Yıl: 2021 Cilt: 0 Sayı: 32 Sayfa Aralığı: 125 - 148 Metin Dili: Türkçe DOI: 10.18092/ulikidince.882491 İndeks Tarihi: 29-07-2022

UZLAŞMANIN ETKİNLİĞİNİN ARTTIRILMASINDA MÜKELLEF KREDİ DERECELENDİRME KARNESİ KULLANIMI

Öz:
Bu çalışmada, mükellef odaklı anlayış ile gönüllü uyum temelinde uzlaşma müessesesinin etkinliğinin arttırılmasına ilişkin önerilerin sunulması amaçlanmaktadır. Hazine ve Maliye Bakanlığı’nın merkez denetim birimi olan Vergi Denetim Kurulu Başkanlığı'nın ve bağlı kurum olan Gelir İdaresi Başkanlığı'nın yayımlanan faaliyet raporlarındaki verilerinden yararlanılarak uzlaşma müessesesinin durum analizi yapılmıştır. Metodoloji olarak birincil veri analizinden elde edilen bulgulardan, idarenin takdir yetkisi bağlamında uzlaşılan vergi ve ceza tutarları belirlenirken verginin kanuniliği ile vergi adaleti ilkeleri temelinde uzlaşmanın hukuksal alt yapısını sağlamlaştırmak amacıyla mükellef odaklı hizmet anlayışını pekiştirici ve gönüllü uyumu arttırıcı “mükellef kredi derecelendirme karnesi” önerisi geliştirilmiştir. Söz konusu öneri mükellef algı yönetiminde ve uzlaşma hakkı özelinde uyuşmazlıkları idari aşamada çözümleyici, ihtilafları önleyici, uygulamada birliği sağlayıcı, günün ve geleceğin vergi politikasında özgün ve etkili çözüm önerisi olduğu düşünülmektedir.
Anahtar Kelime: uzlaşma gönüllü uyum mükellef kredi derecelendirme karnesi

THE USE OF TAXPAYER CREDIT RATING CARNET IN INCREASING THE EFFECTIVENESS OF RECONCILIATION

Öz:
In this study, a research has been carried out on the credit rating carnet model proposal to increase the efficiency of the settlement establishment on the basis of a taxpayer-oriented approach and voluntary compliance. For this purpose, firstly the literature was reviewed, then the situation analysis of the reconciliation establishment was made by using the data in the published activity reports of the Tax Inspection Board, which is the central audit unit of the Ministry of Treasury and Finance, and the Revenue Administration. The primary data used in the study were obtained from the survey study conducted in Antalya Province. Approximately 83% of the respondents stated that they should have a taxpayer credit rating card. In this concept, a "taxpayer credit rating carnet" proposal has been developed in order to strengthen the legal infrastructure of the settlement on the basis of the principles of tax law and tax justice while determining the tax and penalty amounts agreed in the context of the discretionary power of the administration, which reinforces the taxpayer-oriented service concept and increases voluntary compliance. This proposal is considered to be a unique and effective solution in the taxpayer perception management and the right to reconciliation at the administrative stage, prevent disputes, ensure unity in practice, and be a unique and effective solution in the tax policy of the day and the future.
Anahtar Kelime:

Belge Türü: Makale Makale Türü: Araştırma Makalesi Erişim Türü: Erişime Açık
  • Adibeş, C. ve Akkurt, İ. (2014). Eldeki bir elma daldaki iki elmadan daha mı iyidir?.Vergi Sorunları Dergisi, 37(14): 55-66.
  • Akkoç, E. (2016). Türk Vergi Hukukunda Pişmanlık ve Islah. Yüksek Lisans Tezi.İstanbul Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü, İstanbul.
  • Aslan, Y. ve Şenyüz, D. (2015). Hukuka Giriş. Ekin Yayınevi, Bursa.
  • Avşaroğlu, G. L. (2004). Vergi Uyuşmazlıklarının İdari Aşamada Çözümünün Türkiye-AB Ülkelerinde Karşılaştırmalı Analizi. Yayımlanmamış Yüksek Lisans Tezi, Gazi Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü, Ankara.
  • Başaran Yavaşlar, F. (2008). Türk Vergi Hukukunda Uzlaşma. İİBF Dergisi, 25(2): 309-337.
  • Biberoğlu, E. (2006). Türkiye’ de Gönüllü Vergi Uyumu. Yüksek Lisans Tezi. Dokuz Eylül Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü, İzmir.
  • Bilici, N.(2013). Vergi Hukuku. Savaş Yayınevi, Ankara.
