Yıl: 2020 Cilt: 20 Sayı: 1 Sayfa Aralığı: 241 - 261 Metin Dili: Türkçe İndeks Tarihi: 21-01-2022

Post-Kolonyal Teori Açısından BatıDüşüncesinde Dikotomileşme: KlasikModernleşme Kuramında Seküler-DinîAyrımı

Öz:
Batı düşüncesi ve ondan müstenit ortaya çıkan sosyal teori için; doğa-kültür, eylem-yapı, birey-toplum, zihin beden gibi dikotomik yapılar üzerinde şekillendiği söylenebilir. Hiyerarşik dizge üzerine kurulu olan vetanıma, o tanıdığı üzerinde de hâkimiyet kurma amacını matuf bu dikotomik yapılar ve düşünme biçimi,toplumların modernleştikçe sekülerleşeceğine dair modern söyleme de seküler-dinî ayrımından yola çıkarakdayanak olmuştur. En kadim ontolojik ve epistemolojik argümanlardan biri olarak değerlendirdiğimiz ikilikavramlar (akıl-vahiy, madde-mana, dünya-ahiret, özne-nesne, kamusal-özel gibi) arasında yapılan ayrım,daha doğru bir deyişle müdahale, Batı düşüncesinin karakteristiği olabilir, fakat Müslüman coğrafyası dadahil tüm dünyayı etkilemiş görünmektedir. Bu çalışmada, “Her dikotomileşme birer sekülerleşmeameliyesidir.” şeklindeki tezimizden hareketle, sosyolojik düşüncede yer edinmiş olan dikotomik yapılanmatartışma konusu yapılmaktadır. Bu yazıyla ötekileştirmeyi kaçınılmaz kılan seküler-dinî dikotomisininkolonyalizmin haklılığına hizmet ettiğine dikkat çekilmektedir. Ayrıca, dinin evrensel olarak tanımlanması,sınırlarının Batı tarihi esas alınarak belirlenmesi, “din”in bilimsel bir nesneye dönüştürülmesi gibi hususlar dikotomik düşünce çerçevesinde incelemeye tabi tutulmaktadır. Bununla birlikte yazımız boyunca; XX.yüzyılın ikinci yarısından itibaren dinin canlanmasına yönelik gözlemlerden yola çıkılarak, “kutsalın dönüşü”tarzında yapılan yorumların da başka bir ötekileştirme pratiği olduğu üzerinde durulmaktadır. Çünküdindarlığın arttığına yönelik yapılan teorileştirme çabaları, nihayetinde, seküler-dinî ayrımı üzerindenyapılabilecek söylemler olmakla, dayanağını dikotomileşmeden alan seküler paradigmayı tahkim etmektenöteye gitmemektedir.
Anahtar Kelime:

Dichotomization in the West Thinking in Terms of Post-Colonial Theory: Secularity-Religion Distinction in the Classic Modernization Theory

Öz:
For the Western thought and the social theory that emerged based on it, it can be argued that it was shapedon dichotomous structures such as nature-culture, action-structure, individual-society, and mind-body. Thesedichotomous structures and way of thinking established on a hierarchic system and directed towards thepurpose of recognition and dominance over what it recognizes have been the foundation of the discourse thatsocieties will become secular as they get modern in the light of the secularity-religion distinction. Thedistinction between the dichotomous concepts which we evaluate as the most ancient ontological andepistemological arguments (e.g. intelligence-revelation, material-meaning, earth-afterlife, subject-object, public-private), in other words, the intervention may be the characteristic of the Western thought but seemsto have influenced the whole world including the Muslim communities. Based on our argument "Eachdichotomization is a process of secularization", this study addresses the dichotomous structures establishedin the sociological thought. Furthermore, issues such as universal definition of religion, determination of itsboundaries based on the Western history, and transformation of "religion" into a scientific object arescrutinized within the framework of the dichotomous thinking. This paper draws attention to the fact thatthe secularity-religion dichotomy, which makes marginalization inevitable, serves the justification ofcolonialism. Moreover, the paper handles the fact that interpretations such as the "return of the sacred" forthe resurrection of religion since the second part of the 20th century are just another practice ofmarginalization. Because theorizing efforts for the increase in piety are discourses that can be put forth thesecularity-religion distinction at the end of the day and cannot go beyond solidify the secular paradigm whichis grounded on dichotomization.
Anahtar Kelime:

Belge Türü: Makale Makale Türü: Araştırma Makalesi Erişim Türü: Bibliyografik
  • Aktay, Yasin. Türk Dininin Sosyolojik İmkânı. İstanbul: İletişim Yayınları, 2000.
  • Asad, Talal. Dinin Soykütükleri, Hıristiyanlıkta ve İslam’da İktidarın Nedenleri ve Disiplin. çev. Ayet Aram Tekin. İstanbul: Metis Yayınları, 2015.
  • Asad, Talal. "Reading a Modern Classic: W. C. Smith's "The Meaning and End of Religion". History of Religions 40/3 (February 2001), 205-222.
  • Atalay, Sare Levin. “Bir “Batı İcadı” Olarak Din: “Religion” Kavramının Modern Batı’da İnşası”. İnsan ve Toplum 6/2 (2016), 27-47.
  • Bergson, Henri. Ahlâkın ve Dinin İki Kaynağı. çev. M. Mukadder Yakupoğlu. Ankara: Doğu Batı Yayınları, 2004.
  • Berger, Peter L.. “From the Crisis of Religion to the Crisis of Secularity”. The Sociology of Religion. ed. Steve Bruce. 1/636-646. England: Edward Elgar Pub., 1995.
  • Cavanaugh, William T.. The Myth of Religious Violence, Secular Ideology and The Roots of Modern Conflict. New York: Oxford University Press, 2009.
  • Corbin, Henry. Bir’le Bir Olmak. çev. Zeynep Oktay. İstanbul: Pinhan Yayınları, 2015.
  • Derrida, Jacques. Platon’un Eczanesi. çev. Zeynep Direk. İstanbul: Alfa Yayınları, 2016.
  • Durkheim, Emile. Dinî Hayatın İlkel Biçimleri. çev. Fuat Aydın. İstanbul: Ataç Yayınları, 2005.
  • Duva, Özlem. “Ontolojik Bir Problem Olarak Erkeklik: Antikiteden Moderniteye Aklın Eril Karakteri”. Posseible 5 (2014), 57-69.
  • Eliade, Mircea. The Quest: History and Meaning in Religion. Chicago: University of Chicago Press, 1984.
  • Fanon, Frantz. Siyah Deri, Beyaz Maskeler. çev. Cahit Soytak. İstanbul: Encore Yayınları, 2016.
  • Fitzgerald, Timothy. Discourse on Civility and Barbarity, A Critical History of Religion and Related Categories. New York: Oxford University Press, 2007.
  • Foucault, Michel. Felsefe Sahnesi. çev. Işık Ergüden. İstanbul: Ayrıntı Yayınları, 2011.
  • Geertz, Clifford. The Interpretation of Cultures. New York: Basic Books, 1973.
  • Göle, Nilüfer. Seküler ve Dinsel: Aşınan Sınırlar. çev. Erkal Ünal. İstanbul: Metis Yayınları, 2017.
  • Görgün, Tahsin. Anlam ve Yorum, Dinî Metinlerin Anlaşılması ve Yorumlanması. İstanbul: Külliyet Yayınları, 2016.
  • Gündoğdu, Hakan. “Foucaultcu Eleştiri Nasıl Anlaşılmalı”. Kaygı 21 (Güz 2013), 37-54.
  • Güçlü, Abdulbaki vd. Felsefe Sözlüğü. Ankara: Bilim ve Sanat Yayınları, 2003.
  • Josephson, Jason A. The Invention of Religion in Japan. Chicago and London: The University of Chicago, 2012.
  • Kaya, İrfan. “Sosyolojik Düşüncede Avrupa-merkezcilik, Ötekileştirme ve Oryantalist Söylem Üzerine Post-kolonyal Bir Okuma ve Eleştirisi”. Cumhuriyet İlahiyat Dergisi 21/3 (Aralık 2017), 1973- 2008.
  • Keyman, Fuat. “Edward Said ve Bir Modernite Eleştirisi Olarak Oryantalizm”. Uluslararası Oryantalizm Sempozyumu. ed. Lütfi Sunar. 119-130. İstanbul: İstanbul Büyükşehir Belediyesi Kültür Müdürlüğü Yayınları, 2007.
  • Koyuncu, Ahmet. “Bir Yapısalcılık Eleştirisi: Derrida ve Yapısöküm”. Kutadgubilig Felsefe-Bilim Araştırmaları Dergisi 22 (Ekim 2012), 301-317.
  • Köse, Ali. “Modernleşme, Sekülerleşme ve Din İlişkisi Üzerine Yeni Paradigmalar”. Kutsalın Dönüşü, 21. Yüzyılda Dinin Geleceği. 11-39. İstanbul: Timaş Yayınları, 2014.
  • Marshall, Gordon. Sosyoloji Sözlüğü. çev. Osman Akınhay-Derya Kömürcü. Ankara: Bilim ve Sanat Yayınları, 1999.
  • May, Tod. Deleuze, Bir Birey Nasıl Yaşayabilir?. çev. Sercan Çalcı İstanbul: Kolektif Yayınları, 2017.
  • Megill, Allan. Aşırılığın Peygamberleri, Nietzsche, Heidegger, Foucault, Derrida. çev. Tuncay Birkan. Ankara: Bilim ve Sanat Yayınları, 1998.
  • Meriç, Cemil. Kültürden İrfana. İstanbul: İletişim Yayınları, 2013.
  • Mollaer, Fırat. Kimlik, Tanınma Mücadelesi ve Şarkiyatçılık. İstanbul: Metis Yayınları, 2018.
