Madde Kullanımı Damgalama Mekanizması Ölçeği: Geçerlilik veGüvenirlik Çalışması

Rasim BABAHANOĞLU, (Hitit Üniversitesi, Sağlık Bilimleri Fakültesi, Sosyal Hizmet Bölümü, Çorum, Türkiye)
Serap DAŞBAŞ (Selçuk Üniversitesi, Sağlık Bilimleri Fakültesi, Sosyal Hizmet Bölümü, Konya, Türkiye)
Toplum ve Sosyal Hizmet
12 5
Yıl: 2021 Cilt: 32 Sayı: 1 Sayfa Aralığı: 141 - 172 Metin Dili: Türkçe DOI: 10.33417/tsh.798982 İndeks Tarihi: 13-10-2021

Madde Kullanımı Damgalama Mekanizması Ölçeği: Geçerlilik veGüvenirlik Çalışması

Öz:
Bu çalışmada, Smith ve arkadaşlarının (2016) geliştirdikleri “Substance Use Stigma Mechanism Scale” adlı ölçeğin Türkçe’ye uyarlanması amaçlanmaktadır. Bu ölçek ile madde kullanım bozukluğu olan bireylerin damgalanma durumlarını öğrenmek veya ölçmek bu çalışmayı önemli kılmaktadır. Çalışma, genel tarama modelinde gerçekleştirilmiştir. Ölçeğin geçerliliği için; Kendall Uyuşum Katsayısı, Açımlayıcı Faktör Analizi (AFA), Doğrulayıcı Faktör Analizi (DFA) ile Pearson Momentler Çarpımı Korelasyon Analizi olmak üzere dört farklı analiz uygulanmıştır. Kendall Uyuşum Katsayısı Analizi on uzmandan alınan “uzman değerlendirme raporu” ile değerlendirilmiştir. DFA için toplamda 305 madde kullanım bozukluğu olan bireye ulaşılmıştır. Veriler “Madde Kullanımı Damgalama Mekanizması Ölçeği” ile toplanmıştır. Ölçüt geçerliliği için ise “Pozitif ve Negatif Duygu Ölçeği” uygulanmıştır. Ayrıca ölçeğin güvenirliği için maddelerin istatistiki dağılımı, Güvenirlik Katsayısı (α), Varimax Döndürme Sonrası Değerler ve testi yarılama yöntemlerinden faydalanılmıştır. Uyarlama sürecinde orijinal ölçeğin dil, yapı ve ölçüt geçerliği sağlanmış ve geliştirilen ölçeğin son hali elde edilmiştir. Güvenirlik bakımından elde edilen değerler de ölçeğin iyi derecede olduğunu göstermektedir. Araştırma kapsamında uyarlanan bu ölçek, alkol ve madde kullanım bozukluğu olan bireylere uygulanabilir özelliktedir. Aynı zamanda ölçek, tedavi olamayan, tedavi olmak istemeyen, tedavi olmak isteyen ya da tedavisi devam eden bireylerle madde deneyimi olan bütün popülasyona uygulanabilmektedir.
Anahtar Kelime:

Substance Use Stigma Mechanism Scale: Study of Validity and Reliability

Öz:
The aim of this study is to adapt the "Substance Use Stigma Mechanism Scale"developed by Smith et al. (2016) into Turkish. Being able to learn or measure thestigmatization status of individuals with substance use disorders with this scalemakes this study important. The study was carried out in the general surveymodel. For the validity of the scale, four different analyzes were applied, namely,Kendall Correlation Coefficient, Exploratory Factor Analysis (EFA),Confirmatory Factor Analysis (CFA) and Pearson Moments Product CorrelationCoefficient Analysis. Kendall's Coefficient of Concordance Analysis was donewith the "expert evaluation report" taken from ten experts.For CFA, a total of 305 individuals with substance use disorders were reached. Data were collected using the "SubstanceUse Stigma Mechanism Scale". For criterion validity, "Positive and Negative Affect Scale" was applied. In addition, forthe reliability of the scale, statistical distribution of items, Reliability Coefficient (α), Varimax Post-Rotation Values andsplit-half methods were used. During the adaptation process, the language, structure and criterion validity of the originalscale were provided and the final version of the developed scale was obtained. The values obtained in terms of reliabilityalso show that the scale is at a good level. This scale, adapted within the scope of the study, is applicable to individualswith alcohol and substance use disorders. At the same time, the scale can be applied to individuals who cannot be treated,who do not want to be treated, who want to be treated or are still being treated, and to the whole population with substanceexperience.
Anahtar Kelime:

Belge Türü: Makale Makale Türü: Araştırma Makalesi Erişim Türü: Erişime Açık
  • Akgül, A. (2005). Tibbi arastirmalarda istatistiksel analiz teknikleri. Ankara: Emek Ofset Ltd. Şti.
  • Aksayan, S. & Gözüm, S. (2002). Kültürlerarası ölçek uyarlaması için rehber I: Ölçek uyarlama aşamaları ve dil uyarlaması. Hemşirelik Araştırma Dergisi, 4(1), 9-14.
  • Alpar, R. (2016). Spor, sağlık ve eğitim bilimlerinden örneklerle uygulamalı istatistik ve geçerlikgüvenirlik. Ankara: Detay Yayıncılık.
  • Aytaç, M. & Öngen, B. (2012). Doğrulayıcı faktör analizi ile yeni çevresel paradigma ölçeğinin yapı geçerliliğinin incelenmesi. İstatistikçiler Dergisi, 5, 14-22.
  • Bahar, A. (2007). Şizofreni ve damgalama. Fırat Sağlık Hizmetleri Dergisi. 2007; (2)4: 101-110.
  • Bandalos, D. L., & Finney, S. J. (2010). Factor analysis: Exploratory and confirmatory. In G. R. Hancock & R. O. Mueller (Eds.), The reviewer's guide to quantitative methods in the social sciences New York, NY: Routledge.
  • Bartlett, M.S. (1950). Tests of significance in factor analysis. British Journal of Mathematical and Statistical Psychology, 3(2), 77-85.
  • Bernard, B. (2006). Using Strengths-Based Practice To Tap The Resilience Of Families, In The Strengths Perspective In Social Work Practice. Boston: MA, D. Saleebey, Edit, Allyn and Bacon.
  • Bland, J. M., & Altman, D. G. (1997). Statistics notes: Cronbach‟s alpha. Bmj, V, 314, p.572.
  • Brown, T. A. (2006). Confirmatory factor analysis for applied research. New York London: The Guılford Press.
  • Büyüköztürk, Ş., Kılıç Çakmak, E., Akgün, Ö. E., Karadeniz, Ş. & Demirel, F. (2013). Bilimsel araştırma yöntemleri. Ankara: 14. Baskı,Pegem Akademi.
  • Büyüköztürk, Ş.,Akgün, Ö. E., Özkahveci, Ö. & Demirel F. (2004). Güdülenme ve öğrenme stratejileri ölçeğinin Türkçe formunun geçerlik ve güvenirlik çalışması. Kuram ve Uygulamada Eğitim Bilimleri, 4(2), 207-239.
  • Büyüköztürk, Ş. (2002). Faktör analizi: Temel kavramlar ve ölçek geliştirmede kullanımı. Kuram ve Uygulamada Eğitim Yönetimi Dergisi, 32(32), 470-483.
  • Büyüköztürk, Ş. (2011). Sosyal bilimler için veri analizi el kitabı. Ankara: Pegem Akademi.
  • Byrne, B. M. (2010). Testing for the factorial validity of a theoretical construct. structural equation modeling with amos: basic concepts, applications, and programming. 2nd ed. New York: Routledge.
  • Cerny, B.A. & Kaiser, H.F. (1977). A study of a measure of sampling adequacy for factor-analytic correlation matrices. Multivariate Behavioral Research, 12(1), 43-47.
  • Çakmur, H. (2012). Araştırmalarda ölçme - güvenilirlik – geçerlilik. TAF Prev Med Bull, 11(3), 339- 344.
  • Çapık, C. (2014). Geçerlik ve güvenirlik çalışmalarında doğrulayıcı faktör analizinin kullanımı. Anadolu Hemşirelik ve Sağlık Bilimleri Dergisi, 17(3), 196-205.
  • Çokluk, Ö., Şekercioğlu, G. & Büyüköztürk, Ş. (2010). Sosyal bilimler için çok değişkenli istatistik SPSS ve LISREL uygulamaları. Ankara: Pegem.Net.
