Nas Bağlamında Farklı Görüşlerin Oluşmasında Harflerin Rolü

ALTUN, Muhammed Latif

Nas Bağlamında Farklı Görüşlerin Oluşmasında Harflerin Rolü

Muhammed Latif ALTUN (Ardahan Üniversitesi, İlahiyat Fakültesi, İslam Hukuku Bölümü, Ardahan, Türkiye)

İslami İlimler Dergisi

2 0

Yıl: 2021 Cilt: 16 Sayı: 1 Sayfa Aralığı: 77 - 105 Metin Dili: Türkçe İndeks Tarihi: 29-07-2022

Nas Bağlamında Farklı Görüşlerin Oluşmasında Harflerin Rolü

Öz:

Kur’ân ve sünnet usûl ve füru ilimleri için temel kaynaktır. Bu kaynakların dili Arapçadır. Bunları doğru anlama ve yorumlamak için Arapça’yı iyi bilmek gerekir. Hukuk metodolojisi olan fıkıh usulünde bu iki kaynaktan hüküm istinbât edilebilmesi için birtakım kurallar incelenir. Bu kapsamda Arapça gramer kuralları ele alınmaktadır. Çünkü dili Arapça olan bu iki kaynağı yorumlamak ve onlardan isabetli fıkhî hükümler çıkarmak fıkıh usulü ilminin görevidir. Fıkhî hükümlere olan etkisinden dolayı bu çalışmada harflerin hükümleri istinbattaki rolünü ele aldık. Bu çalışmada öncelikle konuyu ele alan fıkıh usulü kaynakları tespit edilerek, bunların konuya olan yaklaşımları ele alındı. Daha sonra fakihlerin farklı hükümlere etkisi olan harfler hakkındaki görüşlerine yer verilerek bu görüşlerin füru-i fıkha olan yansımasına vurgu yapıldı. Ayrıca bu çalışmada sadece âyet ve hadis bağlamında hükümde etkisi olan atıf ve cer harflerine yer verildi

Anahtar Kelime: Nass Kur’ân Meâni Harfleri Atıf Harfleri, Cer Harfleri

The Role Of Letters In Formıng Dıfferent Vıews In The Context Of Nas

Öz:

The Quran and Sunnah are the main sources for the usl and furu sciences. The language of the se sources is Ara b i c. It is necessarytoknow Ara b i c well in ord er to understand and interpret them correctly. In fiqh method, which is a legal methodology, same rules are examined in order to be able to refer to these two sources. In this context, Arabic grammar rules are discussed. Because, it is the duty of the science of fiqh to interpret these two sources whose language is Arabic and to draw correct fiqh from them. In this study, we discussed the role of letters in inference due to their effects on fiqh. In this study, firstly, the sources of fiqh method dealing with the subject were determined and their approaches to the subject were discussed. Later,the views of the jursts about the letters that have an effect on different decrees were emphasized,and the reflection of the se views on fiqh was emphasized. In addition, only the atıf and cer letters that have an effect on the decree in the cantext of verses and hadiths were included in this study.

Anahtar Kelime:

Belge Türü: Makale Makale Türü: Araştırma Makalesi Erişim Türü: Erişime Açık

Abbas Hasan, en-Nahvi’l-vâfî, 4 Cilt. b.y.: ts.
Âmidî, Ebü’l-Hasan Seyyifüddin Ali b. Muhammed b. Sâlim es-Saʽlebî, el-İhkâm fî Usûli’l-Ahkâm. thk: Abdürrezzak Afîfî. 4 Cilt. Beyrut: el-Mektebetü’l-İslâmî, ts.
Askalânî, Ebü’l-Fadl Ahmed b. Ali b. Muhammed b. Ahmed b. Hacer. Fethü’l-Bâri Şerhu Sahîhi’l-Buhârî. Beyrut: Dârü’l-Maʻrife, 1379.
Bâbertî, Muhammed b. Muhmud Ekmelüddin Ebû Abdillah b. eş-Şeyh Şemsüddin, el-İnâye Şerhü’l-Hidâye. 10 Cilt. b.y.: Dârü’l-Fikr, ts.
Basrî, Ebü’l-Hüseyn Muhammed b. Ali et-Tayyib, el-Muʻtemed fî usûli’l-fıkh, thk. Halil el-Meyyis, 2 Cilt. Beyrut: Dârü’l-kütübi’l-ilmiyye, 1403.
Buhârî, Ebû Abdillah Muhammed b. İsmail. el-Câmiʻu’s-sahîh. thk. Muhammed Züheyr, 9 Cilt. b.y.: Dâru Tevki’n-Necât, 1. Basım, 1422/2001.
Cessâs, Ahmed b. Ali Ebû Bekir er-Râzî, el-Fusûl fi’lusûl, 4 Cilt. Kuveyt: Vizâretü’l-evkâfi’l-Kuveytiyye, 1414/1994.
Cevherî, Ebû Nasır İsmail b. Hammad. es-Sıhâh tâcü’l-lüğa. thk. Ahmed Abdülğafur Attar. 6 Cilt. Beyrut: Dârü’l-İlm, 1987.
Cürcânî, Ali b. Muhammed b. Ali ez-Zeyn eş-Şerif, Kitâbü’t-Taʽrîfât, Beyrut: Dârü’l-mektebeti’l-ilmiyye, 1983.
Cüveynî, Abdülmelik b. Abdillah b. Yusuf b. Muhammed, el-Bürhân fî usûli’l-fıkh, thk. Salah b. Muhammed b. Uveyde. 2 Cilt. Beyrut: Dârü’l-Kütübi’l-İlmiyye, 1997.
Cüveynî, Abdülmelik b. Abdillah b. Yusuf b. Muhammed, et-Telhîs fî Usuli’l-Fıkh, thk. Abdullah Cevlem en-Nebâlî, 3 Cilt. Beyrut: Dârü’l-Beşâri’l-İslâmiyye, ts.
Dârekutnî, Ebü’l-Hasan Ali b. Ömer b. Ahmed b. Mehdi b. Mesud, Sünenü Dârekutnî, 5 Cilt. Beyrut: Müessetü’r-Risâle, 2004.
Desûkî, Muhammed b. Arefe, Hâşiyetü’d-Desûkî alâ Şerhi’l-Kebîr, 4 Cilt. b.y.: Dârü’l-Fikir, ts.
Dödüren, Hamdi, “Îlâ”, DİA, İstanbul: Türkiye Diyanet Vakfı Yayınları, 2000.
Durmuş, İsmail, “Vâv” DİA, İstanbul: Türkiye Diyanet Vakfı Yayınları, İstanbul, 2012.
Ebû Dâvûd, Süleyman b. Eşʻas b. İshak. Sünenü Ebî Dâvûd. thk, Muhammed Muhyüddin Abdülhamid, 4 Cilt. Beyrut: el-Mektebetü’l-Asriyye, ts.
Ebû Hafs Siracüddin Ömer b. Ali b. Adil, el-Lübâb fî Ulûmi’l-Kitâb, thk. eş-Şeyh Adil Ahmed, 20 Cilt. Beyrut: Dârü’l-Kütübi’l-İlmiyye, 1419/1998.
Ebü’s-Senâ, Şemsüddin Mahmud b. Abdurrahman b. Ahmed el-İsfehânî, Beyânü’l-muhtasar şerhu Muhtasaru İbni’l-Hâcib, tah. Muhammed Mazhar Bekâ, 3 Cilt. Suudi Arabistan: Dârü’l-Medenî, 1406/1986.
Eşmûnȋ, Ali b. Muhammed b. İsa Ebü’l-Hasan Nureddin, Şerhu’l-Eşmûnȋ alâ Elfiyeti İbn Mâlik, 4 Cilt. Beyrut: Dârü’l-Kütübi’l-İlmiyye, 1998.
Gazzâlî, Ebû Hamid Muhammed b. Muhammed, el-Menhûl min taʻlîkâti’l-usûl, thk. Muhammed Hasan Heyto, Beyrut: Dârü’l-fikr, 1419/1998.
Gaznevȋ, Ömer b. İshâk b. Ahmed el-Hindȋ, el-Ğurretü’l-münȋfe fȋ tahkȋki baʽdi mesâili’l-İmâm Ebȋ Hanȋfe, b.y.: Müessesetü’l-Kütübi’s-Sekâfiyye, 1986.
Haraşȋ, Muhammed b. Abdillah, Şerhü Muhtasarı Halil li’l-Haraşî, 8 Cilt. Beyrut: Dârü’l-Fikr, ts.
Hârizmî, Ebû Abdillah Muhammed b. Ahmed b. Yusuf el-Belhî, Mefâtîhü’l-ulûm, tah. İbrahim el-Ebyârî, b.y.: Dârü’l-Kitâb el-Arabî, ts.
