İbn Ammâr’ın Hayatı, Siyasî Kişiliği ve Haçlılara Karşı Mücadelesi
Yıl: 2020 Cilt: 0 Sayı: 18 Sayfa Aralığı: 196 - 223 Metin Dili: Türkçe DOI: 10.32950/rteuifd.804255 İndeks Tarihi: 13-12-2021
İbn Ammâr’ın Hayatı, Siyasî Kişiliği ve Haçlılara Karşı Mücadelesi
Öz: Ammaroğulları 462-502/1070-1109 yılları arasında Trablusşam ve civarında hüküm süren bir ailedir. İbn Ammâr, amcası Emînüddevle Ebû Tâlib tarafından 462/1070 yılında Trablusşam’da kurulan Ammâroğulları Emîrliği’nin son lideri olmuş ve geniş bir alanda hâkimiyet kurmuştur. Küçük bir orduya sahip olan İbn Ammâr, barışsever kişiliği ve üstün zekâsı sayesinde etrafındaki komşularıyla daima olumlu ilişkiler kurmuş ve bu şekilde bağımsızlığını muhafaza etmeye çalışmıştır. İbn Ammâr’ın Trablusşam yönetimini devraldığı dönemde Haçlı Seferleri başlamış ve onun egemenliği altında bulunan topraklar sürekli olarak Haçlılar tarafından işgale maruz kalmıştır. Bu nedenle İbn Ammâr yönetim süresi boyunca hâkim olduğu toprakların işgale uğramaması için Haçlılara karşı büyük mücadeleler vermiştir. İbn Ammâr, Haçlılara karşı mücadele verirken etrafındaki komşu devlet ve emîrliklerden sürekli yardım talebinde bulunmuş ancak Müslümanların kendi içlerindeki siyasî ihtilaflar ve bölünmeler nedeniyle Haçlılara karşı olan mücadelesinde yalnız bırakılmıştır. Çalışmamızda öncelikle İbn Ammâr’ın doğumu, nesebi ve şahsî özellikleri ele alınacak akabinde de Haçlılara karşı mücadelesi incelenecektir. Ayrıca İbn Ammâr’ın halife, sultan ve diğer emîrler nezdindeki konumu ve onlarla olan münasebetleri de ortaya konulacaktır.
Anahtar Kelime: Ibn ʿAmmār’s Life, Political Personality and Struggle against the Crusaders
Öz: Banū ʿAmmār is a family that ruled in and around Tripoli between the years 462-502/1070- 1109. Ibn ʿAmmār became the last leader of the The Banū ʿAmmār Emirate, which was established by his uncle, Amīn al-Dawla Abū Ṭālib, in Tripoli in 462/1070, and he dominated over a wide area. Having a small army, Ibn ʿAmmār always established positive relations with his neighbors thanks to his peaceful personality and superior intelligence, and thus tried to maintain his independence. When Ibn ʿAmmār took over the Tripoli administration, the Crusades started and the lands under his rule were constantly occupied by the Crusaders. For this reason, Ibn ʿAmmār struggled against the Crusaders to prevent the occupation of the lands he had dominated during his rule. While fighting against the Crusaders, Ibn ʿAmmār constantly asked for help from the neighboring states and emirates, but he was left alone in the struggle against the Crusaders due to the political conflicts and divisions within the Muslims. In our study, first of all, the birth of Ibn ʿAmmār, his parental and personal characteristics will be discussed, and then his struggle against the Crusaders will be examined. In addition, the position of Ibn ʿAmmār in the eye of the caliph, sultan and other emeers and his relations with them will also be revealed.
Anahtar Kelime: Belge Türü: Makale Makale Türü: Araştırma Makalesi Erişim Türü: Erişime Açık
- Abû’l-Farac, Gregory. Abû’l-Farac Tarihi, çev. Ömer Rıza Doğrul. Ankara: Türk Tarih Kurumu Yayınları, 1987.
- Altan, Ebru. Antakya Haçlı Prinkepsliği Tarihi Kuruluş Devri. İstanbul: Akademi Titiz Yayınları, 2014.
- Altan, Ebru. “Suriye Selçuklu Meliklerinin Haçlılarla İlişkileri”, Dil Edebiyat ve Sosyal Bilimler Dergisi 4/12 (2014), 51-62.
- Azîmî, Ebû Abdullah Muhammed b. Alî b. Muhammed b. Ahmed b. Nizâr. Târîhu’l-Azîmî, çev. Ali Sevim. Ankara: Türk Tarih Kurumu Yayınları, 2006.
