Yıl: 2021 Cilt: 6 Sayı: 2 Sayfa Aralığı: 386 - 408 Metin Dili: Türkçe DOI: 10.47107/inifedergi.878608 İndeks Tarihi: 29-07-2022

DARBEDEN HAREKÂTA KIBRIS: KIBRIS BARIŞ HAREKÂTINA YÖNELİK KAMUOYU OLUŞUM SÜRECİNDE YAZILI BASININ ROLÜ

Öz:
Kitle iletişim araçlarının üzerinde durulması gereken önemli yönlerinden birisi kamuoyu oluşturma gücüdür. Kamuoyuna sürekli bilgi aktaran bu araçlar doğal olarak kamuoyunda önemli bir etkiye sahiptir. Bu etki dönem dönem iktidarların istek ve beklentilerini kamuoyuna aktarmada da kullanılmıştır. Ayrıca iktidarların istek ve beklentilerine uygun kamuoyu algısı oluşturmada ya da kamuoyundaki algının iktidarların istek ve beklentilere göre yönlendirilmesinde de kullanılmıştır. Bu amaçlarla kullanımlar didaktik yöntemlerden ziyade genellikle farklı amaçlarla hazırlanmış çeşitli öğelerin içine yerleştirilerek gerçekleştirilmiştir. Böylece aktarılmak istenilen mesajlara direnç oluşumunun önüne geçilerek en üst düzeyde kitleye ulaşma amaçlanmıştır. Türkiye de çeşitli dönemlerde kamuoyuna iktidar mesajlarını aktarmada bahsedilen yöntemi kullanmıştır. Türkiye için bu dönemlerden birisi de Kıbrıs Barış Harekâtı dönemidir. Kıbrıs Barış Harekâtının öncesi, harekât esnası ve harekât sonrası iktidar tarafından çeşitli bilgi ve mesajlar kamuoyuna aktarılmıştır. Mesajların ilk muhatapları Türk kamuoyu olsa da mesajlar, uluslararası amaçlara da hizmet eden öğeler içermektedir. Bu mesajlar açık bir yöntemle değil, çeşitli kodlamalarla gerçekleştirilmiştir. Bu çalışmada Kıbrıs Barış Harekâtının başlamasında büyük bir etkiye sahip olan Makarios’a karşı yapılan darbeden itibaren, harekât gününe kadar geçen dört günlük süreçteki gazeteler incelenmiştir. Gazeteler aracılığı ile Türk ve dünya kamuoyuna hangi mesajların açık, hangi mesajların satır aralarında aktarıldığı eleştirel jeopolitik açıdan tespit edilmeye çalışılmıştır. Çalışmada yöntem olarak içerik analizi yöntemi kullanılmıştır. Yöntem sonucu elde edilen veriler; eleştirel jeopolitik bakış açısı ile değerlendirilmiştir. Çalışma sonucunda elde edilen bulgular yorumlanmıştır. Yapılan yorumlamaya göre, gazetelerde; öncelikle Türk kamuoyuna Kıbrıs’a neden müdahale edilmesi gerektiği aktarılmıştır. Müdahale edilmediğinde olası sonuçlar ve Türkiye’nin göreceği zararlar anlatılmıştır. Dünya kamuoyuna ise Türkiye’nin Garantör devlet olarak Kıbrıs’ta bozulan düzeni yeniden kurmak istediği anlatılmıştır. Katledilen Rum ve Türk halkını kurtarmanın Türkiye’nin garantörlük görevi olduğu izah edilmiştir.