  • Bozdoğan, K.(2018), Uzlaşma Özelinde Vergi Uyuşmazlıklarının İdari ÇözümYollarının Türkiye ve Bazı Seçilmiş Ülkeler Açısından Karşılaştırılmalı Değerlendirilmesi. Doktora Tezi. Pamukkale Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü, Denizli.
  • Buz, F. (2013). “Vergi Uyuşmazlıklarında Bir Çözüm Yolu: Uzlaşma Müessesesi ve Türkiye’deki Etkinliği”. II. Türkiye Lisansüstü Çalışmaları Kongresi - Bildiriler Kitabı V. 1367-1379.
  • Büyüköztürk, Ş. (2011). Sosyal Bilimler için Veri Analizi El Kitabı İstatistik, Araştırma Deseni SPSS Uygulamaları ve Yorum. Pegem Yayıncılık, Ankara.
  • Çetin, G. (2010). Mükellef Hakları ve Vergiye Gönüllü Uyum. Celal Bayar Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü, Manisa.
  • Döner, B. V. (2017). Eşitlik, Suçta ve Cezada Kanunilik ve Vergilerin Kanuniliği İlkeleri Işığında Vergi Hukukunda Uzlaşma Kurumu. Beykent Üniversitesi Hukuk Fakültesi Dergisi, 3(6): 190- 213.
  • Ekeryılmaz, Ş. (2014). Türk Vergi Hukukunda Pişmanlik ve Islah Müessesesinin Değerlendirilmesi. Yüksek Lisans Tezi. Uludağ Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü, Bursa.
  • Erol, A. (2011). Vergi Felsefesi. İSMMMO Yayınları, İstanbul.
  • Elgar, E. (2007). Tax Compliance and Tax Morale, Benno Torgler, 2007. UK.
  • Gerçek, A. (2010). Vergi Hukuku Alanındaki Takdir Yetkisinin Kullanılmasında İdarenin ve Memurun Sorumluluğu.İktisadi ve İdari Bilimler Fakültesi Dergisi, 24(2): 23-50
  • Gerçek, A., ve Bakar, F. (2017).Vergilemede Kanunilik İlkesi Açısından Anayasa’nın 73/4. Maddesi ile Bakanlar Kuruluna Yetki Verilmesinin Değerlendirilmesi.Journal ofInternational Public Finance ,2(1): 7 – 26
  • Gözler, K. (2008). İdare Hukukuna Giriş, Ekin Yayınevi, Bursa.
  • Kahriman, H. (2016). Vergiye Gönüllü Uyum Çerçevesinde Türkiye’de Gelir İdaresinin Organizasyon Yapısı Üzerine Bir Değerlendirme. Ekonomik ve Sosyal Araştırmalar Dergisi, 12(1): 229-249.
  • Kalaycı, T.(2013). Vergi Cezalarında İndirim Müesseselerinden Uzlaşma Müessesi ve Etkinliği. Yüksek Lisans Tezi. Pamukkale Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü, Denizli.
  • Karakoç, Y. (1990). Türk Miras Hukuku Açısından Veraset ve İntikal Vergisi, Yüksek Lisans Tezi. Dokuz Eylül Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü, İzmir.
  • Karakoç, Y. (2015). Vergi Cezası Anlaşmazlıklarının Çözüm Yollarından Cezalarda İndirim Müessesesi. Dokuz Eylül Üniversitesi Hukuk Fakültesi Dergisi, 16: 3637-3739
  • Keskin, B. (2018). İdari Yargılamada Makul Süre Kavramının Avrupa İnsan Hakları Mahkemesi Kararları Işığında İncelenmesi. İnönü Üniversitesi Hukuk Fakültesi Dergisi, 9(2): 391-414.
  • Korkmaz, M. (2014). Vergi Cezalarının Caydırıcılığı, Yüksek Lisans Tezi. İstanbul Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü, İstanbul.
  • Kızılot, Ş. ve Kızılot, Z. (2013). Vergi İhtilafları ve Çözüm Yolları. Yaklaşım Yayınevi, Ankara.
  • Kirchler, E., Hoelzl, E., Wahl, I.(2007). Enforced Versus Voluntary Tax Compliance: The “slippery slope” Framework, Journal of Economic Psychology, Faculty of Psychology of Vienna. Austria.
  • Küçükkaya, M. (2008). Vergi Uyuşmazlıklarının Uzlaşma Yoluyla Çözümü, Doktora Tezi, İstanbul Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü, İstanbul.
  • Mollamustafaoğlu, M. (2010). Türk Vergi Ceza Hukukunda Usulsüzlük Suçu ve Cezaları Yüksek Lisans Tezi. Akdeniz Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü, Antalya.
  • Nas, A. (2008). Türk Vergi Hukukunda Uzlaşma, Doktora Tezi, İstanbul Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü, İstanbul.
