Yıl: 2021 Cilt: 0 Sayı: 97 Sayfa Aralığı: 83 - 94 Metin Dili: Türkçe DOI: 10.34189/hbv.97.005 İndeks Tarihi: 22-03-2022

DÖRT KAPI KAVRAMININ KAYNAKLARI

Öz:
Dört Kapı kavramı, Aleviliğin temel eğitim müfredatında merkezi bir öneme sahiptir. İnsanı en ham halinden alıp insan-ı kâmil haline getiren bu eğitim programı, dört ana basamaktan oluşur. Bu ana basamaklar Şeriat, Tarikat, Marifet ve Hakikat adlarını taşır. Dört Kapı kavramı şimdiye kadar çok sayıda çalışmaya konu olmuştur. Doğrudan ve dolaylı şekilde bu eğitim programını araştırma konusu edinen çalışmaların çoğu, konunun sadece belirli yönüne ışık tutmuştur. Bu kavramın bir bütün halinde kaynaklarına eğilen çalışmalar oldukça kısıtlıdır. Bu çalışma, Dört Kapı kavramının ana yapısına eğilmekte ve bu yapının kaynaklarını incelemektedir. Çalışmada kullanılan ana kaynaklar Kur’an-ı Kerim ile Hazreti Muhammed’in ve On İki İmam’ın buyruklarını içeren hadis kitaplarıdır. Ayrıca Alevilikte Dört Kapı kavramını anlatan iç metinlere de başvurulmuştur. Bu yazının temel tezi, Alevilikteki Dört Kapı kavramının İslami dayanaklarla inşa edildiğidir. Dört Kapı kavramının, Kur’an-ı Kerim ile Hz. Muhammed ve On İki İmam’ın buyrukları referans alınarak yapılandırıldığıdır. Bu çalışmada Dört Kapının Kur’an-ı Kerim ayetlerinde bir dayanağı olup olmadığı, varsa bunların doğrudan mı yoksa dolaylı olarak mı dayanak teşkil ettiği sorularına cevap aranmıştır. Hadis ve buyruk kitaplarında bu kavrama zemin hazırlayan metinler olup olmadığı araştırılmıştır. Çalışmada bütün bunlardan hareketle Dört Kapı kavramını Kur’an-ı Kerim’e, Hz Muhammed’in ve On İki İmam’ın buyruklarına dayandırılmasının mümkün olup olmadığı da ele alınmıştır.
Anahtar Kelime:

Sources of The “Dört Kapı” Concept

Öz:
The concept of Dört Kapı is central to the basic education curriculum of Alawism. This training program, which takes the human from its most crude form and makes it perfect, consists of four main steps. The names of these main steps bear the names of Sharia, Tariqa, Marifa and Haqiqa. The concept of Dört Kapı has been the subject of numerous studies so far. Most studies that directly and indirectly investigate this curriculum have shed light on only certain aspects of the subject. Studies that focus on the sources of this concept as a whole are quite limited. This study focuses on the main structure of the concept and examines its sources. The main sources used in the study are hadith books containing the commands of the Qur’an and the Prophet Muhammad and the Twelve Imams. In addition, internal texts describing the concept of Dört Kapı in Alawism were also consulted. The main argument of this article is that the concept of Dört Kapı in Alawism was built with Islamic bases. The concept of Dört Kapı is structured by referring to the Holy Qur’an and the Prophet Muhammad and the Twelve Imams. This study seeks to answers whether the Dört Kapı concept has a basis in the verses of the Qur’an, and if it has, whether it is direct or indirect. Moreover, it investigates if there are texts that lay the groundwork for this concept in the hadith and command books. Within this context, the study discusses if it is possible to base the concept of Dört Kapı in the Qur’an, the commands of the Prophet Muhammad and the Twelve Imams.
Anahtar Kelime:

Belge Türü: Makale Makale Türü: Araştırma Makalesi Erişim Türü: Erişime Açık
  • Allame Muhammed Bakır Meclisi. (1982). Bihar’ul Envar. c. 28. Tahran: Dar’ul Kutub el-İslamiyye.
  • Aytekin, Sefer. (1958). Buyruk. Ankara: Emek Yayımevi.
  • Ayyıldız, Hasan. (?). İmam-ı Cafer Buyruğu. Ankara: Ayyıldız Yayınları.
  • Bisati (2013). Şeyh Safi Buyruğu. Haz. Ahmet Taşğın. Konya: Çizgi Yayınları.
  • Bozkurt, Fuat. (2009). İmam Cafer-i Sadık Buyruğu. İstanbul: Kapı Yayınları.
  • Demiral, Vahit. (2016). “Kur’an’da Allah’a İman Edenler İçin Kullanılan Kavramlar”. Yayımlanmamış Yüksek Lisans Tezi, Bozok Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü, Yozgat.
  • El-Kuleynî. (2007). Usul-u Kâfi. Cilt: 2. Çev. Vahdettin İnce. İstanbul: Dar’ul Hikem Yayınları.
  • Fahruddîn Er-Râzî. (2002). Tefsîr-i Kebîr (Mefâtîhu’l–Gayb). c. 12. Tercüme: Suat Yıldırım-Lütfullah Cebeci-Sadık Kılıç-Sadık Doğru. İstanbul: Huzur Yayın Dağıtım.
  • Elvan Çelebi (2017). Name-i Kutsi&Menâkıb’ul Kudsiyye. İkinci Kitap. Haz.: Mertol Tulum. Konya: Çizgi Yayınevi.
  • Elvan Çelebi (2014). Menakıbu’l-Kudsiyye Fi Menasıbi’l-Ünsiyye (Baba İlyas-ı Horasanî ve Sülalesinin Menkabevi Tarihi). Yayımlayanlar: İsmail E. Erünsal ve Ahmet Yaşar Ocak. Ankara: Türk Tarih Kurumu Yayınları.
  • Eraslan, Kemal. (2016). Yesevî’nin Fakr-nâmesi. Ankara: Hoca Ahmet Yesevî Uluslararası Türk-Kazak Üniversitesi Yayınları.
  • Erden, Münire. (2011). Eğitim Bilimlerine Giriş. Ankara: Arkadaş Yayınları.
  • Güzel, Abdurrahman. (1981). Kaygusuz Abdal. Ankara: Kültür Bakanlığı Yayınları.
  • Güzel, Abdurrahman. (2011). Hacı Bektaş Veli El Kitabı. Ankara: Akçağ Yayınları.
  • Hünkâr Hacı Bektaş Veli (2015). Makâlât. Haz.: Ali Yılmaz-Mehmet Akkuş-Ali Öztürk. Ankara: Türkiye Diyanet Vakfı Yayınları.
  • İmam Cafer-i Sadık (2019). Şeriatın Çerağı ve Hakikatın Anahtarı. Çev. Ali Orak. İstanbul: İmam Rıza Dergâhı Yayınları.
  • Kahraman, Abdullah. (2017). “Yunus Emre Dîvân’ında Şerîat, Tarîkat, Hakîkat ve Marîfet (Dört Kapı)”. Kocaeli İlahiyat Dergisi 1(1), 1-18.
  • Kaplan, Doğan. (2007). Erkanname-1. Ankara: Türkiye Diyanet Vakfı Yayınları.
  • Kaplan, Doğan. (2010). Yazılı Kaynaklarına Göre Alevilik. Ankara: Türkiye Diyanet Vakfı Yayınları.
  • Kaplan, Doğan. (2015). Şeyh Safi Buyruğu. Ankara: Türkiye Diyanet Vakfı Yayınları.
  • Kılıç, Kemal. (2015). Kur’an ve Ehl-i Beyt Buyruklarında Dört Kapı Kırk Makam. İstanbul: Dörtkapı Yayınları.
