Yıl: 2021 Cilt: 8 Sayı: 1 Sayfa Aralığı: 89 - 114 Metin Dili: Türkçe DOI: 10.47425/marifetname.882685 İndeks Tarihi: 17-11-2021

İbn Sînâ Mantığında Kavram

Öz:
Bu çalışmada İbn Sînâ Mantığı açısından kavramın ne olduğunu incelemeyeçalıştık. Kavramın neliğini değişik yönleriyle görmeyi denedik. İlkolarak kavramın Mantık bilimindeki önemini veya yerini ele aldık. Bununsonrasında kavramın mertebelerini, söz konusu ettik. Yani tanımsal ve betimselsözlerin gerçekleştirdiği kavram tarzlarını inceledik. Bununla ilgili olaraktanım ve betimi oluşturan özsel ve ilineksel yüklemlerin nelik açısından olandurumlarını irdeledik. Bunun ardından ilk iki başlık altında kavram, tanım venelik arasındaki mantıksal bağıntıları göstermeye çalıştık. Burada bu üçününbir yönden bir ve aynı olduklarının ispatlarını vermeye çalıştık. Çalışmanınbeşinci başlığında hem ilk dört başlıktaki içeriği dikkate alarak hem de yenibir içeriği söz konusu ederek kavramın, nasıl bir yönden varlık ve neliğin birbirliği olduğunu ispatlamaya çalıştık. Araştırmanın altıncı başlığında özselbilimsel soruları, bunların içerisinde yer alıp kavramı soranlarını ve ayrıcakavramın araştırılmasında soruların sıralamasını ele aldık. Burada ayrıca kavramınancak var olan bir şeyin özünün tanımlanmasıyla olabileceğini kısacaispatlamaya çaba gösterdik. Yedinci ve sekizinci başlıklar altında ise kavramıbilgi ve yargının bir tarz ilkesi olarak söz konusu ettik.
Anahtar Kelime:

The Concept In Ibn Sina’s Logic

Öz:
This study examines what is concept in terms of the Logic of Ibn Sina. We tried to observe the quiddity of concept with its different aspects. Firstly, we addressed the significance or place of concept within the science of Logic. Then, we dealt with the levels of concept. In order words, we examined the types of concepts created by definitional or descriptive words. In this regard, we studied the status essential and accidental attributes which create the definition and description in terms of quiddity. We continued with the logical connections among concept, definition and quiddity under the first two headings. Here, we tried to prove that these three are the same and identical from an aspect. In the fifth chapter of this study, we tried to demonstrate how concept is the same with existence and quiddity from an aspect considering the content within the first four chapters and by addressing a new content. In the sixth chapter, we addressed the essential scientific questions, the ones about concept among these questions and the order of questions when studying concept. We exerted effort to briefly prove that the concept can be only by defining the essence of something that exists. In the seventh and eight chapters, we addressed the concept as a type of principle of knowledge and judgment.
Anahtar Kelime:

Belge Türü: Makale Makale Türü: Araştırma Makalesi Erişim Türü: Erişime Açık
  • Ali Sedad. Mîzânu’l-Ukûl fi’l-Mantık ve’l-Usûl’. haz. İbrahim Çapak-Harun Kuşlu-Metin Aydın. İstanbul: Türkiye Yazma Eserler Kurumu Başkanlığı Yayınları, 2015.
  • Aristoteles. en-Nassu’l-kâmil li-mantıki Aristû. thk. Ferîd Cebr. Beyrut: Deru’lfikri’l- lübnânî, 1999, 1.
  • Aydın, İ. Hakkı. “Filozof İbn Sina ve Modern Norolojik Bilimler”. Atatürk Üniversitesi İlâhiyat Fakültesi Dergisi 11 (1993), 468-473.
  • Bingöl, Abdulkuddûs. “İbn-i Sînâ’da Mantıkî Mâhiyet ve Bilinmesi”. Atatürk Kültür, Dil ve Tarih Yüksek Kurumu Atatürk Kültür Merkez Yayını. 42 (Eylül 1985).
  • Bolay, M. Naci. Farabi Ve İbni Sina‘da Kavram Anlayışı. Ankara: Milli Eğitim Bakanlığı Yayınları, 1990.
  • Durusoy, Ali. “Mantık ve Mantık Tarihi Üzerine Bir Değerlendirme”. İslâmî İlimler Dergisi, 5/2 (2010), 9-20.
  • Durusoy, Ali. “Aristoteles‘ten Gazzâli’ye Klasik Mantıkta Anlam Kuramı”. M.Ü. İlâhiyat Fakültesi Dergisi 28/1 (2005), 37-52.
  • Durusoy, Ali. “İbn Sînâ’nın Klâsik Mantığa Katkıları”. İslâm Felsefesinin Sorunları. ed. Mehmet Vural. Ankara: Elis Yayınları, 2003.
  • Durusoy, Ali. “İbn Rüşd‘ün Aristoteles İnşasında Farabî ve İbni Sina‘nın Katkıları”. Doğu-Batı İlişkisinin Entelektüel Boyutu İbn Rüşd’ü Yeniden Düşünmek 1. Cilt. Sivas: Asitan Yayıncılık, 2009, 283-293.
  • Durusoy, Ali. “İbn Sînâ’nın Klâsik Mantığa Katkıları”. İslâm Felsefesinin Sorunları. Ankara: Elis Yayınları, 2003.
  • Durusoy, Ali. “İbn Sînâ’da Vehim Kavramı ve İslâm Felsefesinin Diyalektiği”. M.Ü. İlâhiyat Fakültesi Dergisi 28/1 (2005), 125-141.
  • Durusoy, Ali. “Mantık Tarihinde Bir Dönüm Noktası: Bağdat”. Uluslararası İslâm Medeniyetinde Bağdat Sempozyumu. İstanbul: Bağlarbaşı Kültür Merkezi, 9-16.
  • Durusoy, Ali. “İbn Rüşd Felsefesinde Mantık Biliminin Yeri”. Yakın Doğu Üniversitesi İslam Tetkikleri Merkezi Dergisi 4/2 (Aralık 2018), 93-104.
  • Durusoy, Ali. “İbn Sînâ Mantığının Temel Yapısı”. Uluslararası İbn Sînâ Sempozyumu. İstanbul: İstanbul Büyükşehir Belediyesi Kültür A.Ş. Yayınları, 2008, 167-173.
  • Durusoy, Ali. “Niçin Mantık”. Yakın Doğu Üniversitesi İlahiyat Fakültesi Dergisi 6/1 (2020), 201-216.
  • Durusoy, Ali. Örnek Çeviri ve Metinlerle Mantığa Giriş. İstanbul: M.Ü. İlâhiyat Fakültesi Vakfı Yayınları, 2008.
  • Fârâbî. Harfler Kitabı. çev. Ömer Türker. İstanbul: Litera Yayıncılık, 2008.
  • Fârâbî. Mantıkta Kullanılan Lafızlar. çev. Yaşar Aydınlı. İstanbul: Litera Yayıncılık, 2016.
  • Fârâbî. Mantıkta Kullanılan Lafızlar. çev. Yaşar Aydınlı. İstanbul: Litera Yayıncılık, 2016.
  • Fârâbî. Harfler Kitabı. çev. Ömer Türker. İstanbul: Litera Yayıncılık, 2013.
  • Fârâbî. Kitâbu’l-Burhân. çev. Ömer Türker-Ömer Mahir Alper. İstanbul: Türkiye Yazma Eserler Kurumu Başkanlığı Yayınları, 2014.
  • Ferruh Özpilavcı. Ebherî Îsâgûcî ve Şerhi. İstanbul: Litera Yayıncılık, 2017. Gutas, Dimitri. İbn Sînâ’nın Mirası. çev. M. Cüneyt Kaya. İstanbul: Klasik, 2004.
  • İbn Sînâ. eş-Şifâ/el-Burhân. thk. Ebu’l-Alâ Afîfî. Kahire: el-Hey’etü’l-Amme liŞuuni’l- Matabii el- Emiriyye, 1965.
  • İbn Sînâ. el-İşârât ve’t-Tenbîhât. thk. Süleyman Dünya. 4. Cilt. Beyrut: Müessesetü‘n-Numan, 1993.
  • İbn Sînâ. el-İşârât ve’t-Tenbîhât. thk. Süleyman Dünya. 1. Cilt. Beyrut: Müessesetü‘n-Numan, 1992.
  • İbn Sînâ. İşaretler ve Tembihler. çev. Ali Durusoy-Ekrem Demirli. İstanbul: Türkiye Yazma Eserler Kurumu Başkanlığı Yayınları, 2014.
  • İbn Sînâ. En-Necât. çev. Kübra Şenel. İstanbul: Kabalcı Yayıncılık, 2013.