  • Oktar, A. (2013). “Vergi Hukuku”. Türkmen Kitabevi, İstanbul.
  • Organ İ., Yegen, B. (2013). “Vergi Bilinci ve Vergi Ahlaki Oluşumunda Muhasebe Meslek Mensuplarının Rolü: Adana Örneği”. Atatürk Üniversitesi İktisadi ve İdari Bilimler Dergisi, 27(4): 241-271.
  • Öz, E. (2004). Vergilendirmede Kanunilik ve Türk Vergi Sistemi, Gazi Kitabevi, Buca/İzmir.
  • Özbalcı, Y.(2006). Vergi Usul Kanunu Yorum ve Açıklamaları. Oluş Yayıncılık, Ankara
  • Özdamar, K. (2004). Paket Programlar ile İstatistiksel Veri Analizi. Kaan Kitabevi, Eskişehir.
  • Pekşen, F.(2018).Vergi Denetiminin Vergi Politikası Açısından Önemi ve Türkiye’de Vergi Denetim Sistemi, Doktora Tezi. Pamukkale Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü, Denizli.
  • Polat S. ve Katırcı H. (2015). Uzlaşma Müessesesi ile Hedeflenenler ve Gerçekleşenler.E-Yaklaşım Dergis, 265: 1-8.
  • Sezer, A. (2010). Öğretide ve Uygulamada Ceza Usul Hukukunda Uzlaşma, Adalet Yayınevi, İstanbul.
  • Sezer, O. (2015). Türk Vergi Hukukunda Uzlaşma, Yüksek Lisans Tezi, Marmara Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü, İstanbul.
  • Şahin, M. (2018). Vergisel Uyuşmazlıkların Kökten Çözümüne Yönelik Devrimsel Bir Uygulama: Yükümlü Lehine Yorum İlkesi.Mali Çözüm Dergisi, (28): 95-108.
  • Şenyüz, D. (2017). Vergi Ceza Hukuku, Ekin Yayınevi, Bursa.
  • Ufuk, M. T. (2000). Vergi Uyuşmazlıkları ve Çözüm Yolları. Maliye Postası Dergisi. 476: 44-51.
  • Üyümez, E. (2016).Vergi Mevzuatının Karmaşıklığı ve Uzlaşma Yöntemi Bağlamında Vergi Uyumunun Değerlendirilmesi. Ekonomi Bilimleri Dergisi,8(1): 75-92.
  • Torunoğlu, T. (2010). Vergi İncelemesi. Yüksek Lisans Tezi. Dokuz Eylül Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü, İzmir.
  • Tuay, E. ve Güvenç, İ. (2007). Türkiye’de Mükelleflerin Vergiye Bakışı. Yüksek Lisans Tezi. ODTÜSosyal Bilimler Enstitüsü, Ankara.
  • Yaz, D. A. (2011). Vergide Doğru Bilinen Yanlışlar, Empati Yayınevi. İstanbul.
  • Yılmaz, E. (2009). Uzlaşma Müessesesinin Hukuki Niteliği ve Temel Vergilendirme İlkeleri Açısından Değerlendirilmesi.Gazi İİBF Dergisi,13: 321-352
  • Yunt, A. (2016). Vergi İncelemesinin Yasal Dayanakları, Süreçleri ve Sonuçları. Mali Çözüm Dergisi, Özel Sayı: 189-215.
  • Yüksel, C. (2016). Optimal Vergileme Tartışmalarında Laffer Eğrisi. Turhan Kitabevi. Ankara.
  • Yüksel, C. (2021). Maliye Ders Notları.
