TOKAT AĞZINDA BAZI ZARFLARLA ZARF YAPICI EK VE EDATLAR
Yıl: 2020 Cilt: 20 Sayı: 4 Sayfa Aralığı: 955 - 969 Metin Dili: Türkçe DOI: 10.11616/basbed.v20i58861.793857 İndeks Tarihi: 15-11-2021
TOKAT AĞZINDA BAZI ZARFLARLA ZARF YAPICI EK VE EDATLAR
Öz: Zarf-fiil eki almış fiiller ve bir isimle bir edatın birleşmesiyle oluşan edatgrupları cümlede genellikle zarf görevi yapar. Zarf-fiil eklerinin eklendiğifiillerden oluşan zarflar, bu eklerin vurgulu unsurlar olması sebebiylegenişlemeye uğramaktadır. Genişlemeyi sağlayan pekiştirici unsurlar bazen ses,bazen ek, bazen de bir edat olabilir. Zarf olarak kullanılan edat gruplarında dabenzer durumla karşılaşılır. Anadolu ağızlarının pek çoğunda farklı zarf unsurlarıgörülmekte ya da standart Türkiye Türkçesinin zarf unsurları ağızlarda farklıbiçimler almaktadır. Tokat ağzında zarf unsurlarının farklı yapıları, zarf-fiileklerinin pekiştirici morfemlerle genişlemesi ve Eski Türkçe dönemindekullanılan bazı edatların aynen ya da az değişiklikle kullanılması dikkat çekenözelliklerdir. Bu çalışmada Tokat ağzında bulunan zarflar, zarf yapıcı ek veedatlar ele alınmıştır. Zarf-fiil ekleriyle yapılan zarfların yapısal özelliklerikaynak eserler ışığında incelenmiştir. Çalışmada verilen örnekler sözlükaynaklara dayanır.
Anahtar Kelime: SOME ADVERBS AND ADVERB CREATİNG SUFFİXES AND PREPOSİTİONS İN TOKAT DİALECTS
Öz: Gerundium suffixed verbs and preposition groups which created by conjugation of preposition and noun, acts as a adverb in sentence. Adverbs consisting of verbs to which adverb-verb suffixes are added are expanded because these suffixes are emphasized elements. Consolidation elements what make dilatation sometimes can be suffix or prepositions. There is similar situation in prepositions of using as an adverb. Most of the Anatolian dialects contain different adverbs or standart Turkey Turkish’s adverbs can see in dialects different structures. There is significant features of Tokat Dialects is different structures of adverb factors, gerundiums dilatation with boost morphems and some prepositions from old Anatolian Turkish keeps never changed or less changed. In this study, adverbs, adverbial suffixes and prepositions in Tokat dialect are discussed. The structural features opf adverbs made with adverb-verb affixes were examined in the light of source works. The examples given in the study are based on personel sources.
Anahtar Kelime: Belge Türü: Makale Makale Türü: Araştırma Makalesi Erişim Türü: Erişime Açık
- Argunşah M. (2011), “Türkçede Zarf-Fiil Eklerinin Durum Ekleriyle Kalıplaşması”, Turkish Studies, Volume 6/1, Winter. Turkey.
- Banguoğlu, T. (1995), Türkçenin Grameri, TDK Yay., Ankara.
- Caferoğlu, A. (1944), Tokat ve Sivas Ağızlarından Toplamalar, İstanbul.
- Cin, A. (2012), “-ArAktAn Ekinin Kullanımı ve Yapısı”, SDÜ Fen Edebiyat Fakültesi, Sosyal Bilimler Dergisi, Sayı: 25, Isparta.
- Demir, N. (2006), Tokat ve Yöresi Ağızları, Gazi Kitabevi, Ankara.
- Dilçin, C. (1993) Yeni Tarama Sözlüğü, TDK., Yay, Ankara.
- Durmuş, O. (2012), “{-(y)ArAK} Zarf-Fiil Ekinin Kökeni Üzerine”, Türkbilig, Sayı: 23.
- Eraslan, K. (2012), Eski Uygur Türkçesi Grameri, TDK., Yay, Ankara.
- Ercilasun Ahmet. B-Akkoyunlu, Z. (2014) Kâşgarlı Mahmud Divânu Lügâti’t-Türk, Giriş-Metin-Çeviri-Notlar-Dizin, TDK Yay., Ankara.
- Gabain, Annamarie von (1988), Eski Türkçenin Grameri, TDK Yay., Ankara.
- Gülensoy, T.-Alkaya, E. (2000), Türkiye Türkçesi Ağızları Bibliyografyası, Akçağ Yay., Ankara.
- Gülsevin, G. (2001), “Türkiye Türkçesinde Birleşik Zarf-fiiller”, Afyon Kocatepe Ü., Sosyal Bilimler Dergisi, C.II, Sayı: 2, Afyon.
- Hacıeminoğlu, N. (1992), Türk Dilinde Edatlar, MEB. Yay., Ankara.
- Karaağaç, G. (2013), Dil Bilimi Terimleri Sözlüğü, TDK Yay., Ankara.
- Karaağaç, G. (1988), Çağatayca El Kitabı, İ.Ü. Edebiyat Fak. Yay., İstanbul.
- Karagöz, İ. (2013), “Bafra’daki Drama Göçmenleri Ağzında Yaşayan Zarf-filler”, Leylâ Karahan Armağanı, Akçağ Yay., Ankara.
- Karahan, L. (1996a), Anadolu Ağızlarının Sınıflandırılması, TDK Yay, Ankara.
