ALEVİLİK ÜZERİNE BİR SAHA ÇALIŞMASI: MUŞ İLİ VARTO ÖRNEĞİ
Yıl: 2020 Cilt: 4 Sayı: 1 Sayfa Aralığı: 12 - 22 Metin Dili: Türkçe İndeks Tarihi: 12-10-2021
ALEVİLİK ÜZERİNE BİR SAHA ÇALIŞMASI: MUŞ İLİ VARTO ÖRNEĞİ
Öz: Alevilik, kavramsal açıdan sahip olduğu bütün anlamlarla birlikte daha çok dini ve siyasi bir misyonlaifade edilen bir olgudur. Aleviliğin bir din mi yahut mezhep mi tartışmasından ziyade toplumsal birolgu olarak ele alınması ve sosyolojik zeminde bu bağlamda analiz edilmesi, Aleviliğin kazanımlarınıda ortaya çıkarabilecek bir yaklaşım olacaktır. Dini bir kimlik olarak Alevilik, güncel haline çeşitlitartışmalı zaman aralıkları ve zeminlerden sonra gelmişken; siyasi bağlamda her an yenidenüretilebilmektedir. Aleviliğin bu özelliği, onu sürekli canlı tutabilmektedir.Biz de bu çalışmada, Varto’da Aleviliğin güncel zeminde nasıl algılandığını, hangi olgularla birlikteanılması gerektiğini, Alevi inancındaki önemli kavramların neler olduğu ve bu kavramlarınişlevselliğini ele alarak sosyolojik bir okuma yapacağız. Bu amaçla nitel bir yöntem kullanılacak,görüşme ve derinlemesine mülakat tekniklerinden faydalanılacak ve elde edilen bulgular sosyolojikbir analiz ile yorumlanacaktır. Bulgularda cem, semah, Alevi gelenekleri ve dedelik kurumu kavramlarıanaliz edilmiştir.
Anahtar Kelime: A Field Study on Alevism: Varto District (in Province of Muş) Sample
Öz: Alevism is a phenomenon expressed with a particularly religious and political mission, with all its meanings in conceptual terms. Considering Alevism as a social phenomenon rather than discussing whether it is a religion or a religious sect and analyzing it in this context on a sociological basis will be an approach that can reveal its achievements. Alevism as a religious identity, having taken its latest form after a variety of controversial time intervals and backdrops is open to being reproduced in the political context at any time. This characteristic of it keeps it alive continously. In this study, a sociological reading will be made by considering how Alevism is perceived on the current ground in Varto; what the important concepts in Alevi faith and the functionality of these concepts are. For this purpose, a qualitative method will be used, interview and in-depth interview techniques will be utilized and the findings will be interpreted with a sociological analysis. The concepts of cem, semah, Alevi traditions and institution religiuos guides were analyzed in the findings.
Anahtar Kelime: Belge Türü: Makale Makale Türü: Araştırma Makalesi Erişim Türü: Erişime Açık
- Akbıyık, C. –Ay, G. K. (2014) “Okul Öncesi Yönetici ve Öğretmenlerin Düşünme Becerilerinin Öğretimine Yönelik Algıları: Bir Durum Çalışması”, Hacettepe Üniversitesi Eğitim Fakültesi, Cilt: 29, Sayı: 1, ss, 1-18.
- Akın, B. (2014) “Alevi Ocakları İle İlgili Tespit Edilebilen En Eski Tarihli Belge: Ağuiçen Ocağı Şeceresi”, Türk Kültürü ve Hacı Bektaşi Veli Araştırma Dergisi, Sayı: 70, ss, 15-38.
- Akkır, Ramazan (2014) “Siyasal Bir Mesele Olarak Alevilik”, Geçmişten Günümüze Alevilik 1.Uluslararası Sempozyumu, Sempozyum Dizisi 6, Bingöl Üniversitesi Yayınları-6, ss, 605-615.
- Aktay, Y. (2006) Türk Dininin sosyolojik İmkânı: İslam Protestanlığı ve Alevilik, İletişim Yayınları. İstanbul.
- Aktay, Y. (2007) “Sosyo-Kültürel ve Politik Yönleriyle Alevilik Üzerine Notlar”, Milel ve Nihal-İnanç, Kültür ve Mitoloji Araştırmaları Dergisi, Cilt 4, sayı:1, ss, 57-76.
- Altunay, E. ve Diğ., (2014) “Eğitim Kurumlarında Mobbing Uygulamalarına İlişkin Nitel Bir Araştırma”, Sakarya University Journal of Education, Cilt: 4, Sayı: 1, ss, 62-80.
