MODERN DÖNEM ŞİÎ DÜŞÜNCESİNDEBİR KİMLİK İNŞASI OLARAKERBAÎN YÜRÜYÜŞÜ
Yıl: 2021 Cilt: 13 Sayı: 1 Sayfa Aralığı: 169 - 186 Metin Dili: Türkçe DOI: 10.26791/sarkiat.876043 İndeks Tarihi: 22-11-2021
MODERN DÖNEM ŞİÎ DÜŞÜNCESİNDEBİR KİMLİK İNŞASI OLARAKERBAÎN YÜRÜYÜŞÜ
Öz: Dinler ve mezhepler, aidiyet duygularının korunması ve gelecek nesillere aktarılması için geçmişin her an yeniden yaratılmasını sağlarlar. Bunun en önemli araçlarından birisi de dinî ritüellerdir. Şiîlik, ritüele dayalı dindarlığın en yaygın olarak görüldüğü ekollerden birisidir. Şiîliğin siyasî bir hareketten teolojik bir evreye geçişinde ve mezhebî aidiyetlerin kazandırılmasında Kerbelâ hadisesi oldukça önemli bir rol oynamıştır. Şiî gelenekte, Hz. Hüseyin’in ölümünün kırkıncı günü olarak özel bir anlama kavuşan Erbaîn ziyareti ve yürüyüşü, Şiîliğin toplumsal alana nüfuz edip sistemleşmesinde önemli bir işlev üstlenmiştir. Başlangıçta daha çok Iraklı Şiîler tarafından yerel bir görünüm arz eden Erbaîn yürüyüşü, son dönemlerde uluslararası boyuta ulaşan bir etkinliğe dönüşmüştür. Dünyanın çeşitli bölgelerinden gelen ziyaretçiler, Necef ile Kerbelâ şehirleri arasındaki yaklaşık seksen kilometrelik yolu birkaç günde yürüyerek kat etmekte, bu yürüyüş sırasında gerçekleştirilen çeşitli etkinliklerle sosyal kimliğin gelişmesine katkıda bulunmaktadırlar. Bu etkinlik, sosyal ve dinî yönünün yanında İran’ın hem diğer Şiîlere hem de başta Suudi Arabistan olmak üzere bölge ülkelerine karşı kullanabileceği siyasî bir boyut da kazanmıştır. Bu yürüyüşün önümüzdeki dönemlerde daha da vurgulanarak Şiî kimliğin ikamesinde alternatif bir araç haline geleceği görünmektedir. Çalışmamız, Erbaîn yürüyüşünü, kimlik ve aidiyet bağlamında disiplinler arası boyutta inceleyerek alana katkı sunmayı hedeflemektedir.
Anahtar Kelime: THE ARBA‘EEN MARCH AS A IDENTITY CREATION IN MODERN SHI‘ITE THOUGHT
Öz: Religions and sects ensure that the past isalways recreated in order to protect their senseof belonging and pass it on to future generations.One of the most important tools of this is carriedout through religious rituals. Shiism is one of theschools of thought in which ritualistic religiosityis most common. The case of Karbala played animportant role in the transition of Shiism from apolitical movement to a theological phase and ingaining sectarian belongings. In the Shiite tradi tion, the visit and march of Arba‘een, which gai ned a special meaning as the 40th day of Husain’sdeath, played an important role in the penetrationand systemization of Shiism in the social sphere.The Arba‘een march, which initially had a localappearance mostly by Iraqis, has recently turnedinto an event that has reached an international di mension. Visitors from various parts of the worldtravel the approximately eighty-kilometer roadbetween Najaf and Karbala cities in a few daysand contribute to the formation of social identitywith various activities during this walk. In additi on to its social and religious aspects, this activityhas also gained a political dimension that Iran canuse against other Shiites and the countries of theregion, especially Saudi Arabia. It seems that thismarch will be emphasized more in the coming pe riods and will become an alternative tool in thesubstitution of Shiite identity. Our study aims tocontribute to the field by examining the Arba‘e en march in an interdisciplinary dimension in thecontext of identity and belonging.
