Yıl: 2021 Cilt: 0 Sayı: 35 Sayfa Aralığı: 299 - 316 Metin Dili: Türkçe DOI: 10.31123/akil.887148 İndeks Tarihi: 29-07-2022

Bilimkurgu Sinemasının Metinlerarasılık Bağlamında Analizi:Brazil Filmi Örneği

Öz:
Bilimkurgu türü, sinemanın ilk dönemlerinden itibaren gelişme göstererek, pek çok sanat akımıyla etkileşim sağlamıştır. Bu sanat akımlarından biri de postmodernizmdir. Sinema alanında, 1980’ler sonrasında etkisini gösteren postmodernizm, çeşitli yaklaşımlar ve yöntemler geliştirilmesine olanak sağlamıştır. Bu yöntemler arasında olduğu bilinen metinlerarasılığın, sinemada ve diğer sanat dallarında belirgin bir biçimde tercih edildiği gözlenmiştir. Metinler arasındaki ilişkiyi ele alan bu yöntemin, bilimkurgu filmlerinde anlatı yapısının güçlendirilmesini sağlayarak özgün bir dil yaratılmasında önemli bir unsur olarak dikkat çektiği görülmüştür. Çalışmada, sinemada bilimkurgu türünün gelişimi incelenerek, bu türün metinlerarasılık kavramıyla olan ilişkisinden hareketle Brazil filminin ayrıntılı bir biçimde analiz edilmesi amaçlanmaktadır. Nitel analizle ele alınan bu çalışma, fenomenoloji (olgubilim) desenine göre yapılandırılmıştır. Brazil’in, bilimkurgu türünün özelliklerini yansıtması, diğer filmlerle ve çeşitli sanat dallarıyla etkileşim kurması, çözümlemenin dayandığı temel nitelikleri oluşturmuştur. Elde edilen bulgulara göre, bilimkurgu sinemasında metinlerarası etkileşimden yararlanıldığı görülürken, çalışma kapsamında incelenen Brazil’de, kült filmlerin, edebi eserlerin, mitolojik kahramanların, dini ve siyasi konuları çağrıştıran ögelerin yer aldığı gözlenmiştir.
Anahtar Kelime: Metinlerarasılık Sinema Brazil Filmi Bilimkurgu

Analysis of Science Fiction Cinema in the Context of Intertextuality: The Example of the Brazil Film

Öz:
The science fiction genre has developed since the early stages of cinema and interacted with many art movements. One of these art movements is postmodernism. Postmodernism in the field of cinema after the 1980s has enabled various approaches-methods to be developed. Intertextuality, which is known to be among these methods, is clearly observed in cinema and other branches of art. This method, which handles the relationship between texts, draws attention to important factors in creating an original language by strengthening the narrative structure in science fiction films. This study, it is aimed to analyze the film of Brazil in detail by examining the development of the science fiction genre in cinema, based on its relationship with intertextuality. This study, which is handled with qualitative analysis, is structured according to the phenomenology design. Brazil’s reflection of the features of the science fiction genre and its interaction with other films and various branches of art have formed the basic qualities on which the analysis is based. As per research, besides the seen intertextual interaction in science fiction cinema, it was observed that cult films, literary works, mythological heroes, religious and political factors were in the study in Brazil.
Anahtar Kelime:

Belge Türü: Makale Makale Türü: Araştırma Makalesi Erişim Türü: Erişime Açık
  • Abisel, Nilgün (1995). Popüler Sinema ve Türler. İstanbul: Alan Yayıncılık.
  • Abrams, M. H. (1999). A Glossary of Literary Terms. United States of America: Heinle & Heinle.
  • Aktulum, Kubilay (2000). Metinlerarası İlişkiler. Ankara: Öteki Yayınevi.
  • Aktulum, Kubilay (2018). Sinema ve Metinlerarasılık: Filmlerarası Etkileşimler ve Aktarımlar. Ankara: Çizgi Yayınevi.