  • DeVellis, R. F. (2016). Scale development: Theory and applications. London: Sage Publications.
  • Dülgerler, Ş. (2008). Ruhsal hastalıklarda damgalama ve psikiyatri hemşireliği. Kocaeli. XV. UlusalSosyal Psikiyatri Kongresi Özet Kitabı. 2008, s. 28.
  • Duyan, V., Ö. Özgür-Sayar, & Özbulut, M. (2008). Sosyal hizmeti tanımak ve anlamak: sosyal hizmet uzmanları ve sosyal hizmet alanında çalışanlar için bir rehber. Ankara: Öncü Basımevi.
  • Eminoğlu, E. & Nartgün, Z. (2009). Üniversite öğrencilerinin akademik sahtekarlık eğilimlerinin ölçülmesine yönelik bir ölçek geliştirme çalışması. Uluslararası İnsan Bilimleri Dergisi 6(1), 215-240.
  • Ercan, G. & İsmet, K. (2004). Ölçeklerde güvenirlik ve geçerlik. Uludağ Üniversitesi Tıp Fakültesi Dergisi, 30(3), 211-6.
  • Erkuş A. (2010). Psikometrik terimlerin Türkçe karşılıklarının anlamları ile yapılan işlemlerin uyuşmazlığı. Eğitimde ve Psikolojide Ölçme ve Değerlendirme Dergisi, 1(2), 72-7.
  • Field, A.P. (2005). Kendall's coefficient of concordance. Encyclopedia of Statistics in Behavioral Science.
  • Gençöz, T. (2000). Pozitif ve negatif duygu ölçeği: Geçerlik ve güvenirlik çalışması. Türk Psikoloji Dergisi, 15(46), 19-26.
  • Gözüm, S. & Aksayan S. (2003). Kulturlerarasi olcek uyarlamasi icin rehber II: Psikometrik ozellikler ve kulturlerarasi karsilastirma. Hemsirelikte Arastirma Gelistirme Dergisi, 5(1), 3-14.
  • Güvendir Acar, M. & Özer Özkan, Y. (2015). Türkiye'deki eğitim alanında yayımlanan bilimsel dergilerde ölçek geliştirme ve uyarlama konulu makalelerin incelenmesi. Elektronik Sosyal Bilimler Dergisi, 14(52), 23- 33.
  • Hooper, D., Coughlan, J., & Mullen, M. R. (2008). Structural equation modelling: guidelines for determining model fit. Electronic Journal of Business Research Methods, 6(1), 53-60.
  • Hu, L. T. & Bentler, P. M. (1999). Cutoff criteria for fit indexes in covariance structure analysis: conventional criteria versus new alternatives. Structural Equation Modeling, 6(1), 1-55.
  • Iacobucci, D. (2010). Structural equations modeling: fit indices, sample size, and advanced topics. J Cons Psychol, 20(1), 90-98.
  • Kaiser, H.F. (1974). An index of factorial simplicity. Psychometrika, 39(1), 31-36.
  • Karagöz, Y. (2016). SPSS ve AMOS23 uygulamalı istatistiksel analizler. Ankara: Nobel Akademik Yayıncılık Eğitim Danışmanlık.
  • Karasar, N. (2008). Bilimsel Araştırma Yöntemi. Ankara: Nobel Tıp Kitabevleri Ltd. Şti.
  • Karasar, N. (2015). Bilimsel Araştırma Yöntemi. İstanbul: 28. Basım, Nobel Akademi Yayınları.
  • Kelloway, E. K. (1998). Assessing model fit. using LISREL for structural equation modeling. 3 ed. USA: Sage Publications.
  • Kıraç, R. (2019). Sağlık arama davranışını etkileyen faktörler: Yapısal eşitlik modellemesine dayalı bir çalışma. Doktora Tezi, Selçuk Üniversitesi, Sağlık Bilimleri Enstitüsü, Konya.
  • Koyuncu, İ., & Kılıç, A. F. (2019). Açımlayıcı ve doğrulayıcı faktör analizlerinin kullanımı: Bir doküman incelemesi. Eğitim ve Bilim, 44 (198), 361-388.