- Arslanoğlu, İbrahim (2001) “Alevilik’te Temel İnanç Unsurları ve Pratikler”, Türk Kültürü ve Hacı Bektaş Velî Araştırma Dergisi, ss, 33-134.
- Asan, V. (1998) “Tahtacılarda Eğlence Semahı”, Cem Dergisi, Cilt: 30.
- Atalay, A. A. (1999) İmam Cafer-i Sadık Buyruğu, Can Yayınları: İstanbul.
- Aytaş, Gıyasettin (2010) “Alevilik Kavramı Etrafında Bazı Tespit ve Değerlendirmeler”, Türk Kültürü ve Hacı Bektaş Veli Araştırma Dergisi / 56, ss, 17-28.
- Bayatlı, Necdet Yaşar (2010) “Irak’ta Kakailik ve Bir Kakai Türkmen Şairi Hicri Dede”, Uluslararası Sosyal Araştırmalar Dergisi: ss, 69-80.
- Bernard, H. R. (2011). Research Methods in Anthropology: Qualitative And Quantitative Approaches. New York: Rowman Altamira.
- Büyüköztürk, ġ., Kılıç, Ç. E., Erkan, A.Ö., Karadeniz, ġ. ve Demirel, F. (2010). Bilimsel Araştırma Yöntemleri. 5. Baskı. Ankara: Pegem Akademi.
- Cengil, Muhammer (2003) “Cem Ayinin Fert ve Toplum Üzerindeki Etkileri”, Din Bilimleri Akademik Araştırma Dergisi, sayı:3, ss, 127-141.
- Coşkun, N. Ç. (2014) “Anadolu Alevilerinde Cemler ve Bu Cemlerin Sosyokültürel Hayattaki İşlevleri”, Uluslararası Kıbrıs Üniversitesi Folklor /Edebiyat Dergisi, Cilt: 20, Sayı: 78, ss: 9-28.
- Coşkun, H. (2018) “Alevi/Bektaşi Geleneğinde Dedelik Kurumu “Sivas Kangal Türkmen Alevileri Örneği”, Türk Kültürü ve Hacıbektaş Veli Araştırmaları Dergisi, Sayı: 85, ss, 43-62.
- Creswell, J. W. (2013). Research Design: Qualitative, Quantitative, And Mixed Methods Approaches. New York: Sage.
- Çelik, Hasan-Balcı, Serkan (2016) “Alevî-Kızılbaş-Bektaşi Buyruklarından Hareketle ve Genel Ahlak İlkelerine Göre Talip, Rehber, Pir ve Mürşid ilişkileri”, İnönü Üniversitesi Uluslararası Sosyal Bilimler Dergisi, Cilt 5, Sayı:2, ss, 123-140.
- Çıblak, N. (2005) Mersin Tahtacıları: Halk Bilimi Araştırmaları, Ürün Yayınları: Ankara.
- Çınar, E. (2004) Aleviliğin Gizli Tarihi, Chiviyazıları Yayınevi. İstanbul.
- Çokluk, Ö. ve Diğ., (2011) “Nitel Bir Görüşme Yöntemi: Odak Grup Görüşmesi”, Kuramsal Eğitimbilim, Cilt: 4, Sayı: 1, ss, 95-107.
- Denzin, N. K. & Lincoln, Y. S. (2008). The Landscape Of Qualitative Research, New York: Sage.
- Doğan, Hüseyin (2013) “Muş-Varto Alevilerinde Dini İnanç ve Sosyal Hayat”, Geçmişten Günümüze Alevilik 1.Uluslararası Sempozyumu, Bingöl Üniversitesi Yayınları, ss, 94-121.
- Ecevitoğlu, P. (2011) “Aleviliği Tanımlamanın Dayanılmaz Siyasal Cazibesi”, Ankara Üniversitesi SBF Dergisi, Cilt: 66, No: 3, ss, 137-156.
- Ekiz, D. (2009). Bilimsel Araştırma Yöntemleri, Anı Yayıncılık: Ankara.
- Elçi, Armağan (1999) “Semah Geleneğinin Uygulanması”, Türk Kültürü ve Hacı Bektaşi Veli Araştırma Dergisi, Sayı: 12, ss, 171-183.
- Flick, U. (2014). An Introduction To Qualitative Research. New York: Sage.
- Gezik, E. (2012) Dinsel, Etnik ve Politik Sorunlar Bağlamında Alevi Kürtler, İletişim Yayınları: İstanbul.