Anahtar Kelime: Tasavvur Oluşturma Eleştirel Jeopolitik Gazete Analizi Kıbrıs iletişim sosyolojisi

CYPRUS FROM COUP TO OPERATION: THE ROLE OF THE PRINT MEDIA IN THE PUBLİC OPINION PROCESS FOR THE CYPRUS PEACE OPERATION

Öz:
One of the significant aspects of mass media that must be emphasized is its power to generate public opinions. These tools, which constantly transmit information to the public, spontaneously have an important impact on public opinion. This effect was also used to convey to the public the demands and expectations of the government from time to time It has also been used to create public perception in accordance with the demands and expectations of the government or to direct public perception in accordance with the demands and expectations of the government. Uses aimed at these purposes were usually carried out by adding various elements that are generally prepared for different purposes rather than didactic methods. This way, it was aimed to reach the highest level of audience by preventing resistance to the messages to be conveyed. Turkey has also used the method mentioned above in conveying government messages to the public in various periods., One of those periods is the Cyprus Peace Operation. Various information and messages were conveyed to the public by the government before, during and after the Cyprus Peace Operation. Although the messages are aimed at the Turkish public, the messages contain elements that also serve international purposes. These messages were not carried out explicitly, but by various encodings. This study examined the newspapers in the four-day period from start of the coup against Makarios, who had a great impact on the Cyprus Peace Operation, until the day of the operation Through the newspapers, it was tried to ascertain which messages were open to the Turkish and world public and which messages were transferred between the lines from a critical geopolitical point of view. content analysis was used as the method of the study. The data obtained as a result of the method were evaluated with a critical geopolitical perspective. Findings obtained from the study were interpreted. According to the interpretation, in the newspapers; First of all, it was conveyed to the Turkish public the need for an intervention in Cyprus. Possible consequences and the damages that Turkey will suffer when there is no intervention were explained. And to the world public, it was conveyed that Turkey, as a guarantor state, wants to re-establish the deteriorating order in Cyprus. It was explained that it is Turkey's duty as a guarantor to guarantee the safety of the Greek and Turkish people being slayed.
Anahtar Kelime: communication sociology

Belge Türü: Makale Makale Türü: Araştırma Makalesi Erişim Türü: Erişime Açık
  • Açikses, E. ve Cankut, A. (2014). Kıbrıs meselesinin tarihsel geliĢimi ve uluslararası hale gelme sebepleri. Turkish Studies International Periodical For The Languages, Literature and History of Turkish or Turkic 9(4), 1241-1259.
  • Akmaral, K. (2004). Kıbrıs Türkünü imhayı hedefleyen Akritas Planı ve Annan‟a dek uzanan planlar süreciyle Kıbrıs. Ġstanbul: Bilge Karınca Yay.
  • Arğın, E. (2019). Siyasi partilerin 2019 yerel seçimlerinde Web sitesi kullanımı ve karĢılaĢtırmalı analizi. Selçuk Üniversitesi Sosyal Bilimler Meslek Yüksekokulu Dergisi, 22(2), 397-404.
  • Anaz, N. (2012). Siyasi coğrafyada yeni eğilimler ve popüler jeopolitik. Anaz N. Özkan M. (Ed.) Batı medyasının Ortadoğu tasavvuru popüler jeopolitik, oryantalizm ve uluslararası iliĢkiler. Ġstanbul: Ġlke Yayıncılık. 17-38.
  • AĢkan, H. ve Üzümcü, A. M. (2020). Soğuk SavaĢ Dönemi'nde Özgür Avrupa Radyosu'nu konu alan ―Gerçekliğin Kuleleri" adlı kısa film üzerine inceleme. Anadolu Akademi Sosyal Bilimler Dergisi, 2(1), 71-92.
  • Bilgin, P. (2004). A return to 'civilizational geopolitics' in the Mediterranean? Changing geopolitical images of the European Union and Turkey in the Post-Cold War Era. Geopolitics, 9/2. 269-291.
  • Bulunç, A. Z. (2016). Kıbrıs Türk Halkının varoluĢ savaĢı ve Rauf R. DenktaĢ, Ankara: Kıbrıs Türk Kültür Derneği Genel Merkezi Yayını.
  • Cankurt, A. (2013). Türkiye Cumhuriyeti Hükümetlerinin Kıbrıs politikaları ve kamuoyuna yansımaları (1955:1964). Fırat Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü YayımlanmamıĢ Doktora Tezi, Elazığ.
  • Çakmak, Z. (2009). Kıbrıs‟ta isyan. Ġstanbul: IQ Kültür Sanat Yayıncılık.