- Karahan, L. (1996b), “Anadolu Ağızlarında Kullanılan Bazı Zarf-Fiil Ekleri”, Türk Kültürü Araştırmaları Prof. Dr. Zeynep Korkmaz’a Armağan, TKAE Yay., Ankara.
- Karahan, L. (2004), Türkçede Söz Dizimi, 7. Baskı, Akçağ Yay., Ankara.
- Karahan, L. (2011), “Zarf-fiil Eklerinde Genişleme Eğilimi ve -sA(r) Ekinin Yapısı” Türk Dili Üzerine İncelemeler, Akçağ Yay., Ankara
- Karamanlıoğlu, Ali F. (1994) Kıpçak Türkçesi Grameri, TDK Yay., Ankara.
- Korkmaz, Z. (1994), Türkiye Türkçesi Grameri Şekil Bilgisi, TDK Yay., Ankara.
- Korkmaz, Z. (2003), Türkçede Eklerin Kullanılış Şekilleri ve Ek Kalıplaşması Olayları, TDK Yay., Ankara.
- Korkmaz, Z. (1969), “Türkiye Türkçesindeki -madan/ meden, -madın<- medin Zarf-Fiil (Gerundium) Ekinin Yapısı Üzerine”, Türkoloji Dergisi II/I, Ankara.
- Sümer, F. (1999), Oğuzlar (Türkmenler) Tarihleri, Boy Teşkilatı, Destanları, 5. Baskı, İstanbul.
- Turan, O. (1993), Selçuklu Zamanında Türkiye, Boğaziçi Yay., 3. Baskı, İstanbul.
- Türk Dil Kurumu (1977), Türkiye’de Halk Ağzından Derleme Sözlüğü, C. IX, TDK Yay., Ankara.
- Üstüner, A. (2000), Anadolu Ağızlarında Sıfat-fiil Ekleri, TDK Yay., Ankara.
- Sözlü Kaynaklar: Süleyman Öztürk, Yaşar Şimşek, Mehmet Kocabay, Metin Avşar, Şükrü Eraslan, Hamide Öztürk.
| APA | Öztürk E (2020). TOKAT AĞZINDA BAZI ZARFLARLA ZARF YAPICI EK VE EDATLAR. , 955 - 969. 10.11616/basbed.v20i58861.793857 |
| Chicago | Öztürk Erol TOKAT AĞZINDA BAZI ZARFLARLA ZARF YAPICI EK VE EDATLAR. (2020): 955 - 969. 10.11616/basbed.v20i58861.793857 |
| MLA | Öztürk Erol TOKAT AĞZINDA BAZI ZARFLARLA ZARF YAPICI EK VE EDATLAR. , 2020, ss.955 - 969. 10.11616/basbed.v20i58861.793857 |
| AMA | Öztürk E TOKAT AĞZINDA BAZI ZARFLARLA ZARF YAPICI EK VE EDATLAR. . 2020; 955 - 969. 10.11616/basbed.v20i58861.793857 |
| Vancouver | Öztürk E TOKAT AĞZINDA BAZI ZARFLARLA ZARF YAPICI EK VE EDATLAR. . 2020; 955 - 969. 10.11616/basbed.v20i58861.793857 |
| IEEE | Öztürk E "TOKAT AĞZINDA BAZI ZARFLARLA ZARF YAPICI EK VE EDATLAR." , ss.955 - 969, 2020. 10.11616/basbed.v20i58861.793857 |
| ISNAD | Öztürk, Erol. "TOKAT AĞZINDA BAZI ZARFLARLA ZARF YAPICI EK VE EDATLAR". (2020), 955-969. https://doi.org/10.11616/basbed.v20i58861.793857 |
| APA | Öztürk E (2020). TOKAT AĞZINDA BAZI ZARFLARLA ZARF YAPICI EK VE EDATLAR. Abant İzzet Baysal Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü Dergisi, 20(4), 955 - 969. 10.11616/basbed.v20i58861.793857 |
| Chicago | Öztürk Erol TOKAT AĞZINDA BAZI ZARFLARLA ZARF YAPICI EK VE EDATLAR. Abant İzzet Baysal Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü Dergisi 20, no.4 (2020): 955 - 969. 10.11616/basbed.v20i58861.793857 |
| MLA | Öztürk Erol TOKAT AĞZINDA BAZI ZARFLARLA ZARF YAPICI EK VE EDATLAR. Abant İzzet Baysal Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü Dergisi, vol.20, no.4, 2020, ss.955 - 969. 10.11616/basbed.v20i58861.793857 |
| AMA | Öztürk E TOKAT AĞZINDA BAZI ZARFLARLA ZARF YAPICI EK VE EDATLAR. Abant İzzet Baysal Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü Dergisi. 2020; 20(4): 955 - 969. 10.11616/basbed.v20i58861.793857 |
| Vancouver | Öztürk E TOKAT AĞZINDA BAZI ZARFLARLA ZARF YAPICI EK VE EDATLAR. Abant İzzet Baysal Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü Dergisi. 2020; 20(4): 955 - 969. 10.11616/basbed.v20i58861.793857 |
| IEEE | Öztürk E "TOKAT AĞZINDA BAZI ZARFLARLA ZARF YAPICI EK VE EDATLAR." Abant İzzet Baysal Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü Dergisi, 20, ss.955 - 969, 2020. 10.11616/basbed.v20i58861.793857 |
| ISNAD | Öztürk, Erol. "TOKAT AĞZINDA BAZI ZARFLARLA ZARF YAPICI EK VE EDATLAR". Abant İzzet Baysal Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü Dergisi 20/4 (2020), 955-969. https://doi.org/10.11616/basbed.v20i58861.793857 |