Anahtar Kelime: Belge Türü: Makale Makale Türü: Araştırma Makalesi Erişim Türü: Erişime Açık
- Ahmedî, Ali. “Delâlethâ-yı Râhbordî-yi İrtibâtât Miyânferhengî berâ-yı Hemgirâyî-yi İslâmî bâ Te’kîd ber Râhpeymâyi-yi Erbâin”. Nâme-i Ferheng ve İrtibâtât 3/1 (1397/2018), 17-38.
- Arabî, Hüseyinali. “Piyâderûy-i Erbaîn-i Hüseynî: Câygâh ve Kârkerdhâ”. Marifet 28/7 (1398/2019), 45-54.
- Assmann, Jann. Kültürel Bellek: Eski Yüksek Kültürlerde Yazı, Hatırlama ve Politik Kimlik. çev. Ayşe Tekin. İstanbul: Ayrıntı Yayınları, 3. Basım, 2018.
- Aşkın, Muhittin. “Kimlik ve Giydirilmiş Kimlikler”. Atatürk Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü Dergisi 10/2 (2010), 213-220.
- Bîrûnî, Ebû Reyhan el-. Maziden Kalanlar (el-Âsâr el-Bâkiye). çev. D. Ahsen Batur. İstanbul: Selenge Yayınları, 2011.
- Bozan, Metin. “Tarihi Hadiselerin Konjonktürel İnşası (Şia’da Kerbela Örneği)”. Şarkiyat 9/2 (2017), 802-822. https://doi.org/10.26791/sarkiat.341880
- Ca’feriyân, Resûl. “Erbaîn-i İmam Hüseyin aleyhisselam (Yek Gozâriş-i İcmâlî)”. Makâlât-ı Târîhî. Tehran: Müesseset-i el-Hâdî, t.y.
- Ca’feriyân, Resûl. “Şîa’da Dua Edebiyatı”. çev. Habip Demir. Iğdır Üniversitesi İlahiyat Fakültesi Dergisi 6 (2015), 209-237.
- Cemâlî, Mustafa. “Nakş-ı Erbaîn der Muhendisi-yi Temeddün-i İslâmî”. Mutalaât-ı Mescid ve Mehdeviyet 2 (1395/2016), 27-46.
- Demir, Habip. “Günümüz İran Şiiliğinde Kutsal Gün ve Geceler”. e-Makalat Mezhep Araştırmaları Dergisi 10/2 (2017), 315-351. https://doi. org/10.18403/emakalat.356099
- Durûdiyân, Muhammed Cevad. “Menzer-i Ma’nevî Rûydâd-ı Piyâderûy-i Erbaîn-i Hüseynî”. Mecelle-i Menzer 10/45 (1397/2018), 56-65. https://doi.org/10.22034/manzar.2018.68625
- Eliade, Mircea. Dinler Tarihi: İnançlar ve İbadetlerin Morfolojisi. çev. Mustafa Ünal. Konya: Serhat Kitabevi, 2005.
- Ensârî, Mesud. “Erbaîn-i Hüseynî, Cilve-i İktidâr-ı Ümmet-i İslâmî ve Câvidânegî-yi Peyâm-ı Âşûrâ Est”. IRNA. Erişim 24 Ocak 2021. https:// اربعین-حسینی-جلوه-اقتدار-امت-اسالمی-و-جاودانگی-پیام-عاشورا-است/84067869/news/ir.irna.www
- Fazıl, Muhammed. “Tahlîl Mebnâ-yı Tarîhî Erbaîn-i Hüseynî”. Erişim 15 Aralık 2020. https://www.balagh.ir/content/5136
- Fettâl Nîşâbûrî, Muhammed b. Ahmed. Ravzatu’l-Vâizîn ve Basîretü’l-Müteazzîn. Tehran: Neşrenî, 1366/1987.
