Gravürlere ve Resim SanatınaYansıyan Osmanlı Başkentiİstanbul Ticari Yaşamı:Çarşı-Pazarları ve Dükkânları

Yıl: 2021 Cilt: 167 Sayı: 167 Sayfa Aralığı: 71 - 86 Metin Dili: Türkçe İndeks Tarihi: 16-10-2021

Gravürlere ve Resim SanatınaYansıyan Osmanlı Başkentiİstanbul Ticari Yaşamı:Çarşı-Pazarları ve Dükkânları

Öz:
Osmanlı sosyo-ekonomik ve sosyo-kültürel yaşamında büyük önemi olan kent ticaret merkezlerinin en gelişmiş ve yoğun olanlarının, payitahtın merkezi başkent İstanbul çarşı pazarları olduğunu söylemek mümkündür. Fatih Sultan Mehmet döneminde kurulan Kapalıçarşı veya daha genel bir anlamı ile kent ticari merkezi bedesten, han ve arastalardan oluşmaktadır ve İstanbul ticaret yaşamı bu sarmal etrafında büyümüş, gelişmiştir. Tarihi sürecinin her döneminde kalabalık bir nüfusa sahip olan İstanbul’un iaşesinde şehrin uluslararası ticaretin de merkezi olmasının önemi de büyüktür. Unkapanı ticaret bölgesinin yoğun ticaret yaşamı, kervansaraylar ve genellikle yiyecek maddelerinin veya hayvanların satıldığı haftanın belirli günü kurulan pazar alanları kentin ekonomik ve sosyal yapısının diğer ticari yaşam öğeleridir. Bu çalışmada halkın hem yaşamsal ihtiyaçlarını karşıladığı, hem de sosyalleşme imkânı bulduğu, çarşı pazarlar ve ticari dükkânlar, Osmanlı iktisadi yaşamı disiplini ile ilişkisi kapsamında olmak üzere farklı bir disiplin boyutu ile mekânların görüntülendiği gravürler ve tablolar eşliğinde irdelenmeye çalışılmıştır. Osmanlı’da devletin resmi kurumlarının ürettiği şer’iyye sicilleri, vakıf defterleri gibi resmi belgeler ile seyyahların anlatımları da ticari mekânları ele alan bu çalışmaya katkı sağlayan diğer argümanlardır.
Anahtar Kelime:

COMMERCIAL LIFE IN ISTANBUL, THE OTTOMAN CAPITAL DEPICTED IN ENGRAVINGS AND PAINTINGS: MARKET PLACES, BAZAARS AND SHOPS

Öz:
It can be said that the most developed and busiest urban commercial centers which had a greatimportance in Ottoman socio-economic and socio-cultural life were the market places and bazaarsof the Ottoman capital, İstanbul. The Grand Bazaar built by Fatih Sultan Mehmet, in general termsthe urban commercial center consists of covered bazaar, inns and shops of the same trade. Tradelife of İstanbul grew and advanced around this spiral. Central status of İstanbul in international tradeplayed a significant role in food supply of the city which had a crowded population in any period ofits historical process. Busy commercial life of Unkapanı trade region, caravanserais and the marketareas which are generally the locations of food or animal sales and opened on certain days of theweek are the other elements of the commercial life within the economic and social structure ofthe city. In this study, it was aimed to discuss the market places, bazaars and shops where publicmet their vital needs and found socialization opportunity, within the relationship between Ottomaneconomic life and another discipline which involves engravings and paintings, and to establish connections between their cultural and sociological importance. The court records generated by officialinstitutions of the Ottoman state, the formal documents such as foundation books and travelers’statements are the other arguments that contribute to this study which addresses commercial places.
Anahtar Kelime:

Belge Türü: Makale Makale Türü: Araştırma Makalesi Erişim Türü: Bibliyografik
  • Acun, H. 2007. Anadolu Selçuklu Dönemi Kervansarayları. Kültür ve Turizm Bakanlığı, Ankara.
  • Akozan, F. 1963. “Türk Han ve Kervansarayları”, Türk Sanatı Tarihi Araştırma ve İncelemeleri I: 133-167. İstanbul Güzel Sanatlar Akademisi Türk Sanat Tarihi Enstitüsü Yayını, İstanbul.
  • Amicis, E. De 1981. İstanbul. (Çev. B. Akyavaş), Kültür Bakanlığı, (orj. 1874), Ankara.
  • Ayverdi, E. H.1972. Osmanlı Mimarisinin İlk Devri. İstanbul.
  • Baş, A.1989. Beylikler Dönemi Hanları. Yayımlanmamış Doktora Tezi, Selçuk Üniversitesi Sosyal Bilimleri Enstitüsü, Konya.
  • Benli, G.2007. İstanbul Tarihi Yarımadada Bulunan Han Yapıları ve Avlulu Hanların Koruma Sorunları. Yayımlanmamış Doktora Tezi, YTÜ Fen Bilimleri Enstitüsü, İstanbul.
  • Cerasi, M. M. 2001.Osmanlı Kenti. Yapı Kredi Yayınları (2. baskı), İstanbul.
  • Ceylan, O. 1989. Geleneksel Türk Osmanlı Çarşı Yapılarının Oluşumu, Gelişimi ve Yakın Doğu Kültürleri ile Olan Etkileşimleri. Yayımlanmamış Doktora Tezi, Mimar Sinan Üniversitesi Fen Bilimleri Enstitüsü, İstanbul.
  • Cezar, M. 1981. “Türk Tarihinde Kervansaray”, VIII. Türk Tarih Kongresi (11-13 Ekim 1976), c. II: 931-940.
  • Cezar, M. 1981. “XIV-XVI. Yüzyıllar Türk Şehrinde Çarşının Konumu ve Çarşıların En Tipik Yapısı”, Akademi 10: 12-25.
  • Dernschwam, H.1992. İstanbul ve Anadolu’ya Seyahat Günlüğü. Kültür ve Turizm Bakanlığı Yayınları, Ankara.
  • Erdenen, O. 1965. İstanbul Çarşıları ve Kapalı Çarşı. Yenilik Yayınları, İstanbul.
  • Ergin, O. 1945. “Çarşı”, İslam Ansiklopedisi c. 3: 360-362.
  • Ergin, O. 1961. “Bedestan”, İslam Ansiklopedisi c. 2: 440- 442.
  • The Ertuğ & Kocabıyık Facsimile Edition of the Complete Voyage pittoresque de Constantinople et des rives du Bosphor was produced from the original “Elephant Folio”, an Unfolded First Edition in the Collection of Ahmet Ertuğ.
  • Eyice, S. 1992. “Büyük Çarşı”, Türkiye Diyanet Vakfı İslam Ansiklopedisi, c. 6: 507-513.
  • Faroqhi, S. 2005. Osmanlı Kültürü ve Gündelik Yaşamı, Ortaçağdan Yirminci Yüzyıla. Tarih Vakfı Yayınları, İstanbul.
  • Germaner, S. ve Z. İnankur 2002. Constantinople and the Orientalists. Türkiye İş Bankası Kültür Yayınları, İstanbul.
  • Günümüz Türkçesiyle Evliya Çelebi Seyahatnâmesi 2003. haz. Seyit Ali Kahraman-Yücel Dağlı, İstanbul, c. 1/2.
  • Güreşsever (Cantay), G. 1974. Anadolu’da Osmanlı Devri Kervansaraylarının Gelişmesi. Yayımlanmamış Doktora Tezi, İstanbul Üniversitesi Sanat Tarihi Bölümü Türk ve İslâm Sanatı, İstanbul.
  • Koçu, R. E. 1973. “İstanbul’un En Eski Tarihi Eserlerinden Bedesten ve Kapalıçarşı”, Hayat Tarih Mecmuası 1: 49-58.
