Necâtî Bey’in Kastamonu Hayatına DairBazı Tespitler ve Düzeltmeler
Yıl: 2021 Cilt: 5 Sayı: 2 Sayfa Aralığı: 1030 - 1049 Metin Dili: Türkçe DOI: 10.34083/akaded.937747 İndeks Tarihi: 04-10-2021
Necâtî Bey’in Kastamonu Hayatına DairBazı Tespitler ve Düzeltmeler
Öz: Necâtî Bey’in hayatına dair belirsizliklerin büyük bir kısmı gençliği ve İstanbul’daki hayatı etrafında şekillenir. Bu hususta Kınalızâde ve Beyânî tezkirelerini esas alan edebiyat tarihlerinde ve müstakil çalışmalarda Necâtî’nin gençliğinde Kastamonu’ya gittiği, şiirleriyle meşhur olduktan sonra tekrar İstanbul’a gelerek Fatih’e kaside sunduğu ifade edilmektedir. Necâtî’yi hangi nedenlerin Kastamonu’ya yönlendirdiği üzerinde durulmamakta ve bazı tahminler ile durum geçiştirilmeye çalışılmaktadır. Ayrıca Necâtî’nin 1483-1504 yılları arasındaki İstanbul yaşamı, başta padişah olmak üzere devrin ileri gelen devlet adamlarına sunduğu kasideler ile özetlenmektedir. Yaklaşık on dokuz yıla yakın bir sürenin Necâtî’nin sunduğu on dört kaside ile anlatılması makul görünmemektedir. Oysa Latîfî Tezkiresi’nde Necâtî’nin Kastamonu’ya Şehzâde Mahmûd ile beraber gittiği açıkça bildirilmektedir. Gençliğinde Kastamonu’da olan Necâtî’nin, Kastamonu’da beş sene sancak beyi olarak bulunan Cem Sultân’a kaside sunmamış olması çelişkilidir. Bu çalışmada Latîfî Tezkiresi’nde yer alan bu bilginin sağlaması yapılacak ve Necâtî’nin gençliğinde Kastamonu’ya gitmesi ile ilgili çelişkili durumlar tespit edilecektir. Böylelikle Necâtî’nin Kastamonu hayatına dair edebiyat tarihlerindegörülen belirsizlikler giderilecektir.
Anahtar Kelime: Some Determinations and Corrections on Necâtî Bey’s Life in Kastamonu
Öz: Most of the uncertainties about the life of Necâtî Bey arise around his youth and his life inIstanbul. In this regard, it is stated that in the literature history books based on Kınalızâde andBeyânî’s Tezkires and in individual studies, Necâtî went to Kastamonu in his youth, came back toIstanbul after becoming famous with his poems and presented poems to Fatih. There is no emphasison what reasons led Necâtî to Kastamonu and some estimates are attempted to evade the situation.In addition, the life of Necâtî in Istanbul between the years 1483-1504 is summarized with thepoems he presented to the sultan and important statesmans. However, it is clearly stated in Latîfî’sTezkire that Necâtî went to Kastamonu with Prince Mahmûd. It seems contradictory that Necâtîwho was in Kastamonu in his youth didn’t present a poem to Cem Sultân who was governor ofKastamonu for five years. In this study, this information in Latîfî’s Tezkire will be checked andcontradictory situations related to Necâtî’s going to Kastamonu in his youth will be determined.Thus, uncertainties about the life of Necâtî in Kastamonu in the history of literature will beremoved.
Anahtar Kelime: Belge Türü: Makale Makale Türü: Araştırma Makalesi Erişim Türü: Erişime Açık
- Açıkgöz, N. (2017). Riyâzî Muhammed Efendi riyâzü’ş-şuara (tezkiretü’ş-şuara). Kültür ve Turizm Bakanlığı. https://ekitap.ktb.gov.tr/TR-219133/riza-tezkiresi.html
- Adıgüzel, N. (2008). Edirneli Ahmed Bâdî'nin riyâz-ı belde-i Edirne adlı eserinin tezkire kısmı [Yayımlanmamış doktora tezi]. Trakya Üniversitesi.