- Geertz, Clifford. Kültürlerin Yorumlanması. çev. Hakan Gür. Ankara: Dost Yayınevi, 2010.
- Hâkî, Muhammed - Hüseynî, Seyyid Kâsım. “Nakş-ı Râhpeymâyî-yi Erbaîn-i Hüseynî der İcâd-ı Temeddünnevîn-i İslâmî”. Pejuhişnâme-i Meârif-i Hüseynî 5/19 (1399/2020), 93-113.
- Hakyemez, Cemil. “Mezhepleri Yakınlaştırma (Takrîbü’l-Mezâhib) Çalışmalarının Değerlendirilmesi”. İslâmî Araştırmalar 29/2 (2018), 288- 309.
- Hamaneî, Ali. “Hamâse-i Râhpeymâyi-i Erbaîn”. Erişim 23 Ocak 2021. https://farsi.khamenei.ir/newspart-index?tid=6575
- Heşcîn, Zahid Gaffârî - Agâyî, Muhammed. “Piyâderûy-i Erbaîn-i Hüseyni ve Mesâbih-i Conbiş-i İctimâî”. Dâniş-i Siyâsî 14/1 (1397/2018), 1-21.
- Hüseynî Tahrani, Seyyid Muhammed Muhsin. Erbaîn der Ferheng-i Şîa. Kum: Arş-ı Endîşe, 1426/2005.
- İbn A’sem Kûfî, Ebû Muhammed Ahmed b. Ali. el-Fütûh. çev. Muhammed b. Ahmed Müstevfî Herevî. thk. Gulamrızâ Tabatabâî Mecd. Tehran: İntişârât-ı İlmî ve Ferhengî, 4. Basım, 1386/2007.
- İbn Kûleveyh el-Kummî, Ebu’l-Kâsım Cafer b. Muhammed. Kâmilu’z-Ziyârât. thk. Şeyh Cevad el-Kayyûmî. Kum: Sitâre, 5. Basım, 1429/2008.
- İbn Meşhedî, Muhammed b. Cafer. el-Mezâru’l-Kebîr. thk. Cevâd Kayyûmî İsfehânî. Kum: Defter-i İntişârât-i İslâmî, 1419/1988.
- İbn Şehrâşûb, Muhammed b. Ali. Menâkıbu Âl-i Ebî Tâlib Aleyhimu’s-Selâm. Kum: Allâme, 1379/2000.
- İbn Tâvûs, Ali b. Mûsâ. İkbâlu’l-A’mâl. Tehran: Dâru’l-Kütübi’l-İslâmiyye, 1409/1988.
- İmâmî, Seyyid Mecid - Gıyâsî, Hâdî. “Hemgirâyî-i Temeddünî der Tarîk-i Ziyâret; Bâ Te’kîd ber Piyâderû-yi Ziyâret-i Erbaîn”. Do Faslnâme-i İlmî Pejûhişî Dîn ve Siyâset-i Ferhengî 9 (1396/2017), 127-148.
- Kalaycı, Mehmet. “Mezhepleri veya Dinî Hareketleri Tamamlan(Ma)mış Kimliksel Süreçler Olarak Okumak”. Kur’an ve Toplumsal Bütünleşme (Mezhepler ve Dinî Gruplar Arası İlişkiler). 227-245. Bursa: y.y., 2015.
- Kef’amî, İbrahim b. Ali Âmilî. el-Misbâh li’l-Kef’amî. Kum: Dâru’r-Razî, 1405/1984.
- Kummî, Şeyh Abbas. Müntehiye’l-Âmâl. Tehran: İntişârât-ı Peyâm-ı Âzâdî, 4. Basım, 1390/2011.
- Maalouf, Amin. Ölümcül Kimlikler. çev. Aysel Bora. İstanbul: Yapı Kredi Yayınları, 37. Basım, 2014.
- Meclisî, Muhammed Bâkır. Bihâru’l-Envâr. Beyrut: Dâru İhyâ-i’t-Turâsi’l-Arabî, 1403/1982.