  • İbn Sînâ. en-Necât. thk. Macit Fahri. Beyrut: Dârü‘l-Âfâkı‘l-Cedîde, 1982.
  • İbn Sînâ. Metafizik I. çev. Ekrem Demirli-Ömer Türker. İstanbul: Türkiye Yazma Eserler Kurumu Başkanlığı, 2014.
  • İbn Sînâ. II. Analitikler. çev. Ömer Türker. İstanbul: Litera Yayıncılık, 2006.
  • İbn Sînâ. Mantığa Giriş. çev. Ömer Türker. İstanbul: Litera Yayıncılık, 2006.
  • İbn Sînâ. eş-Şifâ/el-Medhal. thk. G. C. Anawati, Mahmud Hudayri, Fuâd el-
  • Ehvânî. Kahire: Matbaatü’l-Emîriyye, 1952.
  • İbn Sînâ. eş-Şifâ/el-İlâhiyyât. Thk. Said Zayed-el-Eb Kanevâtî. Kahire: el- Hey’etü’l-Amme li-Şuuni’l-Matabii el-Emiriyye, 1960.
  • Izutsu, Toshihiko. İslam’da Varlık Düşüncesi. Trc. İbrahim Kalın. İstanbul: İnsan Yayınları, 2003.
  • Jackson, Roy. İslam Felsefesi. çev. Atilla Alan. İstanbul: Litera Yayıncılık, 2017.
  • Kamil Kömürcü. Esîrüddin El-Ebherî’nin Mantık Anlayışı. Ankara: Ankara Üniversitesi, Sosyal Bilimler Enstitüsü, Doktora Tezi, 2010.
  • Karlığa, Bekir. “İbn Sînâ”. Türkiye Diyanet Vakfı İslâm Ansiklopedisi. Erişim 15 Ocak 2021. https://islamansiklopedisi.org.tr/ibn-sina#1
  • Kâtîbî, Şemsiyye Risâlesi, çev. Ferruh Özpilavcı. Litera Yayıncılık, İstanbul-2017.
  • Kaya, M. Cüneyt Kaya. “ ‘Peygamberin Yasa Koyuculuğu’: İbn Sînâ’nın Amelî Felsefe Tasavvuruna Bir Giriş Denemesi”. Dîvân Disiplinlerarası Çalışmalar Dergisi, 14/2 (2009), 57-91.
  • Kaya, Hacı. İbn Sînâ’da Bilimsel Kanıtlama Teorisi. İstanbul: Marmara Üniversitesi, Sosyal Bilimler Enstitüsü, Doktora Tezi, 2013.
  • Peker, Hidayet. “İbn Sina’nın Kavram Anlayışı”. Uludağ Üniversitesi İlâhiyat Fakültesi Dergisi. 10/1 (2001), 165-176.
  • Peker, Hidayet. İbn Sînâ Epistemolojisi. Bursa: Emin Yayınları, 2011.
  • Özkan, Yakup. İbn Sînâ Felsefesinde Varlık ve Mahiyet İlişkisi. Sakarya: Sakarya Üniversitesi, Sosyal Bilimler Enstitüsü, Doktora Tezi, 2019.
  • Tekin, Ali. Varlık ve Akıl. İstanbul: Klasik, 2017.
  • Türker, Ömer. İbn Sînâ Felsefesinde Metafizik Bilginin İmkânı. İstanbul: İSAM, 2010.
APA OZKAN Y (2021). İbn Sînâ Mantığında Kavram. , 89 - 114. 10.47425/marifetname.882685
Chicago OZKAN YAKUP İbn Sînâ Mantığında Kavram. (2021): 89 - 114. 10.47425/marifetname.882685
MLA OZKAN YAKUP İbn Sînâ Mantığında Kavram. , 2021, ss.89 - 114. 10.47425/marifetname.882685
AMA OZKAN Y İbn Sînâ Mantığında Kavram. . 2021; 89 - 114. 10.47425/marifetname.882685
Vancouver OZKAN Y İbn Sînâ Mantığında Kavram. . 2021; 89 - 114. 10.47425/marifetname.882685
IEEE OZKAN Y "İbn Sînâ Mantığında Kavram." , ss.89 - 114, 2021. 10.47425/marifetname.882685
ISNAD OZKAN, YAKUP. "İbn Sînâ Mantığında Kavram". (2021), 89-114. https://doi.org/10.47425/marifetname.882685
APA OZKAN Y (2021). İbn Sînâ Mantığında Kavram. Marifetname, 8(1), 89 - 114. 10.47425/marifetname.882685
Chicago OZKAN YAKUP İbn Sînâ Mantığında Kavram. Marifetname 8, no.1 (2021): 89 - 114. 10.47425/marifetname.882685
MLA OZKAN YAKUP İbn Sînâ Mantığında Kavram. Marifetname, vol.8, no.1, 2021, ss.89 - 114. 10.47425/marifetname.882685
AMA OZKAN Y İbn Sînâ Mantığında Kavram. Marifetname. 2021; 8(1): 89 - 114. 10.47425/marifetname.882685
Vancouver OZKAN Y İbn Sînâ Mantığında Kavram. Marifetname. 2021; 8(1): 89 - 114. 10.47425/marifetname.882685
IEEE OZKAN Y "İbn Sînâ Mantığında Kavram." Marifetname, 8, ss.89 - 114, 2021. 10.47425/marifetname.882685
ISNAD OZKAN, YAKUP. "İbn Sînâ Mantığında Kavram". Marifetname 8/1 (2021), 89-114. https://doi.org/10.47425/marifetname.882685