Bir Kur’an Falı: Hāẕā Fāl-i Ḳur’an-ı ʿAzįz-i Āyāt

ÇAĞLAR, AYTÜL; PARLAR, ZAHIDE

Bir Kur’an Falı: Hāẕā Fāl-i Ḳur’an-ı ʿAzįz-i Āyāt

Zahide PARLAR, (İnönü Üniversitesi, Türk Dili ve Edebiyatı Bölümü, Malatya, Türkiye)

Aytül ÇAĞLAR (İnönü Üniversitesi, Sosyal Bilimler Enstitüsü, Yeni Türk Dili Ana Bilim Dalı, Malatya, Türkiye)

Gaziantep Üniversitesi Sosyal Bilimler Dergisi

83 8

Yıl: 2021 Cilt: 20 Sayı: 4 Sayfa Aralığı: 2109 - 2126 Metin Dili: Türkçe İndeks Tarihi: 29-07-2022

Bir Kur’an Falı: Hāẕā Fāl-i Ḳur’an-ı ʿAzįz-i Āyāt

Öz:

Geçmişi M.Ö. 4000’li yıllara dayanan fal; tarih boyunca çeşitli araç ve uygulamalarla insanların gelecekle ilgilimerakını giderme yöntemlerinden biri olmuştur. Geçmişten günümüze doğal afet, organ, kemik, yıldız, taş, su,kahve vb. üzerinden fal bakılarak geleceğe dair çeşitli yorumlar yapılmış, insanların fala ilgisi arttıkça bu işimeslek edinen falcılar ortaya çıkmış ve daha sonraları da isteyen herkesin fal bakabilmesi için falnameleryazılmıştır. İslamiyet’in kabulü ile yasaklanan fal, yine de tamamen terk edilmemiş ve hayra yorma maksadıylafarklı bir bağlamda ele alınmıştır. Falın tamamen terk edilmeden dinî literatür ve inanç bağlamındatemellendirilmiş şekli “tefe’ül (hayra yorma)”ün yansıması olan Kur’an falları da bu hayra yorma maksadıylabakılan fallardan biridir. Bu çalışmada öncelikle fal ve falnamelerle ilgili genel bir değerlendirme yapılmış,Kur’an falı bakmanın usulleri dört başlıkta tasnif edilmiş ve Kur’an falları üzerine yapılan çalışmalardeğerlendirilmiştir. Daha sonra Leipzig Üniversitesi El Yazmaları Koleksiyonu’nda bulunan ve harf grubuyorumuna dayanan Haźā Fāl-i Ḳur’ān-ı ‘Azįz-i Āyāt adlı mensur falnamenin transkripsiyonlu metni verilmiş,dil özellikleri üzerine değerlendirmelerde bulunulmuştur. Yūsuf bin Muĥyį tarafından yazıya geçirilen, konusuve kapsamı itibariyle geniş bir söz varlığına sahip olmayan bu falname, istinsah tarihi 16. yüzyıl olsa da EskiAnadolu Türkçesi dönemi dil özelliklerini göstermektedir.

Anahtar Kelime: Falname Fal Hāẕā Fāl-i Ḳur’an-ı ʿAzı̇̄z-i Āyāt Kur'an falı

A Quran Fortune-Telling: Hāẕā Fāl-i Ḳur’an-ı ʿAzįz-i Āyāt

Öz:

Fortune telling, its past dates back to BC. 4000s, throughout the history, it has been one of the methods of getting people's curiosity about the future by using various tools and practices. From past to present, various interpretations have been made by using a lot of things such as natural disasters, organs, bones, stars, stones and water. The more people’s interest in fortune-telling increased, the more fortune-tellers who take over it as a occupation appeared and afterwards fortune books were written so that everyone wanting can tell fortune. Fortune telling, which is forbidden with the acceptance of Islam, has nevertheless not been completely abandoned. It has subsisted in a different context to attribute it to good. Quran fortune telling are also one of the fortune tellings in this context. In this study, firstly, a general evaluation about fortune and fortune telling has been made, the methods of looking at the Quran fortune have been classified under four headings, and the studies on Quran fortune-telling have been evaluated. Later, a transcribed text of the prose Quran fortune telling Haźā Fāl-i Ḳur'ān-ı ‘Azįz-i Āyāt, which is in the Collection of Manuscripts of the University of Leipzig and based on letter group interpretation, was given and evaluations were made on linguistic properties. The manuscript written by Yūsuf bin Muĥyį, which does not have a wide vocabulary in terms of subject and scope, and shows the linguistic features of the Old Anatolian Turkish period, although the date of copying is 16th century.

