Benzinli motorlarda egzoz emisyonlarına etki eden faktörlerin deneysel olarak incelenmesi

YAMAN, Hayri; ÇELİK, M. Bahattin

Benzinli motorlarda egzoz emisyonlarına etki eden faktörlerin deneysel olarak incelenmesi

Hayri YAMAN, (Abant İzzet Baysal Üniversitesi, Gerede Meslek Yüksek Okulu Bolu, Türkiye)

M. Bahattin ÇELİK (Zonguldak Karaelmas Üniversitesi, Karabük Teknik Eğitim Fakültesi, Karabük, Türkiye)

Technology

141 0

Yıl: 2004 Cilt: 7 Sayı: 3-4 Sayfa Aralığı: 681 - 691 Metin Dili: Türkçe İndeks Tarihi: 29-07-2022

Benzinli motorlarda egzoz emisyonlarına etki eden faktörlerin deneysel olarak incelenmesi

Öz:

Fosil esaslı yakıtların kullanıldığı motorlu taşıt sayısının her geçen gün artması dünyayı önemli çevre sorunlarıyla karşı karşıya bırakmaktadır. Bu taşıtların çevreye vermiş olduğu zararları en aza indirmek için motorların egzoz emisyonlarına etki eden faktörlerin iyi bilinmesi gerekmektedir. Bu çalışmada buji ateşlemeli bir motorun hava fazlalık katsayısı, ateşleme avansı, sıkıştırma oranı ve motor sıcaklığı gibi bazı yapısal ve işletme parametrelerinin CO ve HC emisyonlarına etkileri deneysel olarak incelenmiştir. Ayrıca benzin ve LPG yakıtının emisyon bakımından karşılaştırılması yapılmıştır. Deneylerde, değişken sıkıştırma oranlı tek silindirli dört zamanlı bir motor ile dört silindirli dört zamanlı karbüratörlü bir taşıt motoru kullanılmıştır. Deneyler sonucunda, ateşleme avansının uygun değerde olmamasının HC emisyonlarını artırdığı, hava fazlalık katsayısının l'den küçük olması halinde CO ve HC emisyonlarının arttığı, çok fakir karışımlarda HC emisyonlarının arttığı, sıkıştırma oranı arttıkça CO emisyonunun azaldığı HC emisyonun arttığı, motor sıcaklığı artışının HC emisyonunu önemli ölçüde azalttığı ve buji tırnak aralığının normalden küçük ayarlanmasının HC emisyonunu artırdığı tespit edilmiştir. Ayrıca LPG ile çalışmada benzinliye göre daha düşük emisyonlar elde edilmiştir.

Anahtar Kelime:

An experimental study of factors which has an effect on exhaust emission of gasoline engine

Öz:

The constant increase in the number of fossil fuel based motor vehicles is causing the world to experience serious environmental problems. In order to minimize the harms of these motor vehicles to the environment, it is essential to master the factors affecting the exhaust emission of internal combustion engines. In this study, the effects of some structural and operational parameters of a spark ignition engine such as air excess factor, ignition timing, compression ratio and engine temperature to CO and HC emissions have been examined experimentally. In addition, the fuels of gasoline and LPG have been compared in terms of emission values. Both a four-stroke single-cylinder engine with variable compression ratio and a four-stroke four-cylinder engine with carburettor were used in the experiments. As results of the experiments, it has been determined that inappropriate ignition timing increases HC emissions, CO and HC emissions increase, if the air excess factor is less than '1', HC emissions increase in lean mixtures, a negative correlation between compression ratio and CO emissions and a positive correlation between compression ratio and HC emission appear, increase in the temperature of engine significantly reduces HC emission and a spark gap less than normal increases HC emission. Furthermore, lower emissions were obtained in engines run by LPG, compared with gasoline engine.

Anahtar Kelime:

Belge Türü: Makale Makale Türü: Araştırma Makalesi Erişim Türü: Erişime Açık

1. Borat, O., Balcı, M. ve Sürmen, A,, Hava Kirlenmesi ve Kontrol Tekniği, T.E.V. Yaymları-3, Ankara, s. 60-92,1992.
2. Ciniviz, M., Haşimoğlu C., Çınar C. ve Topgül T. "Dizel Motorlarındaki Emme Manifoldundaki (CO2) Konsantrasyonu Egsoz Emisyonlarına Etkileri", 7.Uluslararası Yanma Sempozyumu, Ankara, s. 217-224,2002.
3. Dinler, N. ve Yücel, N., "Benzin ve LPG Kullanılarak İki Farklı Motorun Egzoz Emisyon Davranışlarının Deneysel İncelenmesi," 7. Uluslararası Yanma Sempozyumu, Ankara, s.242-243, 2002.
4. Karim, G.A., Wierzba, I., "Comparative Study of Methan and Propane as Fuels for Spark Ignition and Compression Ignition Engines", SAE Paper 831196, p.676-688,1983.
5. Smith, W. J., Timoney, D. J., Lync, D.P., "Emissions and Efficiency Comparison of Gasoline and LPG Fuels in a 1.4 litre Passenger Car Engine , SAE Paper 972970,1-10, 1997.
6. Kutlar, O. A., Ergeneman, M., Arslan, H. ve Mutlu, M., Taşıt Egzozundan Kaynaklanan Kirleticiler, Birsen Yayınevi, İstanbul, 1998.
7. Nakayama, Y., Maruya, T., Oikawa, T., "Reduction of HC Emissions from VTEC Engine During Cold Start Conditions", SAE Paper 940481,1994.
8. Salman, S., Altıparmak, D., İçingür, Y., Koca, A., "Buji İle Ateşlemeli Bir Motorda Çeşitli Parametrelerin Yanma Hızı ve Egzoz Emisyonlarına Etkisi", 1. Uluslararası Otomotiv Teknolojisi Kongresi, 195-203, 26-30 Mayıs, 1997, Adana.
9. Bayındır, H., İlkılıç, C. ve Sarsılmaz, C. "Yerli Otomobillerde LPG Kullanımı", 1. Uluslararası Otomotiv Teknolojisi Kongresi, 92-93,26-30 Mayıs ,1997, Adana.
10. Matsumato, K., Inoue, T., Nakansiski, K. and Okumara, T., "The Effects of Combustion Chamber Desing and Compression Ratio on Emission, Fuel Economy and Octain Number Requirement", SAE Transaction 770193, 887-888,1977.
11. Çelik, M. B., "Buji İle Ateşlemeli Bir Motorun Sıkıştırma Oranının Değişken Hale Dönüştürülmesi ve Performansa Etkisinin Araştırılması", Doktora Tezi, Gazi Üniversitesi Fen Bilimleri Enstitüsü, Makine Eğitimi Anabilim Dalı, 1999, Ankara.
12. Arslan,R., Karamangil, M. İ. ve Avcı A. "Emisyon Ölçüm Cihazlarının Kullanımına Ait Genel Problemler ve Çözüm Önerileri", 6. Uluslararası Yanma Sempozyumu, 389-394, 19-21 Temmuz 1999, İstanbul.
13. Crouse, H. W. and Anglin, D. L., Automotive Emission Control, Third Edition, 35-42 , 1983.
14. Yaman, H., "Benzinli Motorlarda Egzoz Emisyonlarına Etki Eden Faktörlerin Deneysel Olarak İncelenmesi ", Yüksek Lisans Tezi, ZKÜ Fen Bilimleri Enstitüsü, Makine Anabilim Dalı, Zonguldak, 2004.

APA	YAMAN H, ÇELİK M (2004). Benzinli motorlarda egzoz emisyonlarına etki eden faktörlerin deneysel olarak incelenmesi. , 681 - 691.
Chicago	YAMAN Hayri,ÇELİK M. Bahattin Benzinli motorlarda egzoz emisyonlarına etki eden faktörlerin deneysel olarak incelenmesi. (2004): 681 - 691.
MLA	YAMAN Hayri,ÇELİK M. Bahattin Benzinli motorlarda egzoz emisyonlarına etki eden faktörlerin deneysel olarak incelenmesi. , 2004, ss.681 - 691.
AMA	YAMAN H,ÇELİK M Benzinli motorlarda egzoz emisyonlarına etki eden faktörlerin deneysel olarak incelenmesi. . 2004; 681 - 691.
Vancouver	YAMAN H,ÇELİK M Benzinli motorlarda egzoz emisyonlarına etki eden faktörlerin deneysel olarak incelenmesi. . 2004; 681 - 691.
IEEE	YAMAN H,ÇELİK M "Benzinli motorlarda egzoz emisyonlarına etki eden faktörlerin deneysel olarak incelenmesi." , ss.681 - 691, 2004.
ISNAD	YAMAN, Hayri - ÇELİK, M. Bahattin. "Benzinli motorlarda egzoz emisyonlarına etki eden faktörlerin deneysel olarak incelenmesi". (2004), 681-691.

APA	YAMAN H, ÇELİK M (2004). Benzinli motorlarda egzoz emisyonlarına etki eden faktörlerin deneysel olarak incelenmesi. Technology, 7(3-4), 681 - 691.
Chicago	YAMAN Hayri,ÇELİK M. Bahattin Benzinli motorlarda egzoz emisyonlarına etki eden faktörlerin deneysel olarak incelenmesi. Technology 7, no.3-4 (2004): 681 - 691.
MLA	YAMAN Hayri,ÇELİK M. Bahattin Benzinli motorlarda egzoz emisyonlarına etki eden faktörlerin deneysel olarak incelenmesi. Technology, vol.7, no.3-4, 2004, ss.681 - 691.
AMA	YAMAN H,ÇELİK M Benzinli motorlarda egzoz emisyonlarına etki eden faktörlerin deneysel olarak incelenmesi. Technology. 2004; 7(3-4): 681 - 691.
Vancouver	YAMAN H,ÇELİK M Benzinli motorlarda egzoz emisyonlarına etki eden faktörlerin deneysel olarak incelenmesi. Technology. 2004; 7(3-4): 681 - 691.
IEEE	YAMAN H,ÇELİK M "Benzinli motorlarda egzoz emisyonlarına etki eden faktörlerin deneysel olarak incelenmesi." Technology, 7, ss.681 - 691, 2004.
ISNAD	YAMAN, Hayri - ÇELİK, M. Bahattin. "Benzinli motorlarda egzoz emisyonlarına etki eden faktörlerin deneysel olarak incelenmesi". Technology 7/3-4 (2004), 681-691.