Yıl: 2021 Cilt: 21 Sayı: 2 Sayfa Aralığı: 797 - 814 Metin Dili: İngilizce DOI: 10.33415/daad.942484 İndeks Tarihi: 29-07-2022

THE HISTORICAL JOURNEY OF THE LEGAL CHANGE IN THE ḤANAFĪ SCHOOL ABOUT THE COMPENSATION OF BENEFITS

Öz:
The non-compensation of benefits is a basic rule according to the Ḥanafī school(madhhab). However, the late Ḥanafī scholars (mutaʾakhkhirūn) made someexceptions to this established rule (ẓāhir al-riwāya) in the madhhab. The exceptions to this rule are the benefits (use-values) of endowment property, orphans’property and property set up for profitable use (mu‘add li-l-istighlāl). The late Ḥanafīs accepted the view that benefits could only be compensated in thesethree places by slightly stretching the relevant rule. Fatwās (legal opinions) onthis subject were initially discussed in wāqi’āt literature. Later they gained a certain authority by being repeated in many works of the same genre. Finally, thisview which has been accepted by the Ḥanafī Sheikhs (mesāikh), has become apart of the doctrine by taking its place in the later standard texts and legal commentaries (shurūh) of the school. In this study, the question how the rule of ẓāhiral-riwāya in the Ḥanafī school about the compensation of benefits (damān almanāfi‘) was revised by the late Ḥanafīs will be discussed. Additionally, the question “when the exceptions mentioned were arised” will be searched. The incorrectness of some views that have been claimed recently on the subject will beexamined by the help of the examples in the Ḥanafī legal literature.
Anahtar Kelime: Compensation of benefits (damān al-manāfi‘) Islamic Law Endowment property Orphans’ property Mu‘add li-l-istighlāl

Menfaatlerin Tazminiyle İlgili Hanefî Mezhebinde Yaşanan Hukuki Değişimin Tarihi Serüveni

Öz:
Menfaatlerin tazmin edilmemesi, Hanefî mezhebine göre temel bir kuraldır. Ancak müteahhir Hanefî âlimleri, mezhepteki yerleşik bu kurala (zâhirü’r-rivâye) bazı istisnalar getirmişlerdir. Vakıf malı, yetim malı ve kiraya verilmek üzere hazırlanmış (mu‘addün li’l-istiğlal) malların menfaatleri (kullanım bedelleri) bu kuralın istisnalarıdır. Müteahhir Hanefî âlimleri ilgili kuralı biraz esneterek menfaatlerin sadece bu üç yerde tazmin edileceği görüşünü benimsemişlerdir. Bu konuyla ilgili fetvâlar başlangıçta vâkıât/fetâvâ türündeki kitaplarda gündeme getirilmiş, sonrasında aynı türdeki pek çok eserde tekrarlanarak belirli bir otorite elde etmiş ve nihayetinde Hanefî meşâyihinin kabulüne mazhar olan bu görüş, mezhebin daha sonraki hukuk metinlerinde ve şerhlerde yerini alarak doktrinin bir parçası olmuştur. Bu çalışmada, menfaatin tazminiyle ilgili Hanefî mezhebindeki zâhirü’r-rivâye kuralın sonraki Hanefî meşâyihi tarafından nasıl revize edildiği, bununla ilgili zikredilen istisnaların yaklaşık olarak ne zaman ortaya çıktığı ve bu konuya dair yakın zamanda ileri sürülen bazı iddiaların doğru olmadığı Hanefî hukuk literatüründeki örneklerden hareketle gösterilecektir.
Anahtar Kelime:

Belge Türü: Makale Makale Türü: Araştırma Makalesi Erişim Türü: Erişime Açık
  • Ali Haydar. al-Majmuʿat al-Jadīdah fî’ al-Kutub al-ʾArbaʿah. Dersaadet: Hukuk Matbaası, 1332.
  • Ali Haydar. Durar al-Ḥukkām Sharḥ Majallat al-Aḥkām. İstanbul: Matbaaa-i Tevsi-i Tıbaat, 1330.
  • Araz, Yunus. İslam Hukukunda Menfaatin Tazmini. Erzurum: Atatürk Üniversitesi, Sosyal Bilimler Enstitüsü, Doktora Tezi, 2016.
  • ʿAynī, Badr al- Dīn. al-Bināya Sharḥ al-Hidāya. Beirut: Dār al-Kutub al-ʿIlmiyya, 2000.
  • Ayoub, Samy A. Law, Empire and the Sultan: Ottoman Imperial Authority and Late Ḥanafī Jurisprudence. New York: Oxford University Press, 2020.
  • Bukhārī, Burhān al-Dīn. al-Muḥīṭ al-Burhānī fī al-Fiqh al-Nu’manī. Beirut: Dār al-Kutub alʿIlmiyya, 2004.
  • Bedir, Murteza. Buhara Hukuk Okulu. İstanbul: İSAM Yayınları, 2014.
  • Chalābī, Fuḍayl. ad-Ḍamānāt fī al-furūʻ al-Ḥanafīyyah. Istanbul: Suleymaniye Library, Nuruosmaniye Collection, no: 1965.
  • Çatalcalı, Ali Efendī. Fatāwā Ali Efendī. Istanbul: Suleymaniye Library, Pertevniyal Collection, no: 345.
  • Dürrîzâde, Mehmed Arif Efendī, Natījat al-Fatāwā, Istanbul: Suleymaniye Library, Pertevniyal Collection, no: 354.
  • Feyzullah Efendī. Fatāwā Feyziyye. Istanbul: Suleymaniye Library, Pertevniyal Collection, no: 347.
  • Ḥaṣīrī, Mahmud b. Ibrahim b. Anush al-Bukhārī. al-Ḥāwī fi’ al-fatāwā. Istanbul: Suleymaniye Library, Hekimoğlu Ali Paşa Collection, no:402.
  • Ḥaṣkafī, ʿAlāʾ al-Dīn. al-Durr al-Mukhtār fī Sharḥ Tanwīr al-Abṣār. Beirut: Dār al-Kutub al-ʿIlmiyya, 2002.
  • Ibn ʿĀbidīn, Muḥammad Amīn. Radd al-Muḥtār ʿalā ʾl-Durr al-mukhtār.Beirut: Dār alFikr, 1412.
  • Ibn Amīr Ḥājj, Muḥammad. Al-Taqrīr wa-al-Taḥbīr ‘alá Taḥrīr İbn al-Humām. Beirut: Dār al-Kutub al-ʿIlmiyya, 1403/1983.
  • Ibn Nujaym, Zayn al-Dīn. al-Aṣbāḥ wa al-Naẓā’ir. Beirut: Dār al-Kutub al-ʿIlmiyya, 1419.
  • Ibn Qāḍī Simāwnā, Badr al-Dīn Muḥammad b. Isrāʾīl. Jāmiʿ al-Fuṣūlāyn, Cairo: 1300.
  • Kahraman, Abdullah- Karataş, Nizamettin, “İbn Hümam’ın Mezhebine Muhalif Bir Görüşü: Menfaatlerin Tazmini Meselesi”, Kocaeli Ilahiyat Dergisi, 1/2 (Aralık 2017): 43-70.
  • Kahveci, Nuri. “İslam Hukuku Açısından Menfaatlerin Tazmini”, Kahramanmaraş Sütçü İmam Üniversitesi İlahiyat Fakültesi Dergisi 4/8 (2006): 41-63.
  • Kāsānī, ʿAlāʾ al-Dīn Abū Bakr b. Masʿūd. Badāʾiʿ al-Ṣanāʾiʿ fi Tartı ̇̄b al-Sharāʾiʿ. Beirut: Dār al-Kutub al-ʿIlmiyya, 1986.
  • Marghīnānī, Burhān al- Dīn ʿAlīb. AbīBakr. al-Hidāya sharḥ Bidāyat al-mubtadiʾ . Beirut: Dār Iḥyāʾ al-Turāth al-ʿArabī, n.d.
  • Marghīnānī, ʿImād al-Dīn. Fuṣūl al-iḥkām fī uṣūl al-aḥkām. Istanbul: Suleymaniye Library, Yazma Bağışlar Collection, no: 990.
  • Pehli̇van, Bayram. “Samy A. Ayoub. Law, Empire and the Sultan: Ottoman Imperial Authority and Late Hanafī Jurisprudence.” Divan: Disiplinlerarası Çalışmalar Dergisi 25, sy 48 (01 Ekim 2020): 208-15.
  • Qāḍī Khān, Ḥasan b. Manṣūr al-Uzjandī al-Farghānī. Fatāwā Qāḍī Khān, Beirut: Dār alKutub al-ʿIlmiyya, 2009.
