Yıl: 2021 Cilt: 8 Sayı: 2 Sayfa Aralığı: 671 - 669 Metin Dili: Türkçe DOI: 10.47425/marifetname.vi.993084 İndeks Tarihi: 29-07-2022

MÂTÜRÎDÎ’NİN BAZI ULÛHİYET MESELELERİNE YAKLAŞIMI

Öz:
İslam inancının “aslü’l-usûlü”nü teşkil eden ilâhiyât bahsi, kelâm ilminin en önemli ve karmaşık konularındandır. İlk dönemlerden itibaren Allah’ın zatı, sıfatları ve fiilleri başta olmak üzere ulûhiyet meselelerine dair farklı görüşler ileri sürülmüş ve mühim düşünce ayrılıkları ortaya çıkmıştır. Sünnî kelâmı tesis edenlerden biri olan Ebû Mansûr el-Mâtürîdî de ilâhiyât alanına giren bu hususlarda geniş bir perspektifle özgün fikirler ortaya koymuştur. Mâtürîdî, Allah’ın zâtı ve sıfatları alanına giren mevzularda büyük ölçüde nakle bağlı kalmış, te’vilde bulunması gerektiğinde de özellikle “Allah’tan teşbihin nefyi” hususuna ayrı bir önem vermiştir. O, Allah’ın evrendeki tasarruflarını ifade eden ilahî fiiller konusunda ise sık sık ilahî hikmete vurguda bulunmuş ve Allah’ın kâinatı yaratma amacı gibi insan idrakini aşan hususlarda mutlaka derin ilahî hikmetlerin bulunduğunu bilmemiz gerektiğini belirtmiştir. Bu çalışmada ulûhiyet meselelerinden olan rü’yetullah, Allah’ın arşa istivâsı, Allah’ın kâinatı yaratma amacı, Allah’ın zararlı nesneleri ve şerri yaratmasının hikmeti ve Allah’ın mekânla sınırlandırılamayacağı konularına dair İmam Mâtürîdî’nin yaklaşımlarına yer verilecektir.
Anahtar Kelime: Kelâm Ulûhiyet Mâtürîdî İlahî Fiiller İlahî Hikmet

Maturidi‘s Approach to Some Divinity Issues

Öz:
The subject of theology, which constitutes the “essence of the main subjects” of the Islamic faith, is one of the most important and most broad subjects of the science of kalam. From the earliest times, different views have been put forward on the issues of divinity, especially the entity of Allah, His attributes and actions, and important differences of opinion have emerged. Abu Mansur al-Maturidi, one of the people who established Sunni kalam, also put forward original ideas with a broad perspective on these issues that fall into the field of theology. Maturidi largely adhered to narration in matters that fall within the scope of Allah’s entity and attributes, and when it is necessary to interpret it, he gave special importance to the issue of “the negation of simile to God”. He frequently emphasized divine wisdom in the matter of divine acts that express God’s dispositions in the universe and stated that we must know that there is profound divine wisdom in matters that go beyond human comprehension, such as God’s purpose in creating the universe. In this study, Imam Maturidi’s approaches to the issues of divinity, Allah’s purpose in creating the universe, that Allah cannot be limited to space, Allah’s istiwa on the ‘arsh, ru’yat Allah and the wisdom of Allah’s creation of harmful objects and evil will be introduced.
Anahtar Kelime:

Belge Türü: Makale Makale Türü: Araştırma Makalesi Erişim Türü: Erişime Açık
  • Arslan, Hulusi. “Mâtürîdî’ye Göre Evren ve İnsanın Yaratılış Hikmeti”. Hikmet Yurdu 2/4 (Temmuz-Aralık 2009), (İmam Mâtüridî ve Mâtüridîlik Özel Sayısı), 71-90.
  • Aydın, Mehmet S. Din Felsefesi. İzmir: İİFV Vakfı Yayınları, 9. Baskı, 2001.
  • Beyâzî, Kemalettin. el-Usûlü’l-münîfe lil- imâm Ebî Hanîfe. Çev İlyas Çelebi. İstanbul: İFAV Yayınları, 2000.
  • Buhârî, Muhammed b. İsmail. Sahîh-i Buhârî. 3 Cilt. İstanbul: Çağrı Yayınları, 1992.
  • Can, Mustafa. Mâtürîdî’de Nübüvvet Anlayışı. İstanbul: Marmara Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü, Doktora Tezi, 1997.
  • Cevherî, Ebu Nasr. es-Sıhâh tâcü’l-luğa ve sıhâhi’l-Arabiyye. Thk. Muhammed Muhammed Tamir. Kahire: Dâru’l-Hadîs, 2009.
  • Ebû Hanîfe, Nûmân b. Sâbit. İmam-ı Azam’ın Beş Eseri. Çev. Mustafa Öz. İstanbul: İFAV Yayınları, 3. Basım, 2002.
  • Ecer, A.Vehbi. “Büyük Türk Alimi Ebû Mansûr Muhammed Mâtürîdî”. Kubbealtı Akademi Mecmuası 4 (Ekim 2000), 52-58.
  • Eroğlu, Muhammed. Ebû Mansûr Mâtürîdî ve Te’vîlâtü’l-Kur’ân. İstanbul: İstanbul Yüksek İslam Enstitüsü, Öğretim Üyeliği Tezi, 1971.
  • Huleyf, Fethullah. (Neşrini yaptığı Kitâbü’t- Tevhîd’e yazdığı mukaddime). Beyrut: Darü’l-meşrik, 1970.
  • Işık, Kemal. Mâtürîdî’nin Kelâm Sisteminde İman Allah ve Peygamberlik Anlayışı. Ankara: Fütüvvet Yayınları, 1980.
  • İbn Kutluboğa. Tâcü’t-terâcim. Thk. Muhammed Hayr Ramazan Yusuf. Dımaşk: Dârü‘l-kalem, 1992/1413.
  • İbn Manzûr, Cemâlüddin. Lisânü’l-‘Arabi’l-Muhît. Beyrut: Dârü’s-sâdır, ts.
  • İlhan, Avni. “Aslah”. DİA. 3/495-496. İstanbul: TDV Yayınları, 1991.
  • İmamoğlu, M. Ragıp. İmam Ebû Mansûr el- Mâtürîdî ve Te’vîlâtü’l Kur’ân’daki Tefsir Metodu. Ankara: Diyanet İşleri Başkanlığı Yayınları, 1991.
  • Kârî, Ali. Fıkh-ı Ekber Şerhi. trc. Yunus Vehbi Yavuz. İstanbul: Çağrı Yayınları, 3. Basım, 1981.
  • Kılavuz, A.Saim. Anahatlarıyla İslam Akâidi ve Kelâm’a Giriş. İstanbul: Ensar Neşriyat, 1997.
  • Kureşî, Abdülkâdir b. Muhammed. el-Cevâhirü‘l-mudıyye fî tabakâti‘l-Hanefiyye. 2 Cilt. Karaçi: Mir Muhammed Kütüphanesi, t.y.
  • Kutlu, Sönmez. İmam Mâtürîdî ve Mâtürîdîlik (Seçki). Ankara Kitabiyat Yayınları, 2003.
  • Mâtürîdî, Ebû Mansûr. Kitâbü‘t-Tevhîd Tercümesi. Çev. Bekir Topaloğlu. Ankara: İSAM Yayınları 2002.
  • Mâtürîdî, Ebû Mansûr. Kitâbü‘t-Tevhîd. nşr. Bekir Topaloğlu - Muhammed Aruçi. Ankara: İSAM Yayınları, 2003.
  • Mâtürîdî, Ebû Mansûr. Te’vîlâtu Ehl-i’s-sünne. Thk. Mecdî Bâsellûm. 10 Cilt. Beyrût: Dâru’l-Kütübi’l-İlmiyye, 2005.
  • Müslim, el-Haccâc. Sahih-i Müslim. 3 Cilt. İstanbul: Çağrı Yayınları, 1992.
  • Nesefî, Ebü’l Muîn. Tebsıratü’l-edille. Thk. Hüseyin Atay. Ankara: DİB Yayınları, 1993.
  • Nesefî, Ömer. Akâid. Çev. M. Seyyid Ahsen. İstanbul: Otağ Yayınları, 3. Basım, 1975.
  • Oral, Osman. “Mâtürîdî ve Kâdî Abdülcebbâr’a Göre Rü’yetullah Sorunu”. Oş Devlet Üniversitesi İlâhiyat Fakültesi İlmi Dergisi 29 (2020), 71-98.
  • Özdemir, Ahmet. “Allah’ın Kullarına Yakın Olmasıyla İlgili Ayetlerin MâtürîdîÂlûsî Ekseninde Allah İnancı ve Kulluk Sorumluluğu Bağlamında Değerlendirilmesi”. Gümüşhane Üniversitesi İlahiyat Fakültesi Dergisi 10/20 (Temmuz 2021), 566-591.
