MUSTAFA NİYÂZÎ EFENDİ VE ‘UMDETÜ’L-KÂRİÎN ADLI TECVİD RİSALESİ
Yıl: 2020 Cilt: 7 Sayı: 2 Sayfa Aralığı: 797 - 834 Metin Dili: Türkçe DOI: 10.46353/k7auifd.787632 İndeks Tarihi: 19-01-2022
MUSTAFA NİYÂZÎ EFENDİ VE ‘UMDETÜ’L-KÂRİÎN ADLI TECVİD RİSALESİ
Öz: Kur’ân-ı Kerim, hem lâfız hem mânâ yönüyle eşi benzeri bulunmayan, her türlü kusur ve tutarsızlıktan uzak, kendine has fevkalâde bir üslûp ve fonetiğe sahip mükemmel bir kelamdır. Kur’ân-ı Kerim Hz. Peygamber’den (sav) günümüze kadar herhangi bir tahrife uğramadan gelen ve kıyamete kadar da bu orijinalliğinin muhafâzası hususunda Yüce Allah’ın koruması altında olan tek îlâhî kitaptır. Kur’ân-ı Kerim’i indirildiği orijinallikte en doğru şekilde okuyan şüphesiz onun ilk muhatabı olan Hz. Peygamber’dir. Kur’ân onun zihnine ve kalbine yerleştirilmiş, O da ashabına vahyi nasıl aldıysa o şekilde tertîl üzere okuyarak öğretmiştir. Kur’ân eğitim ve öğretimi Hz. Peygamber’den günümüze kadar devam eden bir uygulamadır. Bu hususta ulema Kur’ân tilavetinin teorik ve pratik yönüne hep özen göstermiştir. Bu çalışmada söz konusu tecvîd ve kıraat alanında önemli bir çalışmaya imza atan Osmanlı dönemi âlimlerinden Mustafa Niyâzî Efendi’nin (ö.1325/1907) ‘Umdetü’l-Kâriîn adlı eseri tahlil edilecektir. Bu bağlamda eseri benzerlerinden ayıran özellikler ve kıraat ilmindeki yeri gibi hususlara değinilecektir.
Anahtar Kelime: MUSTAFA NIYAZI EFENDI AND HIS TAJWEED TREATISE NAMED UMDAT AlQARIIN
Öz: The Quran is a perfect word that is unique in terms of both word and meaning, free from all kinds of flaws and inconsistencies, and has an extraordinary style and phonetics. The Holy Quran is the only divine book that came from the time of Prophet (pbuh) to the present unchanged and is under the guarantee of God Almighty regarding the preservation of this originality until the Day of Judgment. Undoubtedly, the person who read the Quran in the most correct way is Prophed Muhammad. The Quran was placed in his mind and heart and he taught to his companions the way the Quran is recited as it was revealed. Education and teaching of the Quran is a practice that has continued from the Prophet until today. In this regard, scholars have always paid attention to the theoretical and practical aspects of the Quran recitation. In this study, the work named Umdetü’l-Qariin by Mustafa Niyâzî Efendi, (d.1325/1907) one of the Ottoman period scholars who made an important work in the field of tajweed and qiraat, will be examined. In this context, the features that distinguish this work from its counterparts and its place in the science of recitation (qiraat) will be addressed.
Anahtar Kelime: Belge Türü: Makale Makale Türü: Araştırma Makalesi Erişim Türü: Erişime Açık
- Abdu’l-Ali el-Mes’ul. Mustalahâti ‘ilmi’l-kırââti’l-Kur’âniyye vemâ yeteallak bihî. Kahire: Daru’s-Selâm, 2007.
- Abdulfettâh Abdulganî el-Kâdî. el-Vâfî fî şerhi’ş-Şâtıbiyye. Cidde: Mektebe Suâdî, 1999.
- Abdülfettah Seyyid Acemi el-Mersafî. Hidâyetül-kâri ilâ tecvîdi kelâmil-bâri. Medine: Mektebe Tayyibe, ts.
