EDEBÎ METİNLERDE BELLEK VE MEKÂN: FATİH HARBİYE VE DOKUZUNCU HARİCİYE KOĞUŞU ROMANLARI ÜZERİNE BİR İNCELEME

Yıl: 2021 Cilt: 11 Sayı: 1 Sayfa Aralığı: 195 - 212 Metin Dili: Türkçe İndeks Tarihi: 29-07-2022

EDEBÎ METİNLERDE BELLEK VE MEKÂN: FATİH HARBİYE VE DOKUZUNCU HARİCİYE KOĞUŞU ROMANLARI ÜZERİNE BİR İNCELEME

Öz:
Bu çalışma, Peyami Safa’nın romanlarında bellek ve mekân ilişkisini ele almaktadır. Edebî metinler,hayal gücü veya doğrudan hayatın kendisinden olmak suretiyle bir bellekler sahasıdır. Ancak tecrübeettiklerini hayal edebilen yazar, metnini kaleme alırken bellekten yararlanmaktadır. Bu yüzdenedebiyat, bellekle ilgili çalışmalara önemli bir kaynak teşkil eder. Belleğin tutunduğu bir yeri işareteden mekân kavramı bu çalışmanın önemli bir inceleme nesnesidir. Çünkü bellekte yer eden hatıra,bilgi, tecrübe ve yaşanmışlıklar hep bir mekânın içinde gerçekleşir. Bunun için mekân, belleğidestekleyen bir kavram olmasının yanı sıra kendisi de aslında bir belleğe sahip olur. Bellek mekânlarıişte bu yaklaşımın sonucunda ortaya çıkar. Bellek mekânları, toplumsal kimliğin oluşumunda büyükbir etkiye sahiptir. Bu çalışma, aynı zamanda bellek-mekân ilişkisinin “kimlik” kavramını nasıl inşaettiğini ortaya çıkarmaya çalışmaktadır. Bireyin geldiği toplumun düşünce dünyası ile temeli atılankimlikler bellek mekânı yoluyla kendine süreklilik kazandırır. Peyami Safa’nın Fatih Harbiye romanı,doğu-batı, yeni-eski ve modern-gelenek ikiliklerini yansıtan ve kimlik kavramını da bu ikiliklerışığında ortaya koyan bir edebî eserdir. Bu çalışma Fatih Harbiye romanında bellek ve mekânilişkisinin nasıl bir kimlik inşa ettiğini incelemektedir. Psikolojik hayatın şekillenmesinde de belleğinve mekânın doğrudan ilişkisine dikkat çeken bu çalışmada Dokuzuncu Hariciye Koğuşu romanı kişiselbellek ve mekân ilişkisi için önemli bir örnek oluşturmaktadır.
Anahtar Kelime: Edebiyat Bellek Mekân Toplumsal Kimlik

MEMORY AND SPACE IN LITERARY TEXTS: AN INVESTIGATION ON NOVELS OF FATIH HARBIYE AND DOKUZUNCU HARICIYE KOGUSU – NINTH SURGICAL WARD

Öz:
This study deals with the relationship between memory and space in Peyami Safa's novels. Literary texts are a field of memories by means of imagination or directly from life itself. The author, who can only imagine what he has experienced, takes advantage of memory while writing his text. Therefore, literature constitutes an important resource for studies related to memory. The concept of space that indicates a place where memory is held is an important research object of this study. Because memories, knowledge, experience and life experiences that make an impression in memory always take place in a space. For this, space, besides being a concept that supports memory, actually has a memory itself. Memory spaces emerge as a result of this approach. Memory spaces have a great influence on the formation of social identity. This study also tries to reveal how the memory-space relationship constructs the concept of "identity". Identities which are laid foundation with the world of thought of the society from which the individual comes gain continuity through the memory space. Fatih Harbiye, Peyami Safa’s novel, is a literary work that reflects the east-west, new-old and modern-tradition dualities and reveals the concept of identity in the light of these dualities. This study examines how the relationship between memory and space constructs an identity in Fatih Harbiye's novel. In this study, which draws attention to the direct relationship of memory and space in the shaping of psychological life, the novel Dokuzuncu Hariciye Koğuşu – Ninth Surgical Ward- is an important example for the relationship between personal memory and space.
Anahtar Kelime:

Belge Türü: Makale Makale Türü: Araştırma Makalesi Erişim Türü: Erişime Açık
  • Aranyosi, E. U. (2012). Türkçe edebiyatta kolektif belleğin yansımaları. İhsan Doğramacı Bilkent Üniversitesi Ekonomi ve Sosyal Bilimler Enstitüsü, Ankara.
  • Assman, J. (2015). Kültürel bellek. (Çev. Ayşe Tekin). İstanbul: Ayrıntı Yayınları.
  • Bachelard, G. (2013). Mekânın poetikası. (Çev. Alp Timurtekin). İstanbul: İthaki Yayınları.
  • Bergson, H. (2007). Madde ve bellek. (Çev. Işık Ergüden). Ankara: Dost Kitabevi Yayınları.
  • Bilgin, N. (2007). Kimlik İnşası. Ankara: Aşina Kitaplar.
  • Cangöz, B. (2005). Geçmişten günümüze belleği açıklamaya yönelik yaklaşımlara kısa bir bakış. Hacettepe Üniversitesi Edebiyat Fakültesi Dergisi, 22(1), 51-62.
  • Connerton, P. (2014). Toplumlar nasıl anımsar? (Çev. Alâeddin Şenel). İstanbul: Ayrıntı Yayınları.
  • Gellner, N. (2018). Uluslar ve ulusçuluk (Çev. Büşra Ersanlı ve Günay Göksu Özdoğan). İstanbul: Hil Yayınları.
  • Göle, N. (2017). Melez desenler. İstanbul: Metis Yayınları.
  • Kaplan, M. (1996). Kültür ve dil. İstanbul: Dergâh Yayınları.
  • Köseoğlu, E., & Burkut, E. B. (2016). Abdülak Şinasi Hisar'ın "Çamlıcadaki Eniştemiz” romanında mekânı ve mekânsal belleği haritalamak. 9. Uluslararası Üsküdar Sempozyumu, 11-13 Kasım 2016, Üsküdar Belediyesi, İstanbul.
  • Levent, Y. S. (2017). From memory of place to memory places – a contemporary discussion on remembering and forgetting. International Congress of Architecture Memory of Place In Architecture and Planning, 11-13 Mayıs 2017, Selçuk Üniversitesi, Konya.
  • Nora, P. (2006). Hafıza mekânları. (Çev. Mehmet Emin Özcan). Ankara: Dost Kitabevi Yayınları.
  • Ong, W. J. (2014). Sözlü ve yazılı kültür. (Çev. Sema Postacıoğlu Banon). İstanbul: Metis Yayınları.
  • Safa, P. (1942). Roman cemiyetin aynası. Tasvir-i Efkâr, 23 Kasım 1942, 2
  • Safa, P. (2009). Dokuzuncu hariciye koğuşu. İstanbul: Ötüken Neşriyat.
  • Safa, P. (2015). Fatih-Harbiye. İstanbul: Ötüken Neşriyat.
  • Sayın, Ş. (2006). “Edebiyat ve anımsama”, M. Karakuş, & M. Oraliş (der.), Bellek, mekân, imge. İstanbul: Multilingula Yayınevi, 37-41.
  • Shayegan, D. (2002). Yaralı bilinç. (Çev. Haldun Bayrı). İstanbul: Metis Yayınları.
  • Smith, A. D. (1994). Millî kimlik. (Çev. Bahadır Sina Şener). İstanbul: İletişim Yayınları.
  • Süalp, Z. T. A. (2004). Zamanmekân Kuram ve Sinema. İstanbul: Bağlam Yayıncılık.
  • Traverso, E. (2009). Geçmişi kullanma kılavuzu. (Çev. Işık Ergüden). İstanbul: Versus Kitap.