- Musevî, Seyyid Muhammed - Beyât, Rıza. “Kâvişî der Âyîn-i Piyâderûy-i Erbaîn-i Hüseynî ve Esergozârî-yi Kârkerdhâ-yı İctimâi ve Siyâsi-yi Ân”. Ferheng ve İrtibâtât 3/1 (1397/2018), 93-116.
- Mutkî, Afşin - Erdekânî, Rıza Mollahüseynî. “Tebyîn-i Câygâh ve Nakş-ı Erbaîn der İrtikâ-yı Prestij-i Jeopolitîkî-yi Teşeyyu’”. Nigerişhâ-yı Nov der Coğrafyâ-yı İnsânî 12/3 (1399/2020), 93-112.
- Nîşâbûrî, Abdulhüseyin. Takvîm-i Şîa. Kum: İntişârât-ı Delîl-i Mâ, 13. Basım, 1391/2012.
- Nye, Joseph S. Soft Power: The Means to Success in World Politics. New York: Public Affairs, 2004.
- Ohnesorge, Hendrik W. Soft Power: The Forces of Attraction in International Relations. Switzerland: Springer, 2020.
- Onat, Hasan. “Kerbela’yı Doğru Okumak”. Erişim 06 Mart 2021. http://www.hasanonat.net/index.php/81-kerbela-y-dogru-okumak
- Pâknüyâ, Abdülkerim. “Erbaîn der Ferheng-i Ehl-i Beyt”. Mübelligân, 21-33.
- Pervîş, Muhsin. “Berresî-yi Zerfiyethâ-yı Temeddünsâzî der Cihân-ı İslam ve Bâ Tekye ber Piyâderûy-i Erbaîn”. Temeddün-i İslamî ve Dînpejûhî 1/2 (1398/2019), 35-55.
- Refîî, Emir Timur - Ağahasanî, Muhsin. “Nakş-ı Âmûzehâ-yı Şîî (Ta’ziye ve Ezâdârî) der Nehzet-i Meşrûtiyyet”. Pejûhişnâme-i Târîh 11/41 (1394/2015), 1-16.
- Refiî, Hasan. “Diplomasî-yi Umûmî ve Kudret-i Nerm bâ Te’kîd ber Kudret-i Nerm-i İran der Irak”. Pejuhişnâme-i Revâbıt-ı Beynelmilel 6/22 (1392/2013), 99-132.
- Sübhânîniyâ, Muhammed Takî. “Tahkîkî der bâre-i Erbaîn-i Hüseynî”. Tarih-i İslam der Âyine-i Pejûhiş 6 (1384/2005).
- Şehîd-i Evvel, Muhammed b. Mekkî. el-Mezâr. Kum: Medrese-i İmam Mehdî Aleyhisselâm, 1410/1989.
- Şeyh Abbas Kummî, Hacı. Mefâtîhu’l-Cinân. Kum: İntişârât-ı Âyîn-i Dâniş, 15. Basım, 1386/2007.
- Şeyh Hür Âmilî, Muhammed b. Hasen. Vesâilu’ş-Şîa. Kum: Müessesetü Âli Beyt Aleyhimusselâm, 1409/1988.
- Şeyh Müfid, Muhammed b. Muhammed. Kitâbu’l-Mezâr (Menâsiku’l-Mezâr). Kum: Kongre-i Cihânî-yi Hezâre-i Şeyh Müfid, 1413/1992.
- Şeyh Müfid, Muhammed b. Muhammed. Mesâru’ş-Şîa. thk. Mehdî Necef. Kum: Dâru’l-Müfîd, 1413/1992.
- Şeyh Sadûk, Muhammed b. Ali. Emâlî. Tehran: Dâru’l-Kütübi’l-İslâmiyye, 1354/1975.
- Şeyh Tûsî, Muhammed b. el-Hasen. Misbâhu’l-Müteheccid ve Silâhu’l-Mute’abbid. Beyrut: Müessesetu Fıkhi’ş-Şîa, 1411/1990.