- Gölbaşı, Haydar-Mazlum, Ahmet (2010) “Çatışma Odağında Alevi-Sünni İlişkileri ve “Öteki” Algısı”, Uluslararası İnsan Bilimleri Dergisi, Cilt: 7, Sayı: 2, ss, 320-345.
- Gürsoy, Şahin-Kılıç, Recep (2009) “Türkiye Aleviliği”, Nobel Akademik Yayıncılık: Ankara.
- Kaptan, Remzi (2014) “Alevi İnançlı Kadın ve Aile”, web: http://www.alevitentum.de/Alevi_kadini_ve_aile.pdf, erişim: 19.03.2020.
- Karataş, Z. (2017) “Sosyal Bilim Araştırmalarında Paradigma Değişimi: Nitel Yaklaşımın Yükselişi”, Türkiye Sosyal Hizmet Araştırmaları Dergisi, Cilt: 1, Sayı: 1, ss, 66-88.
- Kerlinger, F. N. & Lee, H. B. (1999). Foundations Of Behavioral Research. New York: Harcourt College Publishers.
- Kutluay, Hakan (2016) “Bektaşilik Nedir?”, web: https://www.makaleler.com/bektasilik-nedir, erişim: 21.08.2019.
- Massicard, E. (2007) Türkiye’den Avrupa’ya Alevi Hareketinin Siyasallaşması, çev: Ali Berkay, İletişim Yayınları: İstanbul.
- Okan, N. (2014) Alevilikte Kadın Erkek Eşitliği Söylemine Eleştirel Bir Yaklaşım”, Ankara Üniversitesi Dil ve TarihCoğrafya Fakültesi Antropoloji Dergisi, Sayı: 28, ss: 27-40.
- Öz, B. (1994) Kurtuluş Savaşı’nda Alevi Bektaşiler, Ant Yayınları: İstanbul.
- Özdemir, M. (2010) “Nitel Veri Analizi: Sosyal Bilimlerde Yöntembilim Sorunsalı Üzerine Bir Çalışma”, Eskişehir Osmangazi Üniversitesi Sosyal Bilimler Dergisi, Cilt: 11, sayı: 1, ss, 323-343.
- Özgür, Bekir (2014) “Anadolu’da Parlayan Işık Alevilik”, El yayınları: İstanbul.
- Patton, M. Q. (2005). Qualitative Research. New York: John Wiley & Sons, Ltd
- Pehlivan, B (1993) Aleviler ve Diyanet, Pencere Yayınları: İstanbul.
- Strauss, A. & Corbin, J. (2014). Basics Of Qualitative Research Techniques. New York: Sage Publications.
- Subaşı, Necdet (2010) “Alevi modernleşmesi”, İstanbul, Timaş Yayınları.
- Şener, Cemal (2002) “Alevilerin Etnik Kimliği-Aleviler Kürt Mü? Türk Mü?”, Etik Yayınları: İstanbul.
- Tamay, S. (2009) “Bir İbadet Ritüeli Olarak “Semah” ve Tahtacı Turnalar Semahının Halk Bilimi ve Müzik Bilimi Açısından İncelenmesi”, Alevilik-Bektaşilik Araştırmaları Dergisi, Sayı: 1, ss, 163-185.
- Türkdoğan, Doğan (2004) “Alevi İslam İnancı İçerisinde Hz. Hızır”, Hacı Bektaş Veli /29, ss, 19-29.
- Üçer, C. (2005) “Geleneksel Alevîlikte İbadet Hayatı ve Alevîlerin Temel İslâmî İbadetlere Yaklaşımları”, Dinbilimleri Akademik Araştırma Dergisi V, Sayı: 2, ss, 161-189.
- Yağbasan, Mustafa-Öztürk, Ali (2016) “Kültürlerarası İletişim Bağlamında Alevi Sünni Dikotomisi: Tunceli ve Elazığ Örneği”, Muş Alparslan Üniversitesi Sosyal Bilimler Dergisi, Cilt: 4, Sayı: 2, ss, 175-196.
- Yaman, A. (2001) Dedelik Kurumu Ekseninde Değişim Sürecinde Alevilik, İstanbul Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü Uluslararası İlişkiler anabilim Dalı Yayınlanmamış Doktora Tezi, İstanbul.
- Yalçınkaya, Ayhan (2011) “Hafıza Savaşlarından Sahiplenilmiş Şehitliğe: Madımak Katliamı Örnek Olayı”, Ankara Üniversitesi SBF Dergisi, Cilt: 66, No. 3, ss, 333-394.