APA Yücel Ö (2021). EDEBÎ METİNLERDE BELLEK VE MEKÂN: FATİH HARBİYE VE DOKUZUNCU HARİCİYE KOĞUŞU ROMANLARI ÜZERİNE BİR İNCELEME. , 195 - 212.
Chicago Yücel Ömer Faruk EDEBÎ METİNLERDE BELLEK VE MEKÂN: FATİH HARBİYE VE DOKUZUNCU HARİCİYE KOĞUŞU ROMANLARI ÜZERİNE BİR İNCELEME. (2021): 195 - 212.
MLA Yücel Ömer Faruk EDEBÎ METİNLERDE BELLEK VE MEKÂN: FATİH HARBİYE VE DOKUZUNCU HARİCİYE KOĞUŞU ROMANLARI ÜZERİNE BİR İNCELEME. , 2021, ss.195 - 212.
AMA Yücel Ö EDEBÎ METİNLERDE BELLEK VE MEKÂN: FATİH HARBİYE VE DOKUZUNCU HARİCİYE KOĞUŞU ROMANLARI ÜZERİNE BİR İNCELEME. . 2021; 195 - 212.
Vancouver Yücel Ö EDEBÎ METİNLERDE BELLEK VE MEKÂN: FATİH HARBİYE VE DOKUZUNCU HARİCİYE KOĞUŞU ROMANLARI ÜZERİNE BİR İNCELEME. . 2021; 195 - 212.
IEEE Yücel Ö "EDEBÎ METİNLERDE BELLEK VE MEKÂN: FATİH HARBİYE VE DOKUZUNCU HARİCİYE KOĞUŞU ROMANLARI ÜZERİNE BİR İNCELEME." , ss.195 - 212, 2021.
ISNAD Yücel, Ömer Faruk. "EDEBÎ METİNLERDE BELLEK VE MEKÂN: FATİH HARBİYE VE DOKUZUNCU HARİCİYE KOĞUŞU ROMANLARI ÜZERİNE BİR İNCELEME". (2021), 195-212.
APA Yücel Ö (2021). EDEBÎ METİNLERDE BELLEK VE MEKÂN: FATİH HARBİYE VE DOKUZUNCU HARİCİYE KOĞUŞU ROMANLARI ÜZERİNE BİR İNCELEME. The Turkish Online Journal of Design, Art and Communication, 11(1), 195 - 212.
Chicago Yücel Ömer Faruk EDEBÎ METİNLERDE BELLEK VE MEKÂN: FATİH HARBİYE VE DOKUZUNCU HARİCİYE KOĞUŞU ROMANLARI ÜZERİNE BİR İNCELEME. The Turkish Online Journal of Design, Art and Communication 11, no.1 (2021): 195 - 212.
MLA Yücel Ömer Faruk EDEBÎ METİNLERDE BELLEK VE MEKÂN: FATİH HARBİYE VE DOKUZUNCU HARİCİYE KOĞUŞU ROMANLARI ÜZERİNE BİR İNCELEME. The Turkish Online Journal of Design, Art and Communication, vol.11, no.1, 2021, ss.195 - 212.
AMA Yücel Ö EDEBÎ METİNLERDE BELLEK VE MEKÂN: FATİH HARBİYE VE DOKUZUNCU HARİCİYE KOĞUŞU ROMANLARI ÜZERİNE BİR İNCELEME. The Turkish Online Journal of Design, Art and Communication. 2021; 11(1): 195 - 212.
Vancouver Yücel Ö EDEBÎ METİNLERDE BELLEK VE MEKÂN: FATİH HARBİYE VE DOKUZUNCU HARİCİYE KOĞUŞU ROMANLARI ÜZERİNE BİR İNCELEME. The Turkish Online Journal of Design, Art and Communication. 2021; 11(1): 195 - 212.
IEEE Yücel Ö "EDEBÎ METİNLERDE BELLEK VE MEKÂN: FATİH HARBİYE VE DOKUZUNCU HARİCİYE KOĞUŞU ROMANLARI ÜZERİNE BİR İNCELEME." The Turkish Online Journal of Design, Art and Communication, 11, ss.195 - 212, 2021.
ISNAD Yücel, Ömer Faruk. "EDEBÎ METİNLERDE BELLEK VE MEKÂN: FATİH HARBİYE VE DOKUZUNCU HARİCİYE KOĞUŞU ROMANLARI ÜZERİNE BİR İNCELEME". The Turkish Online Journal of Design, Art and Communication 11/1 (2021), 195-212.