- Şeyh Tûsî, Muhammed b. el-Hasen. Tehzîbu’l-Ahkâm. thk. Hasan el-Mûsevî Horasan. Tehran: Dâru’l-Kütübi’l-İslâmiyye, 1407/1986.
- Tabatabaî, Muhammed Ali Kâdi. Tahkîk der bâre-i Evvel-i Erbâin-i Hazret-i Seyyidu’ş-Şuhedâ (a.s.). Tehran: Vezâret-i Ferheng ve İrşâd-i İslâmî, 3. Basım, 1390/2011.
- Ümit, Mehmet. “Zeydiyye Mezhebi’nde Hz. Hasan, Hz. Hüseyin ve Kerbelâ”. İlahiyat Akademi 5 (2017), 129-146.
- “Âyâ Pes ez İctimâ’ ‘14 Milyonî Erbaîn’ Âmâr-ı Fovtîhâ-i Korona der Kerbelâ ve Necef Sıfr Şodeend?” Erişim 12 Aralık 2020. https://factnameh.com/fact-checks/2020-10-30-covid19-arbaee-karbala.html
- “Erbaîn Mukaddime-i Mülk-i Mehdevî Est”. Erişim 23 Ocak 2021. https://www.farsnews.ir/qom/news/13990712000804/-مقدمــه- ّ اربعین ُملک-مهدوی-است
- “Erbaîn-i Hüseynî Mîâdgâh-ı Şîeyân ve Kongre-i Azîm-i Cihânî”. Erişim 23 Ocak 2021. https://hawzah.net/fa/Article/View/98449/-اربعیــن عظیم-جهانى-8C%80%E2%حسینی-میعادگاه-شـیعیان-و-کنگره
- “İmam Hâmaneî: Be Şiîyân yâd Dâdend İncâ Mahall-i İctimâ-i Şomâst”. Erişim 02 Ocak 2021. http://panahian.ir/post/35
- “Müşâreket-i 14 Milyon Zâir der Merâsim-i Erbaîn-i Hüseynî”. Erişim 12 Aralık 2020. https://alkafeel.net/news/index?id=11717&lang=pr
- “Pejûhişî der Erbaîn-i Hüseynî Kısmet-i Evvel”. Erişim 23 Ocak 2020. https://arbaeen.net/اول-قسمت-حسینی-اربعین-در-پژوهشی/
- “Râhpeymâyi-i Erbaîn: Temeddünsâz yâ Âmil-i Nifâk-ı Mezhebî”. Erişim 23 Ocak 2021. https://www.dw.com/fa-ir/-اربعیــن-راهپیمایی 41321946-a/تمدنســاز-یا-عامل-نفاق-مذهبی
- “Râhpeymâyî-yi Erbaîn Hüviyyet-i İnkılâb-ı İslâmî Est”. Erişim 23 Ocak 2021. http://www.iscanews.ir/news/1031614/-اربعیــن-راهپیمایی هویت-انقالب-اسالمی-است
- “Temeddün-i İslâmî Nâşî ez Ferheng-i Âşûrâ ve Erbaîn Mâye-i Tahakkuk-i Ân Est”. Erişim 23 Ocak 2021. https://www.tasnimnews.com/fa/ میزگرد-تمدن-اسالمی-ناشی-از-فرهنگ-عاشورا-و-اربعین-مایه-تحقق-آن-اســت/2115262/21/07/1398/news
APA | Demir H (2021). MODERN DÖNEM ŞİÎ DÜŞÜNCESİNDEBİR KİMLİK İNŞASI OLARAKERBAÎN YÜRÜYÜŞÜ. , 169 - 186. 10.26791/sarkiat.876043 |