- Akman, E. (2009). Necâtî Beğ divanında deyimler ve “tebbeti ters okutmak” deyimi üzerine. G. Zavotcu (Ed.) I. Uluslararası Türk dili ve edebiyatı sempozyumu, ölümünün 500. yılında şair Necâtî anısına (s. 68-77). Kocaeli Büyükşehir Belediyesi Kültür Yayınları.
- Arslan, V. (2019). Necâtî Bey dîvânının şahıslar kadrosu ve Ahmed Paşa dîvânının şahıslar kadrosuyla karşılaştırmalı incelenmesi. [Yayımlanmamış yüksek lisans tezi]. 29 Mayıs Üniversitesi.
- Babacan, İ. (2007). 16. asırda Osmanlı sahası şairleri hakkında yazılmış "tezkire-i mecâlisi şu'ârâ-yı rûm" adlı tanınmayan bir tezkire. Bilig, 40, 1-16.
- Canım, R. (2018). Tezkiretü’ş-şu’arâ ve tabsıratü’n-nuzamâ. Kültür ve Turizm Bakanlığı.https://ekitap.ktb.gov.tr/TR-216998/latifi-tezkiretus-suara-ve-tabsiratunnuzama.html
- Çavuşoğlu, M. (1971). Necâtî Bey dîvânının tahlili. Milli Eğitim Basımevi.
- Çınarcı, M. N. (2014). Herat ekolü tezkirelerinden XVI. yüzyıl şu’ara tezkirelerine şairlerle ilgili bilgi edinme kaynakları. Turkish Studies, 9 (3), 507-540. http://dx.doi.org/10.7827/TurkishStudies.6505
- Çınarcı, M. N. (2016). Türkçe şair tezkirelerinin kaynakları. Grafiker Yayınları.
- Danişmend, İ. H. (1971). İzahlı Osmanlı tarihi kronolojisi Cilt 1. Türkiye Yayınevi.
- Durmuş, T. I. (2009). Tutsan elini ben fakîrin Osmanlı edebiyatında hamilik geleneği. Doğan Kitap.
- Emecen, F. (2002). “Koca Mustafa Paşa.” Türkiye Diyanet Vakfı İslam Ansiklopedisi. (s. 131-133). Türkiye Diyanet Vakfı Yayınları. https://islamansiklopedisi.org.tr/kocamustafa-pasa
- Erkan, M. (1996). “Gülzâr-ı İrfân”. Türkiye Diyanet Vakfı İslam Ansiklopedisi. (s. 259- 260). Türkiye Diyanet Vakfı Yayınları. https://islamansiklopedisi.org.tr/gulzar-iirfan
- Ertek Morkoç, Y. (2003). Eğirdirli Hacı Kemâl'in câmiü'n-nezâir'i. [Yayımlanmamış doktora tezi]. Ege Üniversitesi.
- Erünsal, İ. E. (1981). Türk edebiyatı tarihinin arşiv kaynakları I: II. Bayezid devrine ait bir inamat defteri. İstanbul Üniversitesi Edebiyat Fakültesi Tarih Enstitüsü Dergisi, 10- 11, 303-342.
- Genç, V. (2014). Acemden Rum'a: İdrîs-i Bidlîsî'nin hayatı, tarihçiliği ve heşt behiştin II. Bayezid kısmı. [Yayımlanmamış doktora tezi]. İstanbul Üniversitesi.
- Gıynaş, K. A. (2014). Pervâne Bey mecmuası (Cilt 1-2-3). Akademik Kitaplar.
- Gök, İ. (2014). Atatürk kitaplığı M.C. O.71 numaralı 909-933/1503-1527 tarihli in’âmât defteri (transkripsiyon-değerlendirme) [Yayımlanmamış doktora tezi]. Marmara Üniversitesi.
- İnalcık, H. (2003). Şair ve patron. Doğu Batı Yayınları.
- İnalcık, H. (2016). Has-bahçede ‘ayş u tarab, nedimler şairler mutribler. Türkiye İş Bankası Kültür Yayınları.