  • Küliğ, D. & Engin, E. (2017). Alkol bağımlılığı sorunu olanların çocuklarının yaşamsal rolleri ölçeği’nin geçerlilik ve güvenirlik çalışması. Bğımlılık Dergisi – Journal of Dependence, 18(3),80-89.
  • Marsh, H. W., Grayson, D. (1995). Latent variable models of multitrait-multimethod data. In R. Hoyle (Ed.), Structural Equation Modeling: Concepts, İssues And Applications, Thousand Oaks, CA:Sage.
  • Neuman, W. L. (2011). Toplumsal araştırma yöntemleri: nitel ve nicel yaklaşımlar. Çeviren, Sedef Özge, 1. cilt, Yayın Odası Yayınları.
  • Nunnally, J. C. (1978). Psychometric Theory. New York: McGraw-Hill.
  • Nunnally, J. C. & Bernstein, I. (1994). Psychometric theory. New York: McGraw-Hill.
  • Okundaye, J.N., P. Smith, & Lawrence-Webb, C. (2001). Incorporating spirituality and the strengths perspective into social work practice with addicted individuals. Journal of Social Work Practice in the Addictions,1(1), 65-82.
  • Orçan, F. (2018). Açımlayıcı ve doğrulayıcı faktör analizi: ilk hangisi kullanılmalı?. Eğitimde ve Psikolojide Ölçme ve Değerlendirme Dergisi, 9(4), 413-421.
  • Orhan, H. & Kaşıkçı, D. (2002). Path, korelasyon ve kısmi regresyon katsayılarının karşılaştırılmalı olarak incelenmesi. Hayvansal Üretim, 43(2), 68-78.
  • Ögel, G. Madde kullanıcılarının özellikleri: Türkiye’de çok merkezli bir araştırma (İkinci aşama). 2019. Erişim tarihi, 21 Aralık 2019. Erişim adersi, http://www.ogelk.net/Dosyadepo/asama2_rapor_3p.pdf.
  • Özdamar, K. (2001). Örnekleme Yöntemleri SPSS ile Biyoistatistik. Eskişehir: Kaan Kitabevi.
  • Quinn, D. M., Chaudoir, S. R. (2009). Living with a concealable stigmatized identity: the impact of anticipated stigma, centrality, salience, and cultural stigma on psychological distress and health. Journal of Personality and Social Psychology, 97(4), 634–651.
  • Rhodes, A., Jasani, B., Barnes, De., Bobrow, L., & Miller, K. (2000). Reliability of immunohistochemical demonstration of oestrogen receptors in routine practice: interlaboratory variance in the sensitivity of detection and evaluation of scoring systems. Journal of clinical pathology, 53(2), 125-30.
  • Savaşır, I. (1994). Ölçek uyarlamasındaki bazı sorunlar ve çözüm yolları. Türk Psikoloji Dergisi 33(9), 27-32.
  • Sevinik, H. & Taş Arslan, F. (2020). Şizofreni hastalarında içselleştirilmiş damgalanma ve sosyal işlevsellik düzeyinin belirlenmesi. Psikiyatri Hemşireliği Dergisi, 11(3):177-180. DOI: 10.14744/phd.2020.50455
  • Scambler, G., & Hopkins, A. (1986). Being epileptic: coming to terms with stigma. Sociology of Health & Illness, 8(1), 26–43.
  • Schermelleh-Engel, K., Moosbrugger, H. & Müler, H. (2003). Evaluating the fit of structural equation models. Tests Of Significance And Descriptive Goodness-Of-Fit Measures Of Psychological Research Online, 8(2), 23-74.
  • Schumacher, P. E. & Lomax, R. G. (1996). A beginners guide to structural equation modeling. Nahvah, NJ: Lawrance Erlbaum.
