendirme Problemi Olarak Tarihsel Süreçte ‘İçel-Mersin”, Yüksel Özdemir (Ed.), Mersin Sempozyumu 19-22 Kasım 2008 Bildiriler Kitabı, Cilt.1, Mersin, 2009, ss. 2086-2091.
- Bozkurt, İbrahim; “İşgal Yıllarında Mersin (1918-1922)”, Atatürk Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü Dergisi, Cilt: 22, Sayı: 1, 2018, ss.407-435.
- Bozkurt, İbrahim; “Birinci Türkiye Büyük Millet Meclisinde Mersin Milletvekilleri ve Faaliyetleri”, CÜ Sosyal Bilimler Dergisi, Cilt 41, Sayı:2, 2017, ss.81-112.
- Güneş, İhsan; “1923 Seçimlerinde Oylar Nasıl Kullanıldı?”, Ankara Üniversitesi Siyasal Bilgiler Fakültesi Dergisi, Prof. Dr. Muammer Aksoy’a Armağan, C. XLVI, No.1-2, 1991.
- Şakiroğlu, Mahmut H.; “Atatürk Döneminde Başlatılan Tarih Çalışmaları ve Halk Bilgisi Alanındaki Gelişmeler”, Erdem, Cilt 5, Sayı: 12, 1988.
- Süreli Yayınlar
- Anadolu’da Yenigün
- Cumhuriyet
- Doğruöz
- Hâkimiyet-i Milliye
- T.C. Resmi Gazete
- Tanin
- Tarsus
- Tevhid-i Efkâr
- Vakit
- Tezler
- Güdek, Orhan; Halka Doğru Dergisi, Tahlili Fihrist, İnceleme, Seçme Metinler, Fatih Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü, Yayımlanmamış Yüksek Lisans Tezi, İstanbul, 2007.
- Kılıç, Rahşan; Birinci Dönem Türkiye Büyük Millet Meclisi’nde İçel Milletvekilleri ve Siyasi Faaliyetleri, Mersin Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü, Yayımlanmamış Yüksek Lisans Tezi, Mersin, 2015.
| APA | Bozkurt B (2021). İKİNCİ DÖNEM TBMM’DE MERSİN VE İÇEL MİLLETVEKİLLERİNİN YASAMA FAALİYETLERİ. , 225 - 257. 10.46955/ankuayd.943720 |
| Chicago | Bozkurt Birgül İKİNCİ DÖNEM TBMM’DE MERSİN VE İÇEL MİLLETVEKİLLERİNİN YASAMA FAALİYETLERİ. (2021): 225 - 257. 10.46955/ankuayd.943720 |
| MLA | Bozkurt Birgül İKİNCİ DÖNEM TBMM’DE MERSİN VE İÇEL MİLLETVEKİLLERİNİN YASAMA FAALİYETLERİ. , 2021, ss.225 - 257. 10.46955/ankuayd.943720 |
| AMA | Bozkurt B İKİNCİ DÖNEM TBMM’DE MERSİN VE İÇEL MİLLETVEKİLLERİNİN YASAMA FAALİYETLERİ. . 2021; 225 - 257. 10.46955/ankuayd.943720 |
| Vancouver | Bozkurt B İKİNCİ DÖNEM TBMM’DE MERSİN VE İÇEL MİLLETVEKİLLERİNİN YASAMA FAALİYETLERİ. . 2021; 225 - 257. 10.46955/ankuayd.943720 |
| IEEE | Bozkurt B "İKİNCİ DÖNEM TBMM’DE MERSİN VE İÇEL MİLLETVEKİLLERİNİN YASAMA FAALİYETLERİ." , ss.225 - 257, 2021. 10.46955/ankuayd.943720 |
| ISNAD | Bozkurt, Birgül. "İKİNCİ DÖNEM TBMM’DE MERSİN VE İÇEL MİLLETVEKİLLERİNİN YASAMA FAALİYETLERİ". (2021), 225-257. https://doi.org/10.46955/ankuayd.943720 |
| APA | Bozkurt B (2021). İKİNCİ DÖNEM TBMM’DE MERSİN VE İÇEL MİLLETVEKİLLERİNİN YASAMA FAALİYETLERİ. ATATÜRK YOLU DERGİSİ, 0(68), 225 - 257. 10.46955/ankuayd.943720 |
| Chicago | Bozkurt Birgül İKİNCİ DÖNEM TBMM’DE MERSİN VE İÇEL MİLLETVEKİLLERİNİN YASAMA FAALİYETLERİ. ATATÜRK YOLU DERGİSİ 0, no.68 (2021): 225 - 257. 10.46955/ankuayd.943720 |
| MLA | Bozkurt Birgül İKİNCİ DÖNEM TBMM’DE MERSİN VE İÇEL MİLLETVEKİLLERİNİN YASAMA FAALİYETLERİ. ATATÜRK YOLU DERGİSİ, vol.0, no.68, 2021, ss.225 - 257. 10.46955/ankuayd.943720 |
| AMA | Bozkurt B İKİNCİ DÖNEM TBMM’DE MERSİN VE İÇEL MİLLETVEKİLLERİNİN YASAMA FAALİYETLERİ. ATATÜRK YOLU DERGİSİ. 2021; 0(68): 225 - 257. 10.46955/ankuayd.943720 |
| Vancouver | Bozkurt B İKİNCİ DÖNEM TBMM’DE MERSİN VE İÇEL MİLLETVEKİLLERİNİN YASAMA FAALİYETLERİ. ATATÜRK YOLU DERGİSİ. 2021; 0(68): 225 - 257. 10.46955/ankuayd.943720 |
| IEEE | Bozkurt B "İKİNCİ DÖNEM TBMM’DE MERSİN VE İÇEL MİLLETVEKİLLERİNİN YASAMA FAALİYETLERİ." ATATÜRK YOLU DERGİSİ, 0, ss.225 - 257, 2021. 10.46955/ankuayd.943720 |
| ISNAD | Bozkurt, Birgül. "İKİNCİ DÖNEM TBMM’DE MERSİN VE İÇEL MİLLETVEKİLLERİNİN YASAMA FAALİYETLERİ". ATATÜRK YOLU DERGİSİ 68 (2021), 225-257. https://doi.org/10.46955/ankuayd.943720 |