  • Çetin, B. N. (2017). Toplumsal bir eylem biçimi olarak Traktör Futbol Takımı bağlamında jeopolitik tasavvur oluĢturma süreci. The Journal of Academic Social Science Studies, 9 (Number: 62), 317-331.
  • DenktaĢ, R. (1999). Rauf DenktaĢ‟ın hatıraları 9 (1973:1974). Ġstanbul: Boğaziçi Yayınları.
  • Dodds, K. (2000). Geopolitics in a changing world. England: Published by Pearson Education Limited.
  • Dodds, K. (2005). Global geopolitics a critical introduction. England: Pearson Education Limited.
  • Dodds, K. (2008). ‗Have you seen any good films lately?‘ Geopolitics, international relations and film. Geography Compass, 2(2), 476-494.
  • Ekincikli, M. (1999). Kıbrıs‘ın Türk hâkimiyetine geçiĢini hazırlayan siyasi, askeri ve sosyal Ģartlar. Ġkinci Uluslararası Kıbrıs AraĢtırmaları Kongresi Bildiri Kitabı, Gazimagosa, KKTC: Doğu Akdeniz Üniversitesi Kıbrıs AraĢtırmaları Merkezi Yayınları: 7.
  • Erdoğru, A. M. (1999). 18. yüzyıl sonlarında Kıbrıs‘ta Avrupalı konsoloslar ve tercümanları, Ġkinci Uluslararası Kıbrıs AraĢtırmaları Kongresi Bildiri Kitabı, Gazimagosa, KKTC: Doğu Akdeniz Üniversitesi Kıbrıs AraĢtırmaları Merkezi Yayınları: 7.
  • Erzen, A. (1963). Tarihi ve sosyal bir dava olarak Kıbrıs Meselesi, Otuzuncu Konferans https://dergipark.org.tr/tr/download/article-file/100920
  • Gerçel, A. (1999). Kıbrıs tarihinde göçler, Gazimagosa, KKTC: Doğu Akdeniz Üniversitesi Kıbrıs AraĢtırmaları Merkezi Yayınları: 7.
  • Günal, A. (2019). ABD‘nin 1974 Kıbrıs Askeri Darbesindeki rolü. OPUS Uluslararası Toplum AraĢtırmaları Dergisi, 10(17), 2168-2207.
  • Hasgüler, M. (2007). Kıbrıs‟ta Enosis ve Taksim politikalarının sonu. Ġstanbul: Alfa Basın Yayım Dağıtım.
  • Ġsmail, S. (1998). 150 soruda Kıbrıs Sorunu. Ġstanbul: KastaĢ Yayınevi.
  • Kasım, K. (2007). Soğuk SavaĢ Dönemi Sonrası Kıbrıs Sorunu. Gazi Akademik BakıĢ, (01), 57- 73.
  • Kılıçoğlu, Ç. (2010). Albaylar Cuntası Döneminde Yunanistan‟ın Türkiye Politikası (1967- 1974). Ankara Üniversitesi Türk Ġnkılâp Tarihi Enstitüsü YayımlanmamıĢ Yüksek Lisans Tezi, Ankara.
  • KurĢun, Z. (1999). Buhran Yıllarında Kıbrıs‘ın Durumu ve Rumlar‘ın Adayı Yunanistan‘a Ġlhak Çabaları (1878:1914). Ġkinci Uluslararası Kıbrıs AraĢtırmaları Kongresi Bildiri Kitabı, Gazimagosa: KKTC: Doğu Akdeniz Üniversitesi Kıbrıs AraĢtırmaları Merkezi Yayınları:7, 1-8.
  • Manisalı, E. (2000). Dünden bugüne Kıbrıs. Ġstanbul: Cumhuriyet Yayınları.
  • Manizade, D. (1965). BaĢtan sona Kıbrıs gerçeği. Ġstanbul: Hüsnütabiat Matbaası.
  • McQuail, D. ve Windahl, S. (1994). Kitle iletiĢim çalıĢmaları için iletiĢim modelleri, (Çev: DağtaĢ, B. Demiray, U.). Ġstanbul: Sağlık ve Bilimsel AraĢtırmalar ÇalıĢmalar Vakfı Yayınları.