  • Allen, Graham (2000). Intertextuality. Londra & New York: Routledge.
  • Barthes, Roland (1993). Göstergebilimsel Serüven. (Çev. Mehmet Rifat, Sema Rifat). İstanbul: Yapı Kredi Yayınları.
  • Baudou, J. (2005). Bilimkurgu. (Çev. İpek Bülbüloğlu). Ankara: Dost Kitabevi Yayınları.
  • Berger, A. A. (1995). Cultural Critism: A Primer of Key Concepts. California: Sage Publications.
  • Booker, M. K. (1994). The Dystopian Impulse in Modern Literature: Fiction as Social Criticism. Londra: Greenword Press.
  • Booker, M. K. (2010). Historical Dictionary of Science Fiction Cinema. Plymouth: Scarecrow Press.
  • Bordwell D. & Thompson K. (2008). Film Art: An Introduction. New York: McGraw-Hili Companies.
  • Büyükdüvenci S. & Öztürk S. R. (2014). Postmodernizm ve Sinema. Sabriye Büyükdüvenci & Semire Ruken Öztürk (Der.). Postmodernizm ve Sinema. (s.13- 36) içinde. Ankara: Dipnot Yayınları.
  • Claeys, Gregory (2011). The Origins of Dystopia: Wells, Huxley and Orwell. Gregory Claeys (Ed.) The Cambridge
  • Companion to Utopian Literature. (s.107-131) içinde. New York: Cambridge University Press.
  • Cornea, C. (2007). Science Fiction Cinema: Between Fantasy and Reality. Edinburgh: Edinburgh University Press.
  • Curtis, C. P. (2010). Postapocalyptic Fiction and Social Contract: “We’ll Not Go Home Again”. UK: Rowman & Littlefield Publishers.
  • Diken, B. & Laustsen, C. B. (2011). Filmlerle Sosyoloji. İstanbul: Metis Yayınları.
  • Erhat, Azra (1996). Mitoloji Sözlüğü. İstanbul: Remzi Kitabevi.
  • Günal, H. (2015). Distopik Filmler Üzerinden Mekansal Okumalar. (Yayınlanmamış Yüksek Lisans Tezi) İstanbul Teknik Üniversitesi Fen Bilimleri Enstitüsü, İstanbul.
  • Hayward, S. (2001). Cinema Studies: The Key Concepts. London and New York: Routledge.
  • Hunt R. E., Marland J. & Rawle S. (2010). The Language of Film. Lausanne: AVA Publishing.
  • Hutcheon, Linda (1998). A Poetics of Postmodernism: History, Theory, Fiction. New York and London: Routledge.
  • Jameson, Fredric (1997). Postmodernism, or the Cultural Logic of Late Capitalism. United States of America: Duke University Press.
  • Krajewski, Bruce. (1988). Post-Modernism, Allegory, and Hermeneutics in Brazil. Iowa Journal of Literary Studies, 9(1), 83-101. https://doi.org/10.17077/0743-2747.1276.
  • Ott, B. & Walter, C. (2000). Intertextuality: Interpretive Practice And Textual Strategy. Critical Studies in Media Communication, 17(4), 429-446. https://doi.org/10.1080/15295030009388412.
  • Patton, M. (1990). Qualitative Evaluation and Research Methods. CA: Sage Publications.
  • Roloff, B. & SeeBlen, G. (1995). Ütopik Sinema: Bilimkurgu Sinemasının Tarihi ve Mitolojisi. (Çev. Veysel Atayman). İstanbul: Alan Yayıncılık.
  • Stam, Robert (2000). Film Theory An Introduction. USA and UK: Blackwell Publishers.
  • Vieira, Fatima (2011), The Concept of Utopia. Gregory Claeys (Ed.) The Cambridge Companion to Utopian Literature. (s.3-27) içinde. New York: Cambridge University Press.