  • Anayasa
  • 213 sayılı Vergi Usul Kanunu
  • 2577 sayılı İdari Yargılama Usul Kanunu
  • Tarhiyat Öncesi ve Sonrası Uzlaşma Yönetmeliği
  • 1- Anayasa Mahkemesi’nin 20.12.2003 tarih, E. 2003/73 ve K. 2003/86 sayılı kararı
  • 2- Anayasa Mahkemesi’nin 22.11.2011 tarih, E.2010/7 ve K. 2011/172 sayılı kararı
  • 3- Anayasa Mahkemesi’nin 26.01.2012 tarih, E.2011/6 ve K. 2012//16 sayılı kararı
  • 4- Anayasa Mahkemesi’nin 10.10.2013 tarih, E.2013/3 ve K. 2013/116 sayılı kararı
  • 5-Avrupa İnsan Hakları Sözleşmesi
  • www.hmb.gov.tr (erişim tarihi 31.12.2020)
APA Gunes M, Uzunali E (2021). UZLAŞMANIN ETKİNLİĞİNİN ARTTIRILMASINDA MÜKELLEF KREDİ DERECELENDİRME KARNESİ KULLANIMI. , 125 - 148. 10.18092/ulikidince.882491
Chicago Gunes Mehmet,Uzunali EmineKızıltaş UZLAŞMANIN ETKİNLİĞİNİN ARTTIRILMASINDA MÜKELLEF KREDİ DERECELENDİRME KARNESİ KULLANIMI. (2021): 125 - 148. 10.18092/ulikidince.882491
MLA Gunes Mehmet,Uzunali EmineKızıltaş UZLAŞMANIN ETKİNLİĞİNİN ARTTIRILMASINDA MÜKELLEF KREDİ DERECELENDİRME KARNESİ KULLANIMI. , 2021, ss.125 - 148. 10.18092/ulikidince.882491
AMA Gunes M,Uzunali E UZLAŞMANIN ETKİNLİĞİNİN ARTTIRILMASINDA MÜKELLEF KREDİ DERECELENDİRME KARNESİ KULLANIMI. . 2021; 125 - 148. 10.18092/ulikidince.882491
Vancouver Gunes M,Uzunali E UZLAŞMANIN ETKİNLİĞİNİN ARTTIRILMASINDA MÜKELLEF KREDİ DERECELENDİRME KARNESİ KULLANIMI. . 2021; 125 - 148. 10.18092/ulikidince.882491
IEEE Gunes M,Uzunali E "UZLAŞMANIN ETKİNLİĞİNİN ARTTIRILMASINDA MÜKELLEF KREDİ DERECELENDİRME KARNESİ KULLANIMI." , ss.125 - 148, 2021. 10.18092/ulikidince.882491
ISNAD Gunes, Mehmet - Uzunali, EmineKızıltaş. "UZLAŞMANIN ETKİNLİĞİNİN ARTTIRILMASINDA MÜKELLEF KREDİ DERECELENDİRME KARNESİ KULLANIMI". (2021), 125-148. https://doi.org/10.18092/ulikidince.882491
APA Gunes M, Uzunali E (2021). UZLAŞMANIN ETKİNLİĞİNİN ARTTIRILMASINDA MÜKELLEF KREDİ DERECELENDİRME KARNESİ KULLANIMI. Uluslararası İktisadi ve İdari İncelemeler Dergisi, 0(32), 125 - 148. 10.18092/ulikidince.882491
Chicago Gunes Mehmet,Uzunali EmineKızıltaş UZLAŞMANIN ETKİNLİĞİNİN ARTTIRILMASINDA MÜKELLEF KREDİ DERECELENDİRME KARNESİ KULLANIMI. Uluslararası İktisadi ve İdari İncelemeler Dergisi 0, no.32 (2021): 125 - 148. 10.18092/ulikidince.882491
MLA Gunes Mehmet,Uzunali EmineKızıltaş UZLAŞMANIN ETKİNLİĞİNİN ARTTIRILMASINDA MÜKELLEF KREDİ DERECELENDİRME KARNESİ KULLANIMI. Uluslararası İktisadi ve İdari İncelemeler Dergisi, vol.0, no.32, 2021, ss.125 - 148. 10.18092/ulikidince.882491
AMA Gunes M,Uzunali E UZLAŞMANIN ETKİNLİĞİNİN ARTTIRILMASINDA MÜKELLEF KREDİ DERECELENDİRME KARNESİ KULLANIMI. Uluslararası İktisadi ve İdari İncelemeler Dergisi. 2021; 0(32): 125 - 148. 10.18092/ulikidince.882491
Vancouver Gunes M,Uzunali E UZLAŞMANIN ETKİNLİĞİNİN ARTTIRILMASINDA MÜKELLEF KREDİ DERECELENDİRME KARNESİ KULLANIMI. Uluslararası İktisadi ve İdari İncelemeler Dergisi. 2021; 0(32): 125 - 148. 10.18092/ulikidince.882491
IEEE Gunes M,Uzunali E "UZLAŞMANIN ETKİNLİĞİNİN ARTTIRILMASINDA MÜKELLEF KREDİ DERECELENDİRME KARNESİ KULLANIMI." Uluslararası İktisadi ve İdari İncelemeler Dergisi, 0, ss.125 - 148, 2021. 10.18092/ulikidince.882491
ISNAD Gunes, Mehmet - Uzunali, EmineKızıltaş. "UZLAŞMANIN ETKİNLİĞİNİN ARTTIRILMASINDA MÜKELLEF KREDİ DERECELENDİRME KARNESİ KULLANIMI". Uluslararası İktisadi ve İdari İncelemeler Dergisi 32 (2021), 125-148. https://doi.org/10.18092/ulikidince.882491