  • Mütercimler, E. (2003). Satılık Ada Kıbrıs BarıĢ Harekâtının bilinmeyen öyküsü. Ġstanbul: Toplumsal DönüĢüm Yayınları.
  • Ó Tuathail, G. (1998). General introduction: Thinking critically about geopolitics, (Der. Dalby, S. Routledge, P. Tuathail, Ó. G.). The geopolitics reader, Londra ve New York: Routledge.
  • Ó Tuathail, G. (1999). Understanding critical geopolitics: Geopolitics and risk. The Journal of Strategic Studies, 22(2-3), 107-124.
  • Ó Tuathail, G. ve Agnew J. (1992). Geopolitics and discourse: Practical geopolitical reasoning in American foreign policy. Political Geography, 11(2), 190-204.
  • Qasımlı, M. (2013). Türkiye-Sovyet Sosyalist Cumhuriyetleri Birliği iliĢkileri, (Çev: Alpertunga A.). Ankara: Atatürk AraĢtırma Merkezi Yay.
  • Sander, O. (2014). Siyasi tarih: 1918-1994. Ankara: Ġmge Kitabevi.
  • Sonyel, R. S. (2014). Gizli belgelerle Kıbrıs Sorunu kaygılı yıllar (1974-1975). Ankara: Atatürk AraĢtırma Merkezi.
  • ġener, B. (2017). Jeopolitik uluslararası iliĢkilerde insan, devlet, coğrafya ve zaman etkileĢimi üzerine bir giriĢ. Ankara: BarıĢ Kitap.
  • Tezkan, Y. ve TaĢar, M. M. (2013). Dünden bugüne jeopolitik Dünya ve Türkiye. Ġstanbul: Ülke Yayınları.
  • Tirben, E. G. (2009). Dünyaya yeni bir bakıĢ: EleĢtirel jeopolitik, (Der. Palabıyık M. S.). Batı'da jeopolitik düĢünce. Ankara: Orion Kitapevi.
  • Tı ryakı oğlu, F ve Top, D. (2010). Sayfa tasarımı ve kurumsal kimlik oluĢturma: Türkiye'deki ulusal gazetelerin birinci sayfaları üzerine bir araĢtırma, Selçuk ĠletiĢim, 6(3), 137-146.
  • Turan, S. (2009). Jeopolitik açıdan Kıbrıs‘ın Türkiye için önemi ve realpolitik bağlantısı (1950:1960). I. Uluslararası Kıbrıs Sempozyumu Bildiri Kitabı. Ankara: Kıbrıs Türk Kültür Derneği.
  • PınarbaĢı, G. (2020). Kültür endüstrisi bağlamında New Age uygulamalarından-inançlardan astrolojinin Facebook dolayımlı içerik analizi (2018-2019). Maltepe Üniversitesi ĠletiĢim Bilimleri Anabilim Dalı YayımlanmamıĢ Doktora Tezi, Ġstanbul.
  • Yayla, T. (2014). Diplomat Hasan Esat IĢık'ın biyografisi (1916-1989), Yıldız Teknik Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü YayımlanmamıĢ Yüksek Lisans Tezi, Ġstanbul.
  • YeĢiltaĢ, M. ve Durgun, S. (2015). Coğrafya ve jeopolitiği tartıĢmak: EleĢtirel bir derleme.
  • YeĢiltaĢ M. Durgun S. Bilgin P. (Ed.) Türkiye dünyanın neresinde, Ġstanbul: Koç Üniversitesi Yayınları, 9-35.
  • YeĢiltaĢ, M. (2016). Türkiye'de ordu ve jeopolitik zihniyet. Ankara: Kadim Yayınları.
  • Yıldırım, B. (2015). Ġçerik çözümlemesi yönteminin tarihsel geliĢimi uygulama alanları ve aĢamaları. (Der. Yıldırım B.). ĠletiĢim araĢtırmalarında yöntemler: Uygulama ve örneklerle, Konya: Literatürk Akademia, 105-155.
