Yıl: 2020 Cilt: 24 Sayı: 1 Sayfa Aralığı: 367 - 389 Metin Dili: Türkçe DOI: 10.18505/cuid.682895 İndeks Tarihi: 07-01-2022

Osman Nuri Taşkent Öncülüğünde Bir Kıraat Eğitimi Kursu: Adapazarı Dârülhuffâzı

Öz:
Osmanlı döneminde medreseler arasında yer alan ve kıraat eğitimi veren dârülkur’ânlar 3 Mart 1924’te çıkarılan Tevhid-i Tedrisat Kanunu sonrasında Kur’ân kursuna dönüştü. Bu durum Türkiye’de kıraat eğitiminin kurumsal varlığının sonu oldu. Sonraki süreçte bazı hocalar bireysel gayretleriyle kıraat eğitimini sürdürdü. Bu hocalardan İstanbul Nuruosmaniye Camii eski başimamı Osman Nuri Taşkent, 1936’da Adapazarı’nda Kur’ân öğretmeni olarak görevlendirildi. Taşkent’in Adapazarı’nda Kur’ân öğretmeni olarak görevlendirilmesini, oradaki eğitim faaliyetlerini ve üstlendiği rolün kıraat eğitiminin yeniden kurumsal bir hüviyete kavuşması açısından önemini ortaya koymayı amaçlayan bu araştırma, nitel bir durum çalışması olarak planlanmış, doküman analizi ve görüşme teknikleri kullanılarak gerçekleştirilmiştir. Çalışmayla Adapazarı’nda açılmak istenen kursun kıraat eğitim kursu olarak planlandığı, öğretici olarak Taşkent’in görevlendirildiği, Taşkent’in Adapazarı’nda 14 öğrenci mezun ettiği ve ilgili kurumun onun döneminde Adapazarı Darü’lhuffâzı olarak isimlendirildiği sonucuna ulaşılmıştır. Bununla birlikte Taşkent’in ayrılmasından sonra öğrencilerinden Himmet Babalıoğlu’nun atanmasıyla ilgili kursun sürekliliğinin sağlandığı ancak eğitimin türünün değişerek genel bir Kur’ân kursuna dönüştüğü saptanmıştır.
Anahtar Kelime:

A Qirāʾāt Education School, Led by Osman Nuri Taşkent: Dār al-Ḥuffāẓ of Adapazarı

Öz:
Dār al-Qurʾāns, which were among the madrasas in the Ottoman period and where qirāʾāt was taught, turned into the Qur'āns schools after the law on unity of education, enacted on March 3, 1924. That was the end of the institutional entity of qirāʾāt education in Turkey. Afterwards, a number of qirāʾāt teachers kept performing this education by their individual efforts. Among these teachers, Osman Nuri Taşkent who was the former head-imam of Nuruosmaniye Mosque in Istanbul was assigned as a Qurʾān teacher in Adapazarı in 1936. This research aiming to address Taskent’s service as a public servant, his educational activities, and his role in the re-institutionalization of the qirāʾāt education is planned as a qualitative case study and carried out by document analysis and interview techniques. In conclusion, this study has demonstrated that (a) this school which aimed to be offered in Adapazarı was planned as qirāʾāt education school, (b) Taşkent was the responsible official teacher (c) 14 students graduated under his mentorship in Adapazarı, and (d) this institution was named as Dār al-Ḥuffāz of Adapazarı in his period. Moreover, it shows that after the leaving of Taşkent, this school maintained the education under the responsibility of Himmet Babalıoğlu who is one of the former students; however, the type of education changed and turned into a general Qur'āns chool.
Anahtar Kelime:

