G.T. Timofeyev’in Notları Çerçevesinde 20.Yüzyıl Başında Orta İdil’de Çuvaşların Etnik-Kültürel İlişkileri
Yıl: 2021 Cilt: 0 Sayı: 98 Sayfa Aralığı: 1 - 23 Metin Dili: Türkçe İndeks Tarihi: 06-10-2021
G.T. Timofeyev’in Notları Çerçevesinde 20.Yüzyıl Başında Orta İdil’de Çuvaşların Etnik-Kültürel İlişkileri
Öz: 20. yüzyıl başı, Çuvaşların kültürel değişim sürecinin en karmaşıkolduğu tarihî dönemlerden biridir. G. F. Timofeyev, “Simbir ÇuvaşÖğretmen Okulu”ndan mezun olmuş bir papaz/öğretmen olarakilk görev bölgesi olan Tıhıryal ile ilgili kaleme aldığı notlarda budöneme ışık tutmaktadır. Tatar, Çuvaş, Başkurt gibi Türk boyları,Mordvin, Mari, Udmurt gibi Fin halklarıyla Rusların birlikte yaşadığıOrta İdil bölgesi, etnik ve dinî ilişkiler bakımından dikkat çekicidir.Timofeyev, Çuvaş merkezli olarak bu halkların bir bölümü ileilgili tespitlerde bulunmaktadır. Bu notlarda, günümüzde geneldehâkim olan bakış açısının tersini işaret eden dikkat çekici bilgileryer almaktadır. Diğer yandan Hristiyanların ve kilisenin Çuvaşlarabakış açısı ile ilgili verdiği bilgiler de Çuvaşların 20. yüzyıl başındaresmî olarak da olsa kabul ettikleri Hristiyanlıkla ilişkilerine eleştirelbir bakış açısı getirmektedir. Makalede temelde Müslüman-Tatar veHristiyan-Rus kültürleri arasında kalmış olan Çuvaşların bunlar vediğer topluluklarla olan ilişkileri ve birbirlerini nasıl algıladıkları G.F.Timofeyev’in notları çerçevesinde değerlendirilmektedir.
Anahtar Kelime: Этнокультурные отношения чувашей Среднего Поволжья начала ХХ века на материале трудов Г.Т. Тимофеева
Öz: Начало 20-го века является одним из самых сложных периодов в истории чувашской культуры. Г.Ф. Тимофеев, выпускник Симбирской Чувашской учительской школы, работал священником, а затем учителем в одной из чувашских деревень Среднего Поволжья и описал жизнь чувашей в сборнике «Тăхăръял». Регион Средней Волги, в котором русские проживали совместно с такими тюркскими народами, как татары, чуваши, башкиры, и с народами финно- угорской группы - мордвой, марийцами и удмуртами, привлекает внимание этническими и религиозными отношениями. Тимофеев наблюдает за жизнью чувашей, проживающих в нескольких деревнях. В этих заметках мы находим интересную информацию, которая дополняет и изменяет общепринятую в наши дни. В его заметках о точке зрения христиан и церкви относительно чувашей высказывается критический взгляд на христианство, которое чуваши приняли в качестве официальной религии в начале 20-го века. В данной статье, на основе заметок Г.Ф. Тимофеева, дается оценка культуры чувашей, которая развивалась в соседстве с мусульманско-татарской и христианско-русской, рассматривается связь с другими народами и восприятие их друг другом.
Anahtar Kelime: Ethnic-Cultural Relations of Chuvashes in Middle-Volga at the Beginning of the 20th Centurty within the Scope of G.T Timofeyev’s Notes
Öz: The beginning of the 20th century is one of those in which Chuvashes experienced the most complicated cultural exchange of their own. G.F Timofeyev as a graduate of Simbir Chuvash Teachers’ college and a as a priest/teacher shed a light on this era by his notes taken in his first place of duty Tıhıryal. The Middle-Volga region in which Russians lived with Turkic tribes as local Tatarians, Chuvashes, Bashkirs and Finnish people as Mordvin, Mari and Udmurt is very interesting regarding ethnical and religious relations. Timofeyev makes observations about some of these people out of the window of the Chuvashes. In these notes there are some remarkable notes just different from today’s point of view. And his notes about the Christians’ and the church’s point of view against the Chuvashes put forward some critical view to Christianity that the Chuvashes accepted as the official religion at the beginning of the 20th century. In this article the Chuvashes which have got stuck between Muslim-Tatarian and Christian-Russian cultures have been analysed for their relations with these two cultures and others and how they perceived each other under the light of G.F Timofeyev’s own notes.
Anahtar Kelime: Belge Türü: Makale Makale Türü: Araştırma Makalesi Erişim Türü: Erişime Açık
- Arhipov, D.A. Konstantinapol’ti Çĭvaşsem. 1903.