Anahtar Kelime:

Belge Türü: Makale Makale Türü: Araştırma Makalesi Erişim Türü: Erişime Açık

Avcı, İ. (2018). Ali Uşşākî’nin manzum kur’an falı: Sürûr-nâme. Prof. Dr. Tahir Üzgör’e Armağan (ss. 83–103). Ankara: Yayın Evi.
Aydın, M. (1995). "Fal". Türkiye Diyanet Vakfı İslam ansiklopedisi (12. cilt, ss. 134-138). İstanbul: TDV Yayınları.
DİB. (2014). Hadislerle İslam (1. cilt, ss. 684). Ankara: DİB Yayınları.
DİB. Hadislerle İslam. Erişim tarihi: 21.10.2020, https://hadislerleislam.diyanet.gov.tr.
DİB. Kuran-ı Kerim tefsiri, Erişim tarihi: 25.06.2020, https://kuran.diyanet.gov.tr/Tefsir.
Durmaz, G. ve Baştürk, Ş. (2019). Bir Kur'an falı örneği: Fâl-ı Türkî-i Manzûm ve dil özellikleri. Oğuz Türkçesi Araştırmaları Dergisi, 1, 1–22.
Duvarcı, A. (1993). Türkiye'de falcılık geleneği ile bu konuda iki eser: "Risâle-i Falnâme li Ca'fer-i Sâdık" ve "Tefe'ülnâme". Ankara: Kültür Bakanlığı Yayınları.
Ersoylu, H. (1997). Fal, fal-nâme ve bı r çı çek falı «Der Aksâm-ı Ezhâr». Türkiyat Mecmuası, 20, 195–254.
Ercilasun, A. ve Akkoyunlu, Z. (2018). Dîvânu Lugâti't-Türk (3. baskı). Ankara: Türk Dil Kurumu Yayınları.
Gülhan, A. (2015). Türk kültüründe fal ve isimlerle ilgili bir manzum falname örneği. Divan Edebiyatı Araştırmaları Dergisi, 2/15, 195–222.
Hāẕā Fāl-i Ḳur’ān-ı ‘Azįz-i Āyāt. Leipzig Üniversitesi El Yazmaları Koleksiyonu. B. or 114-5. v. 171b-184b.
Koşik, H. S. (2017). Müellı fı bı lı nmeyen manzum bı r Kur’an falı. Littera Turca, 4, 127–141.
Öz, M. (1995). "Ezlâm". Türkiye Diyanet Vakfı İslam ansiklopesi ( 12. cit, ss. 67). İstanbul: TDV Yayınları.
Pala, İ. (2011). "Falname". Ansiklopedik divan şiiri sözlüğü. İstanbul: Kapı Yayınları.
Şanlı, İ. (2003). XVI. yüzyıl divan şâiri Fedâyî ve Fâl-nâme-i Kur’an-ı ʿAzim’i. Uludağ Üniversitesi Fen-Edebiyat Fakültesi Sosyal Bilimler Dergisi, 4/5, 161–178.
Sezer, S. (1998). Osmanlı’da fal ve falnameler. İstanbul: Milliyet Yayınları.
Sümbüllü, Y. Z. (2008). İlm-i tefe’ül ve Tefe’ül-nâme (Kur’an falı) üzerine bir değerlendirme. Uluslararası Sosyal Araştırma Dergisi, 1/2, 383-391.
Şenödeyici, Ö. ve Koşik, H. S. (2015). En muteber kaynaktan gaybı öğrenmek: bir kur’an falı manzumesi. Littera Turca, 1/1, 71–96.
Temizkan, M. (2007). Bir Kur’an falı. Milli Folklor, 74, 70–74.
Uzun, M. İ. (1995). "Falname". Türk Diyanet Vakfı İslam ansiklopesi (12. cilt, ss. 141-145). İstanbul: TDV Yayınları.
Vural, H. (2017). Fal bakma geleneği ve bir Fâl-ı Kur’an. Gaziosmanpaşa Üniversitesi İlahiyat Fakültesi Dergisi, 5/2, 95–114.
Yeşilbağ, S. (2020). Edebî bir tür olarak falnâme ve mensûr bir Kur'ân falı örneği. RumeliDE Dil ve Edebiyat Araştırmaları Dergisi, Ö7 Ekim, 367-379.
Yıldız, A. (2002). İslâmî Türk edebiyatında Kur’an falları. İslâmî Türk Edebiyatı Sempozyumu. İstanbul, 29 -30 Nisan 2011. 1–39.
Yıldız, A. (2010). Manzum bı r Kur’an falı. İstem, 18/16, 81–198.