- Abdulvahid b. Muhammed b. Ali b. Ebis-Sedâd el-Mâlikî. ed-Dürrun-nesîr velazbil-munîr. Thk. Ahmed Abdullah el-Mukrî. Cidde: Daru’l-Fünûn, 1990.
- Ahmed Mahmûd Abdus-Semi el-Hafeyân. el-Vâfî fî keyfiyyeti tertîlil-KurânilKerîm. Beyrut: Dârul-Kütübi’l-İlmiyye, 2000.
- Akdemir, Mustafa Atilla. “Harput Ulemasından Hamid b. Abdülfettah el-Paluvî ve Zübdetü’l-İrfân Adlı Eseri”. F.Ü. Harput Uygulama ve Araştırma Merkezi Uluslararası Harput’a Değer Katan Şahsiyetler Sempozyumu. ed. Enver Çakar vd. 437-450. Elazığ: Fırat Üniversitesi Harput Uygulama ve Araştırma Merkezi, 2016.
- Akyüz, Abdullah. Osmanlı Kıraat Âlimleri. İstanbul: İstanbul Üniversitesi, Sosyal Bilimler Enstitüsü, Yüksek Lisans Tezi, 2016.
- Ali el-Kârî, Ebü’l-Hasen Nûrüddîn Alî b. Sultân Muhammed. el-Minehu’l-fikriyye fî şerhi’l-mukaddimeti’l-Cezeriyye. Thk. Üsâme Atâyâ. Dımeşk: Darul-Gavsân liddirâsâti’l-Kur’âniyye, 2012.
- Altıkulaç, Tayyar. “Bennâ, Ahmed. b. Muhammed”. Türkiye Diyanet Vakfı İslam Ansiklopedisi. 5/457-458. İstanbul: TDV Yayınları, 1992.
- Altıkulaç, Tayyar. “el-Mukni‘”. Türkiye Diyanet Vakfı İslam Ansiklopedisi. 31/138- 139. İstanbul: TDV Yayınları, 2006.
- Arslan, Durmuş. “Kıraat İlminde İcazetname Geleneği ve Bir İcazetname Örneği”. Cumhuriyet Üniversitesi İlahiyat Fakültesi Dergisi 7/1 (2003), 291-317.
- Atiyye Kâbil Nasr. Gayetü’l-mürîd fi ‘ilmi’t-tecvîd. Riyad: Mektebü’l Haremeyn, 1989.
- Bayır, Mahmut Hakkı. Hamza Hüdâî ve Tecvidi Edâiyye İsimli Eserinin Tecvid Literatüründeki Yeri. Konya: Necmettin Erbakan Üniversitesi, Sosyal Bilimler Enstitüsü, Yüksek Lisans Tezi, 2019.
- Benli, Abdullah. Hafs Rivâyetiyle Âsım Kıraatinin Tecvîd Kuralları. Kayseri: Tezmer, 2015.
- Bulut, Ali. “Abdullah Eyyûbî”. Türkiye Diyanet Vakfı İslam Ansiklopedisi. 1/102- 103. İstanbul: TDV Yayınları, 1998.
- Cermî, İbrahim Muhammed. Mu‘cemu ‘Ulûmi’l-Kur’ân. Beyrut: Daru’l-Kalem, 2001.
- Çetin, Abdurrahman. Kur’ân Okuma Esasları. Bursa: Emin Yayınları, 2012.
- Çetin, Abdurrahman. “Şâtıbî, Kâsım b. Firruh”. Türkiye Diyanet Vakfı İslam Ansiklopedisi. 38/376-377. İstanbul: TDV Yayınları, 2010.
- Çollak, Fatih. “eş-Şâtıbiyye”. Türkiye Diyanet Vakfı İslam Ansiklopedisi. 38/377-379. İstanbul: TDV Yayınları 2010.