Belge Türü: Makale Makale Türü: Araştırma Makalesi Erişim Türü: Erişime Açık
  • Akakuş, Recep. “Akkuş Hasan”. Türkiye Diyanet Vakfı İslâm Ansiklopedisi. 2: 275. İstanbul: TDV Yayınları, 1989.
  • Akaslan, Yaşar. “Türkiye’de Kıraat İlmi Eğitim-Öğretimi”. Cumhuriyet Üniversitesi İlahiyat Fakültesi Dergisi 22/2 (2018): 1081-1007.
  • Akgün, Vahdettin. “Kur’ân Kursları ve Halkın Kur’ân Kurslarından Beklentileri”. Kur’ân Kurslarında Eğitim Öğretim ve Verimlilik (2000). Ed. İsmail Kurt- Seyid Ali Tüz, 187-201. İstanbul: İslâmî İlimler Araştırma Vakfı, 2000.
  • Alakuş, Fatih - Bahçekapılı, Mehmet. Din eğitimi açısından İngiltere ve Türkiye. İstanbul: Ark Yayınları, 2009.
  • Albayrak, Sadık. Türkiye’de Din Kavgası. İstanbul: Sebil Matbaacılık, 1975.
  • Alparslan, Ramazan. İstanbul Ehl-i Kur’ân ve Mevlithanları. İstanbul: Acar Basım, 2014.
  • Altan, Bayram. “Seçkin Hafızlarımız (Ahmet Hızal)”, Diyanet Dergisi 363 (1989): 6-7.
  • Ayhan, Halis. Türkiye’de Din Eğitim. İstanbul: Marmara Üniversitesi İlahiyat Fakültesi Vakfı Yayınları, 1999.
  • Bahçekapılı, Mehmet. Türkiye’de Din Eğitiminin Dönüşümü. İstanbul: İlke Yayınları, 2012.
  • Baltacı, Cahit. “Türk Eğitim Sisteminde Kur’ân Kurslarının Yeri”. Kur’ân Kurslarında Eğitim Öğretim ve Verimlilik (2000). Ed. İsmail Kurt- Seyid Ali Tüz. 15-18. İstanbul: İslâmî İlimler Araştırma Vakfı, 2000.
  • Başkurt, İrfan. Din Eğitimi Açısından Kur’ân Öğretimi ve Yaz Kur’ân Kursları. İstanbul: Değerler Eğitimi Merkezi Yayınları, 2007.
  • Bozkurt, Nebi. ‘‘Dârulkurrâ”. Türkiye Diyanet Vakfı İslâm Ansiklopedisi. 8: 543-545. İstanbul: TDV Yayınları, 1993.
  • Bulut, Mehmet. “Camiler ve Cami Hizmetlilerinin Evkaf Umum Müdürlüğünce İdaresi (1931- 1950)”. Diyanet İlmî Dergi 55 (2019): 435-466.
  • Ceylan, Hasan Hüseyin. Cumhuriyet Dönemi Din-Devlet İlişkileri. İstanbul: Risale Yayınları, 1990.
  • Diyanet İşleri Başkanlığı Sicil Arşivi (DİBSA). Ahmet Hızal [1966,0933].
  • Diyanet İşleri Başkanlığı Sicil Arşivi (DİBSA). Himmet Babalıoğlu [1940.0215].
  • Günaydın, Mehmet. “Reisu’l-Kurra Mehmet Rüştü Aşıkkutlu’nun Kur’ân Öğretimine Katkıları ve Dini Görüşleri”. Kahraman Maraş Sütçü İmam Üniversitesi İlahiyat Fakültesi Dergisi 11 (2008): 121-154.
  • İpek, Emre. “Türkiye’de Kırâat İlminin Gelişimi ve Tayyar Altıkulaç’ın Bu Alandaki Çalışmaları”, İlahiyat 2 (2019): 67-78.
  • Sarı, Mehmet Ali. “İcâzet”. Türkiye Diyanet Vakfı İslâm Ansiklopedisi. 21: 400-401. İstanbul: TDV Yayınları, 2000).
  • Öcal, Mustafa. Cumhuriyet Döneminde Türkiye'de Din Eğitimi ve Öğretimi”. Uludağ Üniversitesi İlahiyat Fakültesi 7/7 (1998): 241-268.
  • Öztürk, Hayrettin. Kur’ân-ı Kerim Kıraatinde Dâd Harfi ve Dudak Talimi. İstanbul: Ensar Neşriyat, 2018.
  • Öztürk, Şükrü. “Kur’ân Kurslarının Eğitim ve Kültür Hayatımıza Katkıları”. Kur’ân Kurslarında Eğitim Öğretim ve Verimlilik (2000). Ed. İsmail Kurt- Seyid Ali Tüz. 173-179. İstanbul: İslâmî İlimler Araştırma Vakfı, 2000.