  • Nısbett, Richard E.. Düşüncenin Coğrafyası, Doğulular ile Batılılar nasıl -ve neden- birbirinden farklı düşünürler?. çev. Gül Çağalı Güven. İstanbul: Varlık Yayınları, 2017.
  • Nietzsche, Friedrich. Putların Alacakaranlığı ya da Çekiçle Felsefe Yapmak. çev. Yusuf Kaplan. İstanbul: Külliyat Yayınları, 2011.
  • Nietzsche, Friedrich. Tan Kızılllığı. çev. Hüseyin Salihoğlu - Ümit Özdağ. İstanbul: İmge Yayınları, 2001.
  • Nietzsche, Friedrich. Wagner Olayı. çev. M. Osman Toklu. İstanbul: Say Yayınları, 2002.
  • Nongbri, Brent. Before Religion, A History of a Modern Concept. New Haven and London: Yale University Press, 2013.
  • Sarup, Madan. Post-Yapısalcılık ve Postmodernizm. çev. A. Baki Güçlü. Ankara: Ark Yayınları, 1997.
  • Schleiermacher, Friedrich. Über die Religion, Reden an die Gebildeten unter ihren Verachtem. Göttingen: Vandenhoeck & Ruprecht, 2002.
  • Shiner, Larry. “The Concept of Secularization in Emprical Research”. Journal fort he Scientific Study of Religion 6/2 (1967), 207-220.
  • Smith, Wilfred Cantwell. Meaning and End of Religion. New York: The Macmillan Company, 1964.
  • Stark, Rodney. “Secularization: R.I.P.”, The Secularization Debate. ed. William H. Swatos - Daniel V. Olson. 41-66. New York: Rowman & Littlefield, 2000.
  • Turner, Bryan S.. Din ve Modern Toplum. çev. Arzu Tüfekçi. Bursa: Sentez Yayınları, 2017.
  • Whitehead, Alfred North.. Process and Reality. New York: Free Press, 1979.
  • Wilson, Bryan. Religion in Sociological Perspective. Oxford: Oxford University Press, 1982
APA kaya i (2020). Post-Kolonyal Teori Açısından BatıDüşüncesinde Dikotomileşme: KlasikModernleşme Kuramında Seküler-DinîAyrımı. , 241 - 261.
Chicago kaya irfan Post-Kolonyal Teori Açısından BatıDüşüncesinde Dikotomileşme: KlasikModernleşme Kuramında Seküler-DinîAyrımı. (2020): 241 - 261.
MLA kaya irfan Post-Kolonyal Teori Açısından BatıDüşüncesinde Dikotomileşme: KlasikModernleşme Kuramında Seküler-DinîAyrımı. , 2020, ss.241 - 261.
AMA kaya i Post-Kolonyal Teori Açısından BatıDüşüncesinde Dikotomileşme: KlasikModernleşme Kuramında Seküler-DinîAyrımı. . 2020; 241 - 261.
Vancouver kaya i Post-Kolonyal Teori Açısından BatıDüşüncesinde Dikotomileşme: KlasikModernleşme Kuramında Seküler-DinîAyrımı. . 2020; 241 - 261.
IEEE kaya i "Post-Kolonyal Teori Açısından BatıDüşüncesinde Dikotomileşme: KlasikModernleşme Kuramında Seküler-DinîAyrımı." , ss.241 - 261, 2020.
ISNAD kaya, irfan. "Post-Kolonyal Teori Açısından BatıDüşüncesinde Dikotomileşme: KlasikModernleşme Kuramında Seküler-DinîAyrımı". (2020), 241-261.
APA kaya i (2020). Post-Kolonyal Teori Açısından BatıDüşüncesinde Dikotomileşme: KlasikModernleşme Kuramında Seküler-DinîAyrımı. Marife Dini Araştırmalar Dergisi, 20(1), 241 - 261.
Chicago kaya irfan Post-Kolonyal Teori Açısından BatıDüşüncesinde Dikotomileşme: KlasikModernleşme Kuramında Seküler-DinîAyrımı. Marife Dini Araştırmalar Dergisi 20, no.1 (2020): 241 - 261.
MLA kaya irfan Post-Kolonyal Teori Açısından BatıDüşüncesinde Dikotomileşme: KlasikModernleşme Kuramında Seküler-DinîAyrımı. Marife Dini Araştırmalar Dergisi, vol.20, no.1, 2020, ss.241 - 261.
AMA kaya i Post-Kolonyal Teori Açısından BatıDüşüncesinde Dikotomileşme: KlasikModernleşme Kuramında Seküler-DinîAyrımı. Marife Dini Araştırmalar Dergisi. 2020; 20(1): 241 - 261.
Vancouver kaya i Post-Kolonyal Teori Açısından BatıDüşüncesinde Dikotomileşme: KlasikModernleşme Kuramında Seküler-DinîAyrımı. Marife Dini Araştırmalar Dergisi. 2020; 20(1): 241 - 261.
IEEE kaya i "Post-Kolonyal Teori Açısından BatıDüşüncesinde Dikotomileşme: KlasikModernleşme Kuramında Seküler-DinîAyrımı." Marife Dini Araştırmalar Dergisi, 20, ss.241 - 261, 2020.
ISNAD kaya, irfan. "Post-Kolonyal Teori Açısından BatıDüşüncesinde Dikotomileşme: KlasikModernleşme Kuramında Seküler-DinîAyrımı". Marife Dini Araştırmalar Dergisi 20/1 (2020), 241-261.