Herevî Ali b. Muhammed en-Nahvî, Kitâbü’n-nüzhe fî ilmi’l-hurûf, thk. Abdülmünim, Dımaşk: Mecmeʻu’l-lüğati’l-Arabiyye, 1413/1993
Hattâb, Şemsüddin Ebû Abdillah Muhammed b. Abdurrahman, Mevâhibü’l-Celîl fî Şerhi Muhtasari’l-Halîl, 6 Cilt. b.y.: Dârü’l-Fikr, 1992.
Hüseyin Mutâviʻ Hüseyin et-Tertûrî, Hurûfi’l-meʻânî ve eserühâ fî ihtilâfi’l-fukahâ, (Basılmış doktora tezi), Mekktü’l-Mükerreme: Câmiʻatü Ümmi’l-Kura, 1402/1982.
İbn Abdilberr, Ebû Amr Yusuf b. Abdillah b. Muhammed. et-Temhîd limâ fi’l-Muvatta mine’l-meâni ve’l-esanîd. thk. Mustafa b. Ahmed el-Alevi. 24 Cilt. Mağrib: Vizâretü Umumi’l-Evkafi ve’ş-Şüuni’l-İslâmiyye, 1387.
İbn Kesȋr, Ebü’l-Fidâ İsmail b. Ömer b. Kesȋr, Tefsîrü’l-Kurʹâni’l-Azîm, thk. Muhammed Hüseyin Şemsüddin, 8 Cilt. Beyrut: Dârü’l-Kütübi’l-İlmiyye, 1420/1999.
İbn Kudâme, Ebû Muhammed Muvaffikuddin Abdullah b. Ahmed b. Muhammed. el-Muğnȋ. 10 Cilt. Kahire: Mektebetü’l-Kahire, 1968.
İbn Mâce, Ebû Abdillah Muhammed b. Yezîd. Sünenü İbn Mâce. thk. Muhammed Fuâd Abdülbaki, 2 cilt. b.y.: Dârü İhyâi’l-Kütübi’l-Arabiyye, Faysal İsa el-Bâbî el-Halebî, ts.
İbn Mâze, Ebü’l-Meâli Burhanüddin Mahmud b. Ahmed. el-Muhîtü’l-bürhânî fi’l-fıkhi’n-Numânî. 9 Cilt. tah. Abdülkerim Sami el-Cündî, Beyrut: Dârü’l-Kütübi’l-İlmiyye, 2004.
İbn Müflih, İbrahim b. Muhammed b. Abdillah b. Muhammed, el-Mübdiʽ fî şerhi’l-Mukni′, 8 Cilt. Beyrut: Dârü’l-Kütübi’l-İlmiyye, 1418/1997.
İbn Nüceym, Zeynüddin b. İbrahim b. Muhammed. el-Bahrü’r-râik şerhü Kenzi’d-Dekâik. 8 Cilt. b.y.: Dârü’l-Kütübi’l-İslâmi, ts.
İbn Rüşd (el-Ced), Ebü’l-Velîd Muhammed b. Ahmed. el-Beyân ve’t-tahsȋl ve’ş-şerhi ve’t-tevcȋh ve’t-taʻlȋl li-mesâili’l-müstahrece. thk. Muhammad Hacci, 20 Cilt. Beyrut: Dârü’l-Garbi’l-İslâmȋ, 1988.
İbn Rüşd, Ebü’l-Velid Muhammed b. Ahmed b. Muhammed b. Ahmed, Bidâyetü’l-müctehid ve nihâyetü’l-muktesid, Kahire: Dârü’l-Hadis, 2004.
İbn Sîde, Ebü’l-Hasan Ali b. İsmail. el-Muhassas, thk. Halil İbrahim Ceffal, 5 Cilt. Beyrut: Dârü ihyâi’t-türâsi’l-arabî, 1417/1996.
İbnü’l-Hümmâm, Muhammed b. Abdülvahid b. Abdülhamid b. Mesud, Fethu’l-Kadîr. 10 Cilt. b.y.: Dârü’l-Fikr, ts.
İmrânî, Ebü’l-Hüseyn Yahya b. Ebi’l-Hayr b. Salim. el-Beyân fî mezhebi’l-İmam eş-Şafiî, thk. Kasım Muhammed en-Nuri, 13 Cilt. Cidde: Dârü’l-Minhâc, 1421/2000.
Karâfî, Ebü’l-Abbas Şihabüddin Ahmed b. İdris b. Abdurrahman, ez-Zahîre, 14 Cilt. Beyrut: Dârü’l-Garbi’l-İslâmî, 1994.
Kâsânȋ, Alauddin Ebû Bekir b. Mesud b. Ahmed, Bedâiʽu’s-sanâiʽ fî tertîbi’ş-şerâiʽ. 7 Cilt. b.y.: Dârül’l-Kütübübi’l-İlmiyye, 1986.
Komisyon, el-Mevsuʹatü’l-fıkhıyyetü’l-Kuveytiyye, 45 Cilt. Kuveyt: Vizaretü’l-Evkaf ve’ş-Şüûni’l-İslâmiyye, 1427.
Kurtubî, Ebû Abdillah Muhammed b. Ahmed b. Ebî Bekir b. Farh, el-Câmiʽ li Ahkâmi’l-Kur′ân, thk. Ahmed el-Berdevi, İbrahim Etfiş, 10 Cilt. Kahire: Dârü’l-Kütübi’l-Mısriyye, 1964.
Mâverdî, Ebü’l-Hasn Ali b. Muhammed b. Muhammed. el-Hâvi’l-kebîr fi fıkhi İmam eş-Şâfiî. thk. Şeyh Ali Muhammed Muʻavvid. 19 Cilt. Beyrut: Dârü’l-Kütübi’l-İlmiyye, 1999.