  • Sipahi, B., Yurtkoru, E. S. & Çinko, M. (2008). Sosyal Bilimlerde Spss İle Veri Analizi. İstanbul: Beta Yayınları.
  • Stevens, J. P. (2001). Applied multivariate statistics for the social sciences. Taylor&Francis.
  • Streiner, D. L. (2003). Starting at the beginning: an introduction to coefficient alpha and internal consistency. Journal of Personality Assessment, 80(1), 99-103.
  • Stringer, K. L., & Baker, E. H. (2018). Stigma as a barrier to substance abuse treatment among those with unmet need: an analysis of parenthood and marital status. Journal of Family, 39(1), 3 – 27. DOI: 10.1177/0192513X15581659.
  • Smith, L.R., Earnshaw, V. A., Copenhaver, M. M. & Cunningham, C. O. (2016). Substance use stigma: Reliability and validity of a theory-based scale for substance-using populations. Drug and alcohol dependence, 162, 34-43.
  • Smith, L. R., Mittal, M. L., Wagner, K., Copenhaver, M. M., Cunningham, C. O., & Earnshaw, V. A. (2019). Factor structure, internal reliability and construct validity of the methadone maintenance treatment stigma mechanisms scale. Society for the Study of Addiction, 115 (2), 354-367.
  • Şencan, H. (2005). Sosyal ve davranışsal ölçümlerde güvenilirlik ve geçerlilik. Ankara: 1. Basım,Seçkin Yayıncılık.
  • Tabachnick, B. G &, Fidell, L. S. (2007). Using multivariate statistics, 5th. Needham Height, Boston, MA: Allyn & Bacon/Pearson Education.
  • Tavşancıl, E. (2002). Tutumların ölçülmesi ve SPSS ile veri analizi. Ankara: Nobel Yayıncılık.
  • Tezbaşaran, A. A. (1997). Likert tipi ölçek geliştirme kılavuzu. Ankara: Türk Psikologlar Derneği Yayınları.
  • Tuna, M., Bircan, H. & Yeşiltaş, M. (2012). Etik liderlik ölçeği'nin geçerlilik ve güvenilirlik çalışması: Antalya örneği. Atatürk Üniversitesi İktisadi ve İdari Bilimler Dergisi, 26(2), 143-155.
  • Vieira, A. L. (2011). Preparation of the analysis. interactive LISREL in practice. London:Springer, 1st ed.
  • Waltz, C. F., Strcikland, O. L.,& Lenz, E. R. (201). Measurement in Nursing and Health Research. New York, NY 10036: Springer Publishing Company, LLC 11 West 42nd Street New ISBN: 978-0-82617061-3.
  • Wang, J., & Wang, X. (2012). Structural equation modeling: Applications using mplus: Methods and applications. West Susex: John Wiley & Sons.
  • Weiss, M. G. (2008). Stigma and the social burden of neglected tropical diseases. PLoS Neglected Tropical Diseases, 2(5), e237.
  • Worthington, R. L., Whittaker, T. A. (2006). Scale development research: a content analysis and recommendations for best practices. The Counseling Psychologist, 34(6), 806– 838. https://doi.org/10.1177/0011000006288127
  • Yaman, Ö. M. (2014). Uyuşturucu madde bağımlısı gençlerin aile içi ilişkilere yönelik görüşleri: Esenler-Bağcılar örneği. Addicta: The Turkish Journal on Addictions, 1(1), 99-132.
  • Yeşildal, M., Erişen, M. A. & Kıraç, R. (2020). Sağlık sistemlerine güvensizlik: Bir geçerlilik ve güvenilirlik çalışması. Uluslararası Sağlık Yönetimi ve Stratejileri Araştırma Dergisi, 6(2), 251- 259.