  • İnalcık, H. 1980. “The Hub of The City: Bedestan of Istanbul”, International Journal of Turkish Studies 1: 2.
  • Kuban, D . 2007. Osmanlı Mimarisi. YEM Yayınları, İstanbul.
  • Küçükerman, Ö. ve K. Mortan 2007. Kapalıçarşı. Kültür ve Turizm Bakanlığı Yayınları, Ankara.
  • Maurice, M. C. 2001. Osmanlı Kenti. 2. baskı, Yapı Kredi Yayınları, İstanbul.
APA kalyoncu H (2021). Gravürlere ve Resim SanatınaYansıyan Osmanlı Başkentiİstanbul Ticari Yaşamı:Çarşı-Pazarları ve Dükkânları. , 71 - 86.
Chicago kalyoncu Hülya Gravürlere ve Resim SanatınaYansıyan Osmanlı Başkentiİstanbul Ticari Yaşamı:Çarşı-Pazarları ve Dükkânları. (2021): 71 - 86.
MLA kalyoncu Hülya Gravürlere ve Resim SanatınaYansıyan Osmanlı Başkentiİstanbul Ticari Yaşamı:Çarşı-Pazarları ve Dükkânları. , 2021, ss.71 - 86.
AMA kalyoncu H Gravürlere ve Resim SanatınaYansıyan Osmanlı Başkentiİstanbul Ticari Yaşamı:Çarşı-Pazarları ve Dükkânları. . 2021; 71 - 86.
Vancouver kalyoncu H Gravürlere ve Resim SanatınaYansıyan Osmanlı Başkentiİstanbul Ticari Yaşamı:Çarşı-Pazarları ve Dükkânları. . 2021; 71 - 86.
IEEE kalyoncu H "Gravürlere ve Resim SanatınaYansıyan Osmanlı Başkentiİstanbul Ticari Yaşamı:Çarşı-Pazarları ve Dükkânları." , ss.71 - 86, 2021.
ISNAD kalyoncu, Hülya. "Gravürlere ve Resim SanatınaYansıyan Osmanlı Başkentiİstanbul Ticari Yaşamı:Çarşı-Pazarları ve Dükkânları". (2021), 71-86.
APA kalyoncu H (2021). Gravürlere ve Resim SanatınaYansıyan Osmanlı Başkentiİstanbul Ticari Yaşamı:Çarşı-Pazarları ve Dükkânları. Arkeoloji ve Sanat, 167(167), 71 - 86.
Chicago kalyoncu Hülya Gravürlere ve Resim SanatınaYansıyan Osmanlı Başkentiİstanbul Ticari Yaşamı:Çarşı-Pazarları ve Dükkânları. Arkeoloji ve Sanat 167, no.167 (2021): 71 - 86.
MLA kalyoncu Hülya Gravürlere ve Resim SanatınaYansıyan Osmanlı Başkentiİstanbul Ticari Yaşamı:Çarşı-Pazarları ve Dükkânları. Arkeoloji ve Sanat, vol.167, no.167, 2021, ss.71 - 86.
AMA kalyoncu H Gravürlere ve Resim SanatınaYansıyan Osmanlı Başkentiİstanbul Ticari Yaşamı:Çarşı-Pazarları ve Dükkânları. Arkeoloji ve Sanat. 2021; 167(167): 71 - 86.
Vancouver kalyoncu H Gravürlere ve Resim SanatınaYansıyan Osmanlı Başkentiİstanbul Ticari Yaşamı:Çarşı-Pazarları ve Dükkânları. Arkeoloji ve Sanat. 2021; 167(167): 71 - 86.
IEEE kalyoncu H "Gravürlere ve Resim SanatınaYansıyan Osmanlı Başkentiİstanbul Ticari Yaşamı:Çarşı-Pazarları ve Dükkânları." Arkeoloji ve Sanat, 167, ss.71 - 86, 2021.
ISNAD kalyoncu, Hülya. "Gravürlere ve Resim SanatınaYansıyan Osmanlı Başkentiİstanbul Ticari Yaşamı:Çarşı-Pazarları ve Dükkânları". Arkeoloji ve Sanat 167/167 (2021), 71-86.