  • Shaykh-Zāda (Dāmād Efendī), ʿAbd al-Raḥmān b. Muḥammad. Majmaʿ al-Anhur fī Sharḥ Multaqā al-Abḥur. Beirut: Dār al-Kutub al-ʿIlmiyya, 1998.
  • Walwalijī, Zahīr al-Dīn Abd al-Rashīd. al-Fatāwā al-Walwāljiyyāh. Beirut: Dār al-Kutub alʿIlmiyya, 2003.
  • Yenişehirli, Abdullah Efendī. Bahjat al-Fatāwā, Istanbul: Suleymaniye Library, Pertevniyal Collection, no: 327.
  • Zaylaʿī, Fakhr al-Dīn ʿUthmān b. ʿAli. Tabyīn al-Ḥaqāʾiq Sharḥ Kanz al- Daqāʾiq. Bulāq: al-Maṭbaʿa al-Kubrā al-Amīriyya, 1313.
APA yelek k (2021). THE HISTORICAL JOURNEY OF THE LEGAL CHANGE IN THE ḤANAFĪ SCHOOL ABOUT THE COMPENSATION OF BENEFITS. , 797 - 814. 10.33415/daad.942484
Chicago yelek kamil THE HISTORICAL JOURNEY OF THE LEGAL CHANGE IN THE ḤANAFĪ SCHOOL ABOUT THE COMPENSATION OF BENEFITS. (2021): 797 - 814. 10.33415/daad.942484
MLA yelek kamil THE HISTORICAL JOURNEY OF THE LEGAL CHANGE IN THE ḤANAFĪ SCHOOL ABOUT THE COMPENSATION OF BENEFITS. , 2021, ss.797 - 814. 10.33415/daad.942484
AMA yelek k THE HISTORICAL JOURNEY OF THE LEGAL CHANGE IN THE ḤANAFĪ SCHOOL ABOUT THE COMPENSATION OF BENEFITS. . 2021; 797 - 814. 10.33415/daad.942484
Vancouver yelek k THE HISTORICAL JOURNEY OF THE LEGAL CHANGE IN THE ḤANAFĪ SCHOOL ABOUT THE COMPENSATION OF BENEFITS. . 2021; 797 - 814. 10.33415/daad.942484
IEEE yelek k "THE HISTORICAL JOURNEY OF THE LEGAL CHANGE IN THE ḤANAFĪ SCHOOL ABOUT THE COMPENSATION OF BENEFITS." , ss.797 - 814, 2021. 10.33415/daad.942484
ISNAD yelek, kamil. "THE HISTORICAL JOURNEY OF THE LEGAL CHANGE IN THE ḤANAFĪ SCHOOL ABOUT THE COMPENSATION OF BENEFITS". (2021), 797-814. https://doi.org/10.33415/daad.942484
APA yelek k (2021). THE HISTORICAL JOURNEY OF THE LEGAL CHANGE IN THE ḤANAFĪ SCHOOL ABOUT THE COMPENSATION OF BENEFITS. Dinbilimleri Akademik Araştırma Dergisi, 21(2), 797 - 814. 10.33415/daad.942484
Chicago yelek kamil THE HISTORICAL JOURNEY OF THE LEGAL CHANGE IN THE ḤANAFĪ SCHOOL ABOUT THE COMPENSATION OF BENEFITS. Dinbilimleri Akademik Araştırma Dergisi 21, no.2 (2021): 797 - 814. 10.33415/daad.942484
MLA yelek kamil THE HISTORICAL JOURNEY OF THE LEGAL CHANGE IN THE ḤANAFĪ SCHOOL ABOUT THE COMPENSATION OF BENEFITS. Dinbilimleri Akademik Araştırma Dergisi, vol.21, no.2, 2021, ss.797 - 814. 10.33415/daad.942484
AMA yelek k THE HISTORICAL JOURNEY OF THE LEGAL CHANGE IN THE ḤANAFĪ SCHOOL ABOUT THE COMPENSATION OF BENEFITS. Dinbilimleri Akademik Araştırma Dergisi. 2021; 21(2): 797 - 814. 10.33415/daad.942484
Vancouver yelek k THE HISTORICAL JOURNEY OF THE LEGAL CHANGE IN THE ḤANAFĪ SCHOOL ABOUT THE COMPENSATION OF BENEFITS. Dinbilimleri Akademik Araştırma Dergisi. 2021; 21(2): 797 - 814. 10.33415/daad.942484
IEEE yelek k "THE HISTORICAL JOURNEY OF THE LEGAL CHANGE IN THE ḤANAFĪ SCHOOL ABOUT THE COMPENSATION OF BENEFITS." Dinbilimleri Akademik Araştırma Dergisi, 21, ss.797 - 814, 2021. 10.33415/daad.942484
ISNAD yelek, kamil. "THE HISTORICAL JOURNEY OF THE LEGAL CHANGE IN THE ḤANAFĪ SCHOOL ABOUT THE COMPENSATION OF BENEFITS". Dinbilimleri Akademik Araştırma Dergisi 21/2 (2021), 797-814. https://doi.org/10.33415/daad.942484