- Arık, Durmuş. “Çuvaşlarda İslâm ve Çuvaş Etniğindeki Değişimde İslâmın Rolü.” Dinî Araştırmalar, no. 16, 2003, ss. 161-181.
- Arık, Durmuş. “Türk Kültürünün Farklı Bir Boyutu Olarak Kreşin-Hristiyan Tatarların Dinî İnanışları.” Ankara Üniversitesi İlahiyat Fakültesi Dergisi, no. 1, 2006, ss. 67-86.
- Arık, Durmuş. “Tatar Türkleri Arasındaki Hıristiyanlar: Kreşinler.” Ankara Üniversitesi İlahiyat Fakültesi Dergisi, no. 2, 2008, ss. 57-75.
- Arık, Durmuş. Hıristiyanlaştırılan Türkler Çuvaşlar. Berikan Yayınları, 2012.
- Arıkan, İbrahim. “G.T. Timofeyev’in ‘Tăhăryal’ Adlı Eserine Göre XX. yy. Başında Çuvaşlar.” Milliyetlerin Kesişme Noktası İdil-Ural Çalıştayı Bildiri Kitabı 12-12 Nisan 2014 / Kırklareli, Kırklareli Üniversitesi Yayınları, 2014, ss. 383-392.
- Bayram, Bülent. “Gyula Mészáros’un 1908 Yılı Raporuna Göre Çuvaşlar Üzerine Tespitler.” Türk Dünyası Dil ve Edebiyat Dergisi, no. 40, 2015, ss. 21-35.
- Bayram, Bülent. “Anatri Çuvaşlar Arasında Tespit Edilmiş Bir Büyü Defteri ve Sosyo-Kültürel Ortamı Üzerine Tespitler.” Milliyetlerin Kesişme Noktası: İdil-Ural Çalıştayı II Bildiri Kitabı (16-17 Ekim 2015), ed. Bülent Bayram, Kırklareli Üniversitesi Yayınları, 2016, ss. 53-68.
- Bayram, Bülent. “Kültürel Değişimin Göstergesi Olarak Çuvaş Mezarlıkları.” Uluslararası Türk Dünyası Kültür Araştırmaları Sempozyumu 7, 2016, ss. 115-124.
- Bayram, Bülent, ve Venera Falakhova. “Tatarlar ve Çuvaşlar İçin Bir Ortak Ziyaret Yeri (Türk Padişahının Kızının Öldüğü Yer).” Türkiye İle Türk Dünyası Arasında Bir Köprü Yavuz Akpınar Armağanı, ed. Nazım Muradov-Yılmaz Özkaya, Bengü Yayınları, 2018, ss. 210-219.
- Denisov, P.V. Religioznıye Verovaniya Çuvaş. Çuvaşskoye Gosudarstvennoye İzdatelstvo, 1959.
- Durmuş, Oğuzhan. 18. Yüzyıl Çuvaşçasının Söz Varlığı. Paradigma Akademi Yayınları, 2014.
- Durmuş, Oğuzhan. “Çuvaş Atasözlerine Göre Çuvaşlar ve İdil-Ural-Halkları.” Milliyetlerin Kesişme Noktası: İdil-Ural Çalıştayı Bildiri Kitabı 12-13 Nisan 2014, Kırklareli Üniversitesi Yayınları, 2014, ss. 321-362.
- Durmuş, Oğuzhan. “18. Yüzyılda İdil-Ural Sahasında Gramer Yazıcılığı: İlk Çuvaş, Mari ve Udmurt Grameri Örneği. Milliyetlerin Kesişme Noktası: İdil-Ural Çalıştayı II Bildiri Kitabı (16-17 Ekim 2015), ed. Bülent Bayram, Kırklareli Üniversitesi Yayınlar, 2016, ss. 155-172.
- Gökgöz, Saime Selenga. Yevfimiy Aleksandroviç Malov: İdil-Ural’da İslam Karşıtı Rus Misyon Siyaseti. KÖKSAV Yayınları, 2007.
- Güzel, Sinan. “Çuvaş Türklerinin Kimlik İnşasında İvan Yakovleviç Yakovlev Etkisi.”, Milliyetlerin Kesişme Noktası: İdil-Ural Çalıştayı Bildiri Kitabı 12-13 Nisan 2014, Kırklareli Üniversitesi Yayınları, 2014, ss. 197-218.
- Kolosova, Alison Ruth. Narodnost‘ and Obshchechelovechnost‘ in 19th century Russian missionary work: N.I.Ilminskii and the Christianization of the Chuvash, Durham University, 2016.
- Mészáros, Gyula. “Csuvasok és tatárok között a Volga-vidéken.” Ethnographia, no. 19, 1908, ss. 227-238.
- Rodionov, Vitaliy. “Grigoriy Timofeyev (1898-1937).” Tıhıryal, ÇKİ, 2002, ss. 5-13.
