Yıl: 2019 Cilt: 12 Sayı: 2 Sayfa Aralığı: 441 - 471 Metin Dili: Türkçe DOI: 10.18403/ emakalat.644908 İndeks Tarihi: 13-10-2021

REDDİYE METİNLERİNDE DİL VE ÜSLÛP: MİNHĀCU’S-SÜNNE ÖRNEĞİ

Öz:
Dinler arası ilişkilerde olduğu gibi mezhepler arası ilişkilerde de dil ve üslûp, son derece önemli bir yer işgal etmektedir. Dil ve üslûba dayalı mezhepler arası ilişkilerin kök saldığı ve kalıcı hale geldiği en önemli değişkenlerden biri olarak ise karşımıza reddiye metinleri çıkmaktadır. İslam düşünce tarihinin ilk dönemlerinden itibaren mezheplerin birbirlerini görme ve okuma biçimlerinin kalıba dökülüp somutlaştığı zemin olarak varlık kazanan reddiye metinleri, birçok açıdan tahlil ve tenkidi hak etmektedir. Reddiye metinlerinin doğası gereği en fazla öne çıkan belki de en çok tahlil edilmesi gereken karakteristik özelliği ise bu metinlerde kendisine sıkça yer bulan anlama çabasından uzak, dışlayıcı ve ötekileştirici dildir. Reddiye metinlerinin tarihine bakıldığında dışlayıcı ve ötekileştirici dilin en çok kullanıldığı eserlerin başında Şiî-Sünnî reddiye metinlerinin geldiği görülür. Daha çok imamet ve hilafet gibi tarihin derinliklerine kök salmış tartışma konularının yer aldığı bu edebiyatta Hanbelî âlim İbn Teymiyye’nin Minhācu’s-Sünne adlı Şiîlik reddiyesi, dil ve üslûp açısından ayırt edici bir konuma sahiptir. Zira bu metin, yer verdiği ayrıştırıcı ve ötekileştirici dili nedeniyle hem Şiî-Sünnî ilişkilerine etki etmiş hem de günümüzde dahi referans kaynağı olarak kendisini var kılmayı başarmıştır. Bu nedenle makalemizde İbn Teymiyye’nin Minhācu’s-Sünne adlı Şiîlik reddiyesinde tercih ettiği ayrıştırıcı dil ve üslûp; metin tenkidi, mezhebî aidiyet ve mezhepler arası ilişkiler açısından analiz edilecektir.
Anahtar Kelime:

Language and Style in Refutation Texts: The Case of Minhaj al-Sunna

Öz:
Language and style occupy a very important place in inter-sectarian relations as well as interreligious relations. One of the most important variables in which inter-sectarian relations based on language and style take root and become permanent is the refutation texts. The refutation texts, which have existed as the basis of the way in which the sects see and read each other since the early periods of Islamic thought, deserve analysis and criticism in many ways. Perhaps the most prominent characteristics of refutation texts, which should be analyzed the most, are non-comprehensible, exclusionary and marginalizing language in these texts. When we look at the history of refutation texts, it is seen that Shiite-Sunni refutation texts are the most important works in which exclusionary and marginalizing language is used most. The Shiite refutation of Minhaj al-Sunna by the Hanbalite scholar Ibn Taymiyya has a distinctive position in terms of language and style. This text, because of its distinctive and marginalizing language, has influenced both Shiite-Sunni relations and has survived as a reference source even today. For this reason, in our paper, the discriminatory language and style preferred by Ibn Taymiyya in his refutation of Shi'ism called Minhaj al-Sunna will be analyzed in terms of text criticism, sectarian belonging and inter-sectarian relations.
Anahtar Kelime:

Belge Türü: Makale Makale Türü: Araştırma Makalesi Erişim Türü: Erişime Açık
  • Akkoyunlu, İsmail. “İbn Teymiyye’nin Şiîlik Eleştirisinde Mu’tezile Faktörü”. Toplum Bilimleri Dergisi 11/22 (2017), 119-132.
  • Akkoyunlu, İsmail. “İbn Teymiyye’de Selef ve Selefiyye Kavramları = The Concepts of Salaf and Salafiyya in Ibn Taymiyya”. Cumhuriyet İlahiyat Dergisi = Cumhuriyet Theology
  • Journal [Cumhuriyet Üniversitesi İlahiyat Fakültesi Dergisi] 23/1 (2019), 545-562. https://doi.org/10.18505/cuid.540686.
  • Aktepe, İsak Emin. “Ehl-i Hadis’in Sünnet ve Hadis Müdafaalarındaki Üslup Sorunu = Ahli Hadith’s Wording Problem in Their Sunna and Hadith Defends”. Erzincan Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü Dergisi 1/1 (2015), 111-123.
  • Arıkan, Adem. “Osmanlı’da İbn Teymiyyeciliği Birgivî Üzerinden İhdas Etmenin İmkânı -Eleştirel Bir Yaklaşım-“. Osmanlı’da İlm-i Kelâm: Âlimler, Eserler, Meseleler. ed. Osman Demir vd. 471-521. İstanbul: İsar Yayınları, 2016.
  • Atalan, Mehmet. “Ca’fer es-Sâdık’ın Rafızilerle Tartıştığını Anlatan Bir Risale: Hâzihi Munazâra Ca’fer b. Muhammed es-Sâdık Maa’r-Râfizî”. Kelâm Araştırmaları Dergisi 7/1 (2009), 21-38.
  • Bağdâdî, Abdülkâhir b. Tâhir b. Muhammed. Mezhepler Arasındaki Farklar. çev. Ethem Ruhi Fığlalı. Ankara: Türkiye Diyanet Vakfı Yayınları, 4. Baskı, 2007.
  • Bulut, Halil İbrahim (ed.). Mezheplere Göre Klasik Kaynaklar ve Özellikleri. İstanbul: Ensar Yayınları, 2018.
  • Furat, Ahmet Hamdi. “Selefîliğin Osmanlı’ya Etkisi Bağlamında Kullanılan Bir Argüman: İbn Teymiye’nin es-Siyâsetü’ş-Şer‘iyye İsimli Eserininin Osmanlı Dünyasında XVI. ve XVII. Asırdaki Tercümeleri”. Marife: Dini Araştırmalar Dergisi [Bilimsel Birikim] 9/3 (2009), 215-226.
  • İbn Teymiyye, Ebû’l-Abbâs Takıyyüddîn Ahmed b. Abdülhalîm. Minhâcu’s-Sünneti’n-Nebeviyye fî Nakdi Kelâmi’ş-Şîati’l-Kaderiyye. thk. Muhammed Reşâd Sâlim. 8 Cilt. Riyad: Câmi‘atü’l-İmâm Muhammed b. Su‘ûd el-İslâmiyye, 1986.
  • Kahveci, Niyazi. “Şia ve Mutezile’nin Reddiye Literatürü Üzerine Çalışma”. Dinî Araştırmalar 8/23 (2005), 69-92.
  • Kalaycı, Mehmet. “Şiîlik-Sünnîlik İlişkisinin Kapsamı ve Sınırlarına Dair Bazı Metodik Mülahazalar”. Ortadoğu’nun Geleceği Açısından Şiî-Sünnî İlişkileri Sempozyumu. 191-208. Çorum: Çorum Belediyesi Kültür Yayınları, 2014.
  • Koca, Ferhat. “İbn Teymiyye, Takıyyüddin”. Türkiye Diyanet Vakfı İslam Ansiklopedisi. 20/391-405. İstanbul: TDV Yayınları, 1999.
  • Kohlberg, Etan. “İmâmiyye Şiası Geleneğinde “Râfizî” Terimi”. çev. Halil İbrahim Bulut. Kelâm Araştırmaları Dergisi 2/2 (2004), 117-124.
  • Kurt, Erkan. “Ehl-i Hadis Kelâma Alternatif Bir Akaid İlmi Geliştirmiş midir? Dokuz Eylül Üniversitesi İlahiyat Fakültesi Dergisi 2/40 (2014), 139-165.
  • Kutlu, Sönmez. Mezhepler Tarihine Giriş. İstanbul: DEM Yayınları, 2013. Melikoff, Irene. “Alevi Bektaşiliğin Tarihi Kökenleri, Bektaşi Kızılbaş Bölünmesi ve Neticeleri”. Türkiye’de Aleviler Bektaşiler ve Nusayriler Tartışmalı İlmî Toplantılar Dizisi, 17-23. İstanbul: Ensar Neşriyat, 1999.