- Yıldırım, E. (2010) “Tunceli Yöresi Alevilerinde Geçiş Dönemi İnanç ve Uygulamaları Üzerine Sosyolojik Bir Araştırma”, Ekev Akademi Dergisi, Yıl: 14 Sayı: 42, ss, 17-32.
- Yıldırım, Rıza (2012) “Geleneksel Alevilikten Modern Aleviliğe: Tarihsel Bir Dönüşümün Ana Eksenleri”, Türk Kültürü ve Hacı Bektaşi Veli Araştırma Dergisi, Sayı: 62, ss, 135-160.
- Zelyut, R. (1990) Öz Kaynaklarına Göre Alevilik, Anadolu Kültürü Yayınları: İstanbul.
| APA | SAVAŞ A, PALABIYIK A (2020). ALEVİLİK ÜZERİNE BİR SAHA ÇALIŞMASI: MUŞ İLİ VARTO ÖRNEĞİ. , 12 - 22. |
| Chicago | SAVAŞ Ali Rıza,PALABIYIK Adem ALEVİLİK ÜZERİNE BİR SAHA ÇALIŞMASI: MUŞ İLİ VARTO ÖRNEĞİ. (2020): 12 - 22. |
| MLA | SAVAŞ Ali Rıza,PALABIYIK Adem ALEVİLİK ÜZERİNE BİR SAHA ÇALIŞMASI: MUŞ İLİ VARTO ÖRNEĞİ. , 2020, ss.12 - 22. |
| AMA | SAVAŞ A,PALABIYIK A ALEVİLİK ÜZERİNE BİR SAHA ÇALIŞMASI: MUŞ İLİ VARTO ÖRNEĞİ. . 2020; 12 - 22. |
| Vancouver | SAVAŞ A,PALABIYIK A ALEVİLİK ÜZERİNE BİR SAHA ÇALIŞMASI: MUŞ İLİ VARTO ÖRNEĞİ. . 2020; 12 - 22. |
| IEEE | SAVAŞ A,PALABIYIK A "ALEVİLİK ÜZERİNE BİR SAHA ÇALIŞMASI: MUŞ İLİ VARTO ÖRNEĞİ." , ss.12 - 22, 2020. |
| ISNAD | SAVAŞ, Ali Rıza - PALABIYIK, Adem. "ALEVİLİK ÜZERİNE BİR SAHA ÇALIŞMASI: MUŞ İLİ VARTO ÖRNEĞİ". (2020), 12-22. |
| APA | SAVAŞ A, PALABIYIK A (2020). ALEVİLİK ÜZERİNE BİR SAHA ÇALIŞMASI: MUŞ İLİ VARTO ÖRNEĞİ. İçtimaiyat (Online), 4(1), 12 - 22. |
| Chicago | SAVAŞ Ali Rıza,PALABIYIK Adem ALEVİLİK ÜZERİNE BİR SAHA ÇALIŞMASI: MUŞ İLİ VARTO ÖRNEĞİ. İçtimaiyat (Online) 4, no.1 (2020): 12 - 22. |
| MLA | SAVAŞ Ali Rıza,PALABIYIK Adem ALEVİLİK ÜZERİNE BİR SAHA ÇALIŞMASI: MUŞ İLİ VARTO ÖRNEĞİ. İçtimaiyat (Online), vol.4, no.1, 2020, ss.12 - 22. |
| AMA | SAVAŞ A,PALABIYIK A ALEVİLİK ÜZERİNE BİR SAHA ÇALIŞMASI: MUŞ İLİ VARTO ÖRNEĞİ. İçtimaiyat (Online). 2020; 4(1): 12 - 22. |
| Vancouver | SAVAŞ A,PALABIYIK A ALEVİLİK ÜZERİNE BİR SAHA ÇALIŞMASI: MUŞ İLİ VARTO ÖRNEĞİ. İçtimaiyat (Online). 2020; 4(1): 12 - 22. |
| IEEE | SAVAŞ A,PALABIYIK A "ALEVİLİK ÜZERİNE BİR SAHA ÇALIŞMASI: MUŞ İLİ VARTO ÖRNEĞİ." İçtimaiyat (Online), 4, ss.12 - 22, 2020. |
| ISNAD | SAVAŞ, Ali Rıza - PALABIYIK, Adem. "ALEVİLİK ÜZERİNE BİR SAHA ÇALIŞMASI: MUŞ İLİ VARTO ÖRNEĞİ". İçtimaiyat (Online) 4/1 (2020), 12-22. |