- Dağcı, Şamil. “Osmanlı Dönemi Kaynaklarında Yer Alan İspirli Âlimler”. Atatürk Üniversitesi İlahiyat Fakültesi Dergisi 29/1 (2008), 23-42.
- Dânî, Ebû Amr Osman b. Said. el-Müktefâ fi’l-vakfi ve’l-ibtidâ. Thk. Muhyiddin Abdurrahman Ramazan. Amman: Dâru Ammar, 2007.
- Dânî, Ebû Amr Osman b. Said. et-Tahdîd fi’l-itkâni ve’t-tecvîd. Thk. Ganim Kadduri el-Hamed. Amman: Dâru Ammar, 1421/2000.
- Devserî, İbrahim b. Saîd. Muhtasaru’l-ibârât li mu’cemi mustalahâti’l-kırâât. Riyad: Dâru’l-Hadara, 1429/2008.
- Doğan, Mehmet. Büyük Türkçe Sözlük. İstanbul: Ülke Yayınları, 1994.
- Ebû Dâvûd es-Sicistânî. es-Sünen. nşr. Kemâl Yûsuf el-Hût. Beyrut: y.y., 1409/1988.
- Efendi, Mustafa Niyâzî. ‘Umdetü’l-Kâriîn ve tezkiratü’l-mukriîn. İstanbul: Şirketi Sahafiyye Osmâniyye, 1320.
- Efendi, Mustafa Niyâzî. Senedü’l-huffâz. İstanbul: Süleymaniye Kütüphanesi, Bağdatlı Vehbi, 30.
- Feyizli, Hasan Tahsin. Kırâat-i Aşere. Ankara: DİB Yayınları, 2018.
- Fırat, Yavuz. “Kırâat İlmi ve Tarikler”. Erciyes Üniversitesi İlahiyat Fakültesi Dergisi 13 (2011), 37-55.
- Gök, Mustafa. Ahmed b. Muhammed Mağnisî’nin Terceme-i Cezeri İsimli Eserinin Tecvid Literatüründeki Yeri. Konya: Necmettin Erbakan Üniversitesi, Sosyal Bilimler Enstitüsü, Yüksek Lisans Tezi, 2019.
- Halil b. Ahmed, Ebû Abdirrahmân el-Ferâhidî. Kitâbü’l-‘Ayn. Thk. Abdulhamid Hindâvî. Beyrut: Dâru’l-Kutubi’l-İlmiyye, 2003.
- İbnü’l-Cezerî, Ebu’l-Hayr Şemsuddîn Muhammed. en-Neşr fi’l-kırââti’l-‘aşr. Thk. Cemâlüddîn Muhammed Şeref. Tantâ: Daru’s-Sahabe li’t-Türâs, 2014.
- İbnü’l-Cezerî, Ebu’l-Hayr Şemsuddîn Muhammed. Tayyibetü’n-Neşr fi’l-kırââti’l-‘aşr. Thk. Muhammed Temîm ez-Zu‘bî. Medine: Mektebetü Daru’l-Hudâ, 1994.
- İbnü’l-Cezerî, Ebu’l-Hayr Şemsuddîn Muhammed. et-Temhîd fî ‘ilmi’t-tecvîd. Thk. Ganim Kaddurî Hamed. Beyrut: Müessesetü’r-Risale, 1986.
- İsfehânî, Ebû Nuaym Ahmed b. Abdullah b. İshak. Hilyetü’l-evliyâ ve tabakâtü’lasfiyâ. Beyrut: Dâru’l-Kütübi’l-İlmiyye, 1974. Karaçam, İsmail. Kur’ân-ı Kerim’in Faziletleri ve Okunma Kaideleri, İstanbul: İFAV Yayınları,1996.
- Mağnisî, Ahmed b. Muhammed. Terceme-i Cezerî. By. Dâru’t-Tıbâati’lÂmire,1280.
