Yıl: 2021 Cilt: 20 Sayı: 20 Sayfa Aralığı: 43 - 57 Metin Dili: Arapça DOI: 10.51553/bozifder.972017 İndeks Tarihi: 29-07-2022

أثر اللغة التركية في اللهجة العراقية المعاصرة

Öz:
اللغة هي الوسيلة التي تستخدمها الشعوب للتعبير عن حاجاتها وفكرها وثقافتها، ولا شك في أنّ الاحتكاك بين الشعوب يفضي إلى تأثير اللغات على بعضها البعض، وينتج عنه ما يعرف بالتلاقح اللغوي، ولا ضير في التلاقح اللغوي بين اللغات في العالم، خصوصًا إذا كان مع لغة حكمت العالم الإسلامي عدة قرون؛ ألا وهي لغة الخلافة العثمانية. إذ تعد اللغة التركية من اللغات القديمة والمهمة في المنطقة والعالم، والتي أثرت وتأثرت باللغة العربية ولهجاتها، وكان تأثيرها في اللهجة العراقية كبيرًا وواضحًا، ولم يقتصر أثر اللغة التركية في اللهجة العراقية على الألفاظ، بل تعدى إلى تراكيبها، وهذا التأثير ناتج من عدة عوامل أهمها: بقاء العراق تحت حكم الخلافة العثمانية عدة قرون، وكذلك التجاور بين البلدين والعلاقات التجارية، والثقافية. ولاتزال هذه الكلمات والتراكيب حاضرة بعد عدة قرون من حكم الخلافة العثمانية للبلاد العربية.تهدفُ هذه الدراسة إلى بيان العلاقة بين اللغة التركية واللهجة العراقية، ومدى تأثير اللغة التركية في اللهجة العراقية المعاصرة من خلال إحصاء الكلمات والأساليب التركية الموجودة في اللهجة العراقية في الوقت الحاضر، وقد تبيّن من خلال الدراسة أن للغة التركيّة تأثيرًا كبيرًا على اللغة العربية ولهجاتها، وخاصّة اللهجة العراقيّة؛ فقد وقفنا على أكثر من مئةِ كلمةٍ تركيّةٍ حاضرة في اللهجة العراقية، إضافة إلى بعض الأساليب والتراكيب التركية التي تكاد أن تكون قياسية في اللهجة العراقية، ولم يقتصر هذا التأثير
Anahtar Kelime:

Çağdaş Irak Lehçesinde Türkçenin Etkisi

Öz:
Dil, insanların ihtiyaçlarını, düşünce ve kültürlerini ifade etmek için kullandıkları bir araçtır. Şüphesiz, ulusların birbirleriyle olan münasebetleri dilsel etkileşimle sonuçlanmaktadır. Dünya dillerinin birbirlerini etkilemeleri konusunda -özellikle İslam dünyasını uzun süre yöneten Osmanlı hilafetinin dili olan Türkçeden bahsediyorsak- hiçbir şüphe yoktur. Bölgenin ve dünyanın en eski ve en önemli dillerinden olan Türkçe, Arap dili ve Arap lehçelerinden etkilendiği gibi tarihsel süreçte onları da etkilemiştir. Irak lehçesi üzerindeki etkisi ise önemli boyutlardadır; ayrıca bu etki sadece kelimelerle sınırlı kalmamış, terkiplerin ötesine geçmiştir. Söz konusu etkinin en önemli nedenleri arasında; Irak'ın asırlarca Osmanlı hilafeti altında yaşaması, iki ülkenin birbirine komşu olması ve aralarındaki ticari-kültürel ilişkiler sayılabilir. Bu çalışma, Türk dili ile Irak lehçesi arasındaki ilişkiyi ve günümüz Irak lehçesinde bulunan Türkçe kelime ve yapı unsurlarını sıralayarak, Türk dilinin çağdaş Irak lehçesi üzerindeki etkisinin boyutlarını göstermeyi amaçlamaktadır. Araştırma sonunda, Türk dilinin Arap dili ve lehçeleri -özellikle de Irak lehçesi- üzerindeki etkisi bariz bir şekilde ortaya çıkmıştır. Çalışmada, Irak lehçesinde neredeyse standart olan bazı Türkçe üslup ve terkiplere ek olarak, yüzden fazla Türkçe kelime üzerinde duruldu. Ayrıca Irak lehçesinde Türkçenin etkisinin bazı kelime ve dil yapılarıyla sınırlı kalmadığı, bilakis bazı yabancı kelimelerin Irak lehçesine Türkçe üzerinden girmiş olduğu da tespit edildi.
Anahtar Kelime:

The impact of Turkish on Contemporary Iraqi Dialect

Öz:
Language is an instrument that people use to express their needs, thoughts and culture. Undoubtedly, the relations of nations with each other result in linguistic interaction. There is no doubt that the languages of the world influence each other -especially if we are talking about Turkish, the language of the Ottoman Caliphate, which ruled the Islamic world for a long time. Turkish, which is one of the oldest and most important languages of the region and the world, has been influenced by the Arabic language and Arabic dialects, as well as influenced them in the historical process. The effect on the Iraqi dialect is significant; in addition, this effect was not limited to words, but went beyond compositions. Among the most important reasons for this effect; Iraq has lived under the Ottoman Caliphate for centuries, the two countries are neighbours and the commercial-cultural relations between them can be counted. This study aims to show the relationship between the Turkish language and the Iraqi dialect, and the extent of the influence of the Turkish language on the contemporary Iraqi dialect by counting the Turkish words and styles that exist in the Iraqi dialect at the present time. And it was found through the study that the Turkish language has a great influence on the Arabic language and its dialects especially the Iraqi dialect. We have seen more than a hundred Turkish words present in the Iraqi dialect, in addition to some Turkish styles and structures that are almost standard in the Iraqi dialect, and this effect was not limited to words and structures only; rather, we can say that the words of other languages entered the Iraqi dialect through the Turkish language.
Anahtar Kelime:

Belge Türü: Makale Makale Türü: Araştırma Makalesi Erişim Türü: Erişime Açık
  • ابن جين، أبو الفتح عثمان املوصلي. اخلصائص. القاهرة: اهليئة املصرية العامة للكتاب، .د. ت.
  • ابن خلدون، أبو زيد ويل الدين عبد الرمحن. املقدمة. بريوت: دار الكتب العلمية، ١٩٩٣.
  • اخلليل بن أمحد، أبو عبد الرمحن الفراهيدي. العني. .مح مهدي املخزومي اخل. بريوت: دار ومكتبة اهلالل، .د. ت.
  • ابن فارس، أمحد ابن زكرياء القزويين الرازي. معجم مقاييس اللغة. .مح عبد السالم حممد هارون. بريوت: دار الفكر، ١٩٧٩.
  • إحسان أوغلو، أكمل الدين. ”التالقح بني اللغة العربية ولغات املسلمني األخرى“. جملة التأريخ العريب جملة
  • علمية حمكمة تعىن بالتاريخ العريب والفكر اإلسالمي. ٤٣ ( شتاء ٢٠٠٨ ،)٤٣-٧١ .
  • أنيس، إبراهيم. يف اللهجات العربية. القاهرة: مكتبة األجنلو املصرية، ١٩٩٢.
  • حممد الزيادات، تيسري - ياير، مسرية. ”التأثر والتأثري اللغوي بني اللغة العربية والرتكية“. جملة الدراسات اللغوية واألدبية، اجلامعة اإلسالمية العاملية املاليزية، العدد األول ٢٠١٤.
  • عبد السميع، ثروت. اللهجات العربية املوحدة حبوث ودراسات، القاهرة: دار الشعب للطباعة والنشر، الطبعة األوىل، ٢٠٠٤.
  • ابن احلاجب، مجال الدين. خمتصر منتهى السؤل، حتقيق: نذير محادو، بريوت: دار ابن حزم ٢٠٠٦.
  • عكرش، حسن. احلضور الرتكي يف اللغة العربية املكتوبة، جملة الكلية اإلسالمية اجلامعة، النجف األشرف، العدد ٤١، اجمللد، ٢٠١٦.
  • حمفوظ، حسني علي. األلفاظ الرتكية يف اللهجة العراقية، جملة الرتاث الشعيب، العدد: ٦، (بغداد: شباط ١٩٦٤ .)
  • محاش، خليفة إبراهيم. قواعد اللغة الرتكية )العثمانية واحلديثة( منشورات كلية اآلداب/جامعة األمري عبد القادر للعلوم اإلسالمية، قسنطينة، ٢٠١٦ ،ج/١٠-١٣.
  • حناشي، سليمان. مظاهر الدخيل يف اللغة العربية، رسالة ماجستري يف كلية اآلداب، جامعة حممد خيضر- اجلزائر، ٢٠١٣.
  • العامري، شاكر. النمط اجلنويب يف اللهجة العراقية، الدكتور جملة العلمية اإليرانية للغة العربية وآداهبا، فصلية حمكمة، العدد ٨ اخلريف، ١٣٨٦ ه ش/٢٠٠٧م.
  • جالل احلنفي، ابن حمي الدين البغدادي. ومعجم اللغة العامية البغدادية، بغداد: مطبعة العاين، ١٩٦٣.
  • اهلامشي، طه. جغرافية العراق، بغداد: مطبعة دار السامل، الطبعة األوىل، ١٩٣٠.
  • فاضل بداحي املطليب، غالب. هلجة متيم وأثرها يف العربية املوحدة، بغداد: منشورات وزارة الثقافة العراقية ١٩٧٨.
  • عبد الرحيم، فانيامبادي. معجم الدخيل يف اللغة العربية وهلجاهتا، دمشق: دار القلم، ٢٠١١.
  • طوبيا العنيسي، القس. تفسري األلفاظ الدخيلة يف اللغة العربية، مكتبة العرب، مصر، ١٩٣٢.
  • الزبيدي، حممد بن حممد عبد الرزاق احلسيين. تاج العروس من جواهر القاموس، جمموعة من احملققني، الكويت: دار اهلداية، ١٩٦٥.
  • ابن منظور، حممد بن مكرم بن علي. لسان العرب، بريوت: دار صادر، الطبعة: الثالثة، ١٤١٤ه.
  • العبودي، حممد بن ناصر. معجم الكلمات الدخيلة يف لغتنا الدارجة، الرياض: مكتبة امللك عبد العزيز العامة، ١٤٢٦.
  • حممد فريد، احملامي. تأريخ الدولة العلية العثمانية، حتقيق إحسان حقي، العمان: دار النفائس، .١٩٨١
  • فوسرت، هنري. نشأة العراق احلديث، ترمجة سليم طه التكرييت، بغداد: مطبعة الفجر، ١٩٨٩، ج١.
  • Aytaç, Bedrettin. Arap Lehçelerindeki Türkçe Kelimeler. İstanbul: Türk Dünyası Araştırmaları Vakfı, 1994.
  • Ergin, Muharrem. Türk Dil Bilgisi. İstanbul: Bayrak Yay., 2013.
