Yıl: 2021 Cilt: 17 Sayı: 33 Sayfa Aralığı: 87 - 106 Metin Dili: Türkçe İndeks Tarihi: 04-02-2022

Konaklama Yapılarının Tarihsel Süreçteki Gelişimi: 20. yy Balıkesir Otelleri

Öz:
Balıkesir, tarihi dokunun izleriningözlemlenebildiği ve mimarlık mirasıörneklerinin yer aldığı bir kenttir. Bulunduğucoğrafyada yüzyıllarca devam etmiş yerel birticari hareketliliğe sahip olan kentte 19.yy’ınikinci yarısından sonra kullanılmayabaşlanan demiryolu, Balıkesir’in diğerkentlere açılan kapısı olmuş, ticari ilişkilerdaha da yaygınlaşmıştır. Cumhuriyet’inilanından sonra, Balıkesir’de yerel üretimpazarı gelişmiş, sanayi faaliyetleri hızkazanmıştır. İzmir-Bursa ticaret aksıüzerinde konumlanan kentin sanayi veticaret yoğunluğuna bağlı olarak ulusal veuluslararası tanınırlığının arttığı bir dönemegeçilmiştir. Bu gelişmelerle, imar hareketlerihızlanmış, mimari yapılar fonksiyonaçısından çeşitlenmeye başlamıştır. Ticarifaaliyetleri destekler nitelikteki 19.yy han vekervansarayları ile 20.yy konaklama yapıları,kent formu içerisinde yerini almıştır.Tarihi kent merkezinde yerel üretimedayanan ticari hareketlilik ve 1941 yılındahazırlanarak 1944 yılında yürürlüğe girenEgli planı sonrasında yaşanan planlıgelişmeyle birlikte, konaklama yapılarınınİstasyon Meydanı’na yönlenen belirli aks vebölgelerde yaygınlaştıkları görülmüştür. Budurum, geçici konaklama kültürünün kentselbağlamla ilişkilendiğinin göstergesidir.Bu çalışmada, Balıkesir’in tarihi kentmerkezinde yer alan ve kentsel dokuyubiçimlendiren 19.yy ve 20.yy konaklamayapıları araştırılmış, kent hafızasında yeretmiş nitelikli konaklama yapısı örnekleribelgelenmeye ve yorumlanmaya çalışılmıştır.Yapıların kültür mirası olarak tanımlanmasıve kültürel/yapısal değerlerinin anlaşılmasıkonusunda bir bilinç oluşturabilmekçalışmanın hedefleri arasında yer almaktadır.1980’li yıllara kadar tarihi kent merkezindeinşa edilmiş olan konaklama yapıları,günümüzde fiziksel olarak halen mevcutolanlar ve günümüze ulaşamayanlar olarakiki ayrı grupta ele alınmıştır. Yapılarhakkında yapılan araştırmalarda yazılı vegörsel kaynaklardan, uzun yıllar kentmerkezinde ticari faaliyetlerde bulunarak sözkonusu dönemi bizzat deneyimleyen kenteşrafı ve otel işletmecileri ile yapılan kişiselgörüşmelerden, fotoğraf ve kentarşivlerinden faydalanılmıştır.