Merğinânî, Ali b. Ebî Bekir el-Ferğânî. el-Hidâye. tah. Tallâl Yusuf. 4 Cilt. Beyrut: Dârü İhyâi’t-Türâsi’l-Arabî, ts.
Mevsılî, Abdullah b. Mahmud b. Mevdud, el-İhtiyâr li taʽlîli’l-Muhtâr, 5 Cilt. Kahire: Matbaʽatü’l-Halebî, 1356/1937.
Muradî, Ebû Muhammed Bedrüddin Hasan b. Kasım b. Abdillah b. Ali, el-Cenâ’d-dânî fî hurûfi’l-meʻânî. thk. Fahrüddin Kabâve, Beyrut: Dârü’l-kütübi’l-ilmiyye, 1413/1992
Müslim, Ebü’l-Hüseyn Müslim b. el-Haccac. el-Câmiʻü’s-sahîh. thk. Muhammed Fuat, 5 cilt. Beyrut: Dârü İhyâi’t-Türâsi’l-Arabî, ts.
Nevevî, Ebû Zekeriyyâ Muhyuddin b. Şeref en-Nevevî. el-Mecmuʻ şerhu’l-Mühezzeb. b.y.: Dârü’l-Fikr, ts.
Orhan, Fatih, Arap Dilinde Hurûfu’l-Meânî ve Fıkhî İhtilaflardaki Rolü, Ankara: Akademisyen Kitabevi, 2018.
Pezdevî, Ebü’l-Hasen Ebü’l-ʻUsr Fahrü’l-İslâm Alî b. Muhammed b. el-Hüseyn. Kenzü’l-vüsûl ilâ maʿrifeti’l-usûl (Usûlü Pezdevî), Karaçi: Mir Muhammed Kütüphanesi, ts.
Râzî, Ebû Abdillah Muhammed b. Ömer b. Hasan b. Hüseyin, Mefâtîhü’l-Ğayb. Beyrut: Dârü İhyâi’t-Türâsi’l-Arabî, 1420.
Râzî, Ebû Abdillah Muhammed b. Ömer b. Hasan b. Hüseyin, el-Mahsûl, thk. Taha Cabir Feyyaz, b.y.: Müessesetü’r-risâle, 1418/1997.
Sahnûn, Abdüsselam b. Said b. Habib et-Tenûhȋ, el-Müdevvenetü’l-kübrâ. 4 Cilt. b.y.: Dârü’l-Kütübi’l-İlmiyye, yy., 1994.
Sem’ânî, Ebü’l-Muzaffer Mansur b. Muhammed b. Abdilcebbar b. Ahmed, Kavâtiʽü’l-edille fi’l-usûl, thk. Muhammed Hasan Muhammed Hasan İsmail. 2 Cilt. Beyrut: Dârü’l- Kütübi’l-İlmiyye, 1999.
Serahsî, Muhammed b. Ahmed b. Ebî Sehl. el-Mebsût. 30 Cilt. Beyrut: Dârü’l-Maʻrife, 1993.
Serahsî, Muhammed b. Ahmed b. Ebî Sehl. Usûlü’s-Serahsî. 2 Cilt. Beyrut: Dârü’l-Maʻrife, ts.
Şâfiî, Ebû Abdillah Muhammed b. İdris b. el-Abbas b. Osman, el-Üm, 8 Cilt. Beyrut: Dârü’l-Ma’rife, 1410/1990.
Şâşî, Nizâmüddin Ebû Ali Ahmed b. Muhammed b. İshak. Usûlü’ş-Şâşî. Beyrut: Dârü’l-kitâbi’l-Arabî, ts.
Şevkânî, Muhammed b. Ali b. Muhammed b. Abdullah. Neylü’l-evtâr. thk. İsâmuddin es-Sebâbitî, 8 Cilt. Mısır: Dârü’l-Hadis, 1993.
Şirbȋnî, Şemsüddin Muhammed b. Ahmed el-Hatîb, Muğni’l-muhtâc ilâ maʽrifeti meâni elfâzi’l-Minhâc. 6 Cilt. b.y.: Dârü’l-Kütübi’l-İlmiyye, 1415/1994.
Tûfî, Ebü’r-Rebî‘ Necmüddîn Süleymân b. Abdilkavî b. Abdilkerîm b. Saîd. Şerhu Muhtasari’r-Ravda. thk, Abdullah b. Abdilmuhsin, 3 Cilt. b.y.: Müessesetü’r-Risâle, yy., 1407/1987.
Urâbî Ahmed, “Hurȗfu’l-Meʻânî’nin Çok Anlamlılıkta Etkisi” Çev. Ömer Acar. Ankara Üniversitesi İlahiyat fakültesi Dergisi, 52: 2 (2011), ss. 333-352.
Useymȋn, Muhammed Salih b. Muhammed, eş-Şerhü’l-mümtiʽ alâ Zâdi’l-Müstakniʻ, 15 Cilt. b.y.: Dâru İbnü’l-Cevzî, 1428.
Zebîdî, Muhammed b. Muhammed b. Abdirrezzak el-Hüseynî, Tâcü’l-Arûs, b.y.: ts.
Zerkeşȋ, Ebû Abdillah Bedrüddin Muhammed b. Abdillah b. Bahadır. el-Bahrü’l-muhȋt fȋ usuli’l-fıkh. 8 Cilt. b.y.: Dârü’l-Kütübî, 1994.
Zeylaʻi, Osman b. Ali. Tebyînü’l-hakâik şerhü Kenzi’d-Dekâik. Kahire: Bulak, 1313.