  • Özdemir, Metin. “Matüridi’nin Kötülük Problemine Yaklaşımı”. Matüridi’nin Düşünce Dünyası. ed. Şaban Ali Düzgün. 380-424. Ankara: T.C. Kültür ve Turizm Bakanlığı Yayınları, 2011.
  • Sâbûnî, Nûreddin. el-Bidâye (Mâtürîdiyye Akâidi). Çev. Bekir Topaloğlu. Ankara: DİB Yayınları, 2000.
  • Sami Şekeroğlu, “Mâtürîdî’de Kötülük Problemi”, Harran Üniversitesi İlahiyat Fakültesi Dergisi 14/21 (2009), 135-150.
  • Tancî, Muhammed b. Tavît. “Ebû Mansûr el-Mâtürîdî”. AÜİFD 4/1-2 (1955), 1-12.
  • Tirmizî, Ebû İsa. Sünen-i Tirmizî. 3 Cilt. İstanbul: Çağrı Yayınları, 1992.
  • Topaloğlu, Bekir. Kelâm İlmi: Giriş. İstanbul: Damla Yayınları, 5. Basım, 1996.
  • Topaloğlu, Bekir. Kitâbü’t-Tevhîd Tercümesi (Giriş). Ankara: İSAM Yayınları, 2002.
  • Topaloğlu, Bekir. “Mâtürîdî” (Kelâma Dair Görüşleri, Tefsir İlmindeki Yeri). DİA. 28/151-159. İstanbul: TDV Yayınları, 2004.
  • Topaloğlu, Bekir. “Allah”. DİA. 2/471-498. İstanbul: TDV Yayınları, 1989.
  • Watt, W. Montgomery. İslam Düşüncesinin Teşekkül Devri. Çev. E.Ruhi Fığlalı. Ankara: Umran Yayınları, 1981.
  • Yavuz, Yusuf Şevki. “Mâtürîdiyye”. DİA. 28/165-175. İstanbul: TDV Yayınları, 2004.
  • Yavuz, Yusuf Şevki. “İstivâ”. DİA. 23/402-404. İstanbul: TDV Yayınları, 2001.
  • Zebîdî, Muhammed. Tâcü’l-arûs min cevâhiri’l- Kâmûs. Mısır: el-Matbaatü’lhayriyye, h. 1306.
APA NAS H (2021). MÂTÜRÎDÎ’NİN BAZI ULÛHİYET MESELELERİNE YAKLAŞIMI. , 671 - 669. 10.47425/marifetname.vi.993084
Chicago NAS HASAN MÂTÜRÎDÎ’NİN BAZI ULÛHİYET MESELELERİNE YAKLAŞIMI. (2021): 671 - 669. 10.47425/marifetname.vi.993084
MLA NAS HASAN MÂTÜRÎDÎ’NİN BAZI ULÛHİYET MESELELERİNE YAKLAŞIMI. , 2021, ss.671 - 669. 10.47425/marifetname.vi.993084
AMA NAS H MÂTÜRÎDÎ’NİN BAZI ULÛHİYET MESELELERİNE YAKLAŞIMI. . 2021; 671 - 669. 10.47425/marifetname.vi.993084
Vancouver NAS H MÂTÜRÎDÎ’NİN BAZI ULÛHİYET MESELELERİNE YAKLAŞIMI. . 2021; 671 - 669. 10.47425/marifetname.vi.993084
IEEE NAS H "MÂTÜRÎDÎ’NİN BAZI ULÛHİYET MESELELERİNE YAKLAŞIMI." , ss.671 - 669, 2021. 10.47425/marifetname.vi.993084
ISNAD NAS, HASAN. "MÂTÜRÎDÎ’NİN BAZI ULÛHİYET MESELELERİNE YAKLAŞIMI". (2021), 671-669. https://doi.org/10.47425/marifetname.vi.993084
APA NAS H (2021). MÂTÜRÎDÎ’NİN BAZI ULÛHİYET MESELELERİNE YAKLAŞIMI. Marifetname, 8(2), 671 - 669. 10.47425/marifetname.vi.993084
Chicago NAS HASAN MÂTÜRÎDÎ’NİN BAZI ULÛHİYET MESELELERİNE YAKLAŞIMI. Marifetname 8, no.2 (2021): 671 - 669. 10.47425/marifetname.vi.993084
MLA NAS HASAN MÂTÜRÎDÎ’NİN BAZI ULÛHİYET MESELELERİNE YAKLAŞIMI. Marifetname, vol.8, no.2, 2021, ss.671 - 669. 10.47425/marifetname.vi.993084
AMA NAS H MÂTÜRÎDÎ’NİN BAZI ULÛHİYET MESELELERİNE YAKLAŞIMI. Marifetname. 2021; 8(2): 671 - 669. 10.47425/marifetname.vi.993084
Vancouver NAS H MÂTÜRÎDÎ’NİN BAZI ULÛHİYET MESELELERİNE YAKLAŞIMI. Marifetname. 2021; 8(2): 671 - 669. 10.47425/marifetname.vi.993084
IEEE NAS H "MÂTÜRÎDÎ’NİN BAZI ULÛHİYET MESELELERİNE YAKLAŞIMI." Marifetname, 8, ss.671 - 669, 2021. 10.47425/marifetname.vi.993084
ISNAD NAS, HASAN. "MÂTÜRÎDÎ’NİN BAZI ULÛHİYET MESELELERİNE YAKLAŞIMI". Marifetname 8/2 (2021), 671-669. https://doi.org/10.47425/marifetname.vi.993084