- Timofeyev, G. T. Tıhır’yal. ÇKİ, 2002. Timofeyev, G.T. Tıhıryal. haz. A.V. Vasilyev, ÇKİ, 1972.
- Topsakal, İlyas. Rus Misyoner Kaynaklarına Göre Rus Çarlığı ve Türkler (1552-1917). Türk Dünyası Araştırmaları Vakfı Yayınları, 2009.
- Yavuz, Cemalettin. “Çuvaş Kültür Mitleri.” Uluslararası Toplum ve Kültür Araştırmaları Sempozyumu (3-5 Ekim Balıkesir/Edremit) Tam Metin Bildiriler Kitabı, ed. Mustafa Aça, Toplum ve Kültür Araştırmaları Derneği Yayınları, 2019, ss. 441-464.
| APA | BAYRAM B (2021). G.T. Timofeyev’in Notları Çerçevesinde 20.Yüzyıl Başında Orta İdil’de Çuvaşların Etnik-Kültürel İlişkileri. , 1 - 23. |
| Chicago | BAYRAM BÜLENT G.T. Timofeyev’in Notları Çerçevesinde 20.Yüzyıl Başında Orta İdil’de Çuvaşların Etnik-Kültürel İlişkileri. (2021): 1 - 23. |
| MLA | BAYRAM BÜLENT G.T. Timofeyev’in Notları Çerçevesinde 20.Yüzyıl Başında Orta İdil’de Çuvaşların Etnik-Kültürel İlişkileri. , 2021, ss.1 - 23. |
| AMA | BAYRAM B G.T. Timofeyev’in Notları Çerçevesinde 20.Yüzyıl Başında Orta İdil’de Çuvaşların Etnik-Kültürel İlişkileri. . 2021; 1 - 23. |
| Vancouver | BAYRAM B G.T. Timofeyev’in Notları Çerçevesinde 20.Yüzyıl Başında Orta İdil’de Çuvaşların Etnik-Kültürel İlişkileri. . 2021; 1 - 23. |
| IEEE | BAYRAM B "G.T. Timofeyev’in Notları Çerçevesinde 20.Yüzyıl Başında Orta İdil’de Çuvaşların Etnik-Kültürel İlişkileri." , ss.1 - 23, 2021. |
| ISNAD | BAYRAM, BÜLENT. "G.T. Timofeyev’in Notları Çerçevesinde 20.Yüzyıl Başında Orta İdil’de Çuvaşların Etnik-Kültürel İlişkileri". (2021), 1-23. |
| APA | BAYRAM B (2021). G.T. Timofeyev’in Notları Çerçevesinde 20.Yüzyıl Başında Orta İdil’de Çuvaşların Etnik-Kültürel İlişkileri. Bilig / Türk Dünyası Sosyal Bilimler Dergisi, 0(98), 1 - 23. |
| Chicago | BAYRAM BÜLENT G.T. Timofeyev’in Notları Çerçevesinde 20.Yüzyıl Başında Orta İdil’de Çuvaşların Etnik-Kültürel İlişkileri. Bilig / Türk Dünyası Sosyal Bilimler Dergisi 0, no.98 (2021): 1 - 23. |
| MLA | BAYRAM BÜLENT G.T. Timofeyev’in Notları Çerçevesinde 20.Yüzyıl Başında Orta İdil’de Çuvaşların Etnik-Kültürel İlişkileri. Bilig / Türk Dünyası Sosyal Bilimler Dergisi, vol.0, no.98, 2021, ss.1 - 23. |
| AMA | BAYRAM B G.T. Timofeyev’in Notları Çerçevesinde 20.Yüzyıl Başında Orta İdil’de Çuvaşların Etnik-Kültürel İlişkileri. Bilig / Türk Dünyası Sosyal Bilimler Dergisi. 2021; 0(98): 1 - 23. |
| Vancouver | BAYRAM B G.T. Timofeyev’in Notları Çerçevesinde 20.Yüzyıl Başında Orta İdil’de Çuvaşların Etnik-Kültürel İlişkileri. Bilig / Türk Dünyası Sosyal Bilimler Dergisi. 2021; 0(98): 1 - 23. |
| IEEE | BAYRAM B "G.T. Timofeyev’in Notları Çerçevesinde 20.Yüzyıl Başında Orta İdil’de Çuvaşların Etnik-Kültürel İlişkileri." Bilig / Türk Dünyası Sosyal Bilimler Dergisi, 0, ss.1 - 23, 2021. |
| ISNAD | BAYRAM, BÜLENT. "G.T. Timofeyev’in Notları Çerçevesinde 20.Yüzyıl Başında Orta İdil’de Çuvaşların Etnik-Kültürel İlişkileri". Bilig / Türk Dünyası Sosyal Bilimler Dergisi 98 (2021), 1-23. |