  • Öz, Mustafa. “Râfızîler”. Türkiye Diyanet Vakfı İslam Ansiklopedisi. 34/396-397. İstanbul: TDV Yayınları, 2007.
  • Özer, Ahmet. Ehl-i Hadis’in Red Literatürü. İstanbul: Marmara Üniversitesi, Sosyal Bilimler Enstitüsü, Yüksek Lisans Tezi, 2008.
  • Sinanoğlu, Mustafa. “Reddiye”. Türkiye Diyanet Vakfı İslam Ansiklopedisi. 34/516-521. İstanbul: TDV Yayınları, 2007.
  • Şahin, Hanifi. “Abbasilerin Son Dönemlerinden İlhanlıların Yıkılışına Kadarki Süreçte Şiî-Sünnî İlişkileri”. e-Makâlât Mezhep Araştırmaları 6/2 (2013), 17-42.
  • Uyar, Mazlum. “Akla Dayalı Şi’î Kelâmının Oluşmasında Mu’tezile’nin Rolü ve Şeyh Müfîd”. İslâmî Araştırmalar 13/1 (2000), 101-112.
  • Uyar, Mazlum. “Gaybet Sonrası Şiî Kelâmının Teşekkülü ve Mutezile”. İslâmiyât 3/3 (1999), 153-170.
APA AKKOYUNLU İ (2019). REDDİYE METİNLERİNDE DİL VE ÜSLÛP: MİNHĀCU’S-SÜNNE ÖRNEĞİ. , 441 - 471. 10.18403/ emakalat.644908
Chicago AKKOYUNLU İsmail REDDİYE METİNLERİNDE DİL VE ÜSLÛP: MİNHĀCU’S-SÜNNE ÖRNEĞİ. (2019): 441 - 471. 10.18403/ emakalat.644908
MLA AKKOYUNLU İsmail REDDİYE METİNLERİNDE DİL VE ÜSLÛP: MİNHĀCU’S-SÜNNE ÖRNEĞİ. , 2019, ss.441 - 471. 10.18403/ emakalat.644908
AMA AKKOYUNLU İ REDDİYE METİNLERİNDE DİL VE ÜSLÛP: MİNHĀCU’S-SÜNNE ÖRNEĞİ. . 2019; 441 - 471. 10.18403/ emakalat.644908
Vancouver AKKOYUNLU İ REDDİYE METİNLERİNDE DİL VE ÜSLÛP: MİNHĀCU’S-SÜNNE ÖRNEĞİ. . 2019; 441 - 471. 10.18403/ emakalat.644908
IEEE AKKOYUNLU İ "REDDİYE METİNLERİNDE DİL VE ÜSLÛP: MİNHĀCU’S-SÜNNE ÖRNEĞİ." , ss.441 - 471, 2019. 10.18403/ emakalat.644908
ISNAD AKKOYUNLU, İsmail. "REDDİYE METİNLERİNDE DİL VE ÜSLÛP: MİNHĀCU’S-SÜNNE ÖRNEĞİ". (2019), 441-471. https://doi.org/10.18403/ emakalat.644908
APA AKKOYUNLU İ (2019). REDDİYE METİNLERİNDE DİL VE ÜSLÛP: MİNHĀCU’S-SÜNNE ÖRNEĞİ. EMakalat Mezhep Araştırmaları Dergisi, 12(2), 441 - 471. 10.18403/ emakalat.644908
Chicago AKKOYUNLU İsmail REDDİYE METİNLERİNDE DİL VE ÜSLÛP: MİNHĀCU’S-SÜNNE ÖRNEĞİ. EMakalat Mezhep Araştırmaları Dergisi 12, no.2 (2019): 441 - 471. 10.18403/ emakalat.644908
MLA AKKOYUNLU İsmail REDDİYE METİNLERİNDE DİL VE ÜSLÛP: MİNHĀCU’S-SÜNNE ÖRNEĞİ. EMakalat Mezhep Araştırmaları Dergisi, vol.12, no.2, 2019, ss.441 - 471. 10.18403/ emakalat.644908
AMA AKKOYUNLU İ REDDİYE METİNLERİNDE DİL VE ÜSLÛP: MİNHĀCU’S-SÜNNE ÖRNEĞİ. EMakalat Mezhep Araştırmaları Dergisi. 2019; 12(2): 441 - 471. 10.18403/ emakalat.644908
Vancouver AKKOYUNLU İ REDDİYE METİNLERİNDE DİL VE ÜSLÛP: MİNHĀCU’S-SÜNNE ÖRNEĞİ. EMakalat Mezhep Araştırmaları Dergisi. 2019; 12(2): 441 - 471. 10.18403/ emakalat.644908
IEEE AKKOYUNLU İ "REDDİYE METİNLERİNDE DİL VE ÜSLÛP: MİNHĀCU’S-SÜNNE ÖRNEĞİ." EMakalat Mezhep Araştırmaları Dergisi, 12, ss.441 - 471, 2019. 10.18403/ emakalat.644908
ISNAD AKKOYUNLU, İsmail. "REDDİYE METİNLERİNDE DİL VE ÜSLÛP: MİNHĀCU’S-SÜNNE ÖRNEĞİ". EMakalat Mezhep Araştırmaları Dergisi 12/2 (2019), 441-471. https://doi.org/10.18403/ emakalat.644908