  • Yılmaz, V. & Çelik, H. E. (2003). LISREL 9.1 ile yapısal eşitlik modellemesi-I. Ankara: Pegem Akademi Yayınları.
APA Babahanoğlu R, Daşbaş S (2021). Madde Kullanımı Damgalama Mekanizması Ölçeği: Geçerlilik veGüvenirlik Çalışması. , 141 - 172. 10.33417/tsh.798982
Chicago Babahanoğlu Rasim,Daşbaş Serap Madde Kullanımı Damgalama Mekanizması Ölçeği: Geçerlilik veGüvenirlik Çalışması. (2021): 141 - 172. 10.33417/tsh.798982
MLA Babahanoğlu Rasim,Daşbaş Serap Madde Kullanımı Damgalama Mekanizması Ölçeği: Geçerlilik veGüvenirlik Çalışması. , 2021, ss.141 - 172. 10.33417/tsh.798982
AMA Babahanoğlu R,Daşbaş S Madde Kullanımı Damgalama Mekanizması Ölçeği: Geçerlilik veGüvenirlik Çalışması. . 2021; 141 - 172. 10.33417/tsh.798982
Vancouver Babahanoğlu R,Daşbaş S Madde Kullanımı Damgalama Mekanizması Ölçeği: Geçerlilik veGüvenirlik Çalışması. . 2021; 141 - 172. 10.33417/tsh.798982
IEEE Babahanoğlu R,Daşbaş S "Madde Kullanımı Damgalama Mekanizması Ölçeği: Geçerlilik veGüvenirlik Çalışması." , ss.141 - 172, 2021. 10.33417/tsh.798982
ISNAD Babahanoğlu, Rasim - Daşbaş, Serap. "Madde Kullanımı Damgalama Mekanizması Ölçeği: Geçerlilik veGüvenirlik Çalışması". (2021), 141-172. https://doi.org/10.33417/tsh.798982
APA Babahanoğlu R, Daşbaş S (2021). Madde Kullanımı Damgalama Mekanizması Ölçeği: Geçerlilik veGüvenirlik Çalışması. Toplum ve Sosyal Hizmet, 32(1), 141 - 172. 10.33417/tsh.798982
Chicago Babahanoğlu Rasim,Daşbaş Serap Madde Kullanımı Damgalama Mekanizması Ölçeği: Geçerlilik veGüvenirlik Çalışması. Toplum ve Sosyal Hizmet 32, no.1 (2021): 141 - 172. 10.33417/tsh.798982
MLA Babahanoğlu Rasim,Daşbaş Serap Madde Kullanımı Damgalama Mekanizması Ölçeği: Geçerlilik veGüvenirlik Çalışması. Toplum ve Sosyal Hizmet, vol.32, no.1, 2021, ss.141 - 172. 10.33417/tsh.798982
AMA Babahanoğlu R,Daşbaş S Madde Kullanımı Damgalama Mekanizması Ölçeği: Geçerlilik veGüvenirlik Çalışması. Toplum ve Sosyal Hizmet. 2021; 32(1): 141 - 172. 10.33417/tsh.798982
Vancouver Babahanoğlu R,Daşbaş S Madde Kullanımı Damgalama Mekanizması Ölçeği: Geçerlilik veGüvenirlik Çalışması. Toplum ve Sosyal Hizmet. 2021; 32(1): 141 - 172. 10.33417/tsh.798982
IEEE Babahanoğlu R,Daşbaş S "Madde Kullanımı Damgalama Mekanizması Ölçeği: Geçerlilik veGüvenirlik Çalışması." Toplum ve Sosyal Hizmet, 32, ss.141 - 172, 2021. 10.33417/tsh.798982
ISNAD Babahanoğlu, Rasim - Daşbaş, Serap. "Madde Kullanımı Damgalama Mekanizması Ölçeği: Geçerlilik veGüvenirlik Çalışması". Toplum ve Sosyal Hizmet 32/1 (2021), 141-172. https://doi.org/10.33417/tsh.798982
Sayfa Oluşturulma Tarihi
24-04-2024 14:44

İLETİŞİM

TÜBİTAK ULAKBİM TR Dizin

Yüzüncüyıl, İşçi Blokları Mahallesi

Muhsin Yazıcıoğlu Caddesi No:51/C

06530 Çankaya / ANKARA +90 (312) 298 92 00

trdizin@tubitak.gov.tr

TÜBİTAK ULAKBİM Ulusal Akademik Ağ ve Bilgi Merkezi Cahit Arf Bilgi Merkezi © Tüm Hakları Saklıdır. Gizlilik Politikası Kullanım Şartları