  • Gülensoy, Tuncer . “Yaşayan Farsça ve Arapçadaki Türkçe Kelimeler Üzerinde Notlar”. Türk Dili ve Edebiyatı Dergisi 21 / 0 (Temmuz 2012), 127-157.
  • Jastrow , Otto. “Iraq”, Encyclopedia of Arabic Language and Linguistics. Ed. Kees Versteegh. 2/414-424. Leiden: Brill, 2006.
  • Kaymaz, Zeki. “ Arapçaya Giren Türkçe Kelimelerin Arapça Kurallarla Çokluk Şekilleri Üzerine”. Türkoloji Araştırmaları 2/2, (Bahar 2007), 404-409. https://dx.doi.org/10.7827/TurkishStudies.80
  • Özbek, Nur , Hacıbekiroğlu, Abdullah . “Irak Arapçasına Geçen ve Anlam Kaymasına Uğrayan Bazı Türkçe Kelimeler”. Journal of Analytic Divinity 4 / 1 (Haziran 2020), 167-182. https://doi. org/10.46595/jad.721337
  • Türkçe Sözlük. 01.07.2021. (https://sozluk.gov.tr)
APA Acar O, Mukhlif OBAID A (2021). أثر اللغة التركية في اللهجة العراقية المعاصرة. , 43 - 57. 10.51553/bozifder.972017
Chicago Acar Omer,Mukhlif OBAID Ahmed أثر اللغة التركية في اللهجة العراقية المعاصرة. (2021): 43 - 57. 10.51553/bozifder.972017
MLA Acar Omer,Mukhlif OBAID Ahmed أثر اللغة التركية في اللهجة العراقية المعاصرة. , 2021, ss.43 - 57. 10.51553/bozifder.972017
AMA Acar O,Mukhlif OBAID A أثر اللغة التركية في اللهجة العراقية المعاصرة. . 2021; 43 - 57. 10.51553/bozifder.972017
Vancouver Acar O,Mukhlif OBAID A أثر اللغة التركية في اللهجة العراقية المعاصرة. . 2021; 43 - 57. 10.51553/bozifder.972017
IEEE Acar O,Mukhlif OBAID A "أثر اللغة التركية في اللهجة العراقية المعاصرة." , ss.43 - 57, 2021. 10.51553/bozifder.972017
ISNAD Acar, Omer - Mukhlif OBAID, Ahmed. "أثر اللغة التركية في اللهجة العراقية المعاصرة". (2021), 43-57. https://doi.org/10.51553/bozifder.972017
APA Acar O, Mukhlif OBAID A (2021). أثر اللغة التركية في اللهجة العراقية المعاصرة. Bozok Üniversitesi İlahiyat Fakültesi Dergisi, 20(20), 43 - 57. 10.51553/bozifder.972017
Chicago Acar Omer,Mukhlif OBAID Ahmed أثر اللغة التركية في اللهجة العراقية المعاصرة. Bozok Üniversitesi İlahiyat Fakültesi Dergisi 20, no.20 (2021): 43 - 57. 10.51553/bozifder.972017
MLA Acar Omer,Mukhlif OBAID Ahmed أثر اللغة التركية في اللهجة العراقية المعاصرة. Bozok Üniversitesi İlahiyat Fakültesi Dergisi, vol.20, no.20, 2021, ss.43 - 57. 10.51553/bozifder.972017
AMA Acar O,Mukhlif OBAID A أثر اللغة التركية في اللهجة العراقية المعاصرة. Bozok Üniversitesi İlahiyat Fakültesi Dergisi. 2021; 20(20): 43 - 57. 10.51553/bozifder.972017
Vancouver Acar O,Mukhlif OBAID A أثر اللغة التركية في اللهجة العراقية المعاصرة. Bozok Üniversitesi İlahiyat Fakültesi Dergisi. 2021; 20(20): 43 - 57. 10.51553/bozifder.972017
IEEE Acar O,Mukhlif OBAID A "أثر اللغة التركية في اللهجة العراقية المعاصرة." Bozok Üniversitesi İlahiyat Fakültesi Dergisi, 20, ss.43 - 57, 2021. 10.51553/bozifder.972017
ISNAD Acar, Omer - Mukhlif OBAID, Ahmed. "أثر اللغة التركية في اللهجة العراقية المعاصرة". Bozok Üniversitesi İlahiyat Fakültesi Dergisi 20/20 (2021), 43-57. https://doi.org/10.51553/bozifder.972017