Chicago | Demir Habip MODERN DÖNEM ŞİÎ DÜŞÜNCESİNDEBİR KİMLİK İNŞASI OLARAKERBAÎN YÜRÜYÜŞÜ. (2021): 169 - 186. 10.26791/sarkiat.876043 |
MLA | Demir Habip MODERN DÖNEM ŞİÎ DÜŞÜNCESİNDEBİR KİMLİK İNŞASI OLARAKERBAÎN YÜRÜYÜŞÜ. , 2021, ss.169 - 186. 10.26791/sarkiat.876043 |
AMA | Demir H MODERN DÖNEM ŞİÎ DÜŞÜNCESİNDEBİR KİMLİK İNŞASI OLARAKERBAÎN YÜRÜYÜŞÜ. . 2021; 169 - 186. 10.26791/sarkiat.876043 |
Vancouver | Demir H MODERN DÖNEM ŞİÎ DÜŞÜNCESİNDEBİR KİMLİK İNŞASI OLARAKERBAÎN YÜRÜYÜŞÜ. . 2021; 169 - 186. 10.26791/sarkiat.876043 |
IEEE | Demir H "MODERN DÖNEM ŞİÎ DÜŞÜNCESİNDEBİR KİMLİK İNŞASI OLARAKERBAÎN YÜRÜYÜŞÜ." , ss.169 - 186, 2021. 10.26791/sarkiat.876043 |
ISNAD | Demir, Habip. "MODERN DÖNEM ŞİÎ DÜŞÜNCESİNDEBİR KİMLİK İNŞASI OLARAKERBAÎN YÜRÜYÜŞÜ". (2021), 169-186. https://doi.org/10.26791/sarkiat.876043 |
APA | Demir H (2021). MODERN DÖNEM ŞİÎ DÜŞÜNCESİNDEBİR KİMLİK İNŞASI OLARAKERBAÎN YÜRÜYÜŞÜ. e-Şarkıyat İlmi Araştırmalar Dergisi, 13(1), 169 - 186. 10.26791/sarkiat.876043 |
Chicago | Demir Habip MODERN DÖNEM ŞİÎ DÜŞÜNCESİNDEBİR KİMLİK İNŞASI OLARAKERBAÎN YÜRÜYÜŞÜ. e-Şarkıyat İlmi Araştırmalar Dergisi 13, no.1 (2021): 169 - 186. 10.26791/sarkiat.876043 |
MLA | Demir Habip MODERN DÖNEM ŞİÎ DÜŞÜNCESİNDEBİR KİMLİK İNŞASI OLARAKERBAÎN YÜRÜYÜŞÜ. e-Şarkıyat İlmi Araştırmalar Dergisi, vol.13, no.1, 2021, ss.169 - 186. 10.26791/sarkiat.876043 |
AMA | Demir H MODERN DÖNEM ŞİÎ DÜŞÜNCESİNDEBİR KİMLİK İNŞASI OLARAKERBAÎN YÜRÜYÜŞÜ. e-Şarkıyat İlmi Araştırmalar Dergisi. 2021; 13(1): 169 - 186. 10.26791/sarkiat.876043 |
Vancouver | Demir H MODERN DÖNEM ŞİÎ DÜŞÜNCESİNDEBİR KİMLİK İNŞASI OLARAKERBAÎN YÜRÜYÜŞÜ. e-Şarkıyat İlmi Araştırmalar Dergisi. 2021; 13(1): 169 - 186. 10.26791/sarkiat.876043 |
IEEE | Demir H "MODERN DÖNEM ŞİÎ DÜŞÜNCESİNDEBİR KİMLİK İNŞASI OLARAKERBAÎN YÜRÜYÜŞÜ." e-Şarkıyat İlmi Araştırmalar Dergisi, 13, ss.169 - 186, 2021. 10.26791/sarkiat.876043 |
ISNAD | Demir, Habip. "MODERN DÖNEM ŞİÎ DÜŞÜNCESİNDEBİR KİMLİK İNŞASI OLARAKERBAÎN YÜRÜYÜŞÜ". e-Şarkıyat İlmi Araştırmalar Dergisi 13/1 (2021), 169-186. https://doi.org/10.26791/sarkiat.876043 |