Anahtar Kelime:

Konaklama Yapılarının Tarihsel Süreçteki Gelişimi: 20. yy Balıkesir Otelleri

Öz:
Balıkesir is a city where traces of historical texture can be observed and examples of architectural heritage take place. Therailway, which started to be used after the second half of the 19th century in the city, which had a local commercial dynamismfor centuries in its geography, became the gateway of Balikesir to other cities, and commercial relations became morewidespread. After the proclamation of the Republic, the local production market developed and industrial activities gainedspeed in Balikesir. The city, which is located on the Izmir-Bursa trade axis, has entered a period in which its national andinternational recognition has increased depending on the industry and trade intensity. Commercial dynamism, which has beenactive in the city since the 17th century, has played an important role in shaping the urban environment with the use ofrailways. After all, the development movements in the city have gained momentum. Streets and streets drawing the boundariesof the historical city center were opened, and architectural structures began to diversify in terms of function. In the historicalcity center, which is the center of trade and temporary accommodation, 19th century inns and caravanserais that supportcommercial activities and 20th century accommodation buildings are included in the city form. In 1941, the first zoning plan of the city was prepared by the architect Ernst Egli and entered into force in 1944. In thedevelopment plan explanation report, which envisages a station-oriented urban development, 5 squares that constitute thefocal points of the historical city center and the circulation axes connecting them were identified, and new settlement proposalsto support the physical development of the city were defined. After the Egli Plan, the commercial life, which was limited to afew streets in the past, has spread to 3 important trade axes and the region across the Station Square that welcomes the visitorsto the city by railway. With the commercial dynamism based on local production in the historical city center and the planneddevelopment in the city after the 1940s, it has also spread to other circulation axes of the city. This situation caused theaccommodation buildings to gather in certain axes and regions directed to the Station Square. Thus, it can be said thattemporary accommodation culture is related to the city and its main trade axes. The historical city center of Balikesir has entered into a reconstruction process as a result of the earthquakes in 1898 and1942, the Egli plan that came into effect in 1944 and the fire that broke out in the city center in 1950. The historical texturehas been greatly damaged due to the applications made in new housing areas and historical urban spaces. The city center,which showed a rapid development, experienced a period of demolition especially in the post-1970 period and was filled withhigh-rise buildings after the 1980s. Due to this destruction process, the accommodation buildings and many immovablecultural assets, which are common in trade axes/regions, have been greatly affected, many of them have not survived or havelost their original structural character. The issue of preserving the historical city center and immovable cultural assets in the 20th century has been an uncertaintysince the first planned development movements in Balikesir. A limited part of the city center was declared as an urban site in1977, but this boundary was narrowed in 1981 due to the new construction conditions in the city center, and although aconservation plan was developed for the city center in 1983, it was decided to cancel the conservation plan in 1986. In 1987,preparations for a second development plan started, on the other hand, many examples of modern architectural heritage havebeen registered and preserved in this process where inventory studies of cultural and natural assets are still continuing. In this study, 19th and 20th century accommodation buildings located in the historical city center of Balıkesir and shaping theurban texture were investigated, and examples of qualified accommodation buildings that took place in the memory of the citywere tried to be documented and interpreted. It is among the aims of the study to create an awareness about defining buildingsas cultural heritage and understanding their cultural/structural values. Within the scope of the study, examples of qualified accommodation structures that were learned to be built in the 19th and 20th centuries in the historical city center were determined. The accommodation buildings built in the historical city center until the1980s, the ones that are still physically present today and the ones that could not survive due to various reasons have beencategorized in two separate groups. Based on the data obtained from the written and visual sources, the city dwellers and hoteloperators who had be
Anahtar Kelime:

Belge Türü: Makale Makale Türü: Araştırma Makalesi Erişim Türü: Erişime Açık
  • Ağan, A. (2017). Balıkesir kent dokusundaki tarihi yapı larda malzeme bozulmaları üzerine bir araştırma (Yüksek Lisans Tezi). Balıkesir Üniversitesi, Balıkesir.