  • Cumhuriyet Gazetesi 23.04.1974 / 16.07.1974 / 17.07.1974 / 18.07.1974 / 19.07.1974
  • Milli Gazete 23.04.1974 / 16.07.1974 / 17.07.1974 / 18.07.1974 / 19.07.1974
  • Milliyet Gazetesi 22.04.1974 / 16.05.1974 / 16.07.1974 / 17.07.1974 / 18.07.1974 / 19.07.1974
  • Hürriyet Gazetesi 16.07.1974 / 17.07.1974 / 18.07.1974 / 19.07.1974
  • https://www.fpri.org/contributor/joseph-sisco/, EriĢim Tarihi 18.11.2020.
  • https://www.biyografi.info/kisi/henry-kissinger, EriĢim Tarihi 18.11.2020.
  • https://www.bbc.com/turkce/haberler-dunya-50826215, EriĢim Tarihi 15.11.2020.
  • https://www.dersimiz.com/bilgibankasi/kurt-waldheim-kimdir-hakkinda-bilgi-6403, EriĢim Tarihi 20.11.2020.
  • https://kimdirkimdir.com/joseph-luns-kimdir/, EriĢim Tarihi 20.11.2020.
  • https://www.hurriyet.com.tr/gundem/1974-te-ingiltere-ile-savasa-girmemize-ramak-kalmis37632, EriĢim Tarihi: 20.11.2020.
  • https://www.bilgiustam.com/abd-baskani-richard-nixon-kimdir/, EriĢim Tarihi 20.11.2020.
  • https://www.milligazete.com.tr/bilgi/kurulus, EriĢim Tarihi 15.11.2020.
  • https://www.biyografya.com/biyografi/14341, EriĢim Tarihi 15.11.2020.
  • https://tr.wikipedia.org/wiki/Mill%C3%AE_Gazete, EriĢim Tarihi 15.11.2020.
  • https://tr.wikipedia.org/wiki/Bat%C4%B1_Bloku#:~:text=Bat%C4%B1%20Bloku%20veya%20 Kapitalist%20Blok,%22Bat%C4%B1%20D%C3%BCnyas%C4%B1%22%20tan%C4% B1m%C4%B1n%C4%B1%20kullanmaktayd%C4%B1lar., EriĢim Tarihi 15.11.2020.
  • https://www.nato.int/nato_static_fl2014/assets/pdf/2020/6/pdf/What_is_NATO_tur_20200507.p df, EriĢim Tarihi 10.11.2020.
  • https://europa.eu/youth/eu/article/63/3024_tr, EriĢim Tarihi 10.11.2020.
APA baydili i, ÇETİN B (2021). DARBEDEN HAREKÂTA KIBRIS: KIBRIS BARIŞ HAREKÂTINA YÖNELİK KAMUOYU OLUŞUM SÜRECİNDE YAZILI BASININ ROLÜ. , 386 - 408. 10.47107/inifedergi.878608
Chicago baydili ismail,ÇETİN Beyzade Nadir DARBEDEN HAREKÂTA KIBRIS: KIBRIS BARIŞ HAREKÂTINA YÖNELİK KAMUOYU OLUŞUM SÜRECİNDE YAZILI BASININ ROLÜ. (2021): 386 - 408. 10.47107/inifedergi.878608
MLA baydili ismail,ÇETİN Beyzade Nadir DARBEDEN HAREKÂTA KIBRIS: KIBRIS BARIŞ HAREKÂTINA YÖNELİK KAMUOYU OLUŞUM SÜRECİNDE YAZILI BASININ ROLÜ. , 2021, ss.386 - 408. 10.47107/inifedergi.878608
AMA baydili i,ÇETİN B DARBEDEN HAREKÂTA KIBRIS: KIBRIS BARIŞ HAREKÂTINA YÖNELİK KAMUOYU OLUŞUM SÜRECİNDE YAZILI BASININ ROLÜ. . 2021; 386 - 408. 10.47107/inifedergi.878608