APA	PARLAR Z, ÇAĞLAR A (2021). Bir Kur’an Falı: Hāẕā Fāl-i Ḳur’an-ı ʿAzįz-i Āyāt. , 2109 - 2126.
Chicago	PARLAR ZAHIDE,ÇAĞLAR AYTÜL Bir Kur’an Falı: Hāẕā Fāl-i Ḳur’an-ı ʿAzįz-i Āyāt. (2021): 2109 - 2126.
MLA	PARLAR ZAHIDE,ÇAĞLAR AYTÜL Bir Kur’an Falı: Hāẕā Fāl-i Ḳur’an-ı ʿAzįz-i Āyāt. , 2021, ss.2109 - 2126.
AMA	PARLAR Z,ÇAĞLAR A Bir Kur’an Falı: Hāẕā Fāl-i Ḳur’an-ı ʿAzįz-i Āyāt. . 2021; 2109 - 2126.
Vancouver	PARLAR Z,ÇAĞLAR A Bir Kur’an Falı: Hāẕā Fāl-i Ḳur’an-ı ʿAzįz-i Āyāt. . 2021; 2109 - 2126.
IEEE	PARLAR Z,ÇAĞLAR A "Bir Kur’an Falı: Hāẕā Fāl-i Ḳur’an-ı ʿAzįz-i Āyāt." , ss.2109 - 2126, 2021.
ISNAD	PARLAR, ZAHIDE - ÇAĞLAR, AYTÜL. "Bir Kur’an Falı: Hāẕā Fāl-i Ḳur’an-ı ʿAzįz-i Āyāt". (2021), 2109-2126.

APA	PARLAR Z, ÇAĞLAR A (2021). Bir Kur’an Falı: Hāẕā Fāl-i Ḳur’an-ı ʿAzįz-i Āyāt. Gaziantep Üniversitesi Sosyal Bilimler Dergisi, 20(4), 2109 - 2126.
Chicago	PARLAR ZAHIDE,ÇAĞLAR AYTÜL Bir Kur’an Falı: Hāẕā Fāl-i Ḳur’an-ı ʿAzįz-i Āyāt. Gaziantep Üniversitesi Sosyal Bilimler Dergisi 20, no.4 (2021): 2109 - 2126.
MLA	PARLAR ZAHIDE,ÇAĞLAR AYTÜL Bir Kur’an Falı: Hāẕā Fāl-i Ḳur’an-ı ʿAzįz-i Āyāt. Gaziantep Üniversitesi Sosyal Bilimler Dergisi, vol.20, no.4, 2021, ss.2109 - 2126.
AMA	PARLAR Z,ÇAĞLAR A Bir Kur’an Falı: Hāẕā Fāl-i Ḳur’an-ı ʿAzįz-i Āyāt. Gaziantep Üniversitesi Sosyal Bilimler Dergisi. 2021; 20(4): 2109 - 2126.
Vancouver	PARLAR Z,ÇAĞLAR A Bir Kur’an Falı: Hāẕā Fāl-i Ḳur’an-ı ʿAzįz-i Āyāt. Gaziantep Üniversitesi Sosyal Bilimler Dergisi. 2021; 20(4): 2109 - 2126.
IEEE	PARLAR Z,ÇAĞLAR A "Bir Kur’an Falı: Hāẕā Fāl-i Ḳur’an-ı ʿAzįz-i Āyāt." Gaziantep Üniversitesi Sosyal Bilimler Dergisi, 20, ss.2109 - 2126, 2021.
ISNAD	PARLAR, ZAHIDE - ÇAĞLAR, AYTÜL. "Bir Kur’an Falı: Hāẕā Fāl-i Ḳur’an-ı ʿAzįz-i Āyāt". Gaziantep Üniversitesi Sosyal Bilimler Dergisi 20/4 (2021), 2109-2126.