- İpekten, H., Kut, G., İsen, M., Ayan, H. & Karabey, T. (2017). Heşt bihişt. Kültür ve Turizm Bakanlığı. https://ekitap.ktb.gov.tr/TR-78460/tezkireler.html
- İsen, M. (1994). Künhü'l-ahbâr'ın tezkire kısmı. Atatürk Kültür Merkezi Yayınları.
- Kahraman, S. A. (1996). Mehmet Süreyyâ sicill-i Osmânî. Tarih Vakfı Yurt Yayınları.
- Kılıç, F. (2018). Meşâ’irü’ş-şu’arâ. Kültür ve Turizm Bakanlığı. https://ekitap.ktb.gov.tr/TR-210485/asik-celebi-mesairus-suara.html
- Köksal, M. F. (2017). Mecma’u’n-nezâ’ir. Kültür ve Turizm Bakanlığı. https://ekitap.ktb.gov.tr/TR-195954/mecmaun-nezair-edirneli-nazmi.html
- Kubbealtı Lugati (t.y.) Kemâl. Erişim tarihi: Mayıs 15, 2021, http://lugatim.com/
- Kubbealtı Lugati (t.y.) Zuhûr. Erişim tarihi: Mayıs 15, 2021, http://lugatim.com/
- Küçükdağ, Y. (2001). “Karamânî Mehmed Paşa.” Türkiye Diyanet Vakfı İslam Ansiklopedisi. (s. 449-451). Türkiye Diyanet Vakfı Yayınları. https://islamansiklopedisi.org.tr/karamani-mehmed-pasa
- Mehmed Fahreddin Efendi (1847). Gülzâr-ı İrfân. Süleymaniye Kütüphanesi Atıf Efendi, No: 1923.
- Okur Meriç, M. (1997). Cem Sultân cemşid ü hurşid. Atatürk Kültür Merkezi Yayınları.
- Özer, İ. (2012). Mecmû'a-i nezâ'ir (Hasan Hüsnü Paşa No: 1031) (Vr. 50b-100a) inceleme-tenkitli metin. [Yayımlanmamış yüksek lisans tezi]. Marmara Üniversitesi Türkiyat Araştırmaları Enstitüsü.
- Parmaksızoğlu, İ. (1979). Hoca Sadettin Efendi, tâcü't-tevârih IV. Kültür Bakanlığı Yayınları.
- Redhause, J. W. (1890). Turkish and English lexicon. American Mission.
- Reindl-Kiel, H. (2004). “Mesih Paşa.” Türkiye Diyanet Vakfı İslam Ansiklopedisi. (s. 309- 310). Türkiye Diyanet Vakfı Yayınları. https://islamansiklopedisi.org.tr/mesih-pasa
- Samancı, M. (2013). Mecmû'a-i nezâir (vr. 150b-250a) (süleymaniye kütüphanesi H. Hüsnü Paşa 1031) inceleme - tenkitli metin [Yayımlanmamış yüksek lisans tezi]. Marmara Üniversitesi.
- Sevgi, A. & Sevindik, H. (2016). Cezerî Kâsım Paşa Sâfî divanı. Palet Yayınları.
- Sungurhan Eyduran, A. (2008). Beyânî tezkîretü'ş-şu'ârâ. Kültür ve Turizm Bakanlığı. https://ekitap.ktb.gov.tr/TR-194495/beyani-tezkiresi-tezkiretus-suara.html
- Sungurhan Eyduran, A. (2009). Kınalızâde Hasan Çelebi tezkiretü'ş-şu'ârâ. Kültür ve Turizm Bakanlığı. https://ekitap.ktb.gov.tr/TR-194494/Kınalızâde-hasan-celebitezkiretus-s-uara.html
- Şemseddin Sami (1314). Kamus-ı Türkî. İkdam Matbaası.
- Tarlan, A. N. (1963). Necati Beg divanı. Milli Eğitim Basımevi.