  • Aliağaoğlu A. & Uzun, A. (2011). Şehirsel toponimi (hodo nimi): Türkiye için bir tipoloji denemesi. Coğrafi Bilimler Dergisi, 9(2), 123-133. Aliağaoğlu, A., & Yiğit, Y. (2013). Balıkesir’de şehirsel tiponomi: Cadde adları. Eastern Geographical Review, 18(30), 311-330. Akpınarlı, K.K. (2009a). Balıkesir’de ilk imar hareketle rini yapanlar. A. Mutaf, F. Öncü, S. Güler (Ed.), Balıkesir Şehir ve Belediye Tarihi içinde (ss. 137-145). Balıkesir: Balıkesir Belediyesi Kent Arşivi Yayınları. Akpınarlı, K.K. (2009b). Balıkesir’de ilk otel. A. Mutaf, F. Öncü, S. Güler (Ed.), Balıkesir Şehir ve Belediye Tarihi içinde (ss. 166). Balıkesir: Balıkesir Belediyesi Kent Arşivi Yayınları. Balıkesir Büyükşehir Belediyesi. (2016). Karesi (Merkez) 1/5.000 Ölçekli Revizyon+İlave Nazım İmar Planları. İstanbul: ENSpd Project Development. Balıkesir Valiliği İl Kültür ve Turizm Müdürlüğü. (2010). Balıkesir kültür envanteri taşınmaz kültür varlıkları. Balıkesir: İl Özel İdaresi. Çağ, T.G. (1978). Balıkesir albümü 1950-1955. Balıkesir: Balıkesir Belediyesi Kent Arşivi Yayınları. Çelik, Ş. & Öncü, F. (2012). Balıkesir’de zaman ve mekân. Balıkesir: Balıkesir Belediyesi Kent Arşivi Yayınları. Egli, E. (1941). Balıkesir şehri imar planı raporu. Balıkesir: Balıkesir Büyükşehir Belediyesi Arşivi. Eraybat, G. F. (2011). Tarihi konaklama yapılarının doğuşu, gelişimi ve günümüzde çağdaş işlevle değerlendirilmesi: Edirne Rüstempaşa Kervansarayı örneği (Yüksek Lisans Tezi). Trakya Üniversitesi, Edirne. Erbey, S. & Sınmaz, S. (2018). Balıkesir Merkez ilçeleri mekânsal gelişme süreci kapsamında sosyal dokunun analizi ve değerlendirilmesi. Uluslararası Necatibey Eğitim ve Sosyal Bilimler Araştırmaları Kongresi, ss.618-636. Erdoğan, M. (2017). 18. yüzyılın sonu ve 19. yüzyılın başlarında Osmanlı Devleti’nde veba yılları (İzmir örneği) (Yüksek Lisans tezi). Eskişehir Osmangazi Üniversitesi, Eskişehir. Ergenç, Ö. (1996). Osmanlı şehrinde esnaf örgütlerinin fiziki yapıya etkileri. V. Akyüz, S. Ünlü (Ed.), İslam Geleneğinden Günümüze Şehir ve Yerel Yönetimler II, (ss. 407-413). İstanbul: İlke Yayınları. İnce Güney, Y. (2006). Bir yıkımın düşündürdükleri: Balıkesir Kervansaray Oteli. Mimarlık Dergisi, Sayı:331. İnce Güney, Y. (2018). Balıkesir kent morfolojisi: Tarihsel bir okuma. Değişen Kent, Mekân ve Biçim, Türkiye Kentsel Morfoloji Araştırma Ağı II. Kentsel Morfoloji Sempozyumu, ss.383-395. Kayın, E. (1998). Historical evolution of hostelry buildings with particular reference to those within the inner-city of İzmir form the 17th to the first quarter of the 20th centuries (Doktora Tezi). Dokuz Eylül Üniversitesi, İzmir. Mesohorli, Y. (2019). Korunan alanlarda imar hakkı aktarımının imar planları üzerinden incelen mesi: Balıkesir Örneği (Yüksek Lisans Tezi). Karadeniz Teknik Üniversitesi, Trabzon. Orhan Şahan, A. (2014). Boğaziçi’nin Avrupa Sahili’nde 1946-1966 yılları arasında inşa edilmiş kat apartmanlarının koruma öncelikleri açısından değerlendirilmesi (Doktora Tezi). Yıldız Teknik Üniversitesi, İstanbul. Öntuğ, M.M. (2003). XVII. Yüzyılın ilk yarısında Balıkesir şehrinin fiziki, demografik ve sosyo-ekonomik yapısı (Doktora Tezi). Selçuk Üniversitesi, Konya. Şentürk, N. (2019). Balıkesir Merkez ilçesindeki kamu yapıları (19. yüzyıl-20. yüzyıl başı) (Doktora tezi). Marmara Üniversitesi, İstanbul. T.C. Karesi Kaymakamlığı. Tescilli Anıtsal Yapılar. 12 Eylül 2019 tarihinde http://karesi.gov.tr/anitsal yapilar adresinden erişildi. URL 1. https://www.facebook.com/sadirvanlarsehri/pho tos/a.10155908439659572/10159541372369572/?t ype=1&theater (Erişim tarihi: 12.09.2019) URL 2. http://wowturkey.com/t.php?p=/tr232/ebala ban_03.jpg (Erişim tarihi: 12.09.2019) URL 3. http://wowturkey.com/t.php?p=/tr234/ersoy79_ Untitled_1.jpg (Erişim tarihi: 12.09.2019) URL 4. https://www.facebook.com/sadirvanlarsehri/ photos/a.303533739571/10159476483384572/?ty pe=3&theater (Erişim tarihi: 19.06.2019) URL 5. http://www.balguc.org.tr/balikesir-tanitim-say fasi/ (Erişim tarihi: 18.09.2019) URL 6. https://www.facebook.com/sadirvanlarsehri/ photos/a.303731884571/10151544930794572/?ty pe=3&theater (Erişim tarihi: 13.09.2019) URL 7. https://www.facebook.com/sadirvanlarsehri/ photos/a.303533739571/10152665831674572/?ty pe=3&theater (Erişim tarihi: 28.03.2021)
APA BIRINCI ERTURK N, eldek güner h (2021). Konaklama Yapılarının Tarihsel Süreçteki Gelişimi: 20. yy Balıkesir Otelleri. , 87 - 106.