  • Wiggins, Bradley E. (2019). The Discursive Power of Memes in Digital Culture: Ideology, Semiotics and Intertextuality. New York and London: Routledge.
  • Yavuz, Nuri (2019). Resim Sanatında İkarus Miti. Avrasya Sosyal ve Ekonomi Araştırmaları Dergisi, 6 (3), 534-542.
  • Yıldırım A. & Şimşek H. (2018). Sosyal Bilimlerde Nitel Araştırma Yöntemleri. Ankara: Seçkin Yayıncılık.
  • Arslan, Rafet (2015). Düş Gücü İle Alternatif Bir Dünya Yaratan Film: Brazil. https://www.bilimkurgukulubu.com/ sinema/dus-gucu-ile-alternatif-bir-dunya-yaratan-film-brazil/ adresinden 10.12.2020 tarihinde erişilmiştir.
  • Gediz, U. G. (2020). Bin Dokuz Yüz Seksen Dört “Buçuk”: Brazil (Terry Gilliam, 1985). https://medium.com/degisenbakis/ brazil-film-incelemesi-9a7659a36c03 adresinden 03.01.2021 tarihinde erişilmiştir. Metinde Adı Geçen Filmler
  • Aldrich, Robert (Yapımcı), & Aldrich, Robert (Yönetmen). (1955). Kiss Me Deadly [Sinema Filmi]. U.S.A.: Parklane Pictures.
  • Beauregard G., Ponti C. (Yapımcı), & Godard, J. L. (Yönetmen). (1963). Le Mépris [Sinema Filmi]. France: Les Films Concordia.
  • Bender, L. (Yapımcı), & Tarantino, Q. (Yönetmen). (1994). Pulp fiction [Sinema Filmi]. U.S.A.: Miramax.
  • Berbert M., Truffaut F. (Yapımcı), & Truffaut F. (Yönetmen). (1962). Jules et Jim [Sinema Filmi]. France: Les Films du Carrosse/SEDIF.
  • Blyoh, Y. (Yapımcı), & Eisenstein, S. (Yönetmen). (1925). Bronyenosyets Potyomkin [Sinema Filmi]. Rusya: Goskino.
  • Canton N., Gale B. (Yapımcı), & Zemeckis, R. (Yönetmen). (1985). Back to the Future [Sinema Filmi]. U.S.A.: Universal Pictures.
  • Chaplin, Charles (Yapımcı), & Chaplin, Charles (Yönetmen). (1936). Modern Times [Sinema Filmi] U.S.A.: United Artists.
  • Clifford, Frank (Yapımcı), & Clair, René (Yönetmen). (1931). À nous la liberté [Sinema Filmi]. France: Films Sonores Tobis.
  • Coe, G. (Yapımcı), & Coe, G. (Yönetmen). (1968). De Düva: The Dove [Sinema Filmi]. U.S.A.: Schoenfeld Films.
  • Coppola F. F. & Lucas, George (Yönetmen). (1971). THX 1138 [Sinema Filmi]. U.S.A.: Warner Bros.
  • Cummings, Jack (Yapımcı), & Sidney, G. (Yönetmen). (1953). Kiss Me Kate [Sinema Filmi]. U.S.A.: Metro-GoldwynMayer.
  • Deeley, M. (Yapımcı), & Scott, R. (Yönetmen). (1982). Blade Runner [Sinema Filmi]. U.S.A.: Warner Bros.
  • Greenhut, R. (Yapımcı), & Allen, Woody (Yönetmen). (1983). Zelig [Sinema Filmi]. U.S.A.: Warner Bros.
  • Hurd, G. A. (Yapımcı), & Cameron, J. (Yönetmen). (1984). The Terminator [Sinema Filmi]. U.S.A.: Orion Pictures.
  • Ivanoff, K. (Yapımcı), & Gance, A. (Yönetmen). (1931). La fin du monde [Sinema Filmi]. France: With L’Écran d’Art
  • Jacobs, A. (Yapımcı), & Ross, Herbert (Yönetmen). (1972). Play It Again Sam [Sinema Filmi]. U.S.A.: Paramount Pictures.