- Turan, Ş. (1994). “Dâvud Paşa, Koca.” Türkiye Diyanet Vakfı İslam Ansiklopedisi, (s. 37- 38). Türkiye Diyanet Vakfı Yayınları. https://islamansiklopedisi.org.tr/davud-pasakoca
- Uzunçarşılı, İ. H. (1988). Osmanlı tarihi 2. Türk Tarih Kurumu Basımevi.
- Yakupoğlu, C. (2010). II. Bayezid’in oğlu şehzâde Mahmud’un hayatı ve faaliyetleri. ZKÜ Sosyal Bilimler Dergisi, 6(12), 319-339.
| APA | İLHAN E (2021). Necâtî Bey’in Kastamonu Hayatına DairBazı Tespitler ve Düzeltmeler. , 1030 - 1049. 10.34083/akaded.937747 |
| Chicago | İLHAN ENES Necâtî Bey’in Kastamonu Hayatına DairBazı Tespitler ve Düzeltmeler. (2021): 1030 - 1049. 10.34083/akaded.937747 |
| MLA | İLHAN ENES Necâtî Bey’in Kastamonu Hayatına DairBazı Tespitler ve Düzeltmeler. , 2021, ss.1030 - 1049. 10.34083/akaded.937747 |
| AMA | İLHAN E Necâtî Bey’in Kastamonu Hayatına DairBazı Tespitler ve Düzeltmeler. . 2021; 1030 - 1049. 10.34083/akaded.937747 |
| Vancouver | İLHAN E Necâtî Bey’in Kastamonu Hayatına DairBazı Tespitler ve Düzeltmeler. . 2021; 1030 - 1049. 10.34083/akaded.937747 |
| IEEE | İLHAN E "Necâtî Bey’in Kastamonu Hayatına DairBazı Tespitler ve Düzeltmeler." , ss.1030 - 1049, 2021. 10.34083/akaded.937747 |
| ISNAD | İLHAN, ENES. "Necâtî Bey’in Kastamonu Hayatına DairBazı Tespitler ve Düzeltmeler". (2021), 1030-1049. https://doi.org/10.34083/akaded.937747 |
| APA | İLHAN E (2021). Necâtî Bey’in Kastamonu Hayatına DairBazı Tespitler ve Düzeltmeler. Akademik Dil ve Edebiyat Dergisi , 5(2), 1030 - 1049. 10.34083/akaded.937747 |
| Chicago | İLHAN ENES Necâtî Bey’in Kastamonu Hayatına DairBazı Tespitler ve Düzeltmeler. Akademik Dil ve Edebiyat Dergisi 5, no.2 (2021): 1030 - 1049. 10.34083/akaded.937747 |
| MLA | İLHAN ENES Necâtî Bey’in Kastamonu Hayatına DairBazı Tespitler ve Düzeltmeler. Akademik Dil ve Edebiyat Dergisi , vol.5, no.2, 2021, ss.1030 - 1049. 10.34083/akaded.937747 |
| AMA | İLHAN E Necâtî Bey’in Kastamonu Hayatına DairBazı Tespitler ve Düzeltmeler. Akademik Dil ve Edebiyat Dergisi . 2021; 5(2): 1030 - 1049. 10.34083/akaded.937747 |
| Vancouver | İLHAN E Necâtî Bey’in Kastamonu Hayatına DairBazı Tespitler ve Düzeltmeler. Akademik Dil ve Edebiyat Dergisi . 2021; 5(2): 1030 - 1049. 10.34083/akaded.937747 |
| IEEE | İLHAN E "Necâtî Bey’in Kastamonu Hayatına DairBazı Tespitler ve Düzeltmeler." Akademik Dil ve Edebiyat Dergisi , 5, ss.1030 - 1049, 2021. 10.34083/akaded.937747 |
| ISNAD | İLHAN, ENES. "Necâtî Bey’in Kastamonu Hayatına DairBazı Tespitler ve Düzeltmeler". Akademik Dil ve Edebiyat Dergisi 5/2 (2021), 1030-1049. https://doi.org/10.34083/akaded.937747 |
