Ömer Nesefî’nin Matla’u’n-Nücûm ve Mecme’u’l-‘Ulûm Adlı Eseri ve İlimlerTasnifi Geleneği Açısından Değeri

Turgut, Ali Kürşat

Ömer Nesefî’nin Matla’u’n-Nücûm ve Mecme’u’l-‘Ulûm Adlı Eseri ve İlimlerTasnifi Geleneği Açısından Değeri

Ali TURGUT (Akdeniz Üniversitesi, İlahiyat Fakültesi, İslam Felsefesi Anabilim Dalı, Antalya, TÜRKİYE)

İslami Araştırmalar

16 2

Yıl: 2021 Cilt: 32 Sayı: 2 Sayfa Aralığı: 312 - 334 Metin Dili: Türkçe İndeks Tarihi: 20-10-2021

Ömer Nesefî’nin Matla’u’n-Nücûm ve Mecme’u’l-‘Ulûm Adlı Eseri ve İlimlerTasnifi Geleneği Açısından Değeri

Öz:

Hanefî-Mâtürîdî çizgide kelâmcı özelliğiyle öne çıkan Ömer Nesefî, dinî ilimlerin birçok dalında eser vermiş bir düşünürdür. Onun ömrünün sonlarına doğru kaleme aldığı Matla’u’nNücûm ve mecme’u’l-‘ulûm adlı çalışması, çeşitli disiplinleri bir araya getirmesi yönüyle ilimler tasnifi geleneğinde değerlendirilmesi gereken bir eserdir. Nesefî’nin bu çalışmasında gerek kendisine gerekse başka müelliflere ait eserlere doğrudan veya muhtasar veyahut da tercüme ederek yer verilmesi dikkat çeken bir husustur. Adı geçen eserin tek nüshasının tıpkı basımı gerçekleştirilerek ilim dünyasına kazandırılması önemli olduğu kadar, içeriğine yönelik çalışmalar da aynı şekilde önem arz etmektedir. Bu makale, bir yandan Matla’u’n-Nücûm ve mecme’u’l-‘ulûm adlı eserin içeriğindeki ilimler hakkında detaylı bilgi vermeyi hedeflerken diğer yandan da bu eserin -Nesefî’ye kadarki süreçte- ilimler tasnifi geleneğindeki yeri ve önemini tespit etmeyi amaçlamaktadır.

Anahtar Kelime:

‘Omar Nasafī’s Work Matla’ Al-Nujūm Wa Majma’ Al-‘Ulūm and its Value in Terms of the Tradition of Classification of Sciences

Öz:

Omar al-Nasafī who stands out with his theologion character in the Ḥanafī-Māturīdīline is a thinker who has worked in many branches of religious sciences. His work titled Maṭla’ al Nujūm wa majma’ al-‘ulūm, which he wrote towards the end of his life, is a work that should beevaluated in the tradition of classification of sciences in terms of bringing together various disci plines. It is noteworthy that in this book of Nasafī both works of himself and other authors areincluded directly or concisely and or by translation. Just as it is important to bring a single copy ofthe mentioned work to the world of science by being printed, it is also significant to work on itscontent. This article on the one hand aims to give detailed information about the sciences in thework named Maṭla’ al-Nujūm wa majma’ al-‘ulūm, on the other hand, it intends to determine theplace and improtance of this work in the tradition of classification of sciences up to Nasafī’s time.

Anahtar Kelime:

Belge Türü: Makale Makale Türü: Araştırma Makalesi Erişim Türü: Erişime Açık

Aslantürk, A. Hümeyra, “Nesefî, Necmeddin”, TDV İslâm Ansiklopedisi, c. 32, İstanbul 2006, ss. 571-573.
Atar, Fahrettin, “Şürût ve Sicillât”, TDV İslâm Ansiklopedisi, c. 39, İstanbul 2010, ss. 270-273.
Bakar, Osman, İslâm Düşüncesinde İlimlerin Tasnifi, çev. Ahmet Çapku, İnsan Yayınları, İstanbul 2012.
Bardakoğlu, Ali, “Ferâiz”, TDV İslâm Ansiklopedisi, c. 12, İstanbul 1995, ss. 362- 363.
Bayrakdar, Mehmet, İslâm Felsefesine Giriş, TDV. Yayınları, 9. Baskı, Ankara 2012.
Bozkırlı, Mehmet, “Necmeddin en-Nesefî ve Hadis İlmindeki Yeri (es-Seb’iyyât-esSem’iyyât İsimli Yazma Eseri Özelinde)”, İstanbul Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü (yayımlanmamış yüksek lisans tezi), İstanbul 2019.
Cihan, A. Kamil, “Bilimler Tasnifi ve İbn Sina”, Erciyes Üni. Sos. Bil. Enst. Dergisi, sayı:9, Kayseri 2000, ss. 435-451.
Çelebi, İlyas, “Fal”, TDV İslâm Ansiklopedisi, c. 12, İstanbul 1995, ss. 138-139.
Durmuş, İsmail, “İnşâ”, TDV İslâm Ansiklopedisi, c. 22, İstanbul 2000, ss.341-342.
Durmuş, İsmail, “Mesel”, TDV İslâm Ansiklopedisi, c. 29, Ankara 2004, ss. 299-301.
Fârâbî, Ebû Nasr, İhsâu’l-ulûm, nşr. Ali Bû Mulhim, Dâr ve Mektebetü’l-Hilâl, Beyrut 1996.
Fehd, Tevfîk, “İlm-i Ahkâm-ı Nücûm”, TDV İslâm Ansiklopedisi, c. 22, İstanbul 2000, ss. 124-126.
Hârizmî, Ebû Abdillah Muhammed b. Yusuf elKâtib, Mefâtîhu’l-Ulûm, tah. İbrahim elEbyârî, Dâru’l-kitâb’il-arabî, 2. Baskı, Beyrut 1989.
İhvân-ı Safâ, Resâilü İhvân-ı Safâ ve hullâni’lvefâ, Bombay 1305.
İlimleri Sınıflamak İslâm Düşüncesinde İlimler Tasnifi, ed. Mustakim Arıcı, Klasik Yayınları, İstanbul 2019.
Kallek, Cengiz, “Dâmegânî”, TDV İslâm Ansiklopedisi, c. 8, İstanbul 1993, s. 453-454.
Kocabaş, Huzeyfe, “Ömer Nesefî ve Kitâbü’lbeyân an garibi’l-Kur’an Adlı Eseri: Metin ve İnceleme”, Marmara Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü (yayımlanmamış yüksek lisans tezi), İstanbul 2018.
Kutluer, İlhan, Akıl ve İtikad, İz Yayıncılık, İstanbul 1998.
Merzûk, ‘Imâd Hasan, “Mahtût (Matla’u’nNücûm ve Mecme’u’l-ulûm) li’l-İmâm Necmüddîn Ebî Hafs Ömer en-Nesefî (462-537=1069-1142) Dirâse Vasfiyye Tahlîliyye”, Câmiatü Benhâ Mecelletü Külliyyeti’l-Âdâb, v. 46, Issue: 1, Autumn 2016, ss. 1-50.
Nesefî, Necmeddin Ömer b. Muhammed, Matla’u’n-Nücûm ve Mecme’u’l-ulûm, tah. & haz.: Said Ekber Muhammad Eminov, Dâru Câmiati Taşkent el-İslâmiyye li’nneşr ve’t-tıbâ’a, Taşkent 2015.
Özaydın, Abdülkerim, “Sûlî, Ebû Bekir”, TDV İslâm Ansiklopedisi, c. 37, İstanbul 2009, ss. 492-493.
Özdemir, Abdurrahman, “Aruz İlmi”, İslâm Medeniyetinde Dil İlimleri, ed. İsmail Güler, İSAM Yayınları, İstanbul 2015.
Sağlam, Hüseyin, “Hanefî Fıkhında Hilâfiyyât ve Nesefî’nin Bilinmeyen Bir Hilâfiyyât Eseri Tenkitli Neşir ve Çeviri”, İstanbul Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü (Basılmamış Yüksek Lisans Tezi), İstanbul 2019.
Tevhîdî, Ebû Hayyân, Risâletü Ebî Hayyân fi’lulûm, “Epitre sur les Sciences (Risala fi’lUlum) d’Abû Hayyân al-Tawhîdî (310/22?- 414/1023): Introduction, Traduction, Glossarie Tecnique, Manuscript et Edition Critique”, (nşr.), Marc Bergé, Bulletin d’Études Orientales, T. 18, 1963- 1964.
Turgut, A. Kürşat, “Ebû Hayyân Tevhîdî’nin İlimler Tasviri: Risâle fi’l-ulûm”, Diyanet İlmî Dergi, c. 55, sayı: 2, Ankara 2019, ss. 525-551.
Uludağ, Süleyman, “Firâset”, TDV İslâm Ansiklopedisi, c. 13, İstanbul 1996, ss. 117-118.

APA	Turgut A (2021). Ömer Nesefî’nin Matla’u’n-Nücûm ve Mecme’u’l-‘Ulûm Adlı Eseri ve İlimlerTasnifi Geleneği Açısından Değeri. , 312 - 334.
Chicago	Turgut Ali Kürşat Ömer Nesefî’nin Matla’u’n-Nücûm ve Mecme’u’l-‘Ulûm Adlı Eseri ve İlimlerTasnifi Geleneği Açısından Değeri. (2021): 312 - 334.
MLA	Turgut Ali Kürşat Ömer Nesefî’nin Matla’u’n-Nücûm ve Mecme’u’l-‘Ulûm Adlı Eseri ve İlimlerTasnifi Geleneği Açısından Değeri. , 2021, ss.312 - 334.
AMA	Turgut A Ömer Nesefî’nin Matla’u’n-Nücûm ve Mecme’u’l-‘Ulûm Adlı Eseri ve İlimlerTasnifi Geleneği Açısından Değeri. . 2021; 312 - 334.
Vancouver	Turgut A Ömer Nesefî’nin Matla’u’n-Nücûm ve Mecme’u’l-‘Ulûm Adlı Eseri ve İlimlerTasnifi Geleneği Açısından Değeri. . 2021; 312 - 334.
IEEE	Turgut A "Ömer Nesefî’nin Matla’u’n-Nücûm ve Mecme’u’l-‘Ulûm Adlı Eseri ve İlimlerTasnifi Geleneği Açısından Değeri." , ss.312 - 334, 2021.
ISNAD	Turgut, Ali Kürşat. "Ömer Nesefî’nin Matla’u’n-Nücûm ve Mecme’u’l-‘Ulûm Adlı Eseri ve İlimlerTasnifi Geleneği Açısından Değeri". (2021), 312-334.

APA	Turgut A (2021). Ömer Nesefî’nin Matla’u’n-Nücûm ve Mecme’u’l-‘Ulûm Adlı Eseri ve İlimlerTasnifi Geleneği Açısından Değeri. İslami Araştırmalar, 32(2), 312 - 334.
Chicago	Turgut Ali Kürşat Ömer Nesefî’nin Matla’u’n-Nücûm ve Mecme’u’l-‘Ulûm Adlı Eseri ve İlimlerTasnifi Geleneği Açısından Değeri. İslami Araştırmalar 32, no.2 (2021): 312 - 334.
MLA	Turgut Ali Kürşat Ömer Nesefî’nin Matla’u’n-Nücûm ve Mecme’u’l-‘Ulûm Adlı Eseri ve İlimlerTasnifi Geleneği Açısından Değeri. İslami Araştırmalar, vol.32, no.2, 2021, ss.312 - 334.
AMA	Turgut A Ömer Nesefî’nin Matla’u’n-Nücûm ve Mecme’u’l-‘Ulûm Adlı Eseri ve İlimlerTasnifi Geleneği Açısından Değeri. İslami Araştırmalar. 2021; 32(2): 312 - 334.
Vancouver	Turgut A Ömer Nesefî’nin Matla’u’n-Nücûm ve Mecme’u’l-‘Ulûm Adlı Eseri ve İlimlerTasnifi Geleneği Açısından Değeri. İslami Araştırmalar. 2021; 32(2): 312 - 334.
IEEE	Turgut A "Ömer Nesefî’nin Matla’u’n-Nücûm ve Mecme’u’l-‘Ulûm Adlı Eseri ve İlimlerTasnifi Geleneği Açısından Değeri." İslami Araştırmalar, 32, ss.312 - 334, 2021.
ISNAD	Turgut, Ali Kürşat. "Ömer Nesefî’nin Matla’u’n-Nücûm ve Mecme’u’l-‘Ulûm Adlı Eseri ve İlimlerTasnifi Geleneği Açısından Değeri". İslami Araştırmalar 32/2 (2021), 312-334.