- Mahmud Halil el-Husarî. Ahkâmü kırââti’l-Kur’âni’l-Kerîm. Beyrut: Dâru’lBeşâiru’l-İslâmiyye, 2006.
- Mekkî b. Ebî Tâlib. er-Riâye li tecvidi’l-Kırâeti ve tahkîki lafzi’t-tilâveh. Thk. Ahmed Hasan Ferhat. Amman: Dâru Ammâr, 1996.
- Mersafî, Abdülfettah Seyyid Acemi. Hidâyetü’l-kâri ilâ tecvîdi kelâmi’l-bâri. Medine: Mektebe Tayyibe, ty.
- Muhammed b. Sîdî Muhammed el-Emîn. el-Vecîz fî hükmi tecvîdi’l-kitâbi’l-‘azîz. Medine: Mektebetü’l-Ulûm ve’l-Hıkme, 2002.
- Muhammed İbrâhim Sebsebî. en-Nefehâtü’l-âtıre fî cem’i’l-kırââti’l-aşri’l-mütevâtire. Dımeşk: Dârü’l-Gavsâni li’d-Dirasâti’l-Kur’âniyye, 2004/1425.
- Muhammed Mekkî. Nihâyetü kavli’l-müfîd fî ‘ilmi’t-tecvîd. By. Mektebetü Safâ, 1990.
- Müslim, Ebu’l-Huseyn Neysâbûrî. el-Câmi‘us-Sahîh. Thk. Muhammed Fuad Abdulbâkî. Beyrut: 1374/1974.
- Nusret, Mehmet. Tarihçe-i Erzurum. İstanbul: Dergâh Yayınları, 2005.
- Öngören, Reşat. “Molla Mehmed Emin Efendi”. Türkiye Diyanet Vakfı İslam Ansiklopedisi. 30/258-259. İstanbul: TDV Yayınları, 2005.
- Özalp, Ömer Hakan. Erzurumlu Yeşilzâde Mehmed Efendi. İstanbul: Dergâh Yayınları, 1999.
- Özcan, Tahsin. Saçaklızâde Mehmed Efendi”. Türkiye Diyanet Vakfı İslam Ansiklopedisi. 35/368. İstanbul: TDV Yayınları, 2008.
- Öztürk, Hayrettin. “Kur’an-ı Kerîm Kıraatinde Dâd (ض (Harfi: Mahreci ve Sıfatları” Ondokuz Mayıs Üniversitesi İlahiyat Fakültesi Dergisi 44 (2018), 41-67.
- Pakdil, Ramazan. Talim Tecvid ve Kıraat. İstanbul: İFAV Yayınları, 2014.
- Saçaklızâde, Muhammed b. Ebi Bekr Mar’aşî. Cühdü’l-mukill. Thk. Sâlim Kaddûrî el-Hamed. Ammân: Dâru Ammâr, 2008.
- Şener, Mehmet. “Çârperdî”. Türkiye Diyanet Vakfı İslam Ansiklopedisi. 8/230-231. İstanbul: TDV Yayınları, 1993.
- Temel, Nihat. Kırâat ve Tecvîd Istılahları. İstanbul: Marmara Üniversitesi İlahiyat Fakültesi Yayınları, 2018.
- Yüksel, Emrullah. “Birgivî”. Türkiye Diyanet Vakfı İslam Ansiklopedisi. 6/191-193. İstanbul: TDV Yayınları, 1992.