APA	ALTUN M (2021). Nas Bağlamında Farklı Görüşlerin Oluşmasında Harflerin Rolü. , 77 - 105.
Chicago	ALTUN Muhammed Latif Nas Bağlamında Farklı Görüşlerin Oluşmasında Harflerin Rolü. (2021): 77 - 105.
MLA	ALTUN Muhammed Latif Nas Bağlamında Farklı Görüşlerin Oluşmasında Harflerin Rolü. , 2021, ss.77 - 105.
AMA	ALTUN M Nas Bağlamında Farklı Görüşlerin Oluşmasında Harflerin Rolü. . 2021; 77 - 105.
Vancouver	ALTUN M Nas Bağlamında Farklı Görüşlerin Oluşmasında Harflerin Rolü. . 2021; 77 - 105.
IEEE	ALTUN M "Nas Bağlamında Farklı Görüşlerin Oluşmasında Harflerin Rolü." , ss.77 - 105, 2021.
ISNAD	ALTUN, Muhammed Latif. "Nas Bağlamında Farklı Görüşlerin Oluşmasında Harflerin Rolü". (2021), 77-105.

APA	ALTUN M (2021). Nas Bağlamında Farklı Görüşlerin Oluşmasında Harflerin Rolü. İslami İlimler Dergisi, 16(1), 77 - 105.
Chicago	ALTUN Muhammed Latif Nas Bağlamında Farklı Görüşlerin Oluşmasında Harflerin Rolü. İslami İlimler Dergisi 16, no.1 (2021): 77 - 105.
MLA	ALTUN Muhammed Latif Nas Bağlamında Farklı Görüşlerin Oluşmasında Harflerin Rolü. İslami İlimler Dergisi, vol.16, no.1, 2021, ss.77 - 105.
AMA	ALTUN M Nas Bağlamında Farklı Görüşlerin Oluşmasında Harflerin Rolü. İslami İlimler Dergisi. 2021; 16(1): 77 - 105.
Vancouver	ALTUN M Nas Bağlamında Farklı Görüşlerin Oluşmasında Harflerin Rolü. İslami İlimler Dergisi. 2021; 16(1): 77 - 105.
IEEE	ALTUN M "Nas Bağlamında Farklı Görüşlerin Oluşmasında Harflerin Rolü." İslami İlimler Dergisi, 16, ss.77 - 105, 2021.
ISNAD	ALTUN, Muhammed Latif. "Nas Bağlamında Farklı Görüşlerin Oluşmasında Harflerin Rolü". İslami İlimler Dergisi 16/1 (2021), 77-105.