  • Kubrick, Stanley (Yapımcı), & Kubrick, Stanley (Yönetmen). (1971). A Clockwork Orange [Sinema Filmi]. U.S.A.: Warner Bros.
  • Kubrick, S., Spielberg S. (Yapımcı), & Spielberg, S. (Yönetmen). (2001). A.I. Artificial Intelligence [Sinema Filmi]. U.S.A.: Warner Bros.
  • Linder George, Zinnemann Tim (Yapımcı), & Glaser, Paul Michael (Yönetmen). (1987). Running Man [Sinema Filmi]. U.S.A.: Braveworld Productions, Taft Entertainment.
  • Lucas, G. (Yapımcı), & Lucas, G. (Yönetmen). (1977). Star Wars [Sinema Filmi]. U.S.A.: Lucas Films.
  • Marshall, F. (Yapımcı), & Spielberg, S. (Yönetmen). (1981). Raiders of the Lost Ark [Sinema Filmi]. U.S.A.: Paramount Pictures.
  • Meinert R., Pommer E. (Yapımcı), & Wiene, R. (Yönetmen). (1920). Das Cabinet des Dr. Caligari [Sinema Filmi]. Germany: Decla-Bioscop.
  • Méliès, Georges (Yapımcı), & Méliès, Georges (Yönetmen). (1902). Le Voyage dans la lune [Sinema Filmi]. France: Star Film Company.
  • Michelin, Andre (Yapımcı), & Godard, J. L. (Yönetmen). (1965). Alphaville [Sinema Filmi]. France: Athos Films.
  • Milchan A., Grace P. J. (Yapımcı), & Gilliam, T. (Yönetmen). (1985). Brazil [Sinema Filmi]. U.S.A.: Universal Pictures.
  • Palma, D. B. (Yapımcı), & Palma, D. B. (Yönetmen). (1984). Body Double [Sinema Filmi]. U.S.A.: Columbia Pictures.
  • Parkes W., Laurie, M. (Yapımcı), & Sonnenfeld, B. (Yönetmen). (1997). Men in Black [Sinema Filmi]. U.S.A.: Columbia Pictures.
  • Phillips J., Phillips M. (Yapımcı), & Spielberg, S. (Yönetmen). (1977). Close Encounters of the Third Kind [Sinema Filmi]. U.S.A.: Columbia Pictures.
  • Pommer, E. (Yapımcı), & Lang, Fritz (Yönetmen). (1927). Metropolis [Sinema Filmi]. Germany: UFA
  • Richmond, Ted (Yapımcı), & Tourneur, J. (Yönetmen). (1956). Nightfall [Sinema Filmi]. U.S.A.: Columbia Pictures.
  • Rossellini, R. (Yapımcı), & Rossellini, R. (Yönetmen). (1954). Viaggio in Italia [Sinema Filmi]. Italy.
  • Salkind, A. (Yapımcı), & Welles, Orson (Yönetmen). (1962). Le Procès [Sinema Filmi]. France, Italy, Germany: ParisEuropa Productions, Hisa-Film, Finanziaria Cinematografica Italiana
  • Silver, J. (Yapımcı), & Wachowski Brothers (Yönetmen). (1999). The Matrix [Sinema Filmi]. U.S.A.: Warner Bros.
  • Sergeev, V. (Yapımcı), & Eisenstein, S. (Yönetmen). (1927). Oktyabr [Sinema Filmi]. Rusya: Sovkino.
  • Wallis, H. B. (Yapımcı), & Curtiz, M. (Yönetmen). (1942). Casablanca [Sinema Filmi]. U.S.A.: Warner Bros.
  • Wilson, Daniel (Yapımcı), & Schlöndorff, Volker (Yönetmen). (1990). The Handmaid’s Tale [Sinema Filmi]. U.S.A., Germany: Bioskop Film, Cinecom Entertainment Group, Cinétudes Films.