  • Tok, İlhan. “Akreboğlu Hâfız Osman Nûri Taşkent’in Hayâtı, Görev ve Kur’ânî Hizmetleriyle Öğretim Metodolojisi”,Son Dönem Karadenizli Merhûm Kurrâlar Sempozyumu (2018). Ed. Hayrettin Öztürk. 156-165. Samsun: Erkam Yayınları, 2018.
  • Yıldırım, Ali -Şimşek, Hasan. Sosyal Bilimlerde Nitel Araştırma Yöntemleri, Seçkin Yayıncılık (Ankara: Seçkin Yayıncılık, 2013).
  • Yorulmaz, Hüseyin. Hafız Hasan Hoca. Sakarya: Erenler Belediyesi Yayınları, 2013.
  • Zengin, Zeki Salih. “Cumhuriyet Döneminde Türkiye’de Kur’ân Kurslarının Kurulması ve Gelişimi”. Çukurova Üniversitesi İlahiyat Fakültesi Dergisi 11/2 (2011): 1-24.
APA Aydeniz N (2020). Osman Nuri Taşkent Öncülüğünde Bir Kıraat Eğitimi Kursu: Adapazarı Dârülhuffâzı. , 367 - 389. 10.18505/cuid.682895
Chicago Aydeniz Nurullah Osman Nuri Taşkent Öncülüğünde Bir Kıraat Eğitimi Kursu: Adapazarı Dârülhuffâzı. (2020): 367 - 389. 10.18505/cuid.682895
MLA Aydeniz Nurullah Osman Nuri Taşkent Öncülüğünde Bir Kıraat Eğitimi Kursu: Adapazarı Dârülhuffâzı. , 2020, ss.367 - 389. 10.18505/cuid.682895
AMA Aydeniz N Osman Nuri Taşkent Öncülüğünde Bir Kıraat Eğitimi Kursu: Adapazarı Dârülhuffâzı. . 2020; 367 - 389. 10.18505/cuid.682895
Vancouver Aydeniz N Osman Nuri Taşkent Öncülüğünde Bir Kıraat Eğitimi Kursu: Adapazarı Dârülhuffâzı. . 2020; 367 - 389. 10.18505/cuid.682895
IEEE Aydeniz N "Osman Nuri Taşkent Öncülüğünde Bir Kıraat Eğitimi Kursu: Adapazarı Dârülhuffâzı." , ss.367 - 389, 2020. 10.18505/cuid.682895
ISNAD Aydeniz, Nurullah. "Osman Nuri Taşkent Öncülüğünde Bir Kıraat Eğitimi Kursu: Adapazarı Dârülhuffâzı". (2020), 367-389. https://doi.org/10.18505/cuid.682895
APA Aydeniz N (2020). Osman Nuri Taşkent Öncülüğünde Bir Kıraat Eğitimi Kursu: Adapazarı Dârülhuffâzı. Cumhuriyet İlahiyat Dergisi, 24(1), 367 - 389. 10.18505/cuid.682895
Chicago Aydeniz Nurullah Osman Nuri Taşkent Öncülüğünde Bir Kıraat Eğitimi Kursu: Adapazarı Dârülhuffâzı. Cumhuriyet İlahiyat Dergisi 24, no.1 (2020): 367 - 389. 10.18505/cuid.682895
MLA Aydeniz Nurullah Osman Nuri Taşkent Öncülüğünde Bir Kıraat Eğitimi Kursu: Adapazarı Dârülhuffâzı. Cumhuriyet İlahiyat Dergisi, vol.24, no.1, 2020, ss.367 - 389. 10.18505/cuid.682895
AMA Aydeniz N Osman Nuri Taşkent Öncülüğünde Bir Kıraat Eğitimi Kursu: Adapazarı Dârülhuffâzı. Cumhuriyet İlahiyat Dergisi. 2020; 24(1): 367 - 389. 10.18505/cuid.682895
Vancouver Aydeniz N Osman Nuri Taşkent Öncülüğünde Bir Kıraat Eğitimi Kursu: Adapazarı Dârülhuffâzı. Cumhuriyet İlahiyat Dergisi. 2020; 24(1): 367 - 389. 10.18505/cuid.682895
IEEE Aydeniz N "Osman Nuri Taşkent Öncülüğünde Bir Kıraat Eğitimi Kursu: Adapazarı Dârülhuffâzı." Cumhuriyet İlahiyat Dergisi, 24, ss.367 - 389, 2020. 10.18505/cuid.682895
ISNAD Aydeniz, Nurullah. "Osman Nuri Taşkent Öncülüğünde Bir Kıraat Eğitimi Kursu: Adapazarı Dârülhuffâzı". Cumhuriyet İlahiyat Dergisi 24/1 (2020), 367-389. https://doi.org/10.18505/cuid.682895