| APA | Koyuncu R (2020). MUSTAFA NİYÂZÎ EFENDİ VE ‘UMDETÜ’L-KÂRİÎN ADLI TECVİD RİSALESİ. , 797 - 834. 10.46353/k7auifd.787632 |
| Chicago | Koyuncu Recep MUSTAFA NİYÂZÎ EFENDİ VE ‘UMDETÜ’L-KÂRİÎN ADLI TECVİD RİSALESİ. (2020): 797 - 834. 10.46353/k7auifd.787632 |
| MLA | Koyuncu Recep MUSTAFA NİYÂZÎ EFENDİ VE ‘UMDETÜ’L-KÂRİÎN ADLI TECVİD RİSALESİ. , 2020, ss.797 - 834. 10.46353/k7auifd.787632 |
| AMA | Koyuncu R MUSTAFA NİYÂZÎ EFENDİ VE ‘UMDETÜ’L-KÂRİÎN ADLI TECVİD RİSALESİ. . 2020; 797 - 834. 10.46353/k7auifd.787632 |
| Vancouver | Koyuncu R MUSTAFA NİYÂZÎ EFENDİ VE ‘UMDETÜ’L-KÂRİÎN ADLI TECVİD RİSALESİ. . 2020; 797 - 834. 10.46353/k7auifd.787632 |
| IEEE | Koyuncu R "MUSTAFA NİYÂZÎ EFENDİ VE ‘UMDETÜ’L-KÂRİÎN ADLI TECVİD RİSALESİ." , ss.797 - 834, 2020. 10.46353/k7auifd.787632 |
| ISNAD | Koyuncu, Recep. "MUSTAFA NİYÂZÎ EFENDİ VE ‘UMDETÜ’L-KÂRİÎN ADLI TECVİD RİSALESİ". (2020), 797-834. https://doi.org/10.46353/k7auifd.787632 |
| APA | Koyuncu R (2020). MUSTAFA NİYÂZÎ EFENDİ VE ‘UMDETÜ’L-KÂRİÎN ADLI TECVİD RİSALESİ. Kilis 7 Aralık Üniversitesi İlahiyat Fakültesi Dergisi, 7(2), 797 - 834. 10.46353/k7auifd.787632 |
| Chicago | Koyuncu Recep MUSTAFA NİYÂZÎ EFENDİ VE ‘UMDETÜ’L-KÂRİÎN ADLI TECVİD RİSALESİ. Kilis 7 Aralık Üniversitesi İlahiyat Fakültesi Dergisi 7, no.2 (2020): 797 - 834. 10.46353/k7auifd.787632 |
| MLA | Koyuncu Recep MUSTAFA NİYÂZÎ EFENDİ VE ‘UMDETÜ’L-KÂRİÎN ADLI TECVİD RİSALESİ. Kilis 7 Aralık Üniversitesi İlahiyat Fakültesi Dergisi, vol.7, no.2, 2020, ss.797 - 834. 10.46353/k7auifd.787632 |
| AMA | Koyuncu R MUSTAFA NİYÂZÎ EFENDİ VE ‘UMDETÜ’L-KÂRİÎN ADLI TECVİD RİSALESİ. Kilis 7 Aralık Üniversitesi İlahiyat Fakültesi Dergisi. 2020; 7(2): 797 - 834. 10.46353/k7auifd.787632 |
| Vancouver | Koyuncu R MUSTAFA NİYÂZÎ EFENDİ VE ‘UMDETÜ’L-KÂRİÎN ADLI TECVİD RİSALESİ. Kilis 7 Aralık Üniversitesi İlahiyat Fakültesi Dergisi. 2020; 7(2): 797 - 834. 10.46353/k7auifd.787632 |
| IEEE | Koyuncu R "MUSTAFA NİYÂZÎ EFENDİ VE ‘UMDETÜ’L-KÂRİÎN ADLI TECVİD RİSALESİ." Kilis 7 Aralık Üniversitesi İlahiyat Fakültesi Dergisi, 7, ss.797 - 834, 2020. 10.46353/k7auifd.787632 |
| ISNAD | Koyuncu, Recep. "MUSTAFA NİYÂZÎ EFENDİ VE ‘UMDETÜ’L-KÂRİÎN ADLI TECVİD RİSALESİ". Kilis 7 Aralık Üniversitesi İlahiyat Fakültesi Dergisi 7/2 (2020), 797-834. https://doi.org/10.46353/k7auifd.787632 |