  • Wise, R. (Yapımcı), & Wise R., Robbins J. (Yönetmen). (1961). West Side Story [Sinema Filmi]. U.S.A.: United Artists.
  • Zaentz S., Douglas M. (Yapımcı), & Forman, M. (Yönetmen). (1975). One Flew Over the Cuckoo’s Nest [Sinema Filmi]. U.S.A.: Fantasy Films.
  • Zanuck R., Brown D. (Yapımcı), & Spielberg, S. (Yönetmen). (1975). Jaws [Sinema Filmi]. U.S.A.: Universal Pictures.
APA SALMAN S (2021). Bilimkurgu Sinemasının Metinlerarasılık Bağlamında Analizi:Brazil Filmi Örneği. , 299 - 316. 10.31123/akil.887148
Chicago SALMAN SEMİH Bilimkurgu Sinemasının Metinlerarasılık Bağlamında Analizi:Brazil Filmi Örneği. (2021): 299 - 316. 10.31123/akil.887148
MLA SALMAN SEMİH Bilimkurgu Sinemasının Metinlerarasılık Bağlamında Analizi:Brazil Filmi Örneği. , 2021, ss.299 - 316. 10.31123/akil.887148
AMA SALMAN S Bilimkurgu Sinemasının Metinlerarasılık Bağlamında Analizi:Brazil Filmi Örneği. . 2021; 299 - 316. 10.31123/akil.887148
Vancouver SALMAN S Bilimkurgu Sinemasının Metinlerarasılık Bağlamında Analizi:Brazil Filmi Örneği. . 2021; 299 - 316. 10.31123/akil.887148
IEEE SALMAN S "Bilimkurgu Sinemasının Metinlerarasılık Bağlamında Analizi:Brazil Filmi Örneği." , ss.299 - 316, 2021. 10.31123/akil.887148
ISNAD SALMAN, SEMİH. "Bilimkurgu Sinemasının Metinlerarasılık Bağlamında Analizi:Brazil Filmi Örneği". (2021), 299-316. https://doi.org/10.31123/akil.887148
APA SALMAN S (2021). Bilimkurgu Sinemasının Metinlerarasılık Bağlamında Analizi:Brazil Filmi Örneği. Akdeniz İletişim, 0(35), 299 - 316. 10.31123/akil.887148
Chicago SALMAN SEMİH Bilimkurgu Sinemasının Metinlerarasılık Bağlamında Analizi:Brazil Filmi Örneği. Akdeniz İletişim 0, no.35 (2021): 299 - 316. 10.31123/akil.887148
MLA SALMAN SEMİH Bilimkurgu Sinemasının Metinlerarasılık Bağlamında Analizi:Brazil Filmi Örneği. Akdeniz İletişim, vol.0, no.35, 2021, ss.299 - 316. 10.31123/akil.887148
AMA SALMAN S Bilimkurgu Sinemasının Metinlerarasılık Bağlamında Analizi:Brazil Filmi Örneği. Akdeniz İletişim. 2021; 0(35): 299 - 316. 10.31123/akil.887148
Vancouver SALMAN S Bilimkurgu Sinemasının Metinlerarasılık Bağlamında Analizi:Brazil Filmi Örneği. Akdeniz İletişim. 2021; 0(35): 299 - 316. 10.31123/akil.887148
IEEE SALMAN S "Bilimkurgu Sinemasının Metinlerarasılık Bağlamında Analizi:Brazil Filmi Örneği." Akdeniz İletişim, 0, ss.299 - 316, 2021. 10.31123/akil.887148
ISNAD SALMAN, SEMİH. "Bilimkurgu Sinemasının Metinlerarasılık Bağlamında Analizi:Brazil Filmi Örneği". Akdeniz İletişim 35 (2021), 299-316. https://doi.org/10.31123/akil.887148