  • Kur’an-ı Kerim. (2011). Hazırlayanlar: Halil Altuntaş-Muzaffer Şahin. Ankara: Diyanet İşleri Başkanlığı Yayınları.
  • Mirza Hüseyin Nuri Tebersi (1987). Müstedrek-ul Vesail ve Müstenbet-ul Mesail. Kum: Alul Beyt Müessesesi.
  • Özdemir, Ali Rıza. (2017). Aleviliğin Yazılı Kaynakları. Ankara: Kripto Yayınları.
  • Özdemir, Ali Rıza. (2019). Hünkâr: Hacı Bektaş Veli. Ankara: Kripto Yayınları.
  • Özmen, İsmail. (1998). Alevi-Bektaşi Şiirleri Antolojisi. Ankara: Kültür Bakanlığı.
  • Tatçı, Mustafa. (1990). Yunus Emre Divanı Tenkitli Metin. Ankara: Kültür Bakanlığı Yayınları.
  • Vaktidolu, Ali Adil Atalay. (2016). İmam Cafer-i Sadık Buyruğu. İstanbul: Can Yayınları.
  • Yaman, Mehmet. (2000). Buyruk. Mannheim: AKM Dededeler Kurulu Yayını.
APA ÖZDEMİR A (2021). DÖRT KAPI KAVRAMININ KAYNAKLARI. , 83 - 94. 10.34189/hbv.97.005
Chicago ÖZDEMİR ALİRIZA DÖRT KAPI KAVRAMININ KAYNAKLARI. (2021): 83 - 94. 10.34189/hbv.97.005
MLA ÖZDEMİR ALİRIZA DÖRT KAPI KAVRAMININ KAYNAKLARI. , 2021, ss.83 - 94. 10.34189/hbv.97.005
AMA ÖZDEMİR A DÖRT KAPI KAVRAMININ KAYNAKLARI. . 2021; 83 - 94. 10.34189/hbv.97.005
Vancouver ÖZDEMİR A DÖRT KAPI KAVRAMININ KAYNAKLARI. . 2021; 83 - 94. 10.34189/hbv.97.005
IEEE ÖZDEMİR A "DÖRT KAPI KAVRAMININ KAYNAKLARI." , ss.83 - 94, 2021. 10.34189/hbv.97.005
ISNAD ÖZDEMİR, ALİRIZA. "DÖRT KAPI KAVRAMININ KAYNAKLARI". (2021), 83-94. https://doi.org/10.34189/hbv.97.005
APA ÖZDEMİR A (2021). DÖRT KAPI KAVRAMININ KAYNAKLARI. Türk Kültürü ve Hacı Bektaş Veli Araştırma Dergisi, 0(97), 83 - 94. 10.34189/hbv.97.005
Chicago ÖZDEMİR ALİRIZA DÖRT KAPI KAVRAMININ KAYNAKLARI. Türk Kültürü ve Hacı Bektaş Veli Araştırma Dergisi 0, no.97 (2021): 83 - 94. 10.34189/hbv.97.005
MLA ÖZDEMİR ALİRIZA DÖRT KAPI KAVRAMININ KAYNAKLARI. Türk Kültürü ve Hacı Bektaş Veli Araştırma Dergisi, vol.0, no.97, 2021, ss.83 - 94. 10.34189/hbv.97.005
AMA ÖZDEMİR A DÖRT KAPI KAVRAMININ KAYNAKLARI. Türk Kültürü ve Hacı Bektaş Veli Araştırma Dergisi. 2021; 0(97): 83 - 94. 10.34189/hbv.97.005
Vancouver ÖZDEMİR A DÖRT KAPI KAVRAMININ KAYNAKLARI. Türk Kültürü ve Hacı Bektaş Veli Araştırma Dergisi. 2021; 0(97): 83 - 94. 10.34189/hbv.97.005
IEEE ÖZDEMİR A "DÖRT KAPI KAVRAMININ KAYNAKLARI." Türk Kültürü ve Hacı Bektaş Veli Araştırma Dergisi, 0, ss.83 - 94, 2021. 10.34189/hbv.97.005
ISNAD ÖZDEMİR, ALİRIZA. "DÖRT KAPI KAVRAMININ KAYNAKLARI". Türk Kültürü ve Hacı Bektaş Veli Araştırma Dergisi 97 (2021), 83-94. https://doi.org/10.34189/hbv.97.005