Yıl: 2021 Cilt: 0 Sayı: 45 Sayfa Aralığı: 336 - 346 Metin Dili: Türkçe DOI: 10.52642/susbed.929896 İndeks Tarihi: 06-11-2021

Refik Halit Karay’ın Memleket Hikâyeleri’nde Sosyal Eleştiri Unsurları

Öz:
Refik Halit Karay, Türk hikâyeciliğinin köşe taşlarındandır. Kendine özgü bir sanatçı olan Karay, Memleket Hikâyeleri ve Gurbet Hikâyeleri adlı kitaplarıyla Türk edebiyatında kalıcı olmayı başarmış bir yazardır. Olay ve kişilere ilişkin gözlem gücü onu edebiyatımızda farklı kılan özellikler arasındadır. Çalışmamıza konu olan Memleket Hikâyeleri, olay ve kişiler itibarıyla yazıldığı dönemi gerçekçi bir şekilde yansıtır. Olay hikâyesi anlayışıyla yazılan bu metinlerin hepsi şaşırtıcı sonla biter. Memleket Hikâyeleri’nin mekânı İstanbul ve Anadolu’dur. Hikâyelerin büyük çoğunluğu yazarın Bilecik, Sinop, Çorum ve Ankara’da geçen sürgün yıllarındaki gözlemlerinin yansımasıdır. 1909-1919 yılları arasında yazılmış Memleket Hikâyeleri’nin hepsinde yerli hayatı işler.1Edebiyatın hayatla doğrudan ilişkisi vardır. Refik Halit Karay’ın Memleket Hikâyeleri’nde İstanbul’da sıradan insanların yaşadığı çevreler ile Anadolu’daki kasaba ve köy hayatından sunduğu kesitlerde hayata dair hep bir sosyal eleştiri dikkat çeker. Hikâyelerinde kişilerini bireysel özelliklerinden çok sosyal yönleriyle ele alır. Hikâyelerinde yer verdiği kişilerin- memur, kaymakam, kadı, imam, din adamı esnaf, muhtar- iç dünyaları yerine olaylar karşısındaki tavrını okura yansıtır. Sosyal eleştirilerini, Anadolu, bürokrasi, din adamları ve kadınlar üzerinden olmak üzere birkaç başlıkta dile getirir. Yazar, metin boyunca karşıt güç grubunda yer alan karakterlerini sosyal eleştirilerinde bir araç olarak kullanmakla birlikte, toplumun mert, vefakâr ve fedakâr insanlarına yer vermeyi de ihmal etmemiştir. Bu çalışmanın amacı Refik Halit Karayın Memleket Hikâyelerinde; “memleket”teki sosyal meseleleri eleştirel bir anlayışla ele aldığını göstermeye çalışmaktır.
Anahtar Kelime:

Elements of Social Criticism in Homeland Stories by Refik Halit Karay’s

Öz:
Refik Halit Karay is one of the cornerstones of Turkish storytelling. He is a writer who has managed to be a permanent artist in Turkish literature with his books named Karay Memleket Hikâyeleri and Gurbet Hikâyeleri. His power of observationregarding events and people is among the qualities that make him different in our literature. Homeland Stories, which are the subjects of our study, reflect the period in which they were written in a realistic way in terms of events and people. All of thesetexts written with the understanding of the event story end with a surprising ending. The setting for Homeland Stories areIstanbul and Anatolia. Most of the stories are the result of his observations during his exile years in Bilecik, Sinop, Çorum andAnkara. All of the Homeland Stories, written between 1909-1919, depict local life.. 2 Literature has a direct relationship with life. In Refik Halit Karay's Homeland Stories, a social criticism of life always drawsattention in the sections he presents from the environment where ordinary people live in Istanbul and the life of towns andvillages in Anatolia. In his stories, he deals with his people in social aspects rather than individual characteristics. He reflects theattitude of the people he includes in his stories - civil servants, district governors, judges, imams, clergymen, tradesmen, andmukhtars - towards events rather than their inner world. He expresses his social criticisms under several headings, includingAnatolia, bureaucracy, clergy and women. Although the author uses the characters of the opposing power group as a tool in hissocial criticism throughout the text, he has not neglected to include the brave, devoted and devoted people of the society. Thisstudy aims to find out how Refik Halit Karay in Homeland Stories deals with social issues in the society with a criticalunderstanding.
Anahtar Kelime:

Belge Türü: Makale Makale Türü: Araştırma Makalesi Erişim Türü: Erişime Açık
  • Adler, A. (1981). İnsanı Tanıma Sanatı. (Çev: Şelale Başar). İstanbul: Dergâh Yayınları.
  • Aktaş, Ş. (2004). Refik Halit Karay. Ankara: Akçağ Yayınları.
  • Bulduker, G. (2020). Edebiyat Sosyolojisi Açısından “Memleket Hikâyeleri”. Ankara Üniversitesi Dil ve Tarih-Coğrafya Fakültesi Türkoloji Dergisi 24. 129-50.
  • Emre, İ. (2006). Edebiyat ve Psikoloji. Ankara: Anı Yayınları. 2. Baskı.
  • Issı, A. C. (202). Refik Halit Karay’ın Şeftali Bahçeleri- Anadolu’nun Sadabadı. Edebiyatı Dipte(n) Kuşatmak/Modern Türk Edebiyatı Üzerine Yazılar. İstanbul: Roza Yayınları. s. 89-99.
  • Karay, R. H. (2014). Memleket Hikâyeleri. İstanbul: İnkılâp Yayınevi.
  • Karataş, T. (2010). Türk Edebiyatının Klasik Bir Eseri: Memleket Hikâyeleri. Kitap-lık. S. 144, Aralık. s. 82-89.
  • Karay, R. H. (2016). Hep İstanbul/Memleket Yazıları. İstanbul: İnkılâp Yayınevi.
  • Kaplan, R. (1997). Cumhuriyet Dönemi Türk Romanında Köy, Ankara: Akçağ Yayınları.
  • Kurdakul, Ş. (1992). Çağdaş Türk Edebiyatı – 2. İstanbul: Bilgi Yayınevi.
  • Maupassant, G. (2009). Yazarın Amacı Nedir?. (Çev: Armağan Kırışman). Hikâye Sanatı Üstüne Yazılar. İstanbul: Pan Yayıncılık. s.18-20.
  • Örik, N. S. (2000). Roman ile Novella Üstüne. Hikâye Sanatı Üstüne Yazılar. İstanbul: Pan Yayıncılık. s. 54-57.
  • Sennett, R. (2019). Kamusal İnsanın Çöküşü. (Çev. Serpil Durak- Abdullah Yılmaz). İstanbul: Ayrıntı Yayınları.
  • Şenderin, Z. (2000). Sabahattin Ali‟nin Hikâyelerinde Sosyal Tenkit Unsurları. Hece Öykü Sayısı. EkimKasım. Sayı 46-47. s.298-303.
  • Şengül, M. B. (2001). Refik Halit Karay‟ın Hikâyelerinde Sosyal Tenkit. Yüzüncü Yıl Üniversitesi SBE Yayımlanmamış Yüksek Lisans Tezi. Van.
  • Tosun, N. (2014). Modern Öykü Kuramı. Ankara: Hece Yayınları.
  • Yardım, M. N. (2000). Memleket Hikâyecisi Refik Halit Karay. Hece Öykü Sayısı. Ekim-Kasım. Sayı 46-47. s.331-335.
APA Çakmakcı S (2021). Refik Halit Karay’ın Memleket Hikâyeleri’nde Sosyal Eleştiri Unsurları. , 336 - 346. 10.52642/susbed.929896
Chicago Çakmakcı Selami Refik Halit Karay’ın Memleket Hikâyeleri’nde Sosyal Eleştiri Unsurları. (2021): 336 - 346. 10.52642/susbed.929896
MLA Çakmakcı Selami Refik Halit Karay’ın Memleket Hikâyeleri’nde Sosyal Eleştiri Unsurları. , 2021, ss.336 - 346. 10.52642/susbed.929896
AMA Çakmakcı S Refik Halit Karay’ın Memleket Hikâyeleri’nde Sosyal Eleştiri Unsurları. . 2021; 336 - 346. 10.52642/susbed.929896
Vancouver Çakmakcı S Refik Halit Karay’ın Memleket Hikâyeleri’nde Sosyal Eleştiri Unsurları. . 2021; 336 - 346. 10.52642/susbed.929896
IEEE Çakmakcı S "Refik Halit Karay’ın Memleket Hikâyeleri’nde Sosyal Eleştiri Unsurları." , ss.336 - 346, 2021. 10.52642/susbed.929896
ISNAD Çakmakcı, Selami. "Refik Halit Karay’ın Memleket Hikâyeleri’nde Sosyal Eleştiri Unsurları". (2021), 336-346. https://doi.org/10.52642/susbed.929896
APA Çakmakcı S (2021). Refik Halit Karay’ın Memleket Hikâyeleri’nde Sosyal Eleştiri Unsurları. Selçuk Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü Dergisi, 0(45), 336 - 346. 10.52642/susbed.929896
Chicago Çakmakcı Selami Refik Halit Karay’ın Memleket Hikâyeleri’nde Sosyal Eleştiri Unsurları. Selçuk Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü Dergisi 0, no.45 (2021): 336 - 346. 10.52642/susbed.929896
MLA Çakmakcı Selami Refik Halit Karay’ın Memleket Hikâyeleri’nde Sosyal Eleştiri Unsurları. Selçuk Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü Dergisi, vol.0, no.45, 2021, ss.336 - 346. 10.52642/susbed.929896
AMA Çakmakcı S Refik Halit Karay’ın Memleket Hikâyeleri’nde Sosyal Eleştiri Unsurları. Selçuk Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü Dergisi. 2021; 0(45): 336 - 346. 10.52642/susbed.929896
Vancouver Çakmakcı S Refik Halit Karay’ın Memleket Hikâyeleri’nde Sosyal Eleştiri Unsurları. Selçuk Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü Dergisi. 2021; 0(45): 336 - 346. 10.52642/susbed.929896
IEEE Çakmakcı S "Refik Halit Karay’ın Memleket Hikâyeleri’nde Sosyal Eleştiri Unsurları." Selçuk Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü Dergisi, 0, ss.336 - 346, 2021. 10.52642/susbed.929896
ISNAD Çakmakcı, Selami. "Refik Halit Karay’ın Memleket Hikâyeleri’nde Sosyal Eleştiri Unsurları". Selçuk Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü Dergisi 45 (2021), 336-346. https://doi.org/10.52642/susbed.929896