Vancouver baydili i,ÇETİN B DARBEDEN HAREKÂTA KIBRIS: KIBRIS BARIŞ HAREKÂTINA YÖNELİK KAMUOYU OLUŞUM SÜRECİNDE YAZILI BASININ ROLÜ. . 2021; 386 - 408. 10.47107/inifedergi.878608
IEEE baydili i,ÇETİN B "DARBEDEN HAREKÂTA KIBRIS: KIBRIS BARIŞ HAREKÂTINA YÖNELİK KAMUOYU OLUŞUM SÜRECİNDE YAZILI BASININ ROLÜ." , ss.386 - 408, 2021. 10.47107/inifedergi.878608
ISNAD baydili, ismail - ÇETİN, Beyzade Nadir. "DARBEDEN HAREKÂTA KIBRIS: KIBRIS BARIŞ HAREKÂTINA YÖNELİK KAMUOYU OLUŞUM SÜRECİNDE YAZILI BASININ ROLÜ". (2021), 386-408. https://doi.org/10.47107/inifedergi.878608
APA baydili i, ÇETİN B (2021). DARBEDEN HAREKÂTA KIBRIS: KIBRIS BARIŞ HAREKÂTINA YÖNELİK KAMUOYU OLUŞUM SÜRECİNDE YAZILI BASININ ROLÜ. İnönü Üniversitesi İletişim Fakültesi Elektronik Dergisi, 6(2), 386 - 408. 10.47107/inifedergi.878608
Chicago baydili ismail,ÇETİN Beyzade Nadir DARBEDEN HAREKÂTA KIBRIS: KIBRIS BARIŞ HAREKÂTINA YÖNELİK KAMUOYU OLUŞUM SÜRECİNDE YAZILI BASININ ROLÜ. İnönü Üniversitesi İletişim Fakültesi Elektronik Dergisi 6, no.2 (2021): 386 - 408. 10.47107/inifedergi.878608
MLA baydili ismail,ÇETİN Beyzade Nadir DARBEDEN HAREKÂTA KIBRIS: KIBRIS BARIŞ HAREKÂTINA YÖNELİK KAMUOYU OLUŞUM SÜRECİNDE YAZILI BASININ ROLÜ. İnönü Üniversitesi İletişim Fakültesi Elektronik Dergisi, vol.6, no.2, 2021, ss.386 - 408. 10.47107/inifedergi.878608
AMA baydili i,ÇETİN B DARBEDEN HAREKÂTA KIBRIS: KIBRIS BARIŞ HAREKÂTINA YÖNELİK KAMUOYU OLUŞUM SÜRECİNDE YAZILI BASININ ROLÜ. İnönü Üniversitesi İletişim Fakültesi Elektronik Dergisi. 2021; 6(2): 386 - 408. 10.47107/inifedergi.878608
Vancouver baydili i,ÇETİN B DARBEDEN HAREKÂTA KIBRIS: KIBRIS BARIŞ HAREKÂTINA YÖNELİK KAMUOYU OLUŞUM SÜRECİNDE YAZILI BASININ ROLÜ. İnönü Üniversitesi İletişim Fakültesi Elektronik Dergisi. 2021; 6(2): 386 - 408. 10.47107/inifedergi.878608
IEEE baydili i,ÇETİN B "DARBEDEN HAREKÂTA KIBRIS: KIBRIS BARIŞ HAREKÂTINA YÖNELİK KAMUOYU OLUŞUM SÜRECİNDE YAZILI BASININ ROLÜ." İnönü Üniversitesi İletişim Fakültesi Elektronik Dergisi, 6, ss.386 - 408, 2021. 10.47107/inifedergi.878608
ISNAD baydili, ismail - ÇETİN, Beyzade Nadir. "DARBEDEN HAREKÂTA KIBRIS: KIBRIS BARIŞ HAREKÂTINA YÖNELİK KAMUOYU OLUŞUM SÜRECİNDE YAZILI BASININ ROLÜ". İnönü Üniversitesi İletişim Fakültesi Elektronik Dergisi 6/2 (2021), 386-408. https://doi.org/10.47107/inifedergi.878608