Chicago BIRINCI ERTURK NAZLICAN,eldek güner hikmet Konaklama Yapılarının Tarihsel Süreçteki Gelişimi: 20. yy Balıkesir Otelleri. (2021): 87 - 106.
MLA BIRINCI ERTURK NAZLICAN,eldek güner hikmet Konaklama Yapılarının Tarihsel Süreçteki Gelişimi: 20. yy Balıkesir Otelleri. , 2021, ss.87 - 106.
AMA BIRINCI ERTURK N,eldek güner h Konaklama Yapılarının Tarihsel Süreçteki Gelişimi: 20. yy Balıkesir Otelleri. . 2021; 87 - 106.
Vancouver BIRINCI ERTURK N,eldek güner h Konaklama Yapılarının Tarihsel Süreçteki Gelişimi: 20. yy Balıkesir Otelleri. . 2021; 87 - 106.
IEEE BIRINCI ERTURK N,eldek güner h "Konaklama Yapılarının Tarihsel Süreçteki Gelişimi: 20. yy Balıkesir Otelleri." , ss.87 - 106, 2021.
ISNAD BIRINCI ERTURK, NAZLICAN - eldek güner, hikmet. "Konaklama Yapılarının Tarihsel Süreçteki Gelişimi: 20. yy Balıkesir Otelleri". (2021), 87-106.
APA BIRINCI ERTURK N, eldek güner h (2021). Konaklama Yapılarının Tarihsel Süreçteki Gelişimi: 20. yy Balıkesir Otelleri. Tasarım+Kuram, 17(33), 87 - 106.
Chicago BIRINCI ERTURK NAZLICAN,eldek güner hikmet Konaklama Yapılarının Tarihsel Süreçteki Gelişimi: 20. yy Balıkesir Otelleri. Tasarım+Kuram 17, no.33 (2021): 87 - 106.
MLA BIRINCI ERTURK NAZLICAN,eldek güner hikmet Konaklama Yapılarının Tarihsel Süreçteki Gelişimi: 20. yy Balıkesir Otelleri. Tasarım+Kuram, vol.17, no.33, 2021, ss.87 - 106.
AMA BIRINCI ERTURK N,eldek güner h Konaklama Yapılarının Tarihsel Süreçteki Gelişimi: 20. yy Balıkesir Otelleri. Tasarım+Kuram. 2021; 17(33): 87 - 106.
Vancouver BIRINCI ERTURK N,eldek güner h Konaklama Yapılarının Tarihsel Süreçteki Gelişimi: 20. yy Balıkesir Otelleri. Tasarım+Kuram. 2021; 17(33): 87 - 106.
IEEE BIRINCI ERTURK N,eldek güner h "Konaklama Yapılarının Tarihsel Süreçteki Gelişimi: 20. yy Balıkesir Otelleri." Tasarım+Kuram, 17, ss.87 - 106, 2021.
ISNAD BIRINCI ERTURK, NAZLICAN - eldek güner, hikmet. "Konaklama Yapılarının Tarihsel Süreçteki Gelişimi: 20. yy Balıkesir Otelleri". Tasarım+Kuram 17/33 (2021), 87-106.