- Demirkent, Işın. Haçlı Seferleri. İstanbul: Dünya Yayıncılık, 1997.
- Deniz, Arda & Kamacı, Koray. Orta Doğu ve Avrupa’nın Sendromu Haçlı Seferleri. İstanbul: Kültür Sanat Yayıncılık, 2013.
- Dündar, Abdülhamit. “Selçuklular ve Trablus’taki Benî Ammâr ile İlişkileri”. Oğuz Türkmen Araştırmaları Dergisi 2/1(2018), 200-212.
- Erer, Râşid. Türklere Karşı Haçlı Seferleri. İstanbul: Bilgi Yayınları, 1993.
- İbn Havkal, Ebü’l-Kâsım en-Nasîbî. Kitâbu sûreti’l-arz. Beyrût: Dâru Mektebeti’lİlâhiyyât, 1996.
- İbn Hazm, Ebû Muhammed Ali b. Ahmed b. Saîd b. Hazm el-Endelüsî. Halifeler ve Fetihler, çev. Şaban Öz. Ankara: İlâhiyât Yayınları, 2004.
- İbn Hurdâzbih, Ebû’l-Kâsım Ubeydullâh b. Abdillâh. Kitâbü’l-mesâlik ve’lmemâlik. Beyrût: Dârü’l-Mesâdir, 2007.
- İbn Münkız, Üsâme el-Kinânî eş-Şeyzerî. Kitâbü’l-i‘tibâr. tah. Abdülkerîm elEşkar. Beyrût: el-Mektebetü’l-İslâmî, 2003.
- İbnü’l-Adîm, Ebü’l-Kâsım Kemâlüddîn Ömer b. Ahmed b. Hibetillâh. Buğyetü’ttaleb fî Târîhi Haleb. tah. Süheyl Zekkâr. Beyrût: Dârü’l-Fikir, 2010.
- İbnü’l-Esîr, Ebü’l-Hasen İzzedîn Ali b. Muhammed b. Muhammed eş-Şeybânî el-Cezerî. el-Kâmil fi’t-târîh. 12 cilt. tah. Muhammed Yûsuf ed-Dakkâk. Beyrût: Dârü’lKütübi’l-İlmiyye, 2002.
- İbnü’l-Kalânisî, Ebû Ya‘lâ Hamza b. Esed b. Alî b. Muhammed ed-Dımaşkî etTemîmî. Zeylü Târîhi Dımaşk. tah. Süheyl Zekkâr. Beyrût: Dâru Hasân, 1983.
- İsfahânî, Ebû Abdillâh İmâdüddîn Muhammed b. Safiyyiddîn Muhammed. Harîdetü’l-kasr ve cerîdetü’l-asr. 10 cilt. tah. Muhammed Emîn. Dımaşk: el-Matbaatü’lHâşimiyye, 1964.
- Karakuş, Nadir. “Trablus’ta Bir Emirlik: Benû Ammâr”, İstem Dergisi 16/31 (2018), 69-85.
- Küçüksipahioğlu, Birsel. Trablus Haçlı Kontluğu Tarihi. İstanbul: Arkeoloji ve Sanat Yayınları, 2007.
- Maalouf, Amin. Arapların Gözüyle Haçlı Seferleri, çev. Mehmet Ali Kılıçbay. İstanbul: Telos Yayınları, 1998.
- Makrîzî, Ebû Muhammed Takıyyüddîn Ahmed b. Alî b. Abdülkâdir b.
- Muhammed. İtti‘âzü’l-hunefâ bi ahbâri’l-e’immeti’l-Fâtımiyyîn el-hulefâ. 3 cilt. tah.
- Muhammed Hilmî Muhammed Ahmed. Kâhire: İhyâi’t-Türâsi’l-İslâmî, 1996.
- Mateos, Urfalı. Urfalı Mateos Vekayi-Nâmesi (952-1136) ve Papaz Grigor’un Zeyli (1136-1162), çev. Hrant D. Andreasyan. Ankara: Türk Tarih Kurumu Yayınları, 2000.
- Memduh, Hüseyin. el-Hurûbu’s-salîbiyye fî şimâli Afrika ve eseruha’l-hadâra. Ummân: Dâru İmâr, 1998.
- Nüveyrî, Ebü’l-Abbâs Şihâbüddîn Ahmed b. Abdilvehhâb b. Muhammed elBekrî. Nihâyetü’l-ereb fî funûni’l-edeb. 31 cilt. tah. Necîb Mustafa Fevvâz. Beyrût: Dârü’l-Kütübi’l-İlmiyye, 2004.
- Öngül, Ali. Büyük Selçuklular. İstanbul: Çamlıca Yayınları, 2016.
- Özaydın, Abdülkerim. Sultan Muhammed Tapar Devri Selçuklu Tarihi. Ankara: Türk Tarih Kurumu Basımevi, 1990.
- Özaydın, Abdülkerim. “Ammâroğulları”, Türkiye Diyanet Vakfı İslâm Ansiklopedisi. 3/76-77. Ankara: Türkiye Diyanet Vakfı Yayınları, 1991.
- Özaydın, Abdülkerim. “İbn Ammâr”. Türkiye Diyanet Vakfı İslâm Ansiklopedisi. 19/311-312. Ankara: Türkiye Diyanet Vakfı Yayınları, 1999.
- Öztuna, Yılmaz. İslâm Devletleri- Devletler ve Hanedanlar. 5 cilt. Ankara: Kültür Bakanlığı Yayınları, 1996.
- Polat, İbrahim Ethem. Haçlılara Kılıç ve Kalem Çekenler. İstanbul: Vadi Yayınları, 2016.
- Runciman, Steven. Haçlı Seferleri Tarihi, çev. Fikret Işıltan. Ankara: Türk Tarih Kurumu Yayınları, 2008.
- Sâlim, Seyyîd Abdülaziz. Tarâblusü’ş-Şâm fi’t-târîhi’l-İslâmî. İskenderiye: Müessesetü Şebâbi’l-Câmiati, 1966.
- Sallâbî, Muhammed Alî. Devletü’s-Selâçike. Kâhire: Müessesetü İkrâ, 2006.
- Sevim, Ali & Merçil, Erdoğan. Selçuklu Devletleri Tarihi. Ankara: Türk Tarih Kurumu Yayınları, 2014.
- Sırma, İhsan Süreyya. Haçlı Seferleri. İstanbul: Beyan Yayınları, 2013.
- Sobernheim, M. “İbn Ammâr”. Milli Eğitim Bakanlığı İslâm Ansiklopedisi. 5/697- 698. Milli Eğitim Bakanlığı Yayınları, 1967.
- Şerîf, Hikmet Bek. Târîhu Tarâblusi’ş-Şâm min akdemi ezmânihâ ilâ hâzihi’l-eyyâm. tah. Mûsâ Heddâd Yeken & Mârun Îsâ el-Havrî. Lübnân: Dârü’l-Îman, 1987.
- Takkûş, Muhammed Süheyl. Târîhu’l-hurûbi’s-salîbiyye. Beyrût: Dâru’n-Nifâs, 2011.
- Tomar, Cengiz. “Trablusşam”, Türkiye Diyanet Vakfı İslâm Ansiklopedisi. 41/292- 294. İstanbul: Türkiye Diyanet Vakfı Yayınları, 2012.
- Turan, Osman. Selçuklular Tarihi ve Türk İslâm Medeniyeti. İstanbul: Ötüken Neşriyat, 2009.
- Tyrensıs, Willermus. Willermus Tyrensıs’ın Haçlı Kroniği, çev. Ergin Ayan. İstanbul: Ötüken Neşriyat, 2016.
- Yâkût el-Hamevî, Şihâbüddîn Ebû Abdillâh Yâkût b. Abdillâh. Mu‘cemü’lbüldân. 7 cilt. Beyrût: Dâru Sâdr, 1993.
- Yazıcı, Nesimi. İlk Türk İslâm Devletleri Tarihi. Ankara: Türkiye Diyanet Vakfı Yayınları, 2013.
- Zambaur, Edward Von. Mu‘cemü’l-ensâb ve’l-üsrâti’l-hâkimeti fi’t-târîhi’l-İslâmî. tah. Zekî Muhammed Hasan Bek. Beyrût: Dâru’r-Râidü’l-Arabî, 1980.
- Zehebî, Ebû Abdillâh Şemseddîn Muhammed b. Ahmed b. Osman. Siyeru a‘lâmi’n-nübelâ. tah. Beşşâr Avvâd vd. Beyrût: Müessesetü’r-Risâle, 1981.
| APA | Aladağ E, ERKOCAASLAN R (2020). İbn Ammâr’ın Hayatı, Siyasî Kişiliği ve Haçlılara Karşı Mücadelesi. , 196 - 223. 10.32950/rteuifd.804255 |
| Chicago | Aladağ Erdem,ERKOCAASLAN RECEP İbn Ammâr’ın Hayatı, Siyasî Kişiliği ve Haçlılara Karşı Mücadelesi. (2020): 196 - 223. 10.32950/rteuifd.804255 |
| MLA | Aladağ Erdem,ERKOCAASLAN RECEP İbn Ammâr’ın Hayatı, Siyasî Kişiliği ve Haçlılara Karşı Mücadelesi. , 2020, ss.196 - 223. 10.32950/rteuifd.804255 |
| AMA | Aladağ E,ERKOCAASLAN R İbn Ammâr’ın Hayatı, Siyasî Kişiliği ve Haçlılara Karşı Mücadelesi. . 2020; 196 - 223. 10.32950/rteuifd.804255 |
| Vancouver | Aladağ E,ERKOCAASLAN R İbn Ammâr’ın Hayatı, Siyasî Kişiliği ve Haçlılara Karşı Mücadelesi. . 2020; 196 - 223. 10.32950/rteuifd.804255 |
| IEEE | Aladağ E,ERKOCAASLAN R "İbn Ammâr’ın Hayatı, Siyasî Kişiliği ve Haçlılara Karşı Mücadelesi." , ss.196 - 223, 2020. 10.32950/rteuifd.804255 |
| ISNAD | Aladağ, Erdem - ERKOCAASLAN, RECEP. "İbn Ammâr’ın Hayatı, Siyasî Kişiliği ve Haçlılara Karşı Mücadelesi". (2020), 196-223. https://doi.org/10.32950/rteuifd.804255 |
| APA | Aladağ E, ERKOCAASLAN R (2020). İbn Ammâr’ın Hayatı, Siyasî Kişiliği ve Haçlılara Karşı Mücadelesi. Recep Tayyip Erdoğan Üniversitesi İlahiyat Fakültesi Dergisi, 0(18), 196 - 223. 10.32950/rteuifd.804255 |
| Chicago | Aladağ Erdem,ERKOCAASLAN RECEP İbn Ammâr’ın Hayatı, Siyasî Kişiliği ve Haçlılara Karşı Mücadelesi. Recep Tayyip Erdoğan Üniversitesi İlahiyat Fakültesi Dergisi 0, no.18 (2020): 196 - 223. 10.32950/rteuifd.804255 |
| MLA | Aladağ Erdem,ERKOCAASLAN RECEP İbn Ammâr’ın Hayatı, Siyasî Kişiliği ve Haçlılara Karşı Mücadelesi. Recep Tayyip Erdoğan Üniversitesi İlahiyat Fakültesi Dergisi, vol.0, no.18, 2020, ss.196 - 223. 10.32950/rteuifd.804255 |
| AMA | Aladağ E,ERKOCAASLAN R İbn Ammâr’ın Hayatı, Siyasî Kişiliği ve Haçlılara Karşı Mücadelesi. Recep Tayyip Erdoğan Üniversitesi İlahiyat Fakültesi Dergisi. 2020; 0(18): 196 - 223. 10.32950/rteuifd.804255 |
| Vancouver | Aladağ E,ERKOCAASLAN R İbn Ammâr’ın Hayatı, Siyasî Kişiliği ve Haçlılara Karşı Mücadelesi. Recep Tayyip Erdoğan Üniversitesi İlahiyat Fakültesi Dergisi. 2020; 0(18): 196 - 223. 10.32950/rteuifd.804255 |
| IEEE | Aladağ E,ERKOCAASLAN R "İbn Ammâr’ın Hayatı, Siyasî Kişiliği ve Haçlılara Karşı Mücadelesi." Recep Tayyip Erdoğan Üniversitesi İlahiyat Fakültesi Dergisi, 0, ss.196 - 223, 2020. 10.32950/rteuifd.804255 |
| ISNAD | Aladağ, Erdem - ERKOCAASLAN, RECEP. "İbn Ammâr’ın Hayatı, Siyasî Kişiliği ve Haçlılara Karşı Mücadelesi". Recep Tayyip Erdoğan Üniversitesi İlahiyat Fakültesi Dergisi 18 (2020), 196-223. https://doi.